■Illi II BIT W0I1II8SMW SHIH.
5.
I
r.
0.
No. 76.
V E E R T I G 8 T R
N
188.5.
®l
'U
ilhier
I 216
irden
10 en
A
I iiiin
WO 1> AQ
23 JS E F» 'I? JEC 3115 JDQ 15.
353
1,20
zeep
neck
T.
Bl E X L, A A is.
zien
leer
>orts
heel
jeon
I1!,
i'll
tfj.
S'li
J
J A A R Q
■digde
iniW
I ver
so.
AM.
Sept
P-4
i’/h
aanoe
rocaat
i uit-
af te vaardigen,
er geen noemenswaardige veran-
r
keur
52,00
aangeno-
P/'.J
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden /l.franco per post 1.25.
Alle bi-ieven en stukken, uitgave ol redactie betreffende, franco
in te zenden.
net
ADVERIENIILN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7’/, Cents. Bij abonnement is de prijs be-
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bjj den
Uitgever.
j. uvu u-*u ueu Iiaani van Irenischen ver-
ilit êeuA P^iveiend gaven we indertijd ook
J artikel onze adhaesie. V.\j /,v„_
tóre van den opsteller van ’t Program.
”e wisten en -
°- 'un 13 Dec. >g(j ynjmoedig uit
Sedert vond cr ten deze een geheele omkee-
ring plaats. Het werd meer en meer openbaar,
dat art. 20 de stormram worden moest om de
Herv. Kerk ten ondergang te brengen Zelfs
schreef dr. Kuyper een artikel om te betoogen,
dat die „rechthebbenden” de gemeenten of stand
plaatsen zijn, zonder verband met de Kerk in
haar geheel.
Dit gaf in vereeniging met al het andere den
doorslag aan ons reeds lang gekoesterd voorne
men, om met dr. Kuyper en zijne aanhangers
te breken. En waarlijk, wij hebben het niet
zonder lang wikken en wegen gedaan. We
voelden, het moest er toe komen, en toch stel
den we ’t, met het oog op de daaraan verbonden
gewichtige gevolgen, zoo lang mogelijk uit. Maar
toen ten laatste Stand, en Heraut alle terughou
ding lieten varen en met steeds grooter beslist
heid voortschreden op den o. i. heilloozen weg
toen moest de slag vallen en kozen we be
slist positie tegenover de Kuyperiaansche partij.
STATE N-G E N E R A A L.
EERSTE KAMER.
Alzoo zal men
moedelijk uiet, gelijk nog kort geleden verdacht
werd,.tot loting zijn toevlucht behoeven te nemen, at-«.ou, SOUTOi umtl. uvw.
_zou noodig weze^, de twéede verklaarde, dat het volk stemrecht
Het is wel te denken, dat de oud president Cre
mers opnieuw de candidaat der liberalen wordt.”
(Zie telegram).
Men meldt uit Goes aan de Amstdat jhr.
mr. Pompe van Meerdervoort zijn ontslag zal
nemen als lid der Tweede Kamer voor het district
Goes. Daar hij eerlang als rechter van instruc
tie in de rechtbank te Middelburg zal fungeeren
is het hem alsdan ónmogelijk zijn mandaat als
volksvertegenwoordiger behoorlijk te vervullen.
De „betooging” Zondag te Den Haag ge
houden is in de beste orde afgeloopen. De stoet
was circa 1500 man sterk en werd geopend en
gesloten door enkele politieagenten. Hij werd
gevormd door een aantal deputaten uit verschil
lende streken des lands. De meesten hadden
banieren, borden met opschriften, enz. Kortom
het was in ’t klein wat men een paar dagen
geleden te Amsteream kou aanschouwen.
Een groote menschenmassa ging den stoet
vooraf en had zich op den door het programma
aangewezen weg (Buitenhof, Gevangenpoort,
Kneuterdijk, Parkstraat, Alexanderstraat, Java-
straat, Koninginnegracht, Prinsessegracht, Zwar
te weg) opgesteld. Op den zwarte weg en voor
namelijk bij het gebouw van kunsten en weten
schappen was de menigte niet te overzien.
Even één uur trokken de deelnemers zeer
geregeld de groote zaal van het gebouw voor
kunsten cn wetenschappen binnen, onder het
zingen door mannen en vrouwen van de Hol
land sche Marseillaise.
Als voorzitter van de vergadering trad op de
heer Gebing. Hij wees er op dat de regeering
slechts een kleine tegemoetkoming deed aan de
bezwaren door den bond geuit. De regeering
moest, naar hij meende, aan de weaschen
het volk gehoor geven, of fle beweging
algemene stemrecht zal gevaarlijk worden
van hun partij niemand
UIT DE P E R 8.
Men schrijft uit den Haag aan de Prov. O.
en Ziv. Ct.
„De regeering heeft een nadere wijziging van
de kiestabel ingediend. Volgens deze zal er nog
één lid meer ter Tweede Kamer worden afge
vaardigd, dan oorspronkelijk was voorgesteld
hetgeen door vermeerdering van bevolking ge
wettigd is. Dat eene lid meer zal door de
hoofdstad worden gezonden, zoodat Amsterdam
bij slot van rekening twee afgevaardigden meer
hebben zal dan op dit oogenblik. Verder wor
den nadere wijzigingen voorgesteld ten aanzien
der districten Haarlemmermeer en Steenwijk.
Die van Haarlemmermeer moeten strekken om
T V'i i aau 'Jezwareu ^er rechterzijde tegemoet te ko-
wel degehjk i nien, waar de meerderheid, die nu den heer
Reekers in de Kamer heeft gebracht, volgens
I het eerste ontwerp allicht naar de linkerzijde
zou zijn overgebracht. Ingrijpende verandering
I geldt het district Steenwijk. Dit zal geen dub-
I bel district worden, maar gesplitst in Steenwijk
en Mep pel, zoodat de bedreigde zetel van den
heer v.d. Hoop gered wordt, terwijl dan Mep-
pel vermoedelijk oen liberacl vertegenwoordiger
i krijgt. Zoo wordt het balanceer-stelsel nader
taten-verga- uitgewerkt. Toch is er vermoedelijk ten slotte
dr. Kuyper eenige winst voor de liberalen, door het nu bii-
SCKet Ui°f ,dn®er ,mefc gevoegde lid uit Amsterdam af te vaardigen.
1- I Overigens zijn
Nrderingen gemaakt.
van wt ^nTi18 T8 ver80hllJen aan2iea „Omtrent de presidentskeuze kan ik u nog
^tusschen bon ^vat eene soort vancompra- i berichten, dat ditmaal de kansen voor de iibe-
ten èX,?V i’ 6 Z*ch Soreiormeerden hee- I rfcleu goed staan, daar
net! me den naam van Iremsehen ver- l verhinderd schijnt, terwijl de heerban Baar I
w- P :aan! k-
\Vy kenden^ de pen- men, alzoo 43 tegen 42.
hij sprak het in de Stand.
dat hij hetge’en bij stakende stemmen
hebben moestde laatste eindelijk schetste den
toostand en meende te mogen zeggen, dat de
Nederlandsche Leeuw eindelijk wakker werd.
De pers zelf begint de pogingen van ’t volk te
steunen, om later met pak en zak over te loopen.
Alleen ’t Haagsche Dgbl. werd a faire genomen.
Die redactie heeft beweerd, dat onder het al
gemeen stemrecht de diefstallen zijn toegeno
men. AV anneer de doodstraf weder wordt in
gesteld, waarvoor het blad zoo ijvert, dan is
het te hoopen, zeide hij, dat de redactie van
dat blad in de eerste plaats er van profiteere.
Hij besloot zijn rede ongeveer als volgt„De
regeering dwingt ons tegenover haar geweld
ons geweld te organiseeren, desnoods door vrees
uit te oefenen. Wat vrees kan uit werken
Een voorbeeldNa 1840 was er een partij,
die ijverde voor grondwetsherziening en aan
haar hoofd stond Thorbecke. Willem II zeide:
zoolang ik leef zal ik zorgen, dat geen grond
wetsherziening tot stand komt. 1848 breekt aan.
De revolutie te Parijs sloeg over naar Weenen
en Brussel en hier ook werd zij beproefd. Wil
lem II deed nu zelf een voorstel tot grondwets
herziening en zei aan de buitenlandsche gezan
ten„ziet hier een man, die in 24 uur van puur
conservatief, liberaal is geworden.” Dat heeft
hij gezegd uit vrees van door het Nederlandsche
volk te worden weggejaagd, Vrees is ook een
middel om te werken. Als argumenten niet
baten, dan soms dreigementen. Daarom, deses-
pereert niet! Alles isondermijnd. Wij komen
op tegen schandalen, die de haren te berge
doen rijzen. Doch ze zullen blijven gebeuren,
zoolang de heerschappij van ’t onrecht blijft be
staan. Wij willen geen schandalen meer, die
geschieden zoolang wij gemarteld worden en de
vruchten van den arbeid en de genoegens der
aarde voor óen klasse in de maatschappij be
stemd worden. Geen schandalen meerEn
toch, ze zullen onze annalen vullen, totdat het
groote, allesbeheerschende onrecht verdwynt.
Voor ’t arme, lijdende, lijdzame volk zijn wij
saam bijeen, onder de leuze: „Vrijheid en Recht”.
Die met ons geen schandalen wil, schare zich
om de vaan van ’t algemeen stemrecht.”
De verschillende redevoeringen werdén leven
dig toegejuicht.
Ten slotte werd de volgende motie
men
Kalm en rustig giug men daarop uiteen, na
dat besloten was, dat het bestuur den vólgenden
dag de motie zou overbrengen by den heer
Heemskerk. Zooals dan ook geschied is.
Een deputatie toch, bestaande uit de voorzit
ters en secretarissen der drie bonden, boden
gisteren, Maandag, aan den minister Heems
kerk de den vorigen dag aangenomen motie
aan. Deze ontving hen zeer beleefd, doch ont
kende het recht om van een nationale vergade-
I ring te spreken. Die tijd was lang voorbij.
i -j- „vuuj, uu uci cu uutucia Ook ontkende de minister dat de teirenwoordi-
men nlzon 4° touLT no i ^Jjeuw.eallul8^trokkeu te velde tegen de ge economische verhoudingen verband hielden
met het algemeen stemrecht. Dit kan ze niet
verbeteren. Ware dit het geval, hij zou zich
morgen reeds aan hun zijde scharen. Overigens
wees hij op de ingediende ontwerpen tot uit-
Toen indertijd de heer Buytendijk uit liet
entraal Comité der anti-reyolutionaire partij
«'ad, verzekerde de Standaard, dat dit geschiedde
wegens Imogen leeftijd. Dit werd door het
Weekbl., orgaan van den heer Buyten-
,p> tegengesproken, maar tevens gaf het week
wad de verzekering, dat het ontslag niet ge
vraagd was wegens verschil van beginselen.
thans echter blijkt uit eene duidelijke ver-
Rlaring van het weekblad, dat er v _2
een zeer gewichtig principieel verschil is. '’Xv’ij
aten die verklaring hier volgen
^Gewichtiger is, dat wij in twee belangrijke
Punten het met het anti-revol. Program niet
ens zijn, met art. 12 en art. 20, althane zooals
^eze door de Stand, worden uitgelegd. Toen wij j
7* voor anderen kunnen we uiet spreken
oe Program beaamden, kwam het niet in ons
«ln.ar^' °°k °l’ t booger onderwijs te doen
11 blijkt dat de Deputaten-verga-
rifig het met de opvatting van
eens is, verbiedt ons g_.o
e Partij mee te gaan, die dr. Kuyper tot haar
‘«dstnan heeft.
van
voor
-- voor
ae rust van den staat.
Bij den aanvang werden onderscheiden tele
grammen voorgelezen, die blijken van sympathie
uit verschillende oorden van het land bevatten.
De Arnhemsche democraten waren het heftigst
in hunne uitdrukking. Haar telegram luidde
„Overwinnen of sterven.”
Ook de Parijzer Arbeiderspartij zond telegra
fische groeten aan hun medestrijders voor poli
tieke en economische vrijheid. En de Brusselsche
Bond voor kieshervorming in Belgie seinde
„Wij strijden met u voor de politieke vrijheid
van alle staatsburgers! Uw zege is onze zege,
uwe demonstratie is de onze. Wij leven en
strijden met u voor de ontvoogding van het
volk, de vrijmaking van het menschdom van
alle maatschappelijke dwingelandijDeze
woorden lokten algemeene bravo’s uit. Al die
telegrammen zijn door het hoofdbestuur beant
woord.
Daarna voerden het woord de hh. Postma, Van
der Stadt, Van Raay en Domela Nieuwenhuis.
De eerste liet een flink bezadigd woord hooren
voor algemeen stemrecht. Hij achtte het alge
meen stemrecht een der krachtigste middelen
om het volk mondig te maken, op te voeden,
vrij te maken en te verheffen. Het werklieden
verbond is niet blind voor hetgeen de regeering
deedde oprichting van postspaarbanken, de
dt ank wet, de zij ’t ook gebrekkige wet op den I
kinderarbeid, de verbetering der schoolwet; I
maar men had meer moeten doen.
De hh. Van Raay, Van der Stadt en Domela
ver- regeering. De eerste liet de verantwoordelijk
heid van ’t geen zou volgen als geen algemeen
stemrecht werd gegeven, geheel aan haar over;
ft
OEEKER
m«s- ii imnimni, min m de
?‘/s
josjo
Sep. -
ng» 10
te ND-
isar *0
iter W
jlsgw0
um.
Pieter
lerend
- Jan
i
art. 168 der Grond wet liefst eenvoudig geschrapt
zag, waar wij violent tegen zijn. Maar waar
hij de eventueele uitbetaling aan de rechtheb-
benden in dat art. 20 opnam, en het dubieus
liet, of daaronder de kerk of wel de gemeente
o/ standplaats verstaan moest worden, zoo kon
den we er ons bij neerleggen. Immers in het
reeds gememoreerd artikel van 13 Dec.’80 staat
met zoovele woorden te lezen, dat de beslissing
dienaangaande alleen naar recht zou geregeld i
worden. Kwam het dus ooit zóóver, dat over
art. 168 eene beslissing genomen zou worden in
den zin van ’t Program, dan meenden we grond
te hebben te hopen, dat de uitbetaling zon
geschieden aan de Kerk, altijd in verband met
de gemeenten en standplaatsen.
,.P '’crea“i8de zitting der Eerste en Tweede Kamer is gisteren
Se” XVte “Ur SeOpen<1- Z> de Küning hicld devo1-
Mijne heeren
t<SLler!Ji?uvvlng is hct m‘j aallUanaa™ rondom mijn troon
Betel d te zlel‘ tot herva‘li»J uwer belangrijke werkzaam-
kbe‘rekkin§en “et de vreemde mogendheden zijn van
«“meest vnendsehappelijken aard; de deelneming van mijn
S !Ld.® c0,lferel>ti« te Herlijn, betreffende den Congo-
te PJrijs we»e“s <le scheepvaart door liet kanaal van
kekn’n'kVC.!?n-.het,h,Crt|js dat Nederland zijti plaats onder de
xpemogeiidheden blijft janomen.
Cn landmacht geven mij reden van tevredenheid.
Maatregelen worden genomen om de schutterij te versterken
tn bare oefeningen te verbeteren.
den v008!1 w,a^ over het alscmeen voldoende De toestand van
oen Veestapel is gunstiger dan in vele jaren het geval was
vAim^n’CK der staats’P°orwegen nadert zijn einde; moge de
wrïïft van dit groot® werk den bloei van handel en nij-
verneia bevorderen.-
«tiwn^nvm1*?8 ,’Jer p‘?ze11 van producten oefende een ongun-
rn West-Indïe ”U °P d<? nijverheid van Europeanen in Oost-
rnaatregeien. beraamd om den grond te leggen voor een
in Atjeh' 2ijn 20nder kroote bezwaren ten
blijvenald'aar noodfgndUrtnde waak“ambeid c“ volharding
de reC<?s. aanhangiS® wetsontwerpen zullen andere
I egr Jke voorstellen aan uwe overweging worden ondorwor-
Ichl-r0^ V00r. ’’rÖltB finaneien eischt steeds een spaarzaam
u 7 versterking der middelen.
we!1Hcb dat Gods zegen ruste op uwen arbeid tot
ötatemGeneraainteSzIyudgSeopendJeU’ VCrkl“ar d“e ziUillg der
sen8LowI Va? Efö?ga heeft het voorzitterschap aanvaard met
loon..? 1rcde' verklaarde dat een terugblik op het afge-
loopeu Zittingjaar met bemoedigend was. b
aard vS^tkUnidrlg «ebied- zeide hÜ, is weinig van ingrijpenden
hot 7“.°P strafrechterüjk gebied is de invoering
etoï V.W strafyetb“.ek luttel vooruitgegaan. Pogingen tot her
nat J.ntJ i financieel evenwicht hebben er slechts toe geleid
q‘®® bort^erddnizenden meer in de schatkist kwamen.
°eS ten bewijze dat de toekomst duister is.
asu rtt\?O1!^Cde• he.deu uitgesproken, wijst er op dat wij
«rbri,iXL,t ?<Oravo,‘d staaQ van gewichtige dagen. Een wijd
“‘“Vlasveld ligt voor ons.
atmosrZ?Iig iaar ,3pT5k de voorzitter twijfel uit of de politieke
w,M sr ZuU, ophelderen. Dien twijfel herhaalt hjj.
nine nnï? b;la“Sr'jke ontwerpen aanhangig, wèl wordt herzie
ill .staafa‘nstellingen met zorg voorbereid, doch of en
tot h.CVe d?ze blJ de verdeeldheid der staatkundige richtingen
«'Kra t r<?eht Zal komen' wie.zal het bij benadering kunnen
ee?knHOT'-f?®de Ka,ner hield gisteren. Maandag, namiddag
als mm 7 i,,1'-’g .0»der voorzitterschap van den heer Wybenga
Renze». V 111 J,arcu'.ter beëedigilig der uieuwgekozen leden
Volgt hp.e? 'all der niesen Hedep, Dinsdag, morgen te 2 uur
st net opmaken der nominatie voor het voorzitterschap.
„De Nationale Volksvergadering, gehouden op heden 20 Sept-
issö te sGravenhage en bijeengeroepen door de hoofdbesturen
van net Nederl. Bond van Algemeen Kies- en Stemrecht, bA
Algemeen Nederl. Werkliedenverbond en de Sociaal Democra
tische Vereeniging in Nederland spreekt als haar gevoelen
uit„dal ten spoedigste het Algemeen Kiesrecht, bij de GrontUeel
gewaarborgd, moet worden verleend."
„Zij voegt hieraan de verklaring toe, dat een langer negeereii
van dezen volkscdsch een misdaad is te noemen en de moge
lijke gevolgen eener langere miskenning alleen terugkaatst op
hen, die, den ernst der tijden velgelende, op onverantwoorde
lijke wijze de noodzakelijkste hervormingen tegenhouden.
„En acht zich voorts bij deze ontheven van de verplichting,
de regeering nogmaals, op de wijze als heden geschiedt, met deu
volkswensch in kennis te stellen, zijnde een herhaling van dezo
beweging beleedigend voor de eigenwaarde van het Nederland
sche volk.”
P‘7
