p
Iden
A.
Minui IWMfflMffiJT SML
No. 90.
V E E R T I O 8 T E
J
laat-
B
11
IX O V B IQ B.
1,20
U I T DE PERS.
El
<cur
en
3,50
eko-
e in
353
ma-
niet
nen,
kre-
teint,
tigen
'ran-
jden.
fers.
niet
daan
deb*
ala
eling
esta-
oord
der
;zijn
31.
ov,
tand
lot leden van ’t hoofdbestuur der Maatschappij
tot Nut van ’t Algemeen zijn gekozen: Tot
hoofdbestuurders te Amsterdam gevestigd de
hh, ds. J. A. Böhringer, ds. W. F. Loman, mr.
J. P. Moltzer, mr. II. P. G. Quack, dr. H. C.
Rogge en mr. J. E. Veltman. Tot hoofdbe
stuurders buiten Amsterdam de hh. mr. W. H.
de Beaufort te Lensden, mr. II. Goeman Bor-
gesius te Den Haag, mr. J. T. Buijs te Leiden,
mr. P. J. G. van Diggelen te Zwolle, mr. H. L.
Drucker te Groningen en mr. E. Fokker te
Middelburg. Laatstgenoemde heeft echter geen
vrijheid kunnen vinden zich de op hem gevallen
keuze te laten welgevallen.
1885.
7»
l/a
7s
7(.
7»
w
34
De kapitein T. H. te Bergen-op-Zoom is van
zijn paard gevallen, een eind weegs medegesleurd
en zoo gewond, dat hij een uur daarua is over
leden.
ming aan de arme ouders zal ook na invoering
van deze wijziging door niemand genoten wor
den, tenzij Jiij zijn kinderen sture naar de open
bare school.”
Volgens de Standaard is deze voorslag dan
ook voor de voorstanders der vrjje school vol
strekt onaanneembaar.
meente de huurwaarde zal moeten bepalen, een
regeling waarbij willekeur niet is uit te sluiten,
evenmin als nu bij den census.
Slechts enkele opmerkingen van prof. Van
Geer konden worden meegedeeld. De overige
punten, die de schrijver in zijn artikel aanvoert,
laten wij hier rusten. Dat goeddeels op de
schaduwzijde van het stelsel wordt gelet zal
iedereen vrij allicht in het oog vallen. Tegen
over het afgekeurde stelt de hoogleeraar «een
ander stelsel.
Het oordeel van het Hand, over de derde
alinea van het regeeringsvoorstel in zake art.
194 der Grondwet luidt gunstig.
Het blad erkent, dat de regeering getracht
heeft aan de eischen van redelijkheid en bil
lijkheid te voldoendat haar lezing tegemoet
komt aan hetgeen van verschillende zijden
ook door ’t bestuur der Liberale Unie is
aanbevolen dat zij een volkomen juiste opvat-
I ting van de taak der overheid toont te bezitten.
„Wij komen op de bijzonderheden dezer
regeling, bepaaldelijk wat de heffing van school
geld betreft, nader terug” aldus besluit het
blad haar artikel, „Maar reeds nu meenen
wij te mogen opmerken, dat de poging der
regeering, om in art 194 een duidelijker en
billijker regeling op te nemen, niet ongelukkig
is uitgevallen.
„Of de regeering zal slagen met deze poging,
is met zoo gemakkelijk te beantwoorden. De
liberale partij heeft zeker reden, met welwillend
heid de voorgestelde redactie te overwegen,
welke aan den bestaanden toestand weinig schijnt
te veranderen, en, terwijl zij, naar den eisch
der billijkheid, meer speelruimte laat aan het
bijzonder onderwijs, tevens het neutraal karak
ter der openbare school beter verzekert dan het
bestaand artikel. De katholieken en anti-revo-
lutionairen vinden in de nieuwe lezing wel
niet hun wenschen bevredigd, maar toch de
alleenheerschappij der openbare school niet meer
door de Grondwet gewaarborgd.
„Wij zien met belangstelling uit naar het
oordeel vooral van de anti-liberale pers. Toont
zij toenadering, blijft zij niet eischenalles of
niets dan zal op den grondslag van het
regeeringsvoorstel wel een art. 194 worden ver
kregen, dat voor de herziening der grondwet
geen hinderpaal meer is.”
De Arnh. Ct. is alles behalve gesticht door
’t nieuwe voorstel van den minister Heemskerk.
„Wat zal het gevolg van dit voorstel zijn
vraagt het blad. „Gesteld dat de beide clericale
partijen in de Tweede Kamer, in aansluiting
met de „bijgedraaide” liberalen, de voorgestelde
„redactie” gelijk de regeering naïef, bijna
onnoozel, haar voorstel noemt er zich mede
vereenigen, zal het dan in de Eerste Kamer
een meerderheid van stemmen verwerven En
al werd het dan ook daar aangenomen, verwacht
men dat uit de daaropvolgende Kamerontbinding
bjj de nu reeds gebleken gezindheid der liberale
kiezers in den lande, een nieuwe Tweede Kamer
zal, te voorschijn komen, die het getal „bijdraai-
ers” zóo versterkt, dat ze, gezamenlijk met de
clericalen, twee derden der Kamer vormen
Zullen niet veeleer de „bijdraaiers” van de
verkiaringswet door de verontwaardigde liberale
kiezers worden uitworpen, evenals verleden
jaar de elementen van tweedracht en belem
mering, hoe bekwaam ze ook waren en hoeveel
goede diensten zij aan de liberale zaak bewezen
hadden, uitgeworpen zijn En al stelde de natie
in al deze opzichten onze verwachting te leur,
is het denkbaar, dat de Eerste Kamer zóo duch
tig óm, zóo dubbel en dwars óm zou gebracht
ADVERIERIIÊN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7>/a Cents. Bij abonnement is de prijs be.
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
Deze C0URAN1 verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
worden, dat zeven-en-twintig van hare negen
endertig leden hun stem zouden ge ven aan een
grondwetsartikel, dat de openbare school feite-
hjk sluit en afbreekt, om alleen aan kerkelijke
scholen het volksonderwijs op te dragen
Het Vad. zegt o. a. van het gewijzigde art.
Weven nu de partijen van eenigen goeden wil
blyk, eenerzijds bezield van den oprechten wensch
om de grieven onpartijdig te toetsen, anderzijds
gedreven door een geest van verzoening, die
van het onbereikbare afziet, dan gelooven wij
dat op den grondslag, door den minister Heems
kerk aangegeven, een oplossing is te vinden die
net algemeen belang onaangetast laat en deeischen
van het recht bevredigt. Het blad trekt voorts
te velde tegen het starre conservatisme, waarvan
de Arnh. Crt. blijk geeft.
Met dit conservatisme is de V. R. Ct. het
daarentegen geheel eens. Het blad meent dat
voor elk nberaal, die niet om politieke kansbe
rekening de beginselen ten offer brengen wil, het
forste volstrekt onaannemelijk is en dat het
bij de liberale partij op onverzettelijken en een-
pangou tegenstand zal stuiten,
De Standaard hoeft in het voorstel van Heems
kerk weder een poging ontdekt om de vrije
school te benadeelen. Het blad geeft zijn oor-
deel aldus u
„Was stelt Heemskerk voor?
„Feiteiijk slechts drie veranderingen.
„1. Voortaan zal op de openbare school de
Godloochenaar het bestaan van God mogen loo
chenen, of een Roomsche voor de Mariavereering
mogen pleiten, of ook een Perfectionist zijn
volmaaktheidsleer mogen aanbevelen, mits de
ouders der schoolgaande kinderen er maar niet
tegen zullen zijn2. scholen zonder kinderen
zullen mogen gesloten worden, en 3. ouders, die
met onvermogend zijn, zullen iets moeten betalen.
„Resultaat nu van deze wijziging zal geen
andere zijn, dan dat de openbare school aan
merkelijk winne en de vrije school aanmerkelijk
verslechtere van conditie. J
„De openbare school zal winnen. Uit drieërlei
HOOIUe z
„Vooreerst toch zal in de ziellooze neutrale
school op eens gloed en leven varen, doordien
(mits de ouders der schoolgaande kinderen er
met tegen zijn) elk onderwijzer er voor zijn
geloof zal gaan pleiten. Wat de openbare school
dusver slechts heimelijk waseen secteschool
voor het modernisme, wordt ze dan in een goed
deel van ons land publiek.
»Ten tweede, voor geheele streken van ons
land is het voortbestaan van de openbare school
met dit nieuwe stelsel voor altoos verzekerd,
„En ten derde van de kleine schandaaltjes,
die de openbare school nu en dan in opsprake
bracht, raakt ze op eens af.
„En evenzoo verslechtert de vrije school van
conditie, zonder dat ze ook maar iets wint.
„Ze verslechtert, want naast de Godloochening
en de Mariavereering zal, ja, ook de Bijbel weer
op enkele openbare scholen komen, maar juist
daardoor de prikkel tot oprichting van vrije
scholen afnemen.
„En ook de onedele concurrentie, haar door
het geld der burgerij aangedaan, zal voor als
na haar bestaan bedreigen maar thans zonder
den prikkel in haar voordeel, dien het kosteloos
schoolgaan aan kinderen van gegoeden bood.
„En dat zonder iets te winnen.
„Want aan wat Heemskerk wil zal voldaan
zijn, zoodra de gemeente, zelfs van haar rijkste
ingezetenen, ook maar éen gulden schoolgeld
sjaars heft.
„En wat veel erger nog is, de tegemoetko-
De regeering is, volgens de N. R. Ct., voor
nemens invoerrechten op de granen en op pe
troleum voor te stellen. De daartoe strekkende
wetsontwerpen zouden het departement van fi
nanciën reeds verlaten hebben.
Zondagmorgen is Graaf van Lijnden van
bandenburg op ruim 59-jarigen leeftijd te Lang-
broek (prov. Utrecht) overleden. De laatste be-
richten deden reeds eenige dagen het ergste
vreezen.
De heer Van Lijnden trad in het eerste tni-
msterie-Heemskerk op als minister van den her-
7i°o^den,^T<?ien8t- Iu het tweede ministerie
(1874 1877) bracht hij menige hervorming in
ons rechtswezen tot stand, en paste hij het be
ginsel van inkrimping der rechtscolleges in
ruime mate toe. Als premier en minister van
buitemandsche zaken in 1879 opgetreden, waar
hy met veel succes werkzaam was, zag hij zich
ten slotte verplicht ook de portefeuille van fi
nanciën te aanvaarden. Veel kon hij alp zoo-
i niet verrichten, daar hij in April
1883 door het tegenwoordige kabinet werd ver
vangen.
In zijn parlementaire loopbaan, eerst door zijn
ministerschap, jarenlang als lid der Tweede Ka
mer, later, na zijn aftreden, als lid der Eerste
Kamer, welke betrekking hij tot zijn dood ver
vulde, blonk de heer Van Lijnden uit door
groote b ekwaamheid, ij ver en welsprekendheid
met alleen, maar ook door hoffelijkheid. Zijne
groote scherpzinnigheid en uitstekend geheugen
wekten in en buiten de Kamer vaak bewonde
ring. De geheele herbenoeming der rechterlijke
macht, hem toevertrouwd, toonde dat de Twee
de Kamer ook in zijn eerlijkheid groot vertrou
wen stelde.
looo was ue neer Van Lijnden mi
nister van Staat.
Als premier werd hij allerheftigst door dr.
Kuyper aangevallen en moest hij de politieke
vriendschap derven van een deel zijner vroegere
geestverwanten, de anti-revolutionairen.
In de hofkringen was de heer Van Lijnden
zeer in aanzien. Z. M. belastte hem herhaaldelijk
met de behandeling van particuliere aangelegen
heden.
In de Vragen des Tijds brengt prof. P. van
Weer „de kenmerken der kiesbevoegdheid naar
de jongste voorstellen” ter sprake. De maat-
scüappy beschouwende als een samenstel van
gelykmiddelpuntige kringen van verschillende
straal en breedte, die elkander omgeven, zoo-
anig dat de binnenste de aanzienlijke inwo
ners, de groote den werkmansstand omvatten,
Komt het aan op het trekken van een lijn tus-
Bchen de kringen welke alle insluit aan wie
net kiesrecht moet worden toegekend. En een ken-
nerk om de lijn te kunnen trekken is de huur
waarde in zijn oog niet. De huurwaarde is een
veranderlijke grootheid, welke met veel andere
«venzeer veranderlijke grootheden verbonden,
vorm oplevert, die de plaats van den mensch
-- n de maatschappelijke kringen bepaaltmaar
ioor die eene grootheid met voorbijgang van
‘de andere tot kenmerk te verheffen, geraakt j
«en tot verkeerde uitkomsten. Uit de huur
waarde der woning te besluiten tot ontwikke-
ln’_ van den bewoner is onhoudbaar.
Maar ook practiseh beschouwd is de huur
waarde uiterst moeielyk tot kenmerk der kies-
le'oegdheid te verheffen. De schatting der
ronma Zai op nieuw moeten worden vastge
teld en wie zal haar volbrengen In het advies
an iet comité der Liberale Unie wordt wel is
aar gezegd dat gemeentebesturen daartoe de
’ngewezen lichamen zijn, daar zij het nauw-
«uiigst bekend zijn met plaatselijke toestanden,
‘aar de gemeentebesturen zullen de veelorn-
1 ea listige taak aan ambtenaren, onder-
setnkt personeel, overlaten en zoodoende zal
'Hi dat personeel de bepaling afhangen, wie I
tezer zal zijn.
,Ün de schattingen kunnen lang duren! Bij
10 voor de grondbelasting op de gebouwde
gendommen heeft zij drie jaar geduurd. Dat
1 nu spoedig zou afloopen met het oog op de
«aestie, waartoe zij aanleiding zou kunnen
H*0*!?3 V(dgens defl schrijver niet te wachten
toch eerst na de schatting zou de regelin°-
«uitvoer moeten worden gebracht.
o moeilijkheden van zulk een schatting wor-
-n daarop nader door hem aangetoond. Juist
grens waar het kiesrecht ophoudt zullen
“euykheden ontstaan, omdat een kleine wijzi-
s m den aanslag over de al- of niet toeken-
o van het kiesrecht beslissend werkt. Waar
v- verschillende personen samen wonen, hetzij
or?11) 17ls’ dezelfde apartementen, waar
andermg van woning plaats heeft, hetzij bin-
- de gemeente of met overgang tot een andere
van tal van andere gevallen, kan een be-
OrjQ® slechts door willekeur gegeven
cn. Door het kiesrecht te verbinden aan
aaa defl persoon, ontstaat
jj 8 de yubbele fout, dat dezelfde persoon
»Jn°Verigen? S^fike omstandigheden bij ver-
>l"nenz‘ kiezer of niet-kiezer zal zijn, naar
"“Lde, w.onin£> diü hij tijdelijk heeft, en dat
ivor1 u-,p 18 steeds een kiezer zal herbergen,
e>®r8®hdhg of het door een meer of minder
oestelde, meer of minder bekwame wordt
i ri?11^’ Xan Geer acht de opmerking,
en demonsi:raiie te Den Haag gemaakt, dat
iard a ,aaiinoming van het stelsel van huur-
't afi luizen to hoop of te huur zal aanbieden,
neen met gas en waterleidingen, maar ook
^mrecht, volkomen juist. Het stelsel der
u d aafde staat dan °°h z- i. achter bij dat
Eon heerFarncombe Sanders of Van Houten.
Hirw ua(leel vooral is, dat men door de
i .aan te oemen de plaatselijke ge-
S .bexhoudt en du8> M f 50—f200
tot f 150 bepaalt, steeds elke ge-
■s- i ADmmmuD iw de
i’via
JEB,
d.
ngma.
Me-
■attin<
Horst
ranna
5 Nov.
ia, to
le Ny-
rman.
ra, to
m, te
Gauw
OEEKER COURANT.
u/i.
8
S/
18
l3/te
Bl.Vi iiSLAAIi.
HHH®!
1
