■WS-11 Ulffliw™ IM DI
a
No. 96.
J
1885,
VEERTIGSTE
bi
2 I) C K 3I B E JEL.
en
ize
en
n
b i v ar l, a x i».
0
worpen.
ir
t-
0
3-
r
)E
de
iri-
E
m
Se
st
I-
TWEEDE KAMER.
Naar aanleiding der beslissing in de Tweede
Kamer over de kiestabel gevallen schrijft mr.
Haftmans in het Venl. Weekbl.
„Onhandelbaar zijn en blijven de liberalen.
Nog altijd is hun leus wij moeten alles hebben
en de tegenpartij niets. Omdat de minister het
amendement Bahlman, waarbij Schiedam tot een
kiesdistrict verheven werd, had overgenomen,
stemden zij als een man tegen de kiestabel.
Dit spelt niets goeds, noch voor het voorstel-
Lohman, noch voor de grondwetsherziening.
Hun vermurfdheid was dus gemaakt. Zij meen
den er niets van, toen zij zeiden, in schikking
te willen treden over het onderwijs en over
art. 194. Als het er op aankomt aan een ander
ook iets te gunnen, dan zijn de heeren niet
thuis.
„De Kamer was Vrijdag voltallig. De voor
naamste amendementen van beide zijden werden
bij staking van stemmen verworpen.
„Het doode punt vierde zijn triomf.
„En daarin zijn wij door ons eigen schuld
geraakt, ’t Is schrikkelijk te denken. Do rech
terzijde had een meerderheid van twee stem
men, meer dan voldoende om zoowel de
kiestabel (naar onzen zin gèwijzigd) als het
voorstel-Lohman er door te balen. Thans kun
nen wij niets, hoegenaamd niets.
„LohmanLohman geef ons onzen Wintgens
terug.”
De Standaard zegt
Zoo is dan ook dit ontwerp-kiestabel weer
begraven door de linkerzij.
Weken,^ maanden lang is er tijd van Ministers,
tijd van Kamerleden, tijd van de pers, tijd in
meetings aan de kiestabel besteed, en zie, door
de onverzettelijkheid der liberalisten is ook al
deze arbeid nu wêer in de paparassen van ons
Staatsarchief begraven.
Er kwam niets van
En waarom verwierpen de liberalisten dit ont
werp nu?
Omdat ze in beginsel tegen wijziging waren
Of ook omdat het voorgestelde plan een valsch
beginsel huldigde?
Of eindelijk, omdat het gevolgde beginsel niet
behoorlijk was uitgewerkt?
Niets er van.
De amendementen waren verworpen. Daarmee
was de gedroomde partijwinste verspeeld. En
Geen zaken, of zaken voor eigen prof jt doen!
wordt op der liberalisten beurs al meer de leuze.
Het Wag. Weekbl. verklaart zich over de
grondwetsherziening geen illusion meer te ma
ken. Hoop, als waarvan .de Stand, gewaagde,
op ceasus verlaging, die nieuw bloed zal brengen
in ’t kiezerscorps en misschien in de Kamer,
doet leven. „Maar zoo hoopt ook de speler,
totdat eindelijk het laatste muntstuk den weg
van al de vorige gegaan is. Dat nieuwe bloed
waarop men wacht, zal het gezond bloed zijn?
Is er niet veeleer groote kans, dat census-ver-
laging het meer en meer opkomend radicalisme
zal ten goede komen Wij vreezen er sterk
voor.
„Evenals de Stand, laten ook wij alle illusion
varen. De schoonste positie, die in October ’84
als voor ’t grijpen lag, is verspeeld, verspeeld
door de eigenzinnigheid en eigenwijsheid van
den leader der antirevolutionaire partij. Straks
worden we in de Kamer weer minderheid en
de liberalen halen de geleden schade in. Ze
zullen beginnen met de gehate inkomsten-belas-
ting, en waar ze eindigen zullen, God weet het!
Arm christenvolk, dat blindelings een man
volgde, die, doordat hij zijne kerkelijke doelein
den aan de politieke vastsnoèrde, de laatste aan de
eerste ondergeschikt maakte, en aan zijn calvi-
nitiseh fanatisme den vrijen teugel vierde,
het werk van Groen, het werk van een kwart
eeuw in den grond boorde, en kerk en staat
een ellende berokkende, waarvan de gevolgen
niet te overzien zijn.
„Edoch, God regeert.”
Dr. A. Kuyper heeft aan den redactenr van
het Wag. Weekbl. een schrijven gezonden, naar
aanleiding van de opmerkingen, die in dat blad
voorkwamen over de vrije universiteit. Hij
schrijft
„Door u is gezegd, dat ik mijn eigen zoon er
niet aan waag.
Vergun mij op te merken, dat niemand er
ooit zijn kind aan wagen mag, maar dat ik het
overigens mij tot eene eer en voorrecht reken,
dat mijn oudste zoon geen oogenblik geaarzeld
heeft, om in volkomen overeenstemming met de
wenschen van zijn vader, zijne studiën te gaan
volbrengen aan de eenige hoogeschool hier te
lande, die op den grondslag van Gods woord
staat.
Is dit nu hetgeen gij bedoeld hebt, wil dat
zeggen: „dat ik er mijn zoon niet aan waag”,
dan berust dit zeggen derhalve op misverstand.
Mijn oudste zoon toch volgt uitsluitend de lessen
van de Vrije Universiteit en bezit geen diploma
van eindexamen. Hij verliet het gymnasium
met de vijfde klasse.
En wat mijn andere zoons betreft, daarvan
heeft de tweede ’t gymnasium te Zetten bezocht,
maar is de derde door mij hier gehouden.
Een vader is verplicht, bij keuze van school
ook op don leeftijd en het karakter van zijn
kind te letten, en het was deze overweging, die
mij noopte zelf den regel toe te passen, dien ik
steeds aan anderen aanweesLet bij de keuze
van een gymnasium ook op uwe verplichting om
uw kind door huiselijke opvoeding te vormen.”
Het Wag. Weekbl. voegt hieraan toe „Zegt
dr. K., dat hij het voor zijn derden zoon, in
betrekking tot de huiselijke opvoeding, beter
oordeelde hem te Amsterdam te houden en daar
’t („ongeloovig”) gymnasium te laten bezoeken,
dan hebben we te dezen aanzien een tweetal
opmerkingen
1. ds. van Lingen schijnt daarover anders te
- - 1 oordeelen, daar hij alle ouders ontrouw aan God
uit dien hoofde moest heel het tabelletje ver- noemt, die hunne voor studie bestemde zonen
i naar staatsscholen zenden, en 2, kan de „huise-
De Amst. geeft een beschouwing naar aan-
eiding van de opmerking die de Stand, maak
te over de onzekere positie van het onderwijzers-
lersoneel in ons land, waarbij dat blad o. a. het
volgende opmerkt:
De Amst. ziet niet in dat, wanneer de tegen
partij aan ’t roer kwam, er zulke groote ver
anderingen op het gebied van het openbaar
onderwijs zullen plaats vinden.
Het blad merkt dienaangaande het volgende
op
I
Ir
1 De beslissing in de Tweede Kamer gevallen,
■yn, zegt de Prov. O. en Zw. Ct.den minis-
■ter Heemskerk tot een les zijn. Bij de indee-
B,n? der kiesdistricten had hij met prijzenswaar-
|;'=e onpartijdigheid als een doorkundig kieswet-
H^ograaf een regeling bedacht, waarbij ieder
■Partij ongeveer een geëvenredigd deel van den
■“uit zou bekomen. De openbare meening had
■et zich bij nedergelegd, overtuigd dat men in de
■legeven omstandigheden toch niets anders zou
runnen verkrijgen.
1 Dat de Tweede Kamer haar lievelingsbezig-
■Peid kiesdistricten knippen niet zou laten
Hosten, nu het werkelijk op één enkele stem
[Inkwam, was te verwachten. Linker- en rech-
I terzijde waren dan ook op haar post en ieder
■trachtte er iets voor zich uit te halen.
Boven de partijen zetelde echter de regeering.
Fü kon het grabbelen met dien vriendelijken
■yk aanzien, welke de huismoeder op haar kin-
Hyen richt, als zij zich aan haar voeten ver-
■uringen. Zij had gezorgd dat ieder wat zou
■triJgen.
De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel-
Reekers tot opheffing van het verbod der won-
derkuilvisscherij in de Zuiderzee, verworpen met
23 tegen 11 stemmen.
UIT DE PERS.
Deze C0URAN1 verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS,
Abonnementsprijs voor 3 maanden fl.francc per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
Maar wat gebeurt er Een surprise wacht
I reedesleiagng0Öhêt
we Sneed men dat van Rotterdam af, dan zou er
wezen in deze regeling paste het niet. Toch
nam de minister ter elfder ure het voorstel, door
den heer Bahlman gedaan, over.
De zoogenaamde gelijke verdeeling was nu
verbroken en de regeering had partij gekozen
tegen de liberalen, want daar de Kamer 43
tegen 43 stond en bij staking der stemmen een
amendement wordt geacht verworpen te zijn,
stond de overneming van een voorstel door de
regeering gelijk met aanneming. Het nieuwe
district Schiedam werd opgenomen in de wet en
een amendement om het te schrappen verworpen
met 43 tegen 43.
Dat de liberale partij weigerde, na deze vol
teface van den minister, haar stem aan het
ontwerp te geven, is verklaarbaar. En dat de
heer Oorver Hooft zich er mede tegen verklaar
de, pleit voor zjn begrip van politieke eerlijk
heid.
lijke opvoeding” als een zeker tegengif dienen
tegen het onderwijs op een gymnasium, dat
„niet staat op den Grondslag van Gods woord,”
ja, waar dat onderwijs er wellicht tegen in
druist, waarom deze lijn dan niet doorgetrok-
ken Tusschen deu geest van ’t onderwijs op
een staatsgymnasium en dien op eene staats
universiteit zal wel weinig verschil zijn, en zoo
eenig, dan is, uit een godsdienstig oogpunt
bezien, dat eerstgenoemde wel zoo gevaarlijk
als ’t laatstgenoemde. Mag men nu om eene
bijoorzaak over het bezwaar ten aanzien van
een gymnasium heenstappen, dan ook over dat
betrekkelijk eene universiteit niet minder. Het
voorbeeld van dr. K. leert dus, dat men met
de omstandigheden dient te rade te gaan. Uit
nemend, dat is ook onze leer. En daar het nu
altijd gevaarlijk is, gelijk we herhaaldelijk
aantoonden,-— zijn zoon aan de V. U. te laten stu-
deeren, zoo volgt uit gezegd voorbeeld, dat men
wijs zal doen, vooral wanneer men in eene uni
versiteitsstad woont, zijn kind onder eigen op
zicht te nouden, en naar het staatsgymnasium
en de staatsuniversiteit te zenden.”
Zondag is te Amsterdam de algemeene ver
gadering, gehouden van den Nederlandschen Bond
voor Algemeen Kies- en Stemrecht.
Onder de aan de orde zijnde voorstellen kwam
ook voor het samenstellen van een volksparle-
ment en het houden van een petitionnement.
Daarvan komt echter niets, daar de volgende
motie is aangenomen
„De vergadering overwegende, dat op het
oogenblik een volksparlement, zooals is voorge
steld, ontjjdig is, dat een petitionnement minder
wenschelijk is, besluit dat men door krachtige
propaganda voortga op den bewandelden weg,
aan het hoofdbestuur overlatende om zoo mo
gelijk een adres-beweging op touw te zetten.”
Een gewichtig besluit is genomen tegenover
den heer Heldt. Men beweerde dat hij bij zijn
redevoeringen in Friesland de beginselen van den
Bond had geschonden, door zich te verklaren
tegen het toekennen van stemrecht aan bedeel
den. De volgende motie werd voorgesteld door
de sociaal-democratische vereeniging
„De vergadering, overwegende dat het lid van
het bond B. H. Heldt bij zijn verkiezingsrede-
voering in Friesland ontrouw is geworden aan
het beginsel neergelegd in de statuten van het
Nederlandsch bond voor algemeen kies- en stem
recht, protesteert tegen de handelwijze van dat
lid en verklaart dat hij, als zijnde geen voor
stander van algemeen stemrecht, niet langer als
lid kan worden beschouwd.”
De heer Heldt, die als verslaggever der Werk
mansbode de vergadering bij woonde, weigerde
zich over de motie uit te laten en verliet de
vergadering. Met 48 tegen 11 stemmen werd
de motie daarop aangenomen.
Als historisch meldt het Vad. ’t volgende
Een aannemer te Amsterdam, die een werk
onder handen heeft waarbij haast was, liet voor
eenige dagen een paar werklieden bij zich ko
men, omdat zij zonder reden een geheelen dag
waren weggebleven. Op zijn vraag waarom
zij waren weggebleven, kreeg hij tot antwoord:
Wij hadden beloofd mee te doen in den optocht
der werkeloozen.
ADIEE1LN11ÊN van 1 tot 4 regels,gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7‘/4 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
am inuNmif su
5«s^
r.
I
aange-
Lohman
nr
S,
I-
0
0
OEEKER OI RH
g
r-
n
i-
>t
n
i-
it
In de zitting van gisteren, Maandag, is de discussie
vangen over het voorstel van den heer De Savornin
.Het gaat niet aan, in 188(1 met meerderheid van twee steru-
“en een zeer radicale schoolwetgeving te laten doorgaan, die
in w«h^Ie.re®ks.Ta,‘ ultZaven en maatregelen vordert, om als
vhi. auk z,u den “ltsIa8 van drie en vier tusschentijdscho
i.K1,ezu,ge*’- de Kamer omliep, heel dezen bouw weer omver
e balen, de scholen bij honderden te sluiten, of voor afbraat
.,,„'Vko0Kn’ en do Prod“cten der kweekscholen voor dwaas
«au den dijk te laten staan.”
«Allereerst zoude de nieuwe partij, die zich dan de taak zal
“parages onze schoolwet door een andere, h i. betere te ver-
.Jhsen, zich hoogstwaarschijnlijk nog. wel meer dan tweemaal
d» J, ®,D’ v?or zii '"ct de ruwheid durfde toe te tasten, welke
t standaard zoo grif van haar geestverwanten verwacht Een
par tfl, die meerderheid wordt, heeft rekening te houden
iT “et historisch gewordene. De liefde voor de openbare
1?et Nederlandsche volk te zeer in het bloed,om haar
™taal te kunnen trotseeren. Niet zoo gemakkelük zou zij
Uget en aan welke gevaren zij zich blootstelde. Men wijst ons
n ln deze dah'eu niet melden op Belgie en gewaagt van
“«800 onderwijzers, daar door de clericale regeering aan den
“Jk gezet. Het moge vóór ónze tegenstanders een voorbeeld
01 van te watertanden, eenmaal op het gestoelte des ge-
irii heEeU t 2u^an tiet eer bleven bewonderen dan beproe
ven kerkelijkc meerderheid zit hier te lande heel wat min-
’ast dea zad<d dttn bf) onze zuidelijke buren, en devrij-
j K se richting van ons volk werd in een gansch andere school
1 Kn dan in het katholieke, gedurende zooveel eeuwen
11’ ta ïulie'Uke Belgie. De kerkelijke meerderheid ten onzent, die
tlbonrleriïtaUen scholen sloot of afbrak, zou in minder dan
i>TUld zich zelf afbreken, en dat te eer, daar zij bij al den
U k d dlen haar tracht ons afdwingt, ons toch eiken dag met
7 “cminneüjkste openhartigheid blijft herinneren, dat haar
1™. been veel langer is dan het andere. Men mag het er voor
“Wen, dat de clerieale en anti-clericale partijen in Nederland
J wel tegen elkander opwegen,
V °°sst ”?ódl» wordt in het algemeen belang
°.og °p grondwetsherziening. Beheer Mees wees
11 V,oorstel-Lobman, ’t welk alleen dienst kan doen
vuur de eerste lezing der grondwetsherziening, groote vertra-
nÜ Z1C1 z?u s'eePen- H>j ontwikkelde tal van bezwaren
tegen de grondslagen, waarvan de heer Lobman uitging.
a„5e-nÜn,s!er Heemskerk bestreed het voorstel zoowel wegens
den mhoud, namelijk den dubbelen maatstaf voor kiesbevoegd-
Ïïi’-°P- oPPOrtuniteitsgronden, met het oog op de grond-
Op de principieele beslissing daarbij omtrent den census te
h®t.Iuet staatkundig reeds vooruit te loepen. Be
ellen tot grondwetsherziening der regeering worden ver
sperd en atgesneden door het voorstel en de regeering zal
zich daarbij niet kunnen nederleggen S
rcuX1^LB?Claertl?.vJcr<le^i8de het ““twerp als het eenig mo-
amia,lddel om uit den bestaanden toestand te geraken. Van
«rondwetsherziening is weinig te hopen met het oog op het
8egis aun toenadering omtrent art. 194. 1
Heden is de heer Lahman aan het woord. (Zie Telegr.}
Bill II ||Ri Iirwinilili mui- --- - ---
