i
ffl» ffl IDHilTffllHUIl VOOR DE
n
o
No. 23.
E E N-E N-V EERTIGST E
1886.
SI
;e-
E?
ra
O
J
ZA.TE RDA(;
80 M -A. yV JE£ T.
gewonen wet-
den
op
de behandeling der
*-
van dat beginsel wordt aan den
gever overgelaten.
■is-
iit-
jke
ter
ran
op-
op
t.
da
tear
ter-
rag
d(
inl
aat
de
l de
ook
aan
jent
nes
Hoofdelijki
in
;e-
1
on
er-
te-
jS
openbare als het bijzondere,
C
Evenzeer als het haar plicht is
overheid tot het doen
roepen wcrdt, die taak niet te verwaarloozeu
evenzeer is het haar plicht te zorgen, dat de bij
de grondwet gewaarborgde vrijheid van onder
en beschermd tegen
De zes leden wenscben het onderzoek naar de
bekwaamheid der onderwijzers te beperken tot
het lager onderwijs. Evenals nu reeds voor het
hooger onderwijs een dergelijk voorschrift, zonder
eenige schade, ontbreekt, evenzeer kan het voor
’t middelbaar onderwijs worden gemist. Natuurlijk
kan en zal de gewone wetgever bij de regeling
van het middelbaar onderwijs voorschrijven, aan
welke eischen van bekwaamheid de leeraren bij
het openbaar middelbaar onderwijs moeten vol
doen. Ook voor de gymnasia is dit, zonder dat
daarvoor een grondwettig voorschrift bestond,
reeds geschied.
Zij meenen voorts, dat in de Grondwet het
beginsel moet worden opgenomen, dat het bij
zonder onderwijs, zonder zijn karakter van bij
zonder onderwijs te verliezen, bijdragen kan
ontvangen uit openbare middelen. De toepassin
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden /l.franco per post /j.25.
Alle brieven en stukken, uitgave oi redactie betreffende, franco
in te zenden.
Bij Z. M. besluit is aan den heer K. de
Jong Rzop verzoek, met ingang van 1 Aug.
a. s., eervol ontslag verleend als notaris te Sneek.
Bij de verkiezing van een lid voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal in het kiesdistrict
Assen bleken uitgebracht te zijn 1938 stemmen,
waarvan 1927 geldig waren.
De heer Van Diggelen verkreeg 724 en de
heer Smeenge 701 stemmen. Op den candidaat
der anti-revolutionaire partij, den heer De Sa-
vornin Lohman, werden 485 stemmen uitge
bracht. Er moet dus een herstemming plaats
hebben tusschen de heeren Van Diggelen en
Smeenge.
Als een staaltje van de belangstelling bij deze
verkiezing aan den dag gelegd, kan dienen, dat
thans bijna oOO stemmen meer zijn uitgebracht
dan in October 1884.
De redacteur van de Werkmansbode, de heer
Heldt, verdedigt tegenover de verwijten, door de
sociaal-democraten tot hem gericht, in genoemd
blad zijn standpunt als volgt:
Ik heb mijn weg in de beweging, waarmee
ik ben opgekomen, gezocht, maar nooit zóó, dat
ik van links naar rechts en omgekeerd ben ge
gaan. Zoo iets wil Nieuwenhuis zoeken, maar
hij kan het niet vinden. Wel is het mij reeds
zeer vroeg tot een verwijt gemaakt, dat ik de
oplossing zocht in samenwerking van wat men
gewoon is te noemen „kapitaal en arbeid”, en
meermalen werd ik daarom voor verrader ge
scholden. Ik ben op dat standpunt blijven staan
en sta er nog op. Nooit heb ik heil verwacht
van de revolutie, en altijd ben ik de meening
toegedaan geweest, dat, mocht door ongenoeg
zame medewerking van gene zijde, die ik meer
malen heb betreurd, gelijk ik nog reden heb te
doen, de revolutie onvermijdelijk blijken, dit het
recht nog niet geeft, haar te bevorderen of te
verhaasten maar integendeel al het mogelijke
gedaan behoort te worden om haar te voorkomen.
Eiken stap, op dien weg gezet, beschouwde ik
als een middel om de revolutie, als zij komen
mocht, minder hevig te doen worden.
In het Dagblad deelt de heer Hora Siccema
mede, dat de aanvrage om concessie voor de
zeehaven te Scheveniugen slechts voor den vorm
is teruggenomen, om den voortgang der zaak
niet te belemmeren. Spoedig komt er nieuw
leven in.
TWEEDE K A ME R.
hee/K'^X
VERGADERING
van den Gemeenteraad van Sneek,
op Zaterdag 20 Mrt. 1886, ’s namid. 6 uur.
Punten van behandeling:
1. Resumtie der notulen.
2. Mededeeliug van ingekomen stukken enz.
3. y oorstel tot liet verleenen van eervol
ontslag aan A. v. d. Heulen, als onderwijzer
aan school no. 2.
4. Alvoren tot onderhandsche verhuring van
de herberg „de Dille”.
5. Adres van de vereeniging Floralia.
6. Reclame tegen het 2e Suppletoir Kohier
Van den hoofdelijken omslag, dienst 1885.
7. Vaststelling van het Kohier van
:en omslag, dienst 1886.
KENNISGEVING.
-zuakboekjes van de Milliciens verlofgangers.
De B URGEHEESTER der gemeente SNEEK,
Gelet op de missive van den heer Commis
saris des Konings in Friesland, dd. 16 Maart jl.,
Ie afdeeling M. en S, no. 237
Roept op, de alhier wonende milliciens-ver-
lofgangers van de landmacht der lichtingen 1882,
1883 en 1884, en de verlofgangers der Zeemili
tie van de lichtingen 1883, 1884 en 1885, om
zich onmiddellijk ter Secretarie dezer gemeente
te vervoegen, tot inlevering van hunne zakboek
jes, welke aan de Commandanten der korpsen,
waarbij zij dienen, moeten worden opgezonden,
teneinde daarin reisroutes enz. worden opgenomen
Sneek, 19 Maart 1886.
De Burgemeester voornoemd,
ALMA.
ADVERTENI1ÈN van 1 tot 4 regels,gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 71/, Cents. Bij abonnement is de prijs be»
lang rijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
De Tijd bepaalt zich tot de vermelding van het
voorstel De St. yoegt er het volgende aan toe
„Deze voorslag is al zeer miniem. Bij ons
bestaat er niet geringe bedenking tegen. Maar
dit staat vastals de linkerzijde ons zelfs dit
allerminste niet gunnen wil, dan zie men voor-
loopig maar voor goed van grondwetsherzie
ning af.
In geen geval zou te gedoogen zijn, dat bij
amendement op dezen winmw/n-eisch ook maar
het allergeringste wierd afgedongen. Besliste
oppositie zou dan onzerzijds zeer stellig gebo
den zijn.”
’t Blad ontwikkelt voorts in een hoofdartikel
do stelling, dat de anti-revolutionaire partij zich
zal verzetten tegen de poging om art. 197 te
wijzigen. Art, 197 de meerderheid van twee
derde, noodig om verandering in de grondwet
te brengen is nu eenmaal de machtige vei
ligheidsklep, door de liberalen zelf op het stoom
werktuig geplaatst, en die gaat er niet weer af.
De Standaard stelt, nu de behandeling der
grondwetsherziening aan de orde is, Heemskerk
naast Van Hogendorp en Thorbecke, de vaders
der vroegere grondwetten.
„Een Van Hogendorp, een Thorbecke is
Heemskerk niet aldus luidt de kernachtige
inleiding Die beiden in zaakkennis en ad-
ininistratieven tact overtreffend, staatx hij verre
bij hen ten achter als staatsman. Èn van Ho-
gennorp en Ihorbeeke opende met hun groud-
wetsredactie een nieuwe toekomst, waarin ons
volk bezield zou worden door het ideaal, dat
in hen als verpersoonlijkt optrad. In beiden
lag een scheppend vermogenpolitiek genie.
Er huisde in die koppen een moe-dergedachte,
waaraan het vierde eener eeuw en langer Ne
derland zijn politiek denken ontleend heeft,
Het wuren mannen, die in hun grondwetsredactie
met kwistige hand politiek leven hebben ge
zaaid en voor een wijle althans zijn de velden
wit geworden, eu er is een milde schove naar
onze schuren uitgedragen. In zooverre is elk
Nederlander, van wat partij of richting ook,
aan Van Hogendorp en Thorbecke verplicht.
Het optimi civi elves op Thorbecke’s standbeeld
is, in dien zin opgevat, nationale waarheid,”
Met Heemskerk is dit anders. Voor hem is
een pinkje op strand aantrekkelijker dan een
clipper die stampt in de branding. Voor hem
is het de vraag niet of werkelijk de grondwet
principieel naar eisch herzien wordt, maar hij
is tevreden als er maar een tamelijke schappe
lijke grondwetsherziening in het Staatsblad kan
geboekt worden, Bij ralk een man ontwikkelt j
zich dan ook talent en tactiek, waarin noch Van
Hogendorp, noch Thorbecke zich met hem kon
den meten. De mannelijke karaktertrekken van
den staatsman ontbreken hem, de vrouwelijke
onuitputtelijk geduld, plooibaarheid, voorzich
tigheid zijn hem eigen.
Of hij daarmede het scheepke op de ree zal
brengen, betwijfelt het blad echter. Ons volk
past niet voor zulk een gewrongene, nietsgeven-
de, geen nieuwe toekomst ontsluitende herzie
ning van onze grondwet. Gansch andere vraag
stukken liggen ons op het hart.
Ien slotte uit de Stand, de hoop dat de anti
revolutionaire partij aan de beraadslaging en
artikelstemming van alle grondwetsontwerpen
zal deelnemen, om haar beslissing alleen bij de
eindstemming te geven. Daar echter is van
geen toegeven sprake, tenzij de liberalen toe
geven wat zij tot dusver met hand en tand I
vasthielden.
UIT DE P E R 3.
wrak van the Lutine, het goudschip
bij Terschelling, waarin, naar beweerd wordt,
nog altijd voor 131'2 millioen aan goud en zil
ver zou moeten aanwezig zijn, zullen de stoom-
booten Tijd en Friesland eerlang gaan werken.
De schelpzuigcrs dier booten kunnen goede
diensten bewijzen om het zand van het wrak
to verwijderen. Als bergloon zou 25 pct. van
de te bergen waarde worden uitgekeerd.
In een vergadering van obligatiehouders der
commanditaire vennootschap Lens en Bergsma,
te Amsterdam gehouden, werd door mr. J. C.
de Vries een accoord voorgesteld, in hoofdzaak
hierop neerkomendeEr zal een minnelijke
liquidatie plaats hebben, waarbij uit de baten
in de eerste plaats 70 pet. der gezamenlijke
vorderingen plus de rente aan crediteuren zal
worden voldaan. Van het meerdere zullen de
commanditaire vennooten een deel ontvangen,
alsof zij crediteuren voor een bedrag van 3 mil’
lioen waren. Brengt de boedel meer op dan
noodig is om alle crediteuren ten volle te vol-
De St. voegt er het volgende
Heden deelen Tijd en Standaard het ulti
matum mede barer partijgenooten ten opzichte
der Grondwetsherziening. Door de hh. MS. Mackay,
De Savornin Lohman en Beelaerts (anti-revo-
lutionair), Vermeulen, Sehaepmau en Ruys
(roomsch-katholiek) is voorgesteld art. 194 ais
volgt te lezen
Dit voorstel, Woensdag bij de Tweede Kamer
ingediend, en thans in behandeling, wordt be
knopt toegeiicht.
Aangezien de regeering het behoud van al. 1
wenschelijk acht, omdat aan de schrapping allicht
een verkeerde of verborgen bedoeling zou worden
gehecht, wenschen ook de voorstellers geen
amendement te stellen, waarbij die alinea zou
vervallen. Zij meenen echter een juisteren en
breederen zin aan de alinea te geven door het
woord „openbaar” daaruit te doen vervallen.
Het onderwijs in het algemeen, zoowel het
meet een voorwerp
zijn van de aanhoudende zorg der regeering.
i om, waar de
geven vau onderwijs ge
bet haar plicht te zorgen, dat de bij
JT»
camn hi net mw sun.
BIO E N A N I».
-SS
6
I
12
ie
6
6
15
55
IS
6
of
24
or
48
or
4
or
19
>r
57
H
or
'0-
OEEKER COURANT.
I
I
telt van de additioneele artikelen, speciaal van een voorloooia
kiesreglement. De heer Van Wassenaer stelde voor hoofdstuk
X (onderwijs) het eerst te behandelen. Door dit blijk vanwel-
hsJn11 e“ 8°ede Politiek te geven zouden de liberalen de
to£ ?°noeasles der rechterzijde De heer DeBeau-
doj,5?8 t?gcn boide voorstellen. Het beginsel van het voorstel,
stnn/!’den.heer Van Wasseneer gedaan, was doodend voor tot-
X vall,elk8 grondwetsherziening, daar, als ieder op
verlangen bleef staan, samenwerking onmogelijk
om za8 daa«n eeu dwangmiddel tegen de regeering,
om de grondwetsherziening prijs te geven. De heer De Savo?-
onnoodijmi ou'r^dzaam" “Chtte Pri°rHeit VaD Hoofds‘“k
he^oXite voSmT m6t “eer Z°° Sterk zich verzette tegen
De heer Gleiehman bestreed de prioriteit van art. 194.
De minister Heemskerk achtte beslissing over grondwetsher
ziening een plicht voor regeering en Kamer. Op verzoek der
Kamer heeft de regeering geadviseerd over de prioriteit doch
een tegenovergestelde beslissing zou niet leiden tot staking van
VanWHcutenrSto Het voorstel van den’lwïir
vun Houten achtte de minister prematuur.
v-n ?eer Or«5esiu8 bestreed de prioriteit van Hoofdstuk X
waardoor de schoolquaestie toch niet werd --
Van Houten was t_
ïïcVC?Zetten tegeu, »vvibi,viicu ujj art, /o, om een voorloopm
Usregiement en additioneel© artikelen op te nemen. Het vooA
mi-Yau Wassenaer is aangenomen met 44 tegen 40 stemmen
JJf llf-f-i V \z <1 Tl TTr\tl ton o t n >-* -4 r. <-% -3 1. TT T
»wvx, u.c neer xteiat was afwezig.
vn^tUa.13bet?lge“ee” debat over de grondwetsherziening
iin??26? Pe- ,be,er Yftn Baar was u°s uiet overtuigd van de
noodzakelijkheid der herziening.
hnorV}?®111®®3 d,ebalia gisteren (Donderdag) voortgezet. De
b™?bLde jegeering hulde voor haar zucht tot
- -Uvr Grond-
talgemeen en speciaal voor de katholieken
-nopens het
het kiesrecht verandering eischen. Hij wanhoop-
e totstandkoming dor hnry.innino- Da T?nö!l
den minister Heemskerk, aan de Grond-
1 aan den Koning,
opgevat. Herziening
en justitie.
tot herziening,
d.7^ uat nel grooie onrecht, net volk aange-
zes zevende niet vertegenwoordigd is niet worde
bestendigd. Hij vroeg wat daaromtrent te wachten was van
onrecht®}?? eDt Partije“.i“ de Kamer. Alleen door dat
"rt berstelle,u ?a8 hlJ oen waarborg, dat wijziging van
n schaden.
Be minister van binnenh
aannemelijk zou worden als de Grondwet geen band inhield I
voor den toekomsteen wetgever tot regeling van het kiesrecht i
Een uitvoeHg debat werd uitgelokt door het adres van den I
I heer O. Croll. De meerderheid der commissie voor de verzoek
schriften wilde wederlegging ter griffie en werd gesteund door de
heeren Blnssé, Van der Feltz, Brouwers, Sehaepmau en Oorver
Moorddie betoogdendat de ministei volkomen vrij
was om een bestuurslid van een bond, die omverwerping
van het gezag beoogt, te ontslaan. De heer Heldt stelde voor
inlichtingen te vragen aan de regeering en werd gesteund door
de heeren Van Houten, Buma, Gleiehman, De Bonita en Loh-
man. Eerst moesten de feiten vaststaan, voor mende zaakkon i
beoordeelen. Met 42 tegen 37 stemmen is besloten het adres
ter griffie neder te leggen.
N a korte repliek van den heer Heldt, waarbjj hij bleef wei
geren mede te werken tot een herziening, die niet een uitbrei
ding van het kiesrecht mogelijk maakte, is het algemeen debat
over do grondwetsherziening gesloten en het debat over het
hoofdstuk Onderwijs aangevangen.
De heer De Savornin Loman verdedigde uitvoerig het voor
stel der rechterzijde, dat recht voor allen voorstond. Door aan
neming zou liet grondwettig bezwaar tegen de subsidiecring
der kerkelijkr scholen even goed als de openbare scholen ver
vallen. Bij verwerping zou zijn partij groeien maar het vader
land niet bloeien. Heden voortzetting ZieTelegr.)
Hot onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der
regeering.
Het geven van onderwas is vry.
Het toezicht van de overheid op het onderwijs in het alge
meen, de inrichting van het openbaar onderwijs, en, voor
zoover het lager onderwijs betreft, de aan den onderwijzer te
stellen eischen van bekwaamheid en zedelijkheid, worden door
de wet geregeld.
De openbare scholen zyn toegankelijk voor leerlingen zonder
onderscheid van godsdienstige gezindheid.
In of voor elke gemeente wordt lager onderwijs gegeven,
voldoende aan de behoefte der bevolking. Het wordt, voor
zooveel daarin niet op andere wijze is voorzien, van overheids
wege verstrekt in openbare scholenvoor overmogenden kos
teloos, voor anderen tegen betaling van een billijk schoolgeld.
In de kosten van het bijzonder onderwijs kan, naar bij de
wet te stellen regelen, uit openbare middelen worden bijge
dragen, onverschillig of het onderwijs al of niet voldoet aan
het ia het vierde lid bepaalde vereischte voor openbare scho
len.
De Koning doet jaarlijks van den staat,der openbare en bij
zondere scholen een uitvoerig verslag aan de Staten-Generaal
geven.
folquaestie toch niet werd opgelost. De heer
bevredigd dat de regeering zich niet halstarrig WIJS Wordt gehandhaafd
7o6p t°e neX. noodelooze bemoeiljj king.
-- uoocnuvi uu/iycuumen met 44 legen
ne heer Van Houten sleurde voor, de heer Heldt was aftvezig“'
v"aarua’sbeta‘8e“ieen debat over de grondwetsherziening
Voortgezet. De heer Van Baar --
noodzakelijkheid der herziening.
Het algemeen debat is gisteren (Donderdag)
neer feehaepinan bracht de regeering hulde
gemeen overleg. Hij waardeerde de verdiensten der
^et van 1848 in -
- --o'-- v*» upvvruai v wi UC
,was vóór deze herziening, omdat de bepalingen
onderwijs en het kiesrecht verandering eischen. H.,
ie niet aan de totstandkoming der herziening, De heer
oracnt ook hulde aan den minister Heemskei’
wet yan 1848 en aan hare uitvoerders, vooral
uie haar volkomen constitutioneel had opg
n u,00<iio voor kiesrecht, succèssie, defensie
De heer Heldt wil'de gaarne medewerken ioi
Tld® zekerbeid dat het groote onrecht, het
zevende niet vertegenwoordigd is niet
--■,???®l'in,g en de Paitijen in de kamer. "Inéén
-- -orrtcltoa zag hij een waarborg,
“ft. 194 niet zou schaden.
va“ binnenlandsche zaken verklaarde wel tot
El" b.verteg te willen meewerken, maar hfl zou zijn over-
ugtug met opofferen. De noodzakelijkheid en rechtvaardig-
n Iaa het alRemeen stemrecht kan hij niet toegeven.
De heer Van ^Houten verklaarde dat herziening voor hem
1L_
\V
