Lw
MEHÏS- El Wimm JUD WOR i!E
(ESffilE ilMET 1BBKB S.ffl.
a e a
gssa^as
w
I
t
W
i
au”
UI
No, 85.
E E N-E N-V EERT1GSTE J
1886,
ÏN
KALVERMARKT
X A T E UIO
23 OCTOBER.
Sneek, Alle dwaling is
enz.
’t gevaar bloot
ne
eerste
van
Ge-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
h,
3e
>0,
•er
ur
10,
30
A
ie
.4
4
0.
I:
a-
In Den Haag en Amsterdam liepen Woensdag
allerlei geruchten omtrent belangrijke wijzigin
gen in het regeeringspersoneel. De heer Bloem
zou aftredende heer Levyssohu Norman zou
hem vervangen, de heer Van Rees zou als
gouverneur-generaal vervangen worden door ge
neraal Verspyck enz. enz. De geruchten bleken
echter geruchten te zijn, niets meer.
Bij Ministerieele aanschrijving van 2 Oct. jl.
is, als uitvloeisel der nieuwe strafwet, bepaald,
dat voortaan de dagvaardingen van beklaagden
en getuigen, de beteekeningen van vonnissen enz.
door de rijksveldwachters zullen geschieden, in
plaats van, gelijk vroeger, door de deurwaarders.
Behalve die aan de gerechtshoven en kanton
gerechten, hebben de deurwaarders geen trakte
ment en moeten ze van particuliere praktijk iu
hun onderhoud voorzien. Was deze tot nu toe
VERGADERING
van den Gemeenteraad van
op Zaterdag 23 October 1886, ’s nam. te 6 uur.
Punten van behandeling:
1. Reclames tegen het primitief kohier
den Hoofdelijken omslag, dienst 1886, bij
deputeerde Staten ingediend.
2. Resumtie der notulen.
i 3. Mededeeling van ingekomen stukken
4. Adres van J. en E. Sanders.
5. Voorstel tot verbetering of aanleg
In den strijd tegen Heemskerk’s Socialisten-
wetje staat de Stand, zeer beslist aan de zijde
van de vrijzinnige bladen, terwijl over ’t algemeen
de kath. bladen ’t ontwerp in bescherming nemen.
De Stand, verwondert zich over Uit laatste
i'Oiet, want dwaling strafbaar stellen is een der
o. v oorstei tot verbetering ot aanleg van
bestrating, naar aanleiding van ingekomen adres
sen van
den Kerkeraad der Christelijk Gereformeerde
gemeente
J. Vogelzang e. a.
J. K. Hiemstra e. a.
het bestuur der vereeniging „Schuttevaêr”.
6, Adres van de Politie-agenten 2e klasse
(dagdienst) om verhooging van jaarwedde.
7. Gemeentebegrooting, dienst 1887.
Een zeer onverkwikkelijk debat wordt in
verschillende bladen gevoerd over de eerste daad
der enquete-commissie nopens arbeiderstoestanden.
Het trok de aandacht dat niet de heer Borgesius,
de eerste onderteekenaar van het voorstel van
de Tweede Kamer, maar de heer Verniers van
van der Loeff tot voorzitter was gekozen. Uit
de mededeelingen van een anti-revolutionair
orgaan, de Oranjevaan, moest worden opgemaakt
dat de anti-liberale leden den heer Borgesius
niet wilden kiezen tot voorzitter omdat hij
bij de jongste verkiezingen voor de Tweede
Kamer te veel voor de liberale partij had ge
ijverd. De Amst. liet niet na te doen uitkomen
dat zulk een wraakoefening al zoo kleingeestig
mogelijk moest genoemd worden en betitelde dit
optreden terecht als „een slecht begin” voor de
enquete. De Standaard trok zich daarover het
harnas aan en verdedigde de houding der anti
liberale leden, waarop de Amst. natuurlijk het
antwoord niet schuldig blijft.
Heden komt de Stand, op nieuw op de zaak
terug. Nu beweert het blad dat de heer Bor
gesius alleen is geweerd als voorzitter „omdat
er reeds iu de voorloopige vergaderingen ge
bleken zou zijn dat hij volstrekt ongeschikt was
om ook de premier der enquête commissie te
worden. Daar openbaarde zich ernstig verschil
van gevoelen, en toen toonde de heer Borgesius
teu eenenmale den takt, de onbevangenheid, de
onpartijdigheid te missen, in den voorzitter van
zulk een commissie bepaald vereischt.”
Laat ons hopen, dat onder dit gekibbel de
goede zaak niet zal lijden. Wat er overigens
waar zij in de verwijten, tot den heer Borgesi
us gericht, dit is zeker, dat het commissielid,
’t welk deze „onthullingen” aan de Stand, doet
ook een zeer zonderlinge opvatting heeft van
hetgeen hem past.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek maken hiermede bekend, dat
de tweede
dit jaar invalt op Maandag den 1 November e.k.
Sneek den 19 October 1886.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA.
De Secretaris,
J. W. BENNEWITZ.
ADVERTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7 */a Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
Herhaaldelijk is in de laatste weken de Pak
ketvaart in Nederlandsch Indie ter sprake ge
bracht. Afdeelingen der Nijverheidsvereeniging
hielden er samenkomsten over, onze eerste man
nen op ’t gebied van handel en nijverheid gaven
er hun opinie over ten beste eu eenige bladen
wijdden er lange beschouwingen aan.
Met een kort woord wenschen wij mede te
deelen waarover dit debat loopt.
Tusschen de verschillende eilanden in den
Nederlandschen Indischen archipel wordt sedert
1852 een geregelde stoompakketvaart onder
houden. De eerste overeenkomst, deswege aan
gegaan, werd door de Indische regeering ge
sloten met den heer Cores de Vries, tegen f 18.21
’s jaars voor iedere afgelegde geografische mijl.
In 1863 werd een nieuwe aanbesteding gehou
den, en wel voor 1866 —1875. Toen daalde de
subsidié tot f6.97 per mijl. Een Engelschman,
Robinson, verkreeg haar, terwijl de laagste Ne
derlandsche inschrijvers, P. van Vlissingen en
D. van Heel, met f 6.98 dus één cent meer
afvielen, In 1875 werd die overeenkomst ver
lengd. Toen daalde de subsidie tot f 3.90 per
mijl, een bedrag, volgens sommigen door den
Eugelschen ondernemer zoo laag gesteld omdat
men beducht was voor nieuwe concurrentie van
Nederlandsche zijde.
De maatschappij zij draagt den titel „de Ne-
derlandsch-Indische Stoomvaart-maatschappij”
is dus slechts in naam een Nederlandsche. Zij
werkt met Engelsch kapitaal eu van de voor-
deelen komt dus aan Nederland weinig of niets
ten goede. Dit echter is een feit, de maat
schappij heeft hare verplichtingen tot tevreden
heid van hare mede-contractante, de Ned. In
dische regeering, nagekomen. Zij heeft, over
eenkomstig de aanwijzingen en het verlangen
der regeering, hare lijnen allengs vermeerderd
en hare diensten uitgebreid. Waar de regeering
hare hulp verlangde voor het inhuren van stoom
schepen of het openen van tijdelijke verbindingen
gedurende expeditiën, is de maatschappij bij
machte geweest, natuurlijk tegen ruime ver
goeding, die hulp te verleenen. Gebruik makende
van haar steeds uitgebreider wordend materieel
en van de haar bij contract toegekende voor-
deelen, niet schroomende alle wapenen der con
currentie te bezigen, heeft zij, binnen het voor
haar monopolie vrijgelaten gebied, alle mededin
gers van de baan weten te dringen. De Neder
landsche, of Nederl. Indische stoomvaart-industrie
is niet bij machte geweest het tegen haar op te
nemen, ook niet nadat de opening van het Suez-
kanaal de mogelijkheid had doen geboren worden,
om stoombooten, ook van het kleinste charter,
op eigen gelegenheid uit Europa naar Indie te
zenden. Met een vloot van dertig stoomschepen
onderhoudt de N.-L stoomvaartmaatschappij thans
een net van stoombootlijnen, dat voor verdere
uitbreiding, naar mate van de zich ontwikke
lende behoeften, vatbaar blijft.
Nu binnen eenigen tijd tot een nieuwe aan
besteding moet worden overgegaan, is meer en
meer de wensch op den voorgrond getreden,
om dit werk ook ten goede te doen komen aan
de Nederlandsche nijverheid en het Nederlandsch
kapitaal.
De N. R. C. heeft in een paar artikelen be
toogd, dat de wenschen, in dit opzicht gekoes
terd, h. i. niet voor vervulling in aanmerking
verdienden te komen. Het blad geeft een schets
van den werkkring der maatschappijtoont aan
dat zij steeds aan haar verplichtingen heeft
voldaanbetoogt dat het voor de vaderlandsche
scheepsbouw weinig zou geven, al kreeg deze
de leverantie van do booten, daar op eenige
jaren van koortsachtige inspanning toch weder
verval zou volgen weerspreekt de beschuldi
ging, dat de tegenwoordige maatschappij om
bijoogmerken de transito-handel over Singapore
of Penang en niet over Nederlandsch-Indische
havens leidt en betoogt dat een Nederlandsche
maatschappij eveneens zou doen om ten slotte
tot de conclusie te komen, dat er geen enkel
deugdelijk economisch argument is aangevoerd
voor den van verschillende zijden op de regee
ring uitgeoefenden drang, om voor het verleenen
der concessie voor de Nederl. Indische stoom
pakketvaart na 1890 af te wijken van den door
het belang der schatkist en de gezonde begin
selen van staathuishoudkunde gelijkelijk aange
wezen weg der openbare aanbesteding, op voor
waarden in overeenstemming met de eischen des
tijds gebracht en zóó tijdig openbaar gemaakt,
dat mededinging van al'e gegadigden mogelijk zij.
Onweersproken blijven de artikelen van de
N. R. Ct. niet Zoo wijst de heer Lucardie te
Rotterdam, directeur van de „Maas”, verschil
lende punten aan waar het betoog z. i. hapert.
Hij doet daarbij o. a. uitkomen dat de voordee-
len voor onzen scheepsbouw zeer groet zouden
kunneu zijn en zich volstrekt niet tot enkele
jaren zouden behoeven te bepalen, daar wij thans
de benoodigde booten evengoed kunnen leveren
als de Engelsche scheepsbouwers Iu antwoord
op deze opmerkingen wijst de N. R. C. er op,
dat het door haar gevoerde betoog hierdoor niet
wordt weerlegd.
schijnt de politie. Dit nu is geen systeem.
s van eenzelfde familie en waar
men de eene bestrijdt en de andere duldt, komt
men tot willekeur. Bovendien leidt deze wijze
van handelen ongemerkt weder naar de staats
kerk. Zoodra toch de staat eenmaal staande
houdt dat zij u straffen mag om de propaganda
van eenige opinie, dan kan ze de aanwijzing
niet derven van wat waarheid en wat dwaling
zijn. Dit nu is zijn terrein niet, maar dat der
kerk.
Het bedenkelijke van Heemskerk’s wetje ligt
in het strafbaar stellen van opruiing „zijdelings,
vcorwaardelijk of in algemeene termen.” Daar
door toch is propaganda voor wat men noemt
„verkeerde beginselen” verboden, terwijl ieder
die iets zegt waardoor in de harten een bewe
ging ontstaat die vijandig gekeerd is tegen de
bestaande orde van zaken, aan
staat ingerekend te worden.
Naar deze opvatting van de roeping van den
staat zou Luther op staanden voet te vonnissen
zijn geweest, had men Marnix van St. Alde-
gonde schier zonder vorm van proces aan den
lijve kunnen straffen; en ware voor Willem den
Zwijger de kogel verdiend geweest, wel niet
van Balthasar Gerards, maar dan toch uit den
tromp van een Spaansch gendarmerie geweer.
Zonder eenige uitzondering had men naar deze
formule alle de heilige apostelen moeten vast
zetten. Ja, ging deze stelling eenmaal door,
dan is het geen vraag meer, of ook Hem, die
men een „beroerder van het volk” en een „ver
leider der schare” noemde, ware naar Heems
kerk’s juridieken regel gevonnisd naar recht.
„Ook nu nog, aldus besluit de Stand., ware
op Heemsfcerks's standpunt geen enkele kloeke
evangelieprediking mogelijk, of de belijdenis
der hoogheilige waarheid, dat men, bij strijd,
Gode meer dan de menschen gehoorzamen moet,
viel alcoos onder het „zijdelings,” het voorwaar-
delijk” of de „algemeene termen” van Heems
kerk’s wet.”
In een tweede artikel wijst de Standaard op
het gevaar, dat er voor de vrije pers schuilt in
Heemskerks wetje. Hoofdstrekking is de ver
breiding eu verspreiding van denkbeelden voort
aan aan gouvernementeele keur te onderwer
pen. Dut raakt ook rechtstreeks de drukpers.
Want, begint men eerst de keur toe te passen
op vergaderingen, wie zal beletten dat ook de
pers er aan wordt onderworpen.
„Wij roepen aldus besluit het blad ook
in naam der pers aan onze regeering een
prinapiis obsta toe.
„Wacht u voor het zetten van een
schrede op dezen verderteljken weg.
„Europa heeft straks een eeuw geleden in
een setiriklijke revolutie zoo bitter geboet voor
het onnadeukend voorthollen op deze reactionaire
paden. Laat ons toezien, dat terugkeer naar
deze paden der reactie ons niet, eer de Fran-
sche revolutie haar eeuwjaar intreedt, een nog
ontzetteuder Europeesche revolutie in de armen
werpt.”
hueksteenen van Rome's systeem
Hier gaan de anti-revolutionairen niet met
Home mede. Niet dat zij dwaling voor minder
schadelijk houden dan misdrijf, en de waarheid
niet goddelijk en zielverrukkend eu zaligend
ponten, maar het is onmogelijk de dwaling door’
8tok of sabel te stuiten. De historie toch leert
drieërlei: En wel ten eerste, dat juist in die
hudeu, waar men het langst voortging met het
strafbaar stellen van de dwaling, de dwaling
diepst wortel schoot, en het breedst haar
•'toon uitsloeg. Ten tweede viel steeds op te
perken, dat in landen en bij volken, waar de
belijders der waarheid gedwongen waren ge
feest om de vrijgelaten dwaling door gere
dden strijd af te weren, de overtuiging dieper,
Pe waarheidszin klaarder en de karaktervorming
polider was. En ten derde, dat men bij het
Istraffen der schuldigen altoos de dwalenden
jdt de tweede ot derde hand trof, maar de
ooofdschuldigen, die aan de universiteiten leer-
sarden, ongemoeid liet.
Ieder die Rome’s stelsel in zake „dwaling” af-
dirde, gaf daarom nog de leuze van het „Vrije
boord”, door de Stand, voorgestaan, niet ge
ronnen. Velen toch van protestantsche zijde
geven wel toe, dat de burgerlijke rechter niet
p6 dwaling beoordeelen en straffen kan, maar
“at er dan toch diepe gronddwalingen zijn, die
Or de burgerlijke overheid niet mogen geduld
gorden. Ook hiertegen komt de Stand, op. Ook
Isysteem dient verlaten, wijl het halfslachtig
!8, Het laat vrjj, maar slechts tot op zekere
°ogte. Velerlei dwaling laat het stil voortgis-
en> maar als ze zekere grens overschrijdt, ver-
U I T DE P E R S.
i
J
10.
S'
!8 EV LA
2
r
J
r
7
1
r
2
3
r
7
r
3
10.
10.
•U
ig«y’
MI
SS.
R
3.
DL.
B-
e-
ie
■o,
)0
o.
jn
1
