Iffl'S- iIDIMW-W Wil BE
I
No. 92.
D R I E-E N-V EERTXGSTE .JAARGANG.
1888.
e 3i as e jei.
5
>ch.
N
4
3e
,00.
'oer
Z A. T E It D uv
17
IX O
i. i
in nun eerste jeugd, de versterkende en opbeuren- j
de kracht en laat mij er bij voegen den
>rk-
üge
Alle brieven
in te zenden.
rd:
iha-
;en,
I.
lov.
Z.
,00.
>,00
888
ren
T2
3 i
luis
SR-
fde
en
ir
on-
jen
eur
4e
>00,
,00.
00.
>00,
ilo.
00.
I
I
8
in de Nouvelle Revue, zal worden gebracht. Na
do verklaring van prof. De Geeje toch is het
aan hem om zich te verdedigen. Zou hij
vraagt het blad ondeugend misschien Hol-
landsch voor Arabisch hebben aangezien of Mul-
taluli houden voer een „onbekende”, omdat hij
hem zelf niet kent
(In ons vorig nummer hebben wij meegedeeld,
dat aan den wensch der Arnh. Ct. reeds sedert
geruimen tijd door een onzer stadgenooten was
voldaan. Wij vermeldden daarbij tevens in
substantie, het daarop ontvangen antwoord. Wij
kunnen hier thans nog bij voegen, dat bedoelde
stadgenoot jl. Woensdag van den heer d' Estrey
het November-nummer ontving van de „Annales
de l'extréme Orient et de VAfrique", van welk
tijdschrift de heer d’ Estrey zelf’ mede-directeur
is, en waarin thans dezelfde „Légendes Orientates"
zijn opgeuomen, welke in het Augustus-nummer
van La nouvelle Revue geplaatst waren, ditmaal
echter met vermelding van den naam van den
oorspronkelijken auteur Multatuli, terwijl
de vertaler er als noot aan toevoegtDeze
„Légendes" zijn, eeiiige jaren geleden, in een
duitsch tijdschrift geplaatst geweest, waarschijnlijk
door Muitatuli-zelf, als zijnde van een onbekend
arabisch schrijver.”)
vormenden en ontwikkelenden invloed van
het huisgezin missen.
„Uwe richting wil voorts reeds in de prille
jeugd bij u a priori vaststaande waarheden
van wijsgeerigen en religieusen aard inprenten.
Wjj achten die leeringen, ten deele onzeker,
aan twjjfel en verder onderzoek onderworpen,
ten deele zelfs onbewijsbaar en liggende buiten
het bereik van den menschelijken geest. Wij
meenen, dat vrij'onderzoek zoowel de uitbreiding
van het gebied onzer kennis bevordert, als de
warmte der persoonlijke overtuiging, met andere
woorden de kracht van het geloof v erhoogt.
„Uwe richting wil de verbroedering der vol
ken in geen anderen vorm dan door de erkenning
van den Paus als hoogste gezagwij streven,
al zij het van verre, naar vereenigiug der vol
ken in den vorm eener vrije federatie en
beslechting hunner onderlinge geschillen door
rechtspraak naar volkeniechtelijke regeling.
„Uwe richting doet het huisgezin ontspruiten
uit een enkele bij den aanvang der samenwoning
atgelegde en door de kerk bezegelde wilsverkla
ring wij meenen dat er rekening gehouden
moet worden met het feit, dat deze wilsverkla
ring dikwijls te goeder trouw lichtvaardig wordt
afgelegd, niet zelden ook onder den invloed van
pressie, van egoïstische beweegredenen en in
het vertrouwen op huichelachtige verzekeringen
van de andere partij. De ervaring leert ons
bovendien, dat de oprechtste gevoelens wel eens
aan verandering onderhevig zijn. Tengevolge
van een en ander, zien wij, dat onder uw
kerkelijk stelsel huisgezinnen zonder onderlinge
liefde verre van zeldzaam zijn] en dat de bron
van dit verschijnsel voor een goed deel ligt in
de zwarigheden, weike de wet en de zeden in
den weg leggen aan de ontbinding van huwelijken,
waarbij de onderlinge liefde blijkt te ontbreken.
„Onze grief tegen uwe richting is ook onzer
zijds juist, dat zij, het wezen voor den schijn
opofferende, het geloof en de liefde doodt
quasi-geloovigen teelt, die slechts den uiterlyken
vorm eerbiedigen, maar innerlijk vol zijn van
twijfel en ongeloof, en huwelijken vormt, zoo
koel, dat er noch een gezellig tehuis noch een
geslacht met warme harten uit voortspruiten kan."
Het Centrum voegt enkele opmerkingen aan
dit schrijven toe, waarin mr. v. H. naar het
blad meent ongetwjjfelt meer beweert dan hij
zou kunnen bewijzen. Het Centrum^.?. betwijfelt
of hij wel genoegzaam in echt christelijke huisge
zinnen heeft verkeerd om aldus te kunnen
spreken en dat hier meer zijn persoonlijk
gevoelen dan zijn ervaring aan ’t woord is.
Ook gelooft het blad niet, dat het een man, die
zoo geheel vreemd en vijandig is aan het geloof
als de heer Van Houten, gegeven is met juist
heid een oordeel te veilen over de vertroostingen,
welke de godsdienst, vooral in het huisgezin,
biedt, en die in moeilijke omstandigheden onmis
baar is.
Vervolgens drijft het blad den spot met het
„geloot” der atheïsten. Zonder den godsdienst
komt men, volgens het Centrum, tot scepticisme
en libertinage de heer Van Houten kan het
niet ontkennen, komt men tot datgene wat
het huisgezin in den grond moet boren en
waartegen de kerk, die het huwelijk geheiligd
heeft, zich verzet: de echtscheiding, het Malthu
sianisme, het concubinaat.
De Arnh. Ct. uit de hoop dat de ontdekking,
door mej. Marie van Berlekom te Middelburg
gedaan en waarvan in ’t jongste nommer van
de Spectator sprake is, ter kennis van den comte
Henri M, d’Estrey, den schrijver van het stuk
De voorzitter van de Tweede Kamer kondigde
Woensdag aan, dat de Maandagzittiugen weldra
in eere hersteld moeten worden, met Zaterdag-
zittingen op den koop toe de beschikbare tijd
voor al het winterwerk is inderdaad al zeer gering.
De heer Brantsen nam zitting. Het bleek,
dat de heeren te Lochem de stemmen niet
bijster goed geteld hebben, maar daar hun
vergissing van geen invloed was op het resultaat,
werd tot toelating besloten.
In de vergadering der Provinciale Staten van
Friesland, Dinsdag gehouden, is o. a. behandeld
het volgende voorstel van de heeren Oosterlo
en Van Slooten
„De Provinciale Staten besluiten, zich te wen
den tot Z. M. den koniug, ten einde te wijzen
op den treurigen financioelen toestand, waarin
zich het meereudeel der gemeenten ia deze pro
vincie bevinden, en op den oudragelyken druk,
die dientengevolge op de ingezetenen wordt
gelegd, met verzoek wettelijke voorzieningen te
treffen, waardoor die toestand worde verbeterd
en die druk venicht."
Op dit voorstel werd door den heer Huber
als amendement voorgesteld om in plaats van
de woorden
„met verzoek" enz. tot aan het einde, te lezen:
„en aan te geven door welke wettelijke voor
zieningen naar het oordeel van deze vergadering
die toestand kan worden verbeterd en die druk
verlicht."
Nadat dit amendement was verworpen, werd
het voorstel aangenomen met 35 tegen 10 stem
men.
Naar aanleiding van het adres van het voor-
loopig comité voor den aanleg eener stoomtram-
verbinding LemmerZwolle, houdende verzoek
tot bevordering van den aanleg van die lijn, is
besloten aan adressanten te kennen te geven,
dat zij zich, wat het gebruik der wegen enz.
betreft, hebben te wenden: a. tot het dyksbe--
stuur van het waterschap „Zeven Grietenijen"
en „Stad Sloten", voor zoover betreft het tracé
van Lemmer tot Schocerzijl; b. tot den minister
van waterstaat, handel en nijverheid ten aanzien
van de Schoterzijl en het overige gedeelte over
en langs den Sloterdijk;
dat geen provinciale wegen of werken bij den
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden /l.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
UIT DE PERS.
ADVERTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents»
voor eiken regel meer 7‘/2 Cents. Bij abonnement is de prijs be
langrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den
Uitgever.
I
i kinderen bij den veldarbeid niet onttrokken
j gestaan voor het visschers-
I alsook wat het verbod van Zondagearbeid
den arbeid voor vrouwen, door den minister dat ,ee,n grondige studie
leleur gesteld. Het had meer verwacht,
lerhooging van deu miuimum-leeltijd, waarop
r arbeid van kinderen iu alle werkplaatsen en
fabrieken een aan vang mag nemen. Geen be
perking van den kinder-veldarbeid. Geen voor-
Ichriften in het belang van de veiligheid en de
tezondheid der werklieden. Geen aanstelling
fan bijzondere ambtenaren, met de uitvoering
iii met het toezicht op de naleving der wet
belas]. Is het wonder, zegt het blad, dat bij
kennisneming van dit wetsontwerp onze teleur-
telling groot zou zijn geweest, indien niet reeds
loopeo.de geruchten ons gewaarschuwd hadden
fuze verwachting niet hoog te spannen?
I „Vaar is het, aldus vervolgt het, dat de
perderheid der enquete-comnjissie niet heeft
kadviseerd tot verhooging van den miuimum-
pftijd. Doch zoo gaarne hadden wij dezen
minister, op het voetspoor zijns voorgangers, zien
fandelen overeenkomstig het tegenovergestelde
fdvies harer minderheid.
I Waar is het ook, dat de enquete-commissie
p haar onderzoek het terrein van den veldarbeid
flechts terloops betreden had. Doch terecht
hs de vorige regeering van oordeel, dat te dien
fanzien in den loop van een vijftiental jaren
cnoeg is openbaar geworden, wat tot recht-
aardiging en bouwstof kon dienen voor weige
rende tusschenkomsi.
I .Waar is het eindelijk, dat de enquête-com-
Rwie in overweging heeft gegeven, het in
Heven roepen van een opzettelijk opper-toe-
hdit, en in verband daarmede het waken voor
gezondheids- en veiligheidsbelangen der
fffeideis, te regelen bij een tweede afzonderlijke
pet. Doch waarlijk niet, omdat zij dit een en
pder beschouwde als van minder gewicht of
fis niet rijp voor behandeling door den wetgever;
ptegendeel uitsluitend „ter wille van spoedige
idoening”. Toca wordt, hoezeer haar rapport
fan eenstemmigheid te dezen opzichte scheen
!e getuigen, door haar voormalig mede-lid in zijn
pmorie van toelichting van het een in ’t geheel
Piet gerept, en van het andere slechts melding
kmaakt om te verklaren, dat hij daarvoor „het
fogenblik nog niet gekomen acht”.
I »&)o zal dus aldus besluit hot blad op
in 1874ingeslageu weg ook thans nog weder
prden voortgeschreden met een slakkengang
r weugde van hen, die niets liever wenschen
M met reden en recht daarop te kunnen sma-
F- Of zal de volksvertegenwoordiging bereid
Porden bevonden om de leemten in het haar
Meeboden werk aan te vullen, en de regeering
F aanvaarding van die aanvulling te bewegen?
lopen kan men het; maar veel bouwen op die
l0oP durven wij niet”.
I Uet wetsontwerp wordt integendeel door de
FW weer zeer geprezen.
f «Het voorstel gaat, als geheel beschouwd, zeer
Rer niet te ver, zegt het blad. J uist in de
pcheidenheid, indien men het zoo noemen
ps> waardoor het zich van zijn voorgangers
Rei'scheidt, ligt in ons oog zijn grootste aan-
e’eling. Nergens worden met ruwe hand
matschappelijke toestanden en verhoudingen
““getast; geen nieuwe ambtenaarsklasse, met
Woonendiensl belast, zal de ergernis opwekken
fabrieksheeren en werkbazen en bij dezen
^61 tegen de wet aankweeken; aan behoeftige,,
e*'s ten plattelande zal de in sommige tijden
an uet jaur zoo hoog noodige hulp van hun I
Bij deze Courant behoort als bijblad, Feuil-
leton-nummer 23.
j worden; bij de uitzonderingen, welke zijn toe-
-en schippersbedrijf,
1 aan-
De wet tot regeling van den kinderarbeid voor Israelieten, overal bespeurt men,
2uvul uou UUU1SI,UI. 1 van locale toestanden
uys iugediend, heeft het Sociaal Weekblad en - b.ehoefteQ en niet minder de zucht om zoo
- L-,J 1 Qeeil i weinig mogelijk particuliere belangen te schaden,
bij de samenstelling van dit wetsontwerp hebben
voorgezeten. Re mogelijkheid, dat niettemin
hier of daar nog iets te veel aan de zucht tot
reglementeeren werd toegegeven, dat wellicht op
een of ander ondergeschikt punt meerdere vrij
heid kan gelaten, dat misschien met het oog
op den eenen of anderen bepaalden tak van
nijverheid nog ruimere uitzonderingen moeten
toegestaan worden, wie zal haar tegenspreken?
Zoo bijv, hoorden wij de opmerking maken,
dat het onnoodig was en tegenover arme lieden,
voor welke niet-arbeiden gelijk staat met gebrek-
Ijjden, dikwijls een hardheid zou wezen, om
gedurende volle vier weken na de bevalling allen
arbeid van vrouwen te verbieden.”
Dit echter zijn punten van ondergeschikt be
lang. Natuurlijk acht de Tijd het volstrekt
niet onmogelijk, dat later nog aanzienlijke uit
breiding van dit wetsontwerp wenschelijk zal
blijken te zijn. Maar voorloopig zal door de
aanneming een weldaad bewezen worden aan
een zeer talrijke klasse van het Nederlandsche
volk.
De aanneming tevens van dergelijk wél voor
bereid, degelgk sociaal wetsontwerp, voorgesteld
door de regeering, zal, naar ’t blad ten slotte
doet opmerken, een waardig antwoord zijn op
de indiening van het onbeköokte wetsontwerp
van den afgevaardigde uit Öchoterland en zai
ook aan de Nederlandsche werklieden, voor
zoover dezen nog niet door socialistischen
hartstocht verblind zijn, het bewijs leveren, dat
de algemeene afkeuring, aan het voorstel van
den socialistischen leider te beurt gevallen,
geenszins grond vindt in te weinige belangstel
ling iu het lot van de arbeidende klasse, maar
alleen in het hoogst gebrekkige, in het onmoge
lijke van dat voorstel zelf.
Het Centrum, het orgaan van dr. Schaepman,
heeft het met mr. Van Houten aan den stok
gekregen, naar aanleiding van eenige woorden
aan zijn adres gericht. Het Centrum hield mr.
Van Houten meer in ’t bijzonder voor „dat de
grootheid van een mensch on van een volk, de
bron hunner kracht ligt in het geloof, en dat,
naast het geloof, het inzonderheid het huisgezin
is, hetwelk den mensch opbeurt en versterkt.”
„Was het noodig, schrijft de heer Van Houten,
mij dit een en ander te herinneren? Waar of
wanneer heb ik ooit geringschatting van het
huisgezin getoond of geleerd, of wel betwist,
dat een mensch en een volk „een geloof” moe
ten hebben in den zin van „een ideaal 1”?
„Het verschil tusschen ons ligt in den inhoud i
van het geloof en in het oordeel over de wijze,
waarop men komt tot de vorming van huisge
zinnen, van welke een opbeurende en verster
kende kracht kan uitgaan, omdat daarin
onderlinge liefde woont. Wil mij veroorloven
ook mijnerzijds ons verschil voor uwe lezers te
formuleeren.
„Uwe richting wil verwezenlijking van het
naar uwe meening a priori vaststaande ideaal,
namely k de eenheid van geloof en zeden over
eenkomstig de leeringen uwer kerk; wij toetsen
ook dit ideaal der kerk aan de leeringen der
wetenschap en de behoeften der lezers. Bepaal
delijk keuren wij het af, dat in uwe kerkleer
het coelibaat hooger gesteld wordt dan het
huwelijksleven en dat uwe geestelijken, behalve
fflmfflfiiïifflfflomssmwsiiB.
B I X X K X L, A V W.
18
8
4
15
I-
W
8
8
3'
118
8
4
10.
612
76
7 27
81»
door
8 36
door
856
door
911
door
9 25]
door
942
door
10*11
615
6 30
6 4»
75
7 45
8-
S20
830
«88
SNEEKER C0UR4N
5h
4
- .au ucu ninaeraroeia ij.
l nn nnh z\z-»4Vzxr> a»
.'NAdN /.a
