J 111® H MfflfflHUll TOOK III
CHEEXTE 11 IIET 1M1IISSBIW SUB
rm
V
L
r p-i
ar >11101
No. 69.
1889.
/IE R-E N-V EERTIÖSTE
J A A R Q A N G.
*3
f
en.
W O E NS I) A. <0F
28 -A. U O U Si T U JS,
a
L
in
SAEEkER (OIRAV
U I T DE PERS.
B I XXE Y L A W B.
).5Q
eel
ii
ftai
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave ol redactie betreffende, franco
in te zenden.
15
KJ
on-
met
den,
iden
Vil-
met
.den
laiir.M
stru.z,
mdrilt i.
d -
10’12
o ia
r>30
>45
45
15
25
in
tleu«
hai
bursi
deJ
itisch
lendO
V.ll|
daar’
ver»
haar
ff.
ug.
I B
o
)t
a
jl
n.
Hl
ie
le
ar
oo
ir.
er i
ui,
do
tal
lio
hij
•tl do
n do
i den,
v.irme
8
Vis
’/i.
a
72 jr
iUSlUS.
en te
keiu»,
ek, te
n Ro
Juuta,
luitje
Haas
vertjef
china,
ppen»
zen
7
sehea
door
het,
k een
Hol.
zelve
Daten
enen,'
etter.
door
ngeii
rheid
veree
'uedi>
tydi
jgeni
are»
1 zij
ueest
blafl
bp zij
evr.
<au-
pms
Blekt
lies, I
ZOU 1
taai
I zou
jen!
■eek
ren. j
hetl
ver.
d« I
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels,gewone letter, 40 Cents,
▼oor eiken regel meer 7*/* Cents. Bij abonnement is de pi ijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bjj
den Uitgéver.
moeten de kosten dekken en
1.00,
'l
>men
353
i en hun daar zort
nauw mode verbonden belangen hebben leeren
-----j van meer
De heer Henri Tindal heelt een adres aan de
Tweede Kamer der Staten-Generaal gericht.
Hij herinnert wat er in den laatsten tijd door
hem over onze defensie is gezegd eh constateert
dat daaruit en door ’t geen andoren er tegen
schreven, is gebleken t
1°. dat Nederland thans blootstaat aan ver
rassingen, die zijne onafhankelijkheid in gevaar
kunnen brengen
2°. dat er wel degelijk Maatregelen te nemen
zijn om dergelijke verrassingen te voorkomen;
3°. dat men Den Haag van uit zee kan be
schieten
4°. dat het zeor wenschelijk is de zetel van
het krijgsbestuur, thans reeds, in tijd van vrede,
naar Amsterdam over te brengen.
Een en ander wordt nader uitgewerkt ten be
wijze dat deze stellingen volkomen juist zijn.
Het slotwoord luidt aldus:
„Het is daarom, dat adressant de vrijheid
neemt zich te wenden tot do Tweede Kamer
der Staten-Generaal, met het eerbiedig verzoek,
dat zij bij den minister van oorlog aandringe,
dat hij onmiddellijk overga tot het nemen van
maatregelen, om Nederland tegen verrassönde
aanvallen te vrijwaren (de uitdrukking: „ver
rassende aanval® is eigenlijk oneigenaardig, daar
de wijze van aanval, door adressant beschreven,
zóó voor de hand ligt, dat het alleen een ver
rassing zou zijn, als men ons tijd liet, alles
voor de verdediging gereed te maken vóór men
ons aanviel).
„Mocht de minister van oorlog om de een of
andere reden niet genegen bevonden Worden
onmiddellijk over te gaan om de noodige maat
regelen hiertoe te nemen, dan verzoekt adres
sant eerbiedig, maar zeer dringend, dat de
Tweede Kamer der Staten-Generaal duidelijk te
kennen geve, dat zjj in dit geval geen vertrou
wen heeft iu het beleid van dien minister, wiens
aanblijven aan het hoofd van het departement
van oorlog alsdan een gevaar is voor Nederland/
De Vossische Zeitung geeft een hoofdartikel
van ruim twee kolommen over „Nederland en
Atjeh®. Het jongste gevecht geeft hot Ber-
lijusche blad aanleiding de geheele geschiedenis
van den oorlog nog eens op te rakelen en dauruit
de gevolgtrekking te maken, dut alleen het
aanstellen van een sultan, die door alle stamhoof
den wordt erkend en door een resident wordt
gesteund, een duurzame onderwerping der Atje-
hors mogelijk maakt.
Aldus komt het blad tot de volgende slotsom
„Dit is zeker, dat, iudien men slechts het tiende
gedeelte van het geld, hetwelk tot dusver voor
den oorlog is uitgegeven, had besteed voor ée'ti
krachtige expeditie, dan zou nu het voornaamste
werk verricüt zijn. Nu is bet einde van den
strijd niet te voorzien, want de Nederlanders
hebben te doen met een taaien vijand, die voor»
loopig nog niet aan onderwerping denkt/
612
76
7 27
8 15
ioor
8 36 1
loor
8 56
loor
9 11
door
9 25
door l
941 f
9 53
Volgens de nieuw ontworpen regeling van de
militaire opleiding van oiticieren zal do militaire
academie vervormd worden tot een zuivere
driejarige vakschool, waarin zullen opgaan de
eerste afdeeling der krijgsschool, de artillerie-
cursus te Delft en de militaire school te Haarlem.
De leerlingen der academie zullen practised
bij de troep gevormd worden. Zij zullen op de
academie worden toegelateu na een tweojirigeu
cursus aan een cadettenschool ot wel na de
vereischte ontwikkeling buiten de school te
hebben verworven.
De hoofdcursussen voor aspirant-offieforert iijn
gereduceerd tot óen te Kampen. Voorts zal
een hoogere krijgsschool opgericht worden voor
officieren der land- en zeemacht en zullen andere
maatregelen genomen worden tot voortzetting
hunner studiën binnen- en buitenlands. De
betrekking van inspecteur van het militair on
derwijs is weer hersteld.
Het ontwerp laat gelegenheid tot instelling
van reserve-officieron.
doctor
laakt,
i dit ontwerp de schoolgelden zouden gaan verlagen bracht.®
1 of afschaffen, bestaat p-eon <rof>rlo crrnnd. Zii „Hedf
kunnen de thans Donderdag aan zijn orgaan,
Het centraal bestuur van het Algemeen Ne.
derlandsch Werkliedenverbond heett mede in
zake het onderwijsontwerp een adres tot de
Tweede Kamer gericht. Het wijst op de nadeeiige
gevolgen, die voor het ouder wijs zullen voortvloeien
uit verscheiden bepalingen thans voorgesteld,
voornamelijk door de vermindering van het
aantal onderwijzers ten opzichte van de kinderen,
door de niet opneming van het teekenonderwijs
onder de leervakken en door het laten rusten
van den leerplicht.
Wat het bestuur omtrent dit laatste punt zegt,
mag wel ernstig overwogen worden.
„Het is op de noodzakelijkheid van leerplicht,
dat de Nederlandsche werklieden steeds met
klem en kracht hebben aangedrongen sedert I kelijk dood. De ongelukkige laat eene weduwe
na.
Aan wenken voor de Tweede Kamer bij de
behandeling der schoolwet blijft het niet ontbre
ken.
De waarschuwende stom door Marnix verhe
ven,‘een weerklank van ’t geen eenige christelijke
onderwijzers op do Veluwc hebben gezegd,
geeft de Stand, aanleiding nog eens den eiseh
der beginselen te bespreken. Het blad acht het
noodig zijn geestverwanten te herinneren, dat
door dit ontwerp wel tot op tamelijke hoogte
voldoening wordt geschonken aan het beginsel
van rechtsgelijkheid, maar dat men, wat do
dieper liggende beginselen aangaat, weinig of
niets vordert. Nooit heeft de Stand, verbloemd,
dat van anti-revolutionairo zijde de strijd tegen
ait. 194 (thans 192) der grondwet onverzwakt
moest worden volgehouden, en het zou dan ook
eenvoudig een prijsgeven zijn van geheel den
staatsrechtelijken strijd, als zij, na wat gelds
uit ’s rijks kas ontvangen te hebben, het zwaard
oj stuk.
AI lar er zijn omstandigheden 1 Do grond-
wit is niet gewijzigd wat dit punt betreft en de
grondslagen der tegenwoordige schoolwet kunnen
dus niet worden veranderd. Alles wat de anti
revolutionaire partij voorshands begeeren kan is,
dat het vrije ouderwijs de kans en de gelegenheid
erlange om de vleugelen zoo vrij mogelijk uit
te slaan.
Vraagt men nu aan de Stand, of het thans
in debat zijnde ontwerp daarvoor de best denk
bare oplossing biedt, dan luidt het antwoord
dat de vorm, welken de minister Mackay koos,
moet worden geëerbiedigd, al zou wellicht
evenredige tegemoetkoming aan de ouders beter
geweest zijn.
Slechts in één oogpunt had, naar de Stand.
dunkt, de minister aan haar bezwaar tegemoet
kunnen komen. Nu hij den geduchten sprong
van t 25 op f 80 schoolgeld deed, had de bijdrage
uit ’srjks kas afioopend kunnen zijn naar
gelang het schoolgeld klom. Moeilijk toch is
het feit te weerspreken, dat ouders, wier kinde
ren een school van f 49, f 50, f 60 en f 70
bezoeken, minder aanspraak hebben op steun
van rijkswege, dan ouders wier kinderen op
icholen van f 10 en f 20 gaan.
Voor verbetering houdt de Stand, het ontwerp
dus nog alleszins vatbaar, ook al eerbiedigt men
het standpunt dat het grondwetsartikel inneemt,
en al voegt men zich naar de zienswyze van
dm minister.
De Arnh. Ct. pleit met aandrang tegen wij
ziging van het artikel op de verplichte school-
geldheffing. Het blad wil de vrijheid der
gemeentebesturen, om zoo noodig schoolgeld te
hellen, gehandhaafd zien en wel vooreerst omdat
het hier een zaak is van Zuiver plaatselyke
economie, waaromtrent de gemeentelijke zelf
standigheid niet mag beperkt worden ten andere
omdat de gemeentebesturen zoo niet uitsluitend,
dan althans in de allereerste plaats bevoegd zijn
uit te maken wat de hun ten volle bekende
plaatselijke omstandigheden vereischen en toe
laten.
ongeveer in dien geest laat ook het Vad.
zien uit. Het blad wijst er voorts op, dut men
al heel weinig op gelijkstelling van ’t openbaar
en bijzonder onderwijs let, als men het school
geld verplicht stelt voor de eerste, en de by-
zondere scholen in deze geen enkel voorschrift
geeft.
xuen bij het afdeelingsonderzoek gevraagd
werd, of de billijkheid niet meebracht rijkssub-
sidie alleen te verleenen voor die bijzondere
scholen, waar schoolgeld geheven wordt, was
het antwoord „Voor de vrees, dat de besturen
Voor bijzondere scholen na de aanneming van
n
De heer Haffmans verklaart in het Venloosch
Weekblad, dat hij niet goed begrijgen kan,
waarom Dinsdag van liberale zijde in de Tweede
Kamer aangedrongen is op uitstel van behan
deling der onderwijswet. De schotel was den
liberalen toch zoo smakeljjk mogelijk gemaakt.
„De rechterzijde, zegt de heer Haffmans, kon
met den besten wil ter wereld aan het verlangen
der linkerzijde niet toegeven; op straffe zich
bespottelyk te maken, was zjj gedwongen het
gevraagde uitstel te weigeren.
„Dit begrijpt een kind, laat staan de liberalen.
Zij wisten dus vooruit dat hun verzet niet zou
baten, dat hier het spreekwoord gold „Le vin
est tiré, il fuut le boire*.
„Maar waartoe dan dit verzet
„Daar is maar ééne reden voor te bedenken
en die is, dut de liberalen zich nog altijd ver
beelden baas te wezen en dat alles moet
gebeuren gelijk zij het hebben willen. Gebrek
aan resignatie, hun oud gebrek. Want dat zij
de rechterzijde voor zoo onnoozel zouden houden,
van zich door hun gejammer over onvoldoende
voorbereiding te laten vermurwen, is niet te
veronderstellen.
„Dus om de rechterzijde een mal figuur te
laten slaan was het hun te doen, ofschoon de
gemoedelijke toon van sommige hunner sprekers,
en de verzekering dut zij aan het ontwerp geen j
kwaad hart toedreegen, wel dien indruk teweeg- i
i leven zijn gaan medeleven
Heden®, aldus schreef de hoer Haffmans - L J
„te elf uur uur kennen en waardeuren. Een reeks
en minder vormelijke uitspraken in vergaderingen
I, dat strekken daarvan tot bewijs en evenzoo ook
fel Zal j talrijk veel adressen. Verscheiden vereenigingea
en vooral afdeelingen van ons verbond leggen
hun leden den plicht op hun kinderen tot zekeren
leeftijd, gowoonlijk dertien jaar, de school te doen
bezoekendeze en andere afdeelingen kennen
belooningea too on organiseeren feestjes Voor de
kinderen, welke de school geregeld bezoeken.
In de statuten van ons verbond, nog onlangs
herzien, is zon Ier eenigön tegenstand de bepaling
gehandhaafd, die haar al 19 jaar siert: „het
bevorderen der invoering van den leerplicht tot
den leeftijd van 14 jaar en voor hen die geen
middelbaar- of beroepsonderwijs ontvangen, op
avond- of herhalingsscholen, tot den leeftijd van
16 jaar/
Het bestuur hoopt dat de Tweede Kamer niet
langer weerstand zal bieden aan een zoo'be
scheiden eisch van de ouders zelf en dat zij de
verantwoordelijkheid voor do weigering van iets
dat een groot deel van het volk in deze Zeker
het meest belanghebbend zoo dringend weuscht
en verlangt, niet op zich zal durven te nemen.
dat strekken daarvan tot bewijs
zoo 1
als die tegen de spoedige behandeling
was. Want inderdaad de liberalen hebben geen
reden van klagen Naar ons inzien komen zij
I er veel te genadig af. Onder ons gezegd en
gebleven, ’t is bijna geen genot, er bij te wezen*
Vrijdagavond seinde hij echter aan het Vent.
Weekbl.
Valt tegen. Liberalen spuwen vuur en vlam,
niet anders alsof zij strop om hals hadden.®
of afschaffen, bestaat geen goede grond. Zij
te elf
geheven schoolgelden niet missen. Al mochteu beginnen de algemeeue beraadslagingen,
echter die besturen trxhten de kosten, vei oor- „’t Is te hopen, ja zelfs te verwachten
zaakt ook door de kiederen der vermogenden, i de oppositie tegen het ontwerp niet
niet door schoolgelden, maar door collecten te wezen als die tegen de spoedige I
bestrijden, zouden de gemeenten zich niet mogen a,. i.ho-.u.. h
I verheugen in de daardoor ontstaande ontlasting
I harer uitgaven Welk algemoen belang zou
j door die bijzondere vrijgevigheid worden bena
deeld
Die redeneering is inderdaad naar ’t Vad.
doet opmerken al te naief.
In strijd met de waarheid doet men het
voorkomen alsof kostelooze bijzondere scholen
bijna niet voorkomen. Ze zijn te vinden in schier
alle provinciën, het meest in katholieke streken.
En er is geen twijfel, of dat aantal zal, zoo deze
wet wordt aangenomen, nog zeer aanzienlijk
toenemen. Niet uit collecten, maar uit de fondsen
der kerk werden die kosten gevonden. De R. K.
kerk weet zeer goed, dat zij meer leerlingen van
de openbare school aftrekt, naarmate zij de
deuren harer eigen scholen wijder openzet.
Daartoe heeft zij het recht, maar zij heeft niet
het recht te eischen dat de wetgever haar dat
in ’t vervolg nog gemakkelijker zal maken door
de concurreerende school te dwingen de deuren
van haar school minder ruim open te stellen.
Het Vad. kan het vertrouwen niet opgeven, dat
de anti-re volution aire partij dit met haar zal
erkennen. Reeds zei de heer Lohman uitdruk
kelijk, dat hij het onwenschelijk, ja onzedelijk
zou achten, de leerlingen van de openbare school
af te trekken door middel van hoog schoolgeld
daar of kosteloos onderwijs op de bijzondere
school. Welnu, laten zijn vrienden de liberalen
helpen te verhoeden, dat de wetgever tot die
onzedelijkheid de hand leent.
Door in den eisch toe te stemmen dat het aan
de gesubsidieerde bijzondere school zal vrijstaan
kosteloos onderwijs te geven en aan de openbare
niet, zou niet alleen de billijkheid worden mis
kend, maar ook in strijd worden gehandeld met
het voorschrift der grondwet, dat zorg voor de
openbare school aan de overheid als plicht heett
opgelegd.
De machinist Van Rijn is Donderdagavond
omstreeks 9 uur, toen hij bij het Sterrebosch
te Utrecht over den spoorweg wilde loopen,
gestruikeld, waarna de laatste trein van Arnhem
hem over het lichaam reed hij was oogenbhk-
bijna 25 jaar, dat is sedert de ontwikkeling met vijf kinderen
hunner beweging, dus sedert zy het openbaar j
