5
ÈHEEfiEEJIlETlllll««DlSSEmSfflli
IIWS- ES 1MIMBI1HL1D TOOR Dl
K
I
f
1839.
No 93.
VIE R-E N-V EERTIGSTE J A
;ls.
lO.
20 O V B 3I B F R,
MIMI»
U 1 T DE PE 11 8.
N.
INNENLANV.
heal
aj
>0,
A
0
’t blad meent, al de
i doctor
maakt,1
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents
voor eiken regel meer 7 */a Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden /l.franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave ei redactie betreffende, franc»
in te zenden*
en
in
>3
t
a
De protesten tegen bet voorstel van den heer
üahlman tot het heden van inkomende rechten
op het graan blijven aan de orde. De kamer
vun koophandel en fabrieken te Zaandam heeft
een adres aan de Tweede Kamer gericht, waarin
zij de leden eerbiedig verzoekt hun goedkeuring
aau het genoemde voorstel te onthouden en in
geen geval toe te geven aau eenige poging, hoe
gering of onder welken naam ook, die leiden
kan tot het protectiestelsei.
Gelijk adres is te wachten van de kamer van
koophandel eu fabrieken te Delft. Deze is van
meaning dat een belasting op den invoer van
graueu de broodpryzeu zal doen stijgen, waardoor
vooral do miuvermogeudea zullen worden gedrukt.
Zy zal zich daarom mede tot de Tweede Kamer
richten.
me
illo
Uit vallen,
ide
'gO
>or
en
en
en
)Z0
Ier
;b-
en
sh-
lut
Van Zondag op Maandag nacht is te Amster
dam brand ontstaan in de Huideastraat en wel
in oen huis bewoond door den inspecteur vau
politie Doornbos, die nachtdienst had. Do vrouw
des huizes is omgekomen, de dienstmaagd met
het vytjarig dochtertje zyn bij hot springen uit
een raam zwaar gewond. De tienjarige zoon
redde zich langs een gootpijp.
aarf||
in do g
in del
in deal
warm»l
d.
le pre®
I Ut >11'19
rt blaH
•iep zij
I
hat^B
wodfl
i n
kwau.®
skleu.J
I had]
borsi
et dei®
astisch 1
.eienda]
In een der zalen van Krasnapolsky te Am
sterdam werd Zaterdag avond een buitengewone
algemeene vergadering gehouden van de Yer-
eenigiug van Nederlandsche letterkundigen. Het
nieuwe bestuur, vertegenwoordigd door de heeren
dr. G. Kalff, Taco H. de Beer, 8. J. Bouberg
Wilson eu Tj. vau Holkema, weuscht eenige
plannen aan het oordeel der leden te onderwerpen,
die, uaar zyn overtuiging, de vereeniging uit
deu toestand van lethargie tot eou krachtig,
werkzaam leven zouden opwekken.
Het bestuur wilde trachten meer bekendheid
aan de vereeniging te geven, om meerieden te
winnen. Daarvoor moesten o. a. letterkundige
bytenkomsten gehouden worden. Voor de eerste
te houdeu bjeeukomst had dr. Schaepmau een
voordracht toegezegd.
Doch dat moesten geen praatavonden zijn,
zooals destijds vun de Club, die als een zeepbel
uiieenspatteu, naarmate zy in grootte toenamen.
Daarvoor ontbrak het ons volk aau de gave der
Men moest debat-
Bleek dit
meu daar
liet bestuur had
van monogrammen,
Naar aanleiding van de benoeming van dr.
A. W. Bronsveld tot kerkelijk hoogleeraar te
Amsterdam, stelt de Amst. de vraag of' de be
noemde niet zedehjk verplicht is af te wachten
welk besluit de gemeenteraad zal nemen over
het voorstel-Heineken, om by de regeering aan
te dringen op het facultatief stellen van ’t voor
schrift tot het handhaven vau eeu theologische
faculteit.
De vermoedelijke dader van den moord te
Steyu (L.), zekere Lamine, kleermaker, is
gevankelijk te Maastricht bmueugebracht.
Daar werd een geheel andere onderscheiding
aangenomen als ia 18U6. Alleen wat door een
publiek lichaam rijk, provincie of gemeente
wordt opgericht en onderhouden is openbaar
I onderwijs. Al het overige is bijzonder onder
wijs. Ja, het blijft volgens alinea 3 dat karak
ter behoudeu, ook al worden er subsidiën uit
een openbare kas aan toegekemk. Van strijd
met de Grondwet kan hier dus geen sprake zijn.
De Tijd eindigt haar beschouwing over het
verslag der Eerste Kamer in zake het School-
wetsontwerp met de volgende woorden
„Het vertrouwen, dat bij de Eerste Kamer
het gezond verstand zal zegevieren en ’t ontwerp*
Mackay door haar met een flinke meerderheid
zal worden aangenomen, is dan ook door de
lezing vau het voorloopig verslag ongeschokt
gebleven.*
Te Amsterdam is een knaap in de ouderlijke
woning teruggekeerd, die sedert 10 weken ver
dwenen was en wiens opsporing aan de politie
was opgedragen.
Dit ventje had namelijk van de ramp te
Antwerpen gelezen en hem bekroop de lust om
de verwoesting eens uit eigen oogen te zien.
Had hij gebrek aan reisgeld, een reismakker
was spoedig gevonden en weldra was de tocht
ondernomen.
Grootendeels te voet legden de jongens den
weg naar de Belgische stad en vandaar terug
ah Overdag scharrelden zij op allerlei wyzen
de kost op en des nachts sliepen zij in het veld
of wisten bij een medelydeuden boer onder dak
te komen.
Eindelijk zijn de bengels teruggekeerd in zeer
haveloozen toestand. Veel ploizier hebben zo
naar men meldt vooral op de terugreis niet
gehad.
Een officier van administratie le kl. van de
zeemacht is, nuar de Arnli. Ct. meldt, als
deserteur uit het korps afgevoerd; hij was met
verlof naar Parys gegaan tot het bezoeken der
tentoonstelling en is sedert, en ook nadat het
verlof reeds lang was verstreken, niet meer op
zyn post teruggekeerd.
Te Arnhem zijn naar ’t D. meldt ernstige
misbruiken bij het ontvangen vau militaire
goederen uit het rijkskleadingmaguzjn ontdekt.
Verschillende aansprakelyke officieren van het
8e regiment infanterie hebben schadevergoedingen
moeten betalen. Een onderofficier is wegens
deze misbruiken voor den krijgsraad gebracht.
dezer dagen bij Gebr. Belinfante verschenen:
„De vraag betreffende de grondwettigheid van
1 het wetsontwerp op het lager onderwijs.* De
meening echter, in dit vlugschrift verdedigd,
dat alle van overheidswege bekostigde of on
dersteunde (gesubsidieerde) scholen onder de
scholen van openbaar onderwijs behooren, waaruit
noodwendig zou volgen, dat de scholen, die
niet aan deze voorschriften voldoen, geen subsidie
I mag worden verleend, is niet juist te achten.
De wet van ’57 toch zegt het volgende
sI
en I
fer I
■n, I
L in. I
>ro I
iet I
tia
vjjl
en.
■en 1
J ön" 1
.aio I
ide 1
aar I
zoo 1
aar.
jner
bon,
eido
jstal
dio
hij]
In den nacht vau jl. Donderdag op Vrijdag
brak or omstreeks 12 uur brand uit in do ijzer
gieterij van do firma ten Oever, Kouing en
Keizer te Martenshoek (Groningen), in een
oogwenk brauddo de gietery lichter laaie. Aau
blusschen viel niet te denken. De heereube-
huizing en de eigenlijke smederij blevea benou
den, maar de gieterij braadde gelieel at. Da
oorzaak van het onheil is onbekend.
8 N E E K, 19 November.
’t Kost heil wat moeite en het stuit gewooulijk
op velerlei bezwaren, in kleinere plaatsen aan
het k instlieveud publiek het genot eener opera
voorstelling te verschaffon, oen genot dat daar
dan ook dubbel op prijs moet worden gesteld,
als do gelegenheid zich daartoe eindelijk eens
aanbiedt, zooals thans hier het geval is. Immers
het hoogduitsoheopera-gezelschap van Groningen,
dat daar zoowel als te Leeuwarden reeds by zyu
eerste optreden met vele blijken van sympathie
begroet werd on zoo’n flink succes had, woascht
ook aan het Sneeker publiek de gelegenheid te
geven tot kennismaking, door zjne voor Don
derdag avond geannonceerde voorstelling. Het
denkt hier te debuteereu met Rossini’s allerliefste
en nog altijd geliefkoosde operaDer Barbier
van bevMa. En dat die keuze eene gelukkige
genoemd mag worden, daar zjj geheel voor do
krachten vau dit gezelschap berekend schynt eu
dus het auditorium eeu genotvollen avond belooft,
meeuen we ten volle te moge vertrouwen
met het oog op de gunstige beoordoeiingeu,
elders aan bedoelde uitvoering ten deel gevallen.
Zoo schrijft o. a. de Gr. Crt. van gisteren, over
de uitvoering te Groningen
„Do Barbier von Sevillu, Rossini’s prachtige
opera, liep gisteren avond in den schouwburg
goed van stapel. De medewerkenden muntten
uit zoowel door hun goeden zang als, en dit is
in de Barbier geen onverschillig iets, door los
eu aardig spel. Dit geldt voor allen zonder
onderscheid, zoodut wy zouden kunnen afzieu
vau het noemen van namen. Toch willen wy
in de eerste plaats op mej. Rothlalzer wijzen,
die de lastige rol van Rosine weergaf op eene
wijze, ver boven onzen lot verheven. Do heer
Boezermöay is een uitstekende Figaro eu de
heer Titkary een Almaviva, zooals men zelden
beter te houren krijgt, De heeren Roschlau en
eens
oeKt 1
icies, I
i zou J
haar I
zou
•den!
treek 1
foren.
p het
ver-
i der
Vrijdag deed de rechtbank to Rotterdam uit
spraak in zake de personen die terecht stonden voor
het plegen van ongeregeldheden bij do jongste
werkstaking. Eéa persoon werd tot 3 en óón
tot 6 maanden gevangenisstraf veroordeeld. Van
de zeven personen, die zich aan boord van het
stoomschip John lieadhead hadden begeven om
da werklieden tot staking van het werk te
dwingen, niettegenstaande het hijschen van de
Eugelsche vlag aan boord van dat schip, werden
zes veroordeeld tot een maand gevangenisstraf.
Eé i hunner werd vrijgesproken.
Naar aanleiding van deze uitspraak had ’s avonds
een vergadering plaats vau werklieden, bijeen
geroepen door de Rotterdamsche afdeeling der
Labourers Union. Vooral eenige sociial demo
craten weerden zich daar erg Do meerderheid
besloot intusschen bij den Koning een verzoek
om gratie in te dienen.
alleen blijkt, dat enkele belangstellenden, geen
schrijvers, zijn toegotreden. Toch was er geen
bezwaar om aan deze vereeniging een voorzorgskas
te verbinden.
De heer Van Lochem wilde door ballotage en
andere voorwaarden alleen aan eminente mannen
het lidmaatschap dezer vereeniging toestaan.
van een kleine, maar uitgelezen kring verwachtte
hg meer kracht naar buiten.
Het bestuur was deze meening niet toeged uin
vooral niet voor een vereeniging, die uitdoofde
wegens gebrék aau leden en die niet al te
groote sympathie ondervindt.
Hierna werd nog medegedeeld, dat de voor
zorgskas f 1873 bevat, waarvan f 1183 iu een
reservefonds. Eeu som vau f750 was rente op
rente geplaatst en zou na 18 jaar een niet
onaanzienlijk kapitaal opleveren.
Een voorstel om zich op het 40jarig jubileum
van prof. M. de Vries te doen vertegeuwoordigeu,
werd aangenomen.
By het technisch bureau der Zuiderzeo-Vor-
eeniging is in dienst getreden de civ.-ingenieur
P. Joosting; tot opzichter is aangesteld de heer
B. Vegter, voorheen werkzaam by de gemeente
werken te Arnhem.
Het verslag der Eerste Kamer over het
schoolwetsontwerp heeft de Standaard gerustge
steld over het lot, hetwelk Mackay’s ontwerp
daar wacht De namen der rapporteurs hadden I
eenige onrust verwekt, maar het gevaar is af
gedreven. Op de volgende wijze geeft het blad
aan zijn verruimd hart lucht:
Het Hand, meent uis het verslag der Eerate
Kume. te kunnen afl i len, dat de kansen voor
de aanneuiiug niet ongunstig staan. Immers,
ïijn de inlichtingen van de regeering bevredi
gend, dan is het te verwachten, dat „meerdere
leden* hun stem aan het voorstel zullen geven.
Gaat men het verslag na, dan wordt hoofdza-
kelyk eeu stellige verklaring gevraagd, „omtrent
de beëindiging van den schoolstrijd*. De re
geering zal, meent het Hand., ongetwijfeld
bereid zijn die verklaring af te leggen voor zoo
ver van haar afhangt. Zij heeft dat reeds
tegenover de Tweede Kamer gedaan. Die ver
klaring moge niet afdoende zijn, moge volgende
regeeringen uit de rechterzijde niet binden, van
de tegenwoordige kan men niet meer verlangen.
Maar zulk een verklaring, nogmaals gegeven,
heeft toch deze groote beteekeuis, dat zy voor
de liberalen een grens bevat van hetgeen
kan worden toegestaan. Tot zoover en niet
verder dat beteekont deze vraag naar nadere
inlichtingen. Wat nu voor het lager onderwijs
uit billijkheid en uit zucht tot bevrediging wordt
toegegeven zal nooit een reden kunnen zyn om
later meer te vergen.
Intusschen zouden, uaar
nadere verklaringen en inlichtingen weinig kracht
bezitten indien het waar was, wat door een
aantal leden wordt voorop gezet, dat de voor
gestelde regeling in strijd is met de Grondwet, geestige en fijne causerie,
eeu opvatting ook neergelegd iu de brochure, touren, do gedachten doen wryven.
debutteereu nuttig te zyn, dun zou
mede vourtgaau, anders niet.
ufgezien vau de uitgave
leveusbeschryving van mannen van beteekenis uit
vroeger tyd, muur besloten een jaarboekje uit te
geven, iu deu vorm van dat van „la sociétédes
geus de lettres* of van „het Taalverbond.*
De heer \V inkier Prins vond deze vereeniging
we( wat tweeslachtig. Werd de voorzorgskas
hoofdzaak, dau zouden zich allicht genees* en
natuui kundig en aansluiten om bydragen te geven,
die het woord „letterkundige kring* thans verre
hield.
Van de zijde des bestuurs werd hierop
geantwoord, dat deze vereeniging vóór en dóór
letterkundigen is opgericht en dat uit de ledenlijst
SNKEKEIl COURAHI
IV.
I 6
o
eu
HCTii'iimiL 1.7^'I'MiMrasfe-yV-l
in
li
nt
li
re
rs
in
eu
•er-
ide
r
I
tje,
ieu
:»a.
ga-
r el
an
in-
Tt’
k
1
W V;l9
daar
i ver-
i haar 1
ni.tiUJ
1
wDe lagere scholen worden onderscheiden in openbare
l bijzondere scholen.
„Openbare scholen zijn die opgericht en onderhouden door
de gemeenten, de provinciën en het rijk’, afzonderlek of geza
menlijk; de overigen zijn bijzondere scholen.
„Aan bijzondere scholen kan van wege de gemeento oi de
I provincie subsidie worden verleend onder zoodanige voorwaar-
den als het gemeente- of provinciaal bestuur noodig acht:“
Van de 50 leden dat wist men waren 15 uit beginsel
voorliet ontwerp en behoefden dus slechts 11 van de overige
35 met te gaan, om de aanneming der wette verzekeren. Dan
zou het 20 tegen 24 staan, en ging het ontwerp toch door.
Minstens 25 zouden tegen moeten stemmen, om de wet te laten
Nu ligt het reeds in den arid der zaak, dat een lichaam als
onze Eerste Kamer niet licht 25 heethoofden tellen zal, om
zich voor Levy’s zegekar te spannen. Zelfs al ware de liberale
partij homogeen gebleven, dan nog had het te bezien gestaan,
of 25 leden dezer Kamer het ontwerp zouden hebben afgestemd.
Maar nu die partij gedeeld is in twee fracties, met Roëll, Ver
niers van der Loeff, Kruin, Buys, Handelsblad, Vaderland e. a.
die voor de wet zijn, en Levy, Katz, Voüte, De Goeije, Van
Houten, de jy. Ji. Cour. enz. er tegen, nu kan het geen ©ogen
blik twijielachtig zijn, wat de Eerste Kamer doen zal.
In het Amsterdamsche Grondwet merkte men het wel. De
deftige oud -libcraleu zijn voor de schoolweten alleen de licht©
cavallerie en het bataljon school-opzieners is er tegen.
Eu kan het nu voor niemand een geheim zijn, dat in de
Eerste Kamer het element Levy niet bijster in tel is, en dat
verreweg de meeste onzer senatoren geen oogenblik aarzelen
kunnen, als het tusschen Fruiu, Buys en Pierson tegen Levy,
Katz en De Goeije staat, dau heeft men zich waarlijk niet zoo
ongerust te maken over het lot, dat dit ontwerp wacht.
j Alleen Kappeyne’s naam had eenige bezorgdheid gewekt.
Kappeyne, zoo dacht meer dan één, is de vader der scherpe
resolutie;, hij vooral zal tegen deze heiligschennis aan ztfnfetiseh
gepleegd opkomen, en Kappeyne alleen staat tien man.
Toch Kende, wie zoo sprak, dezen oud minister niet. Kap-
peyie was nooit zeloot, en is het op zijn ouden dag minder
dau ooit. Eu zich iu te beelden, dat Kappeyne zich ooit zou
1 kten viuden om een kindeke van Levy te bakeren, was al te
a.vaas Men zij dus kalm. Al do tactiek van de oppositie zal
wel zijn, om aan het kabinet nog eeni_,e verklaringen te ont
lokken, die den schijn redden. En dan gaat de wet er door.
Met minstens 26 stemmen zoo Mackay zich heel houdt; en met
36 zoo Mackay l eel loesehietel jk is
