N
■IIS- II1DBTOB-HMD ÏM Dl ffllfflïf ffl ||jr fflfflMBiïï SB
n o.
No. 74
V IJ F-E N-V EERTIQSTE
R O
EEN NIEUWE PARTIJ.
LN
0 5
00.
28.
ear
,00
l/a«
ou.
00,
.00,
ilo.
.00.
ur
NAJAARS-P AARD EN MARKT
aldaar zal gehouden worden op Woensdag den
17 September e. k.
1890.
I
13 S E P T E 31 B E K.
iv.
J
rd:
-
sea
de
Bij doze Courant behoort ala bijblad Feuil-
leton-nummer 71.
bij
Lal-
,50,
,01),
1.00
uur
's
'u
's
aar
'a
I*
'I»
“/n
»9’/»
VI.
pt.
s/l«
'a
)en I
Wij wenschen ons niet al te zeer in de histo- bet hardst, zegt een vaderlandsche spreuk. Het
is een oorverdoovend razen en schelden op Ro
me of om zich los te worstelen van den katho
lieken leiband, of wel om aan zijne volgelingen
nog eens goed duidelijk te maken, dat hun ver-
eeuigd optrekken tegen den liberaal toch vooral
geen greintje sympathie tusschen de geallieerden
achterlate.
Do eenheid in de katholieke kerk is over
al, ook in ons land, het krachtigst, waar
Katholiek en Protestant elkaar in aantal niets
toegeven of waar Rome in de minderheid is.
Als het schip zich niet vrij kan bewegen, wan
neer zandbanken of klippen hare vaart belem
meren, is de. geheele bemanning in de weer,
staan vriend en vijand vereend om het gevaar
te bekampen. Eenheid dus, waar gevaar dreigt,
is een axioma waarvan de katholieke kerk
meesterlijk partij weet te trekken, door de hoof
den en harten voortdurend te beroeren met te
wijzen op gevaar. Waar het gevaar verdwijnt
lost de eenheid zich dan ook op, vandaar ook:
Hoe dichter bij Rome, hoe slechter katholiek.
Het is dan ook een natuurlijk verschijnsel
van onze dagen, dat de kerk, in geheel katho
lieke landen als Frankrijk of Italië in verval
geraakt; maar een verschijnsel is het tevens dat
oneleert, hoe slechts met kunst en vliegwerk
het boeltje bijeen kan gehouden worden wat
zeker niet pleit voor de waarheid, die de kerk
beweert te bezitten. Een verstandig fabrikant
zou de oude machine liever van de hand doen,
ook al was het slechts om niet noodeloos men-
schenlevens in gevaar te brengen of wel om
met zijne concurrenten meê vooruit te gaan, door
een exemplaar van verbeterde constructie in
werking to brengen; Rome niet alzoo. Dat
zou Rome met al hare heerschers den dood
kosten en daarom: la guerre A outrance. Het
is een rusteloos drijven van de geloovigen, een
voortdurend waarschuwen tegen de ketters, een
opwinden der hartstochten tegen andersdenken
den, dat meer dan bedenkelijk is, daar het moet
uitloopen op tegenwerken en dwarsdrijveu van
den vooruitganghet is een remschoen en meer
niets; ja, de vraag is zeker niet ongegrond: of
het niet veeleer de karos van staat terugdringt.
Op gevaar af van vervelend te worden, komen
we hierop een volgende keer terug.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek brengen ter openbare kennis, dat de
Sneek den 29 Augustus 1890.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEW1TZ, Secretaris.
UIT DE PERS.
Met behulp van algemeen kiesrecht stelt de
radicale partij zich voor, scheiding van Kerk en
Staat ingevoerd te krijgen. Er moet afscheiding
komen èn om der wille van het beginsel der
partij, die oordeelt dat de Staat zich niet mag
inlaten met de zaken die tot de kerkgenoot
schappen behooren, èn uit het oogpunt van
rechtvaardigheid; maar ook om den Staat los te
maken van een band, die te knellend is voor zijn
vooruitgang.
De Staat moet boven de partijen staanmet
•dien eisch zal ieder zijne instemming betui
gen; maar hoe zou dit mogelijk zijn, wanneer
•de Staat door financieele banden is vastgeknoopt
■aan enkele der vele godsdienstige secten, waar-
meê ons vaderland thans overstroomd is. Bo
vendien is er, met name in de Ned. Hervormde
Kerk, zooveel verdeeldheid over de „ware® leer,
«lat het moeilijk vol te houden zal zijn te spre
ken van de Ned. Herv. Kerk. Wanneer we
van tijd tot tijd groote en minder groote gedeelten
zich zien afscheuren, in de overtuiging dat de
leer der Ned. Herv. Kerk niet meer zuiver wordt
gehouden, wanneer nieuwe gemeenten worden
gesticht die dikwijls in ledental het overschieten
de verre, zeer verre overtreffen, daar wordt het
Welhaast een paskwil nog te blijven volhouden
dat het Staatsgeld nu behoort aan dat rampzalig
overschot Het zou niet doenlijk zijn om alle
eecten geldelijk te steunen, maar even ondoenlijk
is het voor den Staat om zijn oordeel uit te
spreken over de vraag, welke der partijen den
baam Ned. Hervormd met recht draagt. Een
Staat mag zich daarmee niet inlaten; onze Grond
wet spreekt daarom ook duidelijk van vrijheid
®P godsdienstig gebied. Maar wordt het beginsel
biet verloochend in de praktijk wanneer hij, die
<le vrijheid verzekert aan allen, in den onderlin-
iha- Ben kamp der partijen, in den strijd om het
ten 1
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS,
Abonnementsprijs voor 3 maanden 71.—; franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
bestaan, de eene partij steunt tegenover de
andere
De Staat mag zich niet dan met Staats-aan-
gelegenheden inlaten en tot die zaken behoort
Slechts wat voor de gemeenschap in zijn geheel
LaQ belang kan zijn daartoe behoort het on-
I erwijs, omdat het de stoffelijke belangen van
"et volk bevordert en dat volk in staat stelt te
kunnen wedijveren met andere natiën daartoe
Pehooren de verkeersmiddelen, die voor ons han-
lel drijvend volk onmisbaar zijn en die door
Rune groote kosten van aanleg niet onder het
pcreik van den particulier vallen.
Do Kerk evenwe| 8taat tot jjet volk in gansch
Rdcre verhoudingterwijl de godsdienst voor
M volk onmisbaar en van het hoogste belang
6> kunnen we de Kerk slechts beschouwen
ie ervaring heeft het ons maar al te duidelijk
doen zien als de drijver der godsdienstige
opwellingen en hartstochten.
rie te verdiepen, maar kunnen toch niet weer
houden de vraag Welk nut eonige Staat heeft
getrokken uit de Kerk in onzen tijd Als we
de reeks van oorlogen nagaan die ons werelddeel
beroerd hebben in de eeuwen die achter ons
liggen en we vragenaan wie de schuld van
zooveel gruweldaden Dan moeten we als
eerste en voornaamste oorzaak daarvan aanwij
zen de Kerk. De geschiedenis van Europa
in de laatste drie eeuwen is dan ook in hoofd
zaak een onverkwikkelijk tooneel van strijd
tusschen de Kerk en hare afvalligen, tusschen
gezag en vrijheid geweest en ergerlijk in de
hoogste mate zijn de middelen door de Kerk,
het gezag, aangewend om de ketters weer in
hare poorten terug te brengen of den afval te
gen te gaan. Het doel moest de middelen hei
ligen de liefde voor den dienst van God ont
aardde in ijverzucht, maar die ijverzucht is tot
de liefde geweest wat de asch is tot het vuur:
zij dankt er haar ontstaan aan en dooft het uit.
Mocht er nog een vonkje in blijven leven, dan
werd het, aangeblazen, geen liefdevuurtje weer,
maar de vlamrne van den haat. De Kerk
heeft het leven, de poëzie van het leven gedoofd
niet alleen door haat te vereenzelvigen met lief
de, niet alleen door veel schandelijks te bedek
ken met den mantel der liefde, maar ook door
hare omgeving, de machtigen der aarde te vriend
te houden. Geen erger dwingelanden nu, dan
de heerschers, die hunne omgeving te vriend
houden. Zij heeft de maatschappij onderling
verdeeld om des te beter te kunnen heer-
schen We willen zoo iets nog niet van
haar aannemener zijn nog bedienaars der
Kerk, voor wie we slechts lof over hebben,
maar we vergeten daarbij niet dat zij op de
wereld het werk van de watten doen, die de
ruimte tusschen breekbare voorwerpen aanvullen.
Maar daar naast staat een keurbende van ziele-
herders, die ons in hunne zwarte kleeding meer
aan vreesaanjagers doet denken, wie het meer
om heerschen te doen is, dan om als brengers der
dijde boodschap dienst te doen. Die verdeeling,
die verdachtmaking van andersdenkenden, is een
treurige karaktertrek van de Kerk. Celui qui
vous enseigne a se défier de tout le monde,
vous invite a vous défier de lui.
Maar het wil ons voorkomen dat er iets anders
schuilt achter dat verdacht maken. Om eenheid,
sympathie te verwekken is slechts noodig een doel,
roe weinig beteekenend ook, waarnaar we geza
menlijk streven en wie hiervan een duidelijk be
wijs verlangt, hij zie naar het broederlijk samen
werken van Katholieken en Calvinisten tegen de
liberalisten. Het is waarlijk onbegrijpelijk, ja
verbazingwekkend, te.zien hoeveel sympathie er
ontstaat tusschen die twee partijen en het is
wezenlijk nuttig dat Dr. Kuyper in de dagen
van wapenstilstand eens gaat schetteren, dat hij
het voetspoor van Jan Holland nog niet volgt;
dat hij nog niet Roomsch is geworden.
De studie, die ZEerw. tegenwoordig in die
richting maakt, moet echter wel eenig wantrou
wen wekken en schurftige schapen blaten
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels,gewone letter, 40 Cents,
▼oor eiken regel meer 7*/, Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever,
De Stand, komt nog eens terug op de
coalitie waaromtrent, zegt zij, de verwarring
hopeloos begint te worden. Toen het anti-rev.
orgaan het bestaan van een bondgenootschap
ontkende, achtte de Tijd het een preutschheid
in ons, dat we ons aanstolden of het nog noodig
ia
ela-
net
t.
i’E-
:in-
ware zulks te ontkennen, terwijl de Maasb. zich
geen denkbeeld van onze stoutheid kan vormen
om aan zulk een bondgenootschap te twijfelen.
De Stand, zal af wachten hoe Tijd en Maasb.
dit samen uitvechten. Maar het blad wil de
Maasb. er op wijzen, dat zonder schriftelijke
afspraak geen bondgenootschap kan worden
gesloten.
Vooreerst verwijst het blad naar het slotartikel
van het anti-rev. program, waarin uitdrukkelijk
bepaald is, dat samenwerking alleen op een
„welomschreven program® moet berusteneen
bepaling, in de statuten van het centraal-comitó
in dier voege nader omschreven, dut alle onder-
handeling met andere staatspartijen schriftelijk
moet worden gevoerd.
En ten andere door de herinnering aan het
feit, dat alle in 1888 gevoerde ouderhandelmgen
schriftelijk zijn opgetoekend en beiderzijds voor
conform zijn geteekend.
En de Stand, acht dit punt van groot gewicht.
Het herinnert aan den strijd van 1866, toen de
„triple-alliautie® juist schipbreuk leed door een
bondgenootschap op te lossen voet. Bij het
optreden van de Stand, in 1872 werd van meet
af elk denkbeeld van een dergelijk samengaan
bestreden.
Dat daarna geen bondgenootschap is tot stand
gekomen, is volgens de Stand het gevolg van
het onvoltooid zijn van de organisatie der R. K.
partij. Wel is er eenige sa menie er king geweest
bij de stembus, doch deze was alleen het gevolg
van gemeenschappelijk belang. Doch het spreekt
van zelf, aldus eindigt de Stand., „dat we ons
nooit mogen laten aanleunen, alsof we in 1888
toch wel een bondgenootschap op lossen voet
hadden aangegaan.
„Dit toch zou onzerzijds niets minder geweest
zijn, dan een verloocneuing van ons beginsel,
verraad aan ous program en schending van onze
statuten.
„En aan geeu dezer drie staan we schuldig.®
Blijkens de „Kroniek® van ’t September-num-
mer van de Stemmen Voor Waarheiden Vrede
is dr. Bronsveld van meening, dat het bondge
nootschap tusschen de katholieken en anti
revolutionairen tot eiken prijs zal worden ge
handhaafd. Hij gelooft niet, dat het verschil
van gevoelen over den persoonlijken dienstplicht
dat verhinderen zal. Naar hij vermoedt, zullen
de anti-revolutionairen wel blijven zeggen, voor
standers van de afschaffing der plaatsvervanging
te zijn, maar er op aandringen, dat eerst he't
leven in de kazerne dient te worden verbeterd.
Dr. B citeert qen artikel vau de Erot. Noord-
brabanter, waarin wel gezegd werd „dat het
remplaganteustelsel met den aankleve van dien
niet langer mocht worden geduld®, maar tevens,
dat, zoo de minister niet verzekert ia het ka
zerneleven vooraf verandering te brengen, er ook
onder de anti-revolutionairen stemmen tegen de
leger wet zullen opgaan. Dit beschouwt dr. B.
het begin van het leggen eeaer brug over do
klove, die de bondgenooten scheidt. Hij acht
dat eene droevige manoeuvre en eene onoprechte
uitvlucht, te meer omdat juist door de iavooriug
van den persoonlijken dienstplicht het leven in
de kazerne van zelf een andere toon krijgen zou.
Dr. B. is natuurlijk met het vooruitzicht van
het voortduren van het bondgenootschap weinig
ingenomen en schrijft o. a.
„Wat zullen wij dus in dit zittingjaar aan
schouwen? Een vernieuwd samengaan en samen
werken van roomsedeu en anti-revolutionairen.
En als de tijd der verkiezing daar is, zullen wij
deze beide legermachten aanschouwen, weer één
van hart en één van zin, Niet alleen de roomsch-
CEN
jren
f 12
0 a
130.
lie,
UZ.
OU
ÜU.
OEEKER C®URANT.
30-
bij
nd,
»-
»-
lts;
