«BUS- ffl IDIÏlifflïIHLW IM M
H
(DIBW fill BT IBM1IISSHMI SMI
No. 82
V IJ F-E N-V E E R T I Q S T E
1800
INDISCHE TOESTANDEN.
KALVERMARKT
JAARPAN g.
x', p
Z A T K K Ia O
:x,
geon
Het
h.>
zoo
on-
on
V
H).
X),
X),
d:
ia-
on
on
15
a
)0.
I.
t.
In
tt
iroua
IS
5«
moor zien kan, do wanden
hot slachtvertrek te bespatten
leton-nummer 73.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER on WETHOUDERS der
gemeente Sneak, maken bekend dat de eerste
dit jaar invalt op Maandag 20 October e. k.
Sneek den 3 October 1890.
Burgemeester en Wethouders voornoemd.
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris,
ADVkRTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter. 40 Cents,
voor eiken regel meer 7’/a Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever.
krachtige tegenbeweging worden uitgelokt;
machtige stoot moest het gezag der Eerste
omverworpen, en daartoe kon
,~t doen dan de lens
--j maan. Men stelde
voor als een martelaar, een
zijne beginselen, een zondebok.
UIT D E PER3.
De polemiek tusschen bladen dor rechterzijde
over de legerwet on de afschaffing der plaats»
vervanging blijft maar steeds voortduren.
De anti-revolutionaire Nieuwe Pr. Gr. Gt.
neemt tegenover de plaatsvervanging een zeer
ruim standpunt in. Zij beschouwt de vrijstelling
der roomsch-katholieke Seminaristen,geestelijken
en ordebroeders, als een maatregel van voorbij-
gaandon aard. Voorloopig is ’t good gezien die
heeren uit de gelederen te houden, maar zijn
do loomsch-katholiokeu aan do wot go woon ge*
raakt en is de natie met den persoonlijken
dienstplicht verzoend, dan zegt het blad
kan men tot het zuivere beginsel terugkeeren
en alle vrijstelling van godsdienstigen of korko-
lijken aard schrappen. Vrijstellingen van den
dienst mogen alleen van burgerlijken aard zijn.
Ho Lijd ziet in dozo ontboezeming een nieuwe
waarschuwing en de Maasbode leidt er uit af
dat het er de vijanden van do R. K. kerk hoold-
zakelijk om te doen is om do aanstaande en
jonge priesters naar de kazernes te trekken, om
zoodoende een doodelyken slag aan de clorgó
toe te brengen.
liet Centrum gaat niet zoover om te geloovon
dat de taal van het Groninger blad moot geacht
worden den diepsten grond te verraden van den
beweeggrond der anti-revolutionairen. Maar
daarom vraagt hot Centrum of de anti-rovoluti-
enairen, bij hunne overigens uitmuntende partij»
organisatie, ook niet eeuige orde zoudon kunnen
brengen in den chaos hunner journalistiek. Er
zou voel onhebbelijks kunnen voorkomen wor»
don, als enkele weinig doordenkend of pas-ont»
loken anti-revolutionaire penvoerders konden
besluiten wat beter voeling te houden met hun»
ne verstandiger en meer verantwoordelijke lei-
ders, of ton minste met hen eerst eens raad hiel
den, eer zij hunne oorspronkelijk „staatkundige"
beschouwingen aan den drukker toevertrouwden.
De Kamper Courant levert in haar jongste
nummer eenige beschouwingen over de kosten
van hot onderwijs. Genoemd blad schrijft:
„Vooral over de kosten van het onderwijs
hebben de anti-revolutionairen in hunno pers
en in hunue redevoeringen voor de kiezers steeds
gejammerd. Het werd voorgesteld, als of de
liberalen die kosten moedwillig opdreven, en als
of er bij de inrichting van het onderwijs de’
grootste verkwisting heerschte.
„Wat zion wij nu echter, nu de eerste man
van die partij, de heer de Savornin Lohman,
in de gelegenheid is zelf als minister van biu-
nonlandsche zaken het budget van onderwijs on
te maken?
„Voor de uitvoering van de nieuwe schoolwet
I,product van de politiek der keraclyke party-
en) wordt eene som van f 750,000 moer uiige»
trokken. Dat is alvast eeuo verhooging van
3/« millioen, die men niet aan de liberalen, maar
aan het ministerie der rechterzijde te danken
heeft. Voorts wordt voor subsidiëa aan kweek
scholen f 59.000, en voor reis-, verblijf- en bu»
reelkosten van inspecteurs en schoolopzieners
f 17.500 meer geraamd. Tegenover deze ver-
hoogiagen staat geen enkele bezuiniging. Op
do cijfers maken wij geen aanmerking, maar
wanneer de minister Lohman zich genoodzaakt
ziet (ook afgescheiden van de subsidiëa aan de
bijzondere scholen) de uitgaven voor het lager
onderwijs nog te verhoogon, in plaats van ze te
verlagen, dan mag dat wol als een deugdelijk
bewijs gelden voor hot valsche der beschuldi
gingen tegen de liberalen ingebracht.
„De jammerklachten over weelde en verkwis
ting bij het ouderwijs golden intusschen iu de
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS,
Abonnementsprijs voor 3 maanden /l.—franco per post 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
ia te zenden.
50
lang dood. Zijne buitelingen
moor sidderen of lachen, maar
i om
de vraag te stollenof de haan werkelijk door
de onverdraagzaamheid van den hakker is gc-
stoiven, alsook of, bijaldien Keuchenius geval
len ware om zijn haat, zijn openlijk vertoondo
haat tegen de hadjios, dit van don beul een
laakbare dan wel een prijzenswaardige daad
ware. We nemen daarom afscheid van het
haantje, mot den wensch, dat hij bij de aan
staande begrootings-debatton zich wat beperko
in zijn woordenvloed en zich wat matige in zijn
heftigheid. Voor het laatste bestaat thans min
der vrees, waar het geldt do beoordeeling der
plannen van hot kind door zijn pcotvador.
Of de Minister Keuchenius is op zij gozot
uit haat of partijzucht, meenon we ten zeerste
te moeten betwijfelen, neon ten stelligste te
moeten tegenspreken en wie zou er ook geloof
slaan aan het praatje dat de Eerste Kamer de
Halve maan wenscht te stellen tegenover het
Kruis Zouden er dan werkelijk hadjies onder
onze Kamerleden zijn? Maar dat is toch wat
al te dwaas om er een oogonblik over te den
ken. Veeleer zouden we zoo iets van dr. Kuy-
por willen aannemen. En waarom? Wol, om
dat ZEd. zich altijd heeft doen kennen als een
groot vriend en bondgenoot van de Roomschen
en nu kort geleden in zijn lijfblad durfde zeggen;
liever Turksch dan Paapsch. Geeft zulk een
uitdrukking niet duidelijk te verstaan, dat hij
boven de vriendschap voor Rome stelt de liefde
voor den Mohammedaanschen Turk En ligt
in deze uitdrukking niet opgesloten dat hij, bij
oen eventueelen strijd tusschen de Halve maan
en het Kruis, voor de eerste partij zou kiezen
tegen het laatste? ’t Kan verkeeren, heeft
Breeroo al gezegd, en de Prediker zegt; er is
niets nieuws onder de zon.
I.
Hij ligt nog vorsch in ons geheugen, do tijd,
dat er in ons land door de anti-revolutionaire
partij eene beweging op touw werd gezet om
een strijd aan de stembus uit te lokken onder
'de leus het Kruis tegenover de Halve maan
inet de kennelijke bedoeling, om den taaien
Keuchenius een soort overwinning of althans
oen votum van vertrouwen te bezorgen voor
zjjno Indische politiek en zijn ministerieele
loopbaan nog wat te rekken.
Men wachtte van ’88 af op eenig toeken van
leven aan het Ministerie van Koloniën Keu-
»«henius moest en zou de averechtsche toestan
den weer in ’t gcreedo brengen, zoo dacht do
anti-revolutionaire partij en tot op zekere hoogte
®ok de partij der liberalen en geen wonder.
Geen Indische bogrooting word ter tafel gebracht
«f mr. Keuchenius verrees om aan de natie de
fouten der Ministers aan te wijzen, om de Twee
de Kamerleden te wijzen op zijn redenaarstalent
last not least, om den volke te verkondigen,
dat hg do juiste kenner was van de Indische
toestanden, van de deugden en gebreken vooral
van ons Koloniaal Bestuur; in één woord: dat
was do primus unter pares, de specialiteit
der specialiteiten.
Aller oogen waren dan ook op hem gevestigd,
toen do clericale regeering, zookendo naar een
Minister van Koloniën, na vrij wat zoekens ein-
dolyk ook het oog vestigde op don redenaar-
8Pecialiteit Keuchenius.
Do keuze scheen vrij algemeen goedkeuring
to vinden het conservatieve deel onzer natie
Mleen was minder met hem ingenomen. Het
Vond hem te beslist, te onverzoenlyk, te radi
caal. \Vat er van jen maa vorwacht wer(j; een
I gedeeltelijke zoo niet totale ommekeer van het
oud regime, is echter niet gekomen. De man
Van het woord, do bittere criticus, bleek voor
Jzljn taak niet opgewassen; de daad liet te ver-
■geefs op zich wachten, en hoe ook geprikkeld
■door de lanspunten der opzichters, de tijger bleef
K‘‘ het arena liggen, of uit machteloosheid den
’a|np schuwende óf onzeker hoe hij zyn prooi
^ou ^springen. Hoe hy ook door zyne vrioft-
jdee werd aangezet, hoe diep ook de stalen
■Punten hem in het vleesch drongen, hy opende
echts zyn muil waaruit een rauwe kreet ont-
•napte, wat meer aan uitputting dan aan bloed-
■°rst deed denken, en toen hy eindelyk met
■'eerstellen kwam om zich de prooi te verzeke-
■en door haar in een hinderlaag te lokken, om
dan boven op te vallen, werd hij uit het
■iona verwijderd onder het gejuich van het
Js'ootste deel der toeschouwers. Alleen zijne
•ude vrienden, die, gelijk echte liefhebbers van
■c Uderijen, hunne oogen strak gevestigd hielden
■P da schoonste gedeelten en de leelyke daarbij
■tugaten, zij betreurden zyn heengaan.
'Vat zou er nu o verblijven van de doleerende
Bij dozo Courant behoort als bijblad Fouil- I
partij in ons Ministerie? Geen plaatsvervanger
was onder zyne godsdienstige geestverwanten
te vinden en men peinsde op middelen om hem
te behouden, wat niet gelukken zou of er moest
een 1
oen i
Kamer c*-
beter middel dienst
Kruis tegenover de Halve
den oud-minister
slachtoffer van
Hij was de min, die altijd, ook in zyn miuister-
tyd, had gevochten voor do uitbreiding van het
christendom tegen do liberale party, als bescher
mer van den Islam, en schoon het totaal zyner
bemoeiingen te dien opzichte slechts merkbaar
was in het vragen van oen weinig Staatsgeld,
om voor de positieve moeringen van zyn chris
tendom propaganda te makenofschoon hij in
het. openbaar zich ongunstig uitliet over de
chiistenleeraars in Indië, beschuldigingen hun
naar het hoofd wierp, die door hunno ongerijmd
heid elke tegenspraak onnoodig maakten, maar
die, uit partydrift ontstaan, hom als Minister
reeds ónmogelijk maakten in een land, dat de
vryheid van eeredienst ook in zyne Koloniën
decreteerde, toch was hy volgons Kuyper c. s.
de rechte man op de rechte plaats, gevallen
voor zyne beginselen, en de man, die in al zijne
redevoeringen van do eerste, zyn maidenspeech,
af tot zyn spinstorspeesch toe, als Minister een
echte onverdraagzame spinster bleek, hij, de
onverdraagzaamheid in optima forma, was,
liep men, gevallen door de aanvallen der
verdraagzanen. Nu, soort zoekt soort, zouden
we haast zeggen, maar zoover mogen we niet
hieruit concludeeren, want de scheeve voorstel
ling der feiten in aanmerking genomen, is hot
voorzichtiger dan deze conclusie te trekken om
de Handelingen er eens op na te lozen, welke
ons veeleer doen denken aan do spreuk boontje
komt om zyn loontje.
De lenze door do Standaard uitgekraaid was
dan ook geheel valsch, en voor wie hieraan
mocht twijfelen, zij hot voldoende, dit te verno
men uit den mond van den Minister Mackay,
een der anti-revolutionaire broeders, aan wiens
eerlijkheid wy niet behoeven te twijfelen.
Waarom wij deze feiten uit hot verleden terug
roepen
Nalezen heelt dikwijls veel nut bewerkt
o verlezen, overstudeeren, het heeft zeer zeker
zyne nuttige zijde, wanneer het ten minste
dient om ons de zaken nog eens helder voor
den geest te stellen het is ook daarom zeer
heilzaam', daar, het feit-meer objectief beschouwd
kan worden, en alle subjectieve gevoelens daarbij
stom blyyeu. Men kan zich in deze dagen van
politieke windstilte beter den vurigen Keuche
nius voorstellen in zyne Ministerieele loopbaan;
bij zijne Ministerieele begrafenis nog eens ver-
wijlende slippedragers van het lykkleed nog
eens bekyken en den gestorven maar weer ver
rezen Keuchenius nalezen in de N. Prov. Gro
ninger Courant, waar hy zelf ook aan het volk
verkondigt, dat de onverdraagzaamheid hem ten
val heeft gebracht en waar ons zijne heftige
taal in de ooron klinkt als hetJerusalem
Jerusalem Gij, die de profeten doodt en stce-
nigt die tot u gezonden zynhoe menigmaal
heb ik uwe kinderen willen by een vergaderen
gelykorwys eene hen hare kiekens byeen ver
gadert onder de vleugelen? en gy lieden hebt
niet gewilden waarin hy met een gram, die
zweeigt naar: Mammon-dienaars,afscheid neemt
van zijne overwinnaars. Lachwekkend is die
zwanenzang van een wegstervend Minister, of
liever, om een juister beeld te gebruiken, van
don haan die mot afgehouwen kop rondloopt,
van den koploozon haan, die zich niet ontziet,
omdat hot beest niet
en den vloer van
mot zyn bloed.
Dc haan is nu
doen ons nu niet
daarom des te beter gedisponeerd
1
AN
I
I
*19
8
k
I
z.>
rm
‘kt
Io.
i A
X).
;ur
X),
3ns
T0.
B’
T.’
OEEKE 1 (WRtA
1’
