U 111 Ul fill IffiT MfflSSEIMT SBfi
WIÏS- El' llllimmilHI.il) M SS
No. 88
1890.
I
I»
Begroeting der Gemeente Sneek
KALVERMARKT
TEJAARQANa.
!7O7?>—
_?oo;-
HUMANITEIT,
Z T U1< I o
1 TV O V XS 31 B e K,
stukken, uitgave at redactie betreffende, franco
t
I
1
i dozer meeningen een
menschenbeschou wing
200,—
1900,—
4000,—
2990,—
12147,72®
874;—
Memorie
631,04
13700;—
50,-
199,50
7310,—
8500,—
9907,50
300,—
260,—
24409,85s
41225,—
400,—
1000,—
125,—
5,-
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.—; franco per post ƒ1.25.
Allo brieven en i
in te lenden*
Ontvangsten:
Batig saldo over 1889
Opcenten grondbelasting
Iloofdelijke omslag
Belasting op de Honden
Opbrengst bruggelden enz.
der waag
van do veemarkt enz.
van begrafenisrochten
n van leges en trouwen -
onze edelste dieren? Mungo Park reisde
aan do boorden van den Niger in Afrika. Hij
verhaalt ons, wat hij eenige negervrouwen hoorde
zingen, die hem uit medelijden in hare hut op
namen en van logor en voedsel vóórzagen. liet
was een klaagzang, waaruit diep medelijden
sprak. Livingstone, de groote Afrika-reizi-
6or, heeft ook treffende verhalen gedaan van
i- den godsdienstzin der negers, die hij bezocht
heeft. Of wij dan het standpunt der Kerk
wenschen in te nemen? Zij heeft daarvoor te
veel het „half engel® in den mensch voorbij
gezien en helaas maar al te dikwijls Kajafas
nagezegd: „Hec is nut dat één mensch voor
het volk sterve.® Wij willen vrij blijven van
dien grootsten der leugens en aan de Kerk
voorhouden het: Ecce homo (zie den mensch)
om in hare verguizing van menschen zich niet
verder te bezondigen. Die Kerk heeft in hare
gewijde geschiedenis te veel voorbeelden van
menschen waardeering om zich aan het leven
van oen mensch te mogen vergrijpen. De groote
Meostor heeft het haar duidelijk genoeg geleerd»
dat de beteekonis van mensch te zijn ligt in
het liefhebben van zijn naaste, in de humaniteit.
Waarom hebben schrijvers als Cremer b.v.
zoo’n opgang gemaakt? Was het niet omdat
zij ons de lagere hartstochten maar ook de edelste
aandoeningen van het menschenhart voorlegden?
Waarom heeft men de lijfstraffen en de dood
straf afgeschaft n’en dépiaisc de Kerk?
Bewijst dat niet, met zooveel meer uit onzen
tijd, als instellingen van liefdadigheid, dat men
hot „half engel® in den mensch heeft loeren
waardeuren? Voorzeker, en in weerwil van
den tegenstand der Kerk hiertegen, wordt do
waarheid in de maatschappij steeds meer ver
breid, dat wij onzen modemensch als broeder
hebben te behandelen, aan wien wij ons niet
mogen vergrijpen, omdat wij in hom den beeld
drager van het goddelijke hebben te zien.
Wij gaan vooruit, ook op ’t gebied der humani
teit, dit zij onze troost, ook wanneer wij een man,
in pricsterkleeding gehuld, in onze hooge verga
derzaal zoo onbeschaamd zijne stentorstem hoo-
ron verheffen om de gouddorst, de zelfzucht te
verdedigen als prikkel tot beschaving. Geschiedt
het straffeloos voor de wet, de maatsc happy mot
hare humane instellingen toekent protest hier
tegen aan, dat een regeoring, die zich zoo gaarne
christelijk noemt, zoo onchristelijk handelt en
in hare clericale neigingen koppensnellers te
baat neemt om een onschuldig volk, onschuldige
menschen, „goddelijke beelddragers®, uit lage
baatzucht en met een verwijzen naar wat vroe
ger gebeurde, te trappen ia het stof.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER on WETHOUDERS der
gemeente Sneek maken bekend, dat de tweede
dit jaar invalt op MAANDAG 3 NOVEM
BER e. k.
Sneek den 21 October 1890.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
ALMA, Burgemeester.
BEN N E W1TZ, Secretaris.
ADVEltTENTlEN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
▼oor eiken regel meer 7'/, Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever,
presentiegelden 18095,—
650,—
1025,—
1000,—
340,—
250,-.
140,—
225,—
Onderhoud gemeonte-eigendommen
Tiül a q f"ïr» rrr*r»
23895,—
19530,—
18550,—
36430,—
1850,—
1600,—
1327,—
3345.—
Belastingen
Kamer van Koophandel
Gezondheidspolitie
Armvoogdij en Werkhuis
Geneeskundige dienst krankzinnige
Hooger onderwijs
Middelbaar onderwijs
Lager onderwijs
Bewaarschool
Kunsten en wetenschappen
Militie en Schutterij
Uitkeeringen
Kleeding politie, invordering mid-
delen, brandassurantie enz.
Rente en aflossing e
Proceskosten
Subsidiën
Vergaderingkosten
Onderhoud rechtsgebouw
Onvoorziene uitgaven
I v it g a V e n
Jaarwedden en l
Kosten van bestuur e
Drukkosten, advertentiën enz.’
Onderhoud gemeentehuis
Burgerlijke stand
Verkiezingen
Staatsblad, boekwerken enz',
Zege Isreiskosten t
Wegen, straten, wallen, bruggen,’
plantsoen enz. enz.
Gasfabriek
Gemeentereiniging
Begraafplaats
Brandweer
I zijner onderzoekingen meegedoeld, dat in den
strijd om het bestaan, inzonderheid door teelt
keus, de eeue soort zich uit de andere heeft
I ontwikkeld, zoodat heel de natuur met al hare
I schepselen het schouwspel levert van één keten,
I van welke de mensch de laatste schakel vormt,
I en dus alles, van het eenvoudige tot hot meest
gecompliceerde, afstamt van één soort. Met da
verend gejuich werd dezo stelling door do na-
I tuuronderzookera inzonderheid begroetwat zeer
good te verklaren was, daar het hun oen stap
nader zou brengen tot hot beantwoorden der
groote vraag: van waar? De leerlingen streef
den weldra den moester voorbij, wat geen on
gewoon verschijnsel mag hoetende mensch
moost geheel natuurprodukt worden en als eon
I veredelde diersoort worden aangomerkt, met
wegcijformg van zijn goddelijke natuur.
Zoover staan de Darwinisten van onzen tijd;
wij willen hunne bewijzen hier onaangeroerd
laten, evenals die van Darwin zelf. Wij
waardeoren do wetenschap te zeer, cm in de
ontdekking van Darwin iets bospettelijks te
I vinden, maar of do steen dor wijzen gevonden
I is, durven wij betwijfelen. Als mindor bevoeg
den in doze materie willen wo dan ook gaarne
onderschrijven, wat eon dor grootste, zoo niot
do grootste natuurkenner, professor Virchow,
nog onlangs zeide op hot modisch congres te
Berlijn: dat de theorie van Darwin voor hem
nog steeds eon hypothese, eene onderstelling
bleef, daar de mensch in aard on wozen zooveel
tegenspraak mot Darwin’s theorie aanbood.
Do gaven van verstand on gemoed en die
van het zedelijk bewustzijn verschillen zoozeer
bij wat men ia hot dier aanschouwt, dat de
mensch ons eerder een raadsel zal blijven, dan
dat wo hom als yerodeldo diersoort willen aan-
merkon. Toch valt hot diorlijko in don mensch
I niet te miskennen. Men loze er Z o 1 a slechts
op na, die ons bij voorkeur eene schildering
daarvan geeft.
„Is nrcT do monsch half dier, half engel®
vroeg Schiller, en wij zeggen daarop volmon
dig ja. Wie ons oen eik wil toonon, hij brengo
ons niet bij eon verschrompelden stam, maar
voero ons naar dien fieron reus van het woud,
wiens takken tot den hemel reiken. Waar treft
men bij het dier het verstand dat de wetten
dor natuur navorsebt, of den loop van zon, maan
en sterren berekent? Waar viudt men in het
dier die liefde, dat medelijden voor zijne natuur-
genooten? Dat gevoel voor symmetrie, voor
harmonie, voor het schoono? Waar zijn de
bewijzen dat bij het dier zelfverloochening, zelf
opoffering wordt aangetroffen als bij den mensch
Men zegt dat de dieren verstand hebben, dat
zij zich leerden schikken in hun lot. Maar dat
dierenverstand bepaalt zich dan toch tot hot
belagen van zijn prooi of het ontwijken van
zijn vijand; dat muzikaal gevoel heeft zich nooit
weergegeven tenzij in janken of in het dansen
op de maat van circus-paardon die gelatenheid
is niet dan onderworpen zijn aan de overmacht.
Maar, zal men zoggen, de wilden dan onder
onze natuurgenooten? Staan zij hooger dan
3075,—
„19720,-
250,-
1105,-
250,—
400,—
811,39s.
To zamon ƒ230421,396.
in roofzucht voorgaan, dan is het van oen volk,
dat op expeditie uitgaat om beschaving te bren
gen, hoogst ongepast, om geon erger woord te
gebruiken, die onbcschaafden daarin na te volgen.
Om beschaving te verspreiden dient men zelf
beschaafd te zijn; met dien bescheiden eisch
zullen de onbeschaafde Rokka’s het volmaakt
eons zijn maar tot do beschaving rekent men
als oen barer karakteristieke eigenschappen, do
humaniteit. Geen beschaving zondor humaniteit.
De rechten aan don monsch toe te kennen,
hangen natuurlijk nauw samen met onze waar-
deciing van don monsch. Is de monsch door
God geschapen, of wel een schakel, de eindscha-
kel in het ontwikkelingsproces dor natuur? Is
de mensch aan te merken als beelddrager Gods,
of moet hij worden beschouwd als een ontwik
kelde diersoort Dezo vragen dringen zich on-
willekeurig aan ons op, wanneer wij de waarde
van den mensch willen bepalen, gewoon als wij
zijn in kerk en maatschappij do afkomst, de
geboorte van den mensch te doen gelden bij
zijne indoeling in kerkgenootschap of stand.
Hoeveel onbillijks hierin gelegen is, vooral wan
neer wij onzo meerdere of mindere achting af-
hanxeiijk gaan stellen van de afkomst en van
den stand waartoe de monsch behoort, toch is
het.vragen naar den oorsprong hoogstmoodig,
wanneer wij de waarde, de innerlijke waarde
er van, voor ons wenschen vast te stellen, daar
het partij kiezen voor een
eigenaardige levens- en i
in zich sluit. Darwin heeft ous, als resultaat
ƒ12526,136
6523,06
54000,—
800,—
3535,25
5648,—
5473,-
U?7»-
schoolgeld II. B. School
lager onderwijs
Gymnasium 4960;—
vergunningsrecht -
van landerijen en huizen
grondrenten n 3354,33
trek weg naar Leeu warden
renten
visscherij, maalgelden enz,
- -- 2300;-
37770,—
10800,—
1200,—
2300,—
2175,—
200,—
2040,—
2750,—
renten
Stids werk huis
stadsreiniging
bank van leening
regen wa terbakken
oubsidie Gymnas urn
H. B. School
lager onderwijs
I n voor den veearts
bcho Igeld der bewaarschool
s d r personeele belasting
Uf vangst der gasfabriek
Lgeinoctkoming onderhoud rechts-
gebouw
I Restitutie kosten besmettelijko
ziekten
dijkslastonM
t Verkoop van stukken ter Secretarie
Te zamon ƒ230421,396.
Be tijd is weder aangebrokon, waarin men
ui ft gewagen van do rechten van don mensch.
ooial waunoer men in ’s lands vergaderzaal een
„Wanals Schaepman hoort beweren,dat de expe
ditie naar Floros gerechtvaardigd wordt door de
usance, dat zelfzucht het uitgangspunt van elke
beschaving is, komt al wat in ons is in opstand
tegen eene dergolijke voorstelling, die erger dan
e leus: hot doel heiligt do middelen, die mid- I
delen hooger stolt dan het dool zelf.
Is dat erkenning van do monschelijke rechten
Heet dat waardeering van den mensch? Wij
addeu van oen gehoorzaam zoon der Kerk be
tere verwachting. Wij meenden stellig dat het
gevoelig dichterlijk gemoed van verontwaardi
ging zou getrild hebben bij het vernemen dat
eeu cbiistelijke en beschaafde natie als Nader-
aa<l zijne koppensnellende Timoreezen afzond
een volk, als de Rokka’s, dat, hoezeer zelf
r afeaarsch misschien, zoo iets van de beschaving
te er niet verwacht had, en ipso facto van die
behaving brengende Nederlanders geen hco-
£ea dunk zal krijgen. Of is hier van toepassing
Wat Goethe eons schreef: Leb’ mit dem Vieh
8 Vieh, und achtet’s nicht für Raub, den
c‘<er den du erntest solbst zu düngen?
gelooven het niet, daar wij hier niet
®et Vieh maar met menschen te doen hebben
die, minder beschaafd dan het volk van dr’
c aepman, toch aanspraak mogen maken op
nuue rechten als mensch; en mochten zij ons j
rm
s
I
I
i
'A
k
rf!
r
k
1
■«S-f
iER COI RAV
i
SIM]
n
w
■WniBBiLLHlMlK
voor 1891.