MIIIÏS- iiï UIMJTMlD Ï09K DS
M
L
r
31 OCTOBER.
No. 89.
j
a
r
den Uitgever,
1
d
ontzegde
A
n
n
n
n
Abonnementsprijs
Alle brieven i
in te zenden.
j
ii
n.
a-
ie
au
Lw?
BWMMMMwW
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
i voor 3 maanden ƒ1.franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
F
Wl
iW
Ouder het opschrift ^Onbegrijpelijkheden^ x. U1UC
herinnert ue hoer A. W. P. m N. V, Ct. zakelijkheid daarvan in te zien,
dat wanneer de militaristen aandringen op - de
noodzakelijkheid om ons klein land in staat 4wn
verdediging te stellen tegen eiken buitenland-
scaen vijand, zy veelal gewoon zijn om met
groeten ophol te wijzen op het kloekmoedig
gediag der vaderen in den tachtigjarigeu oorlo"-
Zij gewagen van Alkmaar, waar de victorie
een aanvuag nam, en van Leiden, waar de vol
harding der uitgehongerdo burgers met een go-
zegead ontzet werd bekroond. Zij geven hoog
op van de vurige vad»idandslwfdo der toenma-
lige bewoners van de „Lage landen by de zee6
en wekken ee hedendaagsche burgers op om
hun voorbeeld na te volgen.
Onbegrypeiyk acht de heer A. W. P. dat
zij den toestand van die dagen mot dien van
onzen tijd kunnen vergelijken. Immers zegt
hij zij vergeten, dat in den tachtigjarigen
oorlog ia het open veld doorgaans met vreemde
huurtroepen is gestreden. Zij vergeten, dat de
burgers der benarde steden uit ceno treurige
eivaiing wisten, dat zy met hunne gezinnen
door de bpaanseiie belegeraars op de gruwelijkste
wijze zouden worden mishandeld en vermoord
zoodra zij zich overgaven. Hunne volhardim*
sproot mot voort uit vaderlandsliefde, maar uit
zucht tot zelfbehoud. Ware Leiden omsingeld
geweest door de krijgsbenden eeaer beschaafde
en humane natie van onzen tyd, dan zou de
stad reeds lang hare poorten voor den vijand
geopend hebben, J
Vun alle kanten wordt beweerd, dat onze
verdedigingsmiddelen, zoowel de doods als do
levende strijdkrachten, onvoldoende zijn. Maai
de militaristen verklaren, dat zij voldoende kru
llen gemaakt worden. Anderen daarentegen
merken op, dat „wij ons met in Zwitserland bo«
vinden, hetwelk slechts enkele toegangen tot
zijne, onbeklimbare rotsvesting heeft te beveili- .a~ w
gen, .terwijl ons land grotendeels open ligt en Onze godsdienstleeraars
r
I
°p hunnen weg terugkeoren en met ons in de
vrijheid van geweten roemen. Hot gezag van
deu Paus of hot gezag bij „de gratie Gods6
moge voor korten tijd de rust bewaren, het is
de rust, die den storm voorafgaat, omdat hot
op den duur de vrijheid van hot geweton niot
vermag to onderdrukken. Bewijzen voor doze
stolling levert de geschiedenis te over daarvoor
getuigt ook de hervormingsdag, dien feestdag
voor allen, die de vrijheid liofhobben.
Zoo ooit, dau heeft onze tijd het recht, van
ons allon te vorderen, tot die vrijheid mee te
werken; en in plaats van te donken; après nous
le déluge, is ons aller plicht de lendenen omgord
to houden on uit don hervormingsdag dozo los
to putten, dut de kerk slechts ijvert voor hare
heerschappij; d^t hare macht slechts loidt tot
lovolutio; dat zij aan olko sociale nood het zwij
gen oplogt en daarom met allo kracht, dio in
ons is, dient bestreden to worden, zoo wij aan
iet kalm verloop van den vooruitgang do voor
keur gevon boven de revolutie.
Wie daartoe meêwerkt verdient den naam
anti-revolutionair met recht te dragon; voor dien
is het geen valscho leus; hij zul zich met alle
liberale protestanten verheugen ovor den her
vormingsdag en mot hen waken voor de vrijheid
van geweten.
UIT DE PERS.
ons leger op verre na mot gonoeg strijders tolt,
om onzo zeer lange oostolijko grenslijn te ver
dedigen. Nog andoren zijn zelfs van mooning
dat ook de voortreffelijkste legorinrichtiug cii
r3t|° ikato Wapons OUS “iot zuilen baton,
omdat hot ónmogelijk is, mot goed gevolg aan
de overmacht weerstand to biodon.
Door oen goed verdedigingsstelsel wordt dus
°Ufn ?“athanlfellJkbeid niet of wel gewaarborgd.
In hot eerste geval acht de heer A. W P
onbegrijpelijk, waarom onze volksvertegenwoor
diging goedkeurt, dat jaarlijks eene welvaart-
uitputtonde som wordt besteed aan een onbe
reikbaar doel en dus in ijdelheid verkwist
re-eïrin^ d?Q°tëeral ^^Jpolijk, waarom de
regeenng de toch onze onafhankelijkheid als
oen volksbelang op prijs stolt, nog altijd aarzelt,
om door krachtige maatregelen onze verdedi-
gmgsmiddolen in behoorlijken staat te brengen.
\Vie toch is zoo dwaas om te ze-en- Ik
zal deze week mijn deur des nachts "maar open
aten, want de dieven zullen toch denkelijk niet
komen voor de volgende week!6 J
Kunnen wij ons met goed gevolg togen de
overmacht verdedigen, dan is het onbegrijpelijk
waarom de regeering niet voorstelt, om dS
de middelen te vragen aan het volk, teneinde
oo lovende en doode strijdkrachten zou spoedt
mogelyk m den besten staat te brengen. Is
het voik gestold op zijne onafhankelijkheid, is
het er van overtuigd, dat deze daardoor kan
gehandhaafd worden, dan zal het immers gaarne
zijne goedkeuring hechten aan eene daartoe
strekkende geIdleening, al zou deze ook eenbe
honderden milhoenen gulden bedragen.
w “f. tUg .?81.odan ifJ ia 0113 vaderland eene
wet afgekondigd op het dragen van wapens.
Het was den heer P. niet gegeven, de nood-
Eensdeels toch
werd daarvan ia ons land geen misbruik ge
maakt, anderdeels zijn dolken en revolvers zoo
klem van omvang, dut zij zonder moeite verborgen
kunnen worden. In sommige van onze provin
ciën dragen alle landlieden een flink en 'scherp
p08. la eene scheode in don zijzak. De heer
1begrijpt met, iu weik opzicht zulk een mes
een minder gevaarlijk wapen is dan een dolk,
on toch mag het ongestraft en openlijk worden
medegenomen. Indieu daarentegen een vreed
zaam burger een oud en onbruikbaar geweer
noopt en onbedekt naar zijn huis brengt, staat
hy bloot aan boete.
Terwijl nu den'rustigen burger het draden
van wapens gestreng is verboden, mogen °de
militairen buiten dienst zich met bajonetten en
sabels m het openbaar vertooneu. Do onder
vinding heeft geleerd, dat die mannen, vooral
m een toestand van opgewondenheid, daarvan
dik wijls misbruik hebben gemaakt. Buiten dionst
hebben zij hunne wapens nergens toe noodig.
Uncogrjpelyk is het dan ook voor den heer
A. W. 1,, dat ia het zoogenaamde vrije Nedcr-
land een vreedzaam burger, die volstrekt geeue
kwade benoehugeii heeft, beboet wordt, wanneer
hij een door hem gekocht wapen naar huis
meet brengen, terwijl de militair o,moedig met
zijn wapen rondloopt.
In hot aanhangig wetsontwerp op de le^er-
orgamsatie worden de godsdienstleraren, voor
een gedeelte geestelijken genaamd, vrijgesteld
van uea nrijgsmeust. Ook uit iö voor den heer
i.onbegrijpelijk, De godsdienstleeraars zijn
veorgangeia oer gemeente;., onder wijzers vun
hei, volk, met betrekking tot do heiligste plichten
üu zegt de grondwet; „Alle Nederlanders,
uaaivoe m zyn verplicat mode te werken
tot haiKiuavmg dar oüüihaükolijküoid van. het
ijk eu to., verdoüi^ing van zyn grondgebiad,^
zijn Nederlanders en
Er zijn dagen op onze kalender, die de ver
beelding machtig aangrijpen en ons voor een
wijle in het verleden verplaatsen, dat verleden
doen doorleven,om daarna in het tegenwoordige
I ons te verheugen over de zegonrijke gevolgen,
Mie voortgevloeid zijn uit het feit, waaraan zulk
een gedenkdag ons herinnert. Voor de chris
tenheid is zulk een dag de Kerstdag; vooreen
volk de dag, waarop zijne herboren vrijheid aan
do kimmen van den dageraad verrees, voor de
hervormden den hervormingsdag.
Een nationale feestdag kan hij voor ons volk
met zijn gelijk de dag van 1 April 1872 ons
volk splitste in een feestvierend en een treurend
deel, maakt ook 31 October een kloof in onze
Volkseenheid on deelt onze natie in een roomsch
en een protestantsch gedeelte, en terwijl hij Rome
doet treuren over de afvalligen, de ketters, is
I I i’Ü voor den waren protestant een bron van
I waarachtige vreugde, de dag waarop zijn vrij-
9 brief word geteekend.
Voor den waren protestant zeggen we, want,
hoe onbegrijpelijk ook, er zijn protestanten, die
den hervormingsdag herdenken met rod win het
harte, die het heuglijk feit van de gewetensvrij
heid loorbjj zien, om al hun aandacht te vesti
gen op hen, die ontrouw werden aan de leer van
Heidelberg’s catechismus. Het zijn de confessio-
neulen, waarvan een jezuïet gezegd hoeft, dat zij
’hot ijzer smeden voor Rome. Het zijn de mannen
jn vrouwen, die de schaduwzijde al hunne aan-
.d-tclit wijden en do lichtzijde liefst voorbijzien.
ot zijn zij, die in den persoon van Jezus
mot voorliefde herdenken zijn lijden, zijn sterven,
«o die bloed-theorie hebben gemaakt tot het fun
dament hunner Godsvereering on daarbij het
oven en werken van den vrijheidsprofeet op
don achtergrond dringenhet zijn degenen, die
13 plaats van den Luther als vrijheidsheld, bij
voorkeur, met voorliefde donken aan den Luthor
Y kerkestichter, zooals bij zich in een later
8 olium deed kennen.
oor den clericaal dus is de Lutherdag geen
'ri)ugdedag; en bij dat woord clericaal d°enken
e niet enkel aan don roomsch-katiioliek, maar
°®kaau den anti-revolutionair, n’ea déplaise onzen
miübter Mackay, die in onzen Senaat dezer
a^en verkondigde, dat hij de toepassing der
Raming clericaal op velen (zijne partijgenoo-
O af keurde, omdat zj mot den clerus niets
10 maken hadden.
Clericaal is bij ons te lande de naam voor,
*e“i die direct of indirect meêworken tot de
Mschappij der kerk over het geweten. Zijn
öi dio medowerkers dio tot de kerk iugoe-
uef6* ïeibaod ötaau> en wij gelooven zulks
]5 on °P gozag van onzen premier, dan vor
en de eerlijkheid die misleiden van het dwaal-
P°oi- brengen.
|0 'ï10 toch ouze regeering steunt zonder aan
erk te denken, is aan het eene oog blind
met het andere niet helder ziende. Zulke
mpei.8 behooren terecht geholpen te worden;
zijn in verkeerd gezelschap geraakt en zullen,
van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
wanneer ze nog wat meegewaadeld hebben,
zien deerlijk bedrogen zien.
?i°ILL?ther Zag zich bedrogen; niet dat in
zicht bleef hij echter binnen de perken der
Roomsche Kerk; gefolterd door zielsangsten ging
hg moe voorwaarts tot het hem te machtig werd
en hij bij het zien van den aflaathandel, moest
uitspraken de gedenkwaardige woorden„Ik acht
het met geraden iets tegen het geweten te doen6.
Van dat oogenblik af was de vrijheid van gewe
ten aangebroken, zoo voor Luther als voor allen
die hem volgden. Maar lang had hot geduurd
voor met do Kerk werd gebroken; slechts hot
rfldpork van waanzin, waarin de ergerlijke aflaat
handel ontkiemde, vermocht velen de oogen te
openen en hen te doen broken met eene instel
ling, dio het er op aanlegde het geweten aan
banden te leggen, en het gozag der Kerk
boven alles te stellen. Dat gezag bogon zich
oppermachtig te gevoelen on in zijn gevoel van
onkwetsbaarheid dwaasheden te begaan, waar
door do geesten werden wakker geschud en do
geheime bedoelingen dor Kerk aan hot licht
kwamen.
Met Luthor gingen duizenden toen in andere
richtingmaar drie eeuwen gingen sinds voor
bij, waarin do Kerk tijd had zich to herstellen,
tot m 1869 op eens het gozag zich weer deod
hoeren ia de onfeilbaarhoids-verklaring van den
laus, on weer zag men het verschijnsel, dat
velen niet haddon bespeurd maar nu op eens
duidelyk begonnen in te zien, dat Home het
geweten aan banden wil leggenook nu verlie
ten velen de Roomsche Kerk,
Moet voor hen, dio hier te lande het clericale
Bestuur steunen, zondor de heerschappij dor
Kork to bedoelen of te voorzien, moot voor hen
eerst het licht ontstoken worden door een uitin<>-
van cloricaleu waanzin Wij hopen het nie°t
voor dio bedrogenen, dat zij zoover meê gaan.
Bronsveiu c. s, hebben den Luther-kreet rnnds
geslaakt; meerdoren zullen zokcr volgen; jam
mer dat deze mannen, op het voetspoor van
Luther, na do uiting van don vrjbeidskreet, de
rol van korkestichters gaan spelen.
Wij weten hot, dat velen, zoogenaamde con
servatieven, uit vrees voor verandering, voor
revolutie zelfs, geluisterd hebben naar de schoone
voorspiegelingen van „ons program.6 Welnu
wanneer do Standaard ons nu verklaart, dat
zijne partij in de Tweede Kamer niets heeft
gedaan om een dier beloften te verwezenlijken-
wanneer Kuyper zelf moet erkennen, dat dé
auti-revolutionaire Kamerleden zonder eigen
stuur achter het Kabinet aanvaren, is verdere
waarschuwing overbodig. Zij bedenken dus
wel,- dat hot beter ten halve gekeerd is, dan
ten heele gedoold, alsook dat, waar hot beste
wat beloofd werd, ijdel block, zij verstandig
handelen,.niet voort te gaan met steun te
verleeneu om het niet beloofde, het verzwegeno
te verkrijgen.
En evenals Luther zijn vertrouwen ontzegde
aan eene richting, die leidde tot de onfeilbaar-
heidsverklaring, iets wat Luther zeker niet
voorzag, zco hopen we daf die pseudo-cleriealen
10
19
9
0
o
0
(I
0
I)
0
o
e
o
i»
rd
in.
ct.
to
an
■Ja
SU
1 l|
