1MÏÏS- B .IfflllTBÏIE-ILII MR lit
k.
I
11
<;ni HUL ES HET IIWSDIJSEJIBT SIK.
De owto school m iIe jewmi
I
No. 16
f
1
1891.
F I B R IAR I.
25
W O KJ IX S IJ A. «-
UIT
BINNENLAND.
^anleiding
Wanneer
Den Haag nog geen had.
I
ra
L
de „vrije” nota neemt van de redevoerin-
van
in l
n J
ren
aan
X~£en
n
n
In het Mauritshuis in Den Haag ie, naar
wij in ’t Dagblad lezen, een nieuwe Rembrandt
i er in geslaagd een Rem
men er in
Het is het portret
i
De Tweede Kamer is bijeengeroepen op 3
Maart, des namiddags te 3 uur.
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent,
voor eiken regel meer 7Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever.
lang, dergelijke inrichting voor hunne kinderen
toch vooral te vermijden.
Maar, zoo zal men beweren, de godsdienst
i voor „vallen* en die wordt
daar ook onderwezen. De godsdienst een tegen
wicht Och, hoe onnoozel, alsof de bewijzen
niet voor het grijpen waren dat die „onver-
Deze CO VRANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
er nog altijd sterrenkijkers zijn, tot
onze hoofdstad; die er een Standaard
en uit den stand der sterren
op de vraag Moe-
nog niets komen
eens
KENNISGE VING.
Loting voor de Nationale Militie.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek, 1
Gelet op art. 28 der Wet op de Nationale geplaatst. Het rijk is
Militie van den 19 Augustus 1861 (Staatsblad brandt machtig te worden, zooals
no. 72) en artt. 20 en 21 van Z. M. besluit van
De schrijver der brieven uit de hofstad in
de Arnh. Ct. deelt mede, dat het „verschil van
gevoelen* tusschen den gouverneur en den
procureur-generaal van Suriname aan het licht
is gekomen in den weinig gebruikelijken en
met het prestige van het gezag weinig stroo-
j kenden vorm van een vechtpartij op straat.
De beide hooge heeren zijn eenvoudig ten aan-
schouwe der voorbijgangers handgemeen geweest.
den 8en Mei 1862 (Staatsblad no. 46)
Brengen ter openbare kennis, dat de loting
voor de lichting der Nationale Militie van 1891
dezer gemeente, zal plaats hebben in de Con
certzaal alhier op VRIJDAG den 27 Februa
ri e. k.des voormiddags ten 9 '/3 ure
dat op Maandag den 2 Maart d. a. v. ter ge-
meente-secretarie door of van wege de lotelin-
gen aanvrage kan geschieden voor de getuig
schriften ter bekoming van vrijstelling van den
dienst wegens broederdienst of als eenig wettig
zoon
voorts dat om vrijstelling wegens eigen mili
taire dienst of dien van broeders te verkrijgen,
de paspoorten of andere bewijzen van ontslag,
uittreksels-stamboeken of bewijzen van werke-
lijken dienst, ten minste tien dagen vóór den
dag, waarop de eerste zitting van den Militie
raad wordt geopend, ter Secretarie voornoemd
moeten worden ingeleverd.
Sneek den 14en Februari 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester,
BENNEWITZ, Secretaris.
dat een
--1
De Stand, merkt omtrent een vergelijk me
de Catholieken op:
„Reeds nu blijkt tamelijk helder,
vergelijk toch geen doel zal treffen.
„Althans de organen der dissideerende Room-
schen eischen alles of nietsen de Roomsche
afgevaardigden in de Eerste Kamer stellen zich,
bij monde van den heer De Bruyn, even fel
tegen de Regeering over, als dr. Vermeulen
c. s. in de Tweede Kamer.
„Dit smart ons om den landsvrede.
„Want al is ons een doorgaan van de Leger-
wet, gelijk ze daar ligt, veel liever, toch wordt
de toestand bedenkelijk, als eenerzijds de Room
sche Staatspartij, en anderzijds Mr. van Houten
met zijn anti-militaristen, plus nog de heer
Tindal met zijn critici, zich door de aanneming
der Legerwet gekrenkt zullen achten.
Moge men bij dezen stand van zaken van
anti-revolutionaire zijde maar helder inzien, dat
er bij de Stembus van ’91 van een aecoord of
van eenige samenwerking niets komten dat
het onze roeping zal zijn, geheel op ons zelve,
mits dan onder breed ontrolde banier, aan den
strijd op het electorale slagveld deel te nemen.*
Onder het mom van den godsdienst 'worden in
ons vaderland de meest oneerlijke, de erger-
’t Blijkt dat uit vele plaatsen des lands adres
sen tegen de jachtwet, in den geest van dat
door den heer De Kanter ontworpen, aan de
Tweede Kamer worden gericht. Hier en daar
gaan zij nog ter teekening rond.
Wij betreuren het daarom ten zeerste dat men
het hier te lande zoover heeft gedreven om den
Staat in het godsdienstonderwijs te mengen.
Niet dat wij den godsdienst willen veroordeelen,—
maar uit liefde voor de vrijheid, ook op godsdien
stig terrein, achten wij het gewensoht deze zaak
over te laten aan de kerk en aan haar alleen.
Maar terzake. Wij moeten erkennen dat
de bevolking der gevangenissen sterk was
sende is. Wij moeten toegeven, dat de ontwik
keling van het verstand hierop van invloed is
geweest. Maar wij zouden daarom niet gaarne
de verstandsbeschaving in den ban doenja,
wij gelooven zelfs dat zij, waar de omstandig
heden dikwijls zoo ongunstig zijn, haren in
vloed ten goede heeft gehad. De rede, als be-
heerscher der hartstochten, heeft niets van haren
glans verloren. De rede kunnen wij niet missen,
ook al brengt zij soms verderf. Er zijn onder
de maatschappelijke kwalen, die niet voor de
correctioneele rechtbank worden gebracht, om
dat zij niet vallen onder het bereik der straf
wet. Wij noemen als zoodanig opzettelijke
misleidingals uitvloeisel der rede mag men
onderstellen, dat de Standaard hiermede bekend
is. Haar peil van zelfkennis kan hierbij tot
vingerwijzing dienen. O Patrimonium Waarom
moest Kater het afleggen tegen de Standaard-
mannen Uit gebrek aan ontwikkeling. De
schaduwzijde der rede is, dat zij menschen, die
in nood verkeeren, een middel aan de hand
doet om hot gebrek te bestrijden. De scha
duwzijde der rede is, dat zij leeft in een be
dorven maatschappij. Hervorm deze en de
rede zal er u dankbaar voor zijn uit louter
dankbaarheid zal zij hare schaduwzijde niet zoo
openlijk meer vertoonen. Weer de armoede
en het aantal diefstallen zal tot een minimum
gereduceerd worden. Is uw strijd gericht, o
Standaardtegen het zedenbederf, ga dan de
kwaal zoeken waar zij te vinden isniet in de
neutrale school, maar in de maatschappelijke
misstanden. Zoek geen geneesmiddel in „chris
telijke* scholen, maar in maatschappelijke her
vorming. Het goede wat de neutrale school
geeft, de ontwikkeling van het volk, te ver
oordeelen, omdat het soms misbruikt wordt, is
hoogst onzedelijkwie zich daaraan waagt, is
of dwaas of oneerlijk.
Wie zal zich vermeten de zon te verwen-
schen omdat er gevallen voorkomen dat men
schen sterven aan een zonnesteek Of wie
zal de maan naar de maan wenschen omdat er
stervelingen zijn die aan maanziekte (waanzin)
lijden Of wie zal het betreuren dat er sterren
Een ieder leest en spreekt bij voorkeur over behoedt den mensch
het vak waarin hij werkzaam is. Verwonde- j
moet het dus niet wanneer een professor
..j„” i
professoren aan zuster-inrichtingen. i valschte godsdienst de bron is van veel kwaad.
Het is dan ook een gewoon verschijnsel dat
een rectorale rede in de Standaard wordt be- ons vauenana ae meest oneernjKe, ae erger-
sproken. Maar bovendien is aan zulk eene be- lijkste practijken uitgeoefend. Onder het mom
spreking een voordeeltje verbondener is in van ^eu godsdienst wordt ons vaderland ten
verderve gevoerd, zoo God het niet verhoede.
zijn, omdat
zelfs in
zelfs op nahouden
den volke antwoorden
der Anna, ziet gij
Het ware wensehelijk wanneer zij ons
konde vertellen of Rome en Dordt weer sa
men zullen gaan bij de verkiezingen Of wie
zal verwachten, dat een „christelijk* man den
godsdienst zal verloochenen, omdat er stumpers
zijn, die er hun verstand bij verliezen? Voor
de Standaard, die het uitspansel als Gods
grootsche schepping beschouwt, die den gods
dienst beschouwt als ’s menschen grootsten schat,
is een antwoord op deze vragen voor ons over
bodig. En wat de invloed van het godsdienst
onderwijs betreft op de „christelijke* scholen,
ook daarvan mag verklaard worden, dat het in
meerdere of mindere mate nadeelig is voor de
maatschappij.
Wij wezen reeds op de huichelarijhet per
centage der godsdienstige huichelaars is in de
laatste jaren sterk toegenomenons „christelijk*
ministerie is hieraan indirect schuld, en de
begeerlijkheid des vleesches, die voordeel ziet
in een Kamerzetel, is ook met het schrikbeeld
der huichelarij meer gemeenzaam geworden.
Dat zelfzucht en huichelarij kunnen samen
gaan is even begrijpelijk, als het samengaan van
Socialisten met Standaard-mannen bij de ver
kiezing mogelijk is gebleken.
Ten slotte nog een feit, dat onwedersprekelijk
is: de krankzinnigen-gestichten zijn opgepropt
met lijders. Een aanzienlijk aantal dier onge-
lukkigen, veel ongelukkiger nog dan zij die
wegens diefstal een tijdlang gevangen worden
gezet, lijdt aan godsdienstwaanzin. Treurig
niet waar Wie zal daarom den godsdienst in
den ban doen Hem zal des Standaards ban
vloek treffen. Toch zouden wij de vrijheid
hiertoe hebben naar Standaards eigen logica.
Wanneer Kuyper zegt dat er verband bestaat
tusschen het aantal openbare onderwijzers en
het aantal gevangenen, heeft hij gelijk wan
neer wij beweren dat er verband bestaat tus-
schen het getal orthodoxe predikanten en dat
der krankzinnigen, hebben ook wij gelijk. Wel
nu, dan maken we alles maar gelijk we ma
ken de verhouding gelijk tot de volgende even
redigheid Getal onderwijzersgetal gevange
nen getal orthodoxe leeraars getal krank
zinnigen.
Wie zal aan dezen ongelukkigen toestand een
eind maken De partij van hervorming, die
begint met Algemeen Kiesrecht. Dan heeft het
volk de macht in handen om het aantal
gevangenen tot een minimum te reduceeren.
Ook het aantal godsdienstig waanzinnigen
DE PERS.
zoo’n rede allicht iets, dat, heel slim uit zijn j
verband gerukt, kan dienen om het liberalisme
eens op de kaak te stellen, met zich-zelf in
tegenspraak te brengen of ook soms om de
staats-universiteiten afbreuk te doen. Winst-
T '*bejag en anti-revolutionaire politiek schijnen
onafscheidelijke vrienden. Nu, als de zaken ach
teruitgaan, zooals bij de laatst gehouden ver
kiezingen bleek en wat nog duidelijker zal uit
komen als de katholieken onverzettelijk blijven,
ie het niet voldoende om in den aanstaanden
zomer met „breed ontrolde banier” naar de
stembus op te gaan.
Zoo heeft de Standaard onlangs aan een rec-
k torale rede van prof, van Hamel een beschou-
V- "*iving vastgeknoopt, die dienen moet om den
volke toch goed duidelijk te maken, hoe teleur-
stellend de invloed der neutrale school op de
I zedelijkheid der bevolking is; dat zij inde prac-
tijk de woorden van prof. Opzoomer te schan
de gemaakt heeft, die eens beweerde, dat het
geen aan het onderwijs werd besteed, op
de gevangenissen zou worden uitgespaard.
I „Sedert 1884 is het aantal minderjarige delin
quenten met 49 toegenomen*, roept het blad
'^Iwuit met een zekere fierheid. En dat komt en
kel en alleen van de neutrale school.
Wij moeten erkennen dat de voorspelling tot
nu toe zich niet heeft bewaarheid. Wij geven
de Standaard gaarne toe, dat ontwikkeling van
het verstand een krachtig hulpmiddel is tot het
bedrijven van kwaad; wat wij echter beslist
tegenspreken is de gedachte, tusschen de Stand-
I «arrf-regelen door te lezen, dat ontwikkeling de
J aanleiding zou zijn tot hot bedrijven van kwaad.
Wanneer we dit toegaven, dan zouden we met
den schrijver gaarne het pad der consequentie
opgaan, om te komen, onvermijdelijk te komen
tot de stelling: dat het ter bestrijding van het
kwaad noodig zal zijn alle ontwikkeling te ban
nen, op lijfstraf verbieden, in den trant van de
slavenwetten. Maar de strijd is nu eenmaal
gericht tegen de openbare school en met
’’Tipzet vergetend dat op dezer wereld niets vol
maakts wordt gevondendat het goede, hoe goed
ook, toch ook zijn schaduwzijde heeft, gaat men
den zwarten kant beschouwen, hakt er op los
en draaft door tot men terecht komt in een
asylum, een eldorado, dat den weidschen titel
draagt van „christelijke* school! Wordt daar
niet gewerkt aan de ontwikkeling? Zoo ja,
^lau zullen er onder die 40 °/0 ook wel zijn die
j? zoo’n „christelijke* school bezocht hebben; zoo
neen, dan zouden we de menschen ernstig moe
ten waarschuwen, in hun welbegrepen eigenbe-
8 COURANT
NAEEK
t
n
i
l
-F
-F**-
