l.l ’ll l li EI Ill i MIHOWISSEIIBI Mill.
k.
l
No. 11
I SQL
Z E S-E N-V E E R T I Q S T E J A A R G A N G.
EEN SOCIAAL HERVORMER.
4
28 TU. 13 13 U A 13 I.
Z AT EK 13 A <SJ-
s
De vraag: wie Jezus geweest is, welke waar
ge
en dreigende
"de wij moeten hechten aan zijne persoonlijk-
d gousuieiisiige Ketterij niemand gevoi
j zij zouden het niet hebben geduld
Bij deze Courant behoort als bijblad Feuil-
leton-nummer 86.
Judea godsdienstige ketterij evenmin met de
straf des doods werd bedreigd als in het Euro-
dat zelfs deze idee reeds vóór hem bij de Jo
den bekend was.
supe-
ook
KENNISGE VING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Snoek, brengen ter openbare kennis,
dat het Primitief-Kohier van den Hoofdelijken
Omslag, dienst 1891, goedgekeurd door heeren
Gedeputeerde Staten van Friesland, bij besluit
i
dat een afschrift van dit Kohier van af den 1 verbeterlijk optimist.
_j 22. ,"f2_i„ 2J
gevaar, dat hunne bezittingen bedreigde, en dat dezer gemeente ter inzage is nedergelegd, alle de volgende wijze in ’tlicht gesteld:
»„Freiland“ op eene wijze, die ons noopt er
m r\A m l^Annio Irt t. 11 r~> Tl "XA7 10
Deze CO GRANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
toen dus Christus een poging deed om die j
j j dd. 19 Februari 11. no. 18, aan den Gemeente-
en een ieder verplicht is, zijn aanslag op den
bij de wet bepaalden voet te voldoen
28 dezer gedurende vijf maanden ter Secretarie
legenheid der terechtstelling te zaam geloopen i
onoordeelkundig volk nergens geloof vond.
Voor goed joodsch gingen de oudste christen
gemeenten door in Israël; Judaeï worden zij door
alle Romeinsche schrijvers genoemd, die van
hen gewagen.
Wat zij inderdaad waren, waardoor zij zich
van andere Joodsche gemeenten onderscheidden,
daarover is ondanks de om begrijpelijke
redenen in den eersten tijd betrachte geheim
houding en ondanks de later om even begrij
pelijke redenen begane vervalsehing der be
richten in de Handelingen der Apostelen
voor ons genoegzaam licht verspreid. Socialis
ten, ja, ten deele communisten waren zij zij
leefden in volstrekte maatschappelijke gelijk
heid en zelfs in gemeenschap van goederen.
Eerst later, toen de christelijke kerk met op
offering van haar sociale beteekenis, vrede had
gesloten met de staatsmacht, en van een wreed
vervolgde martelares voor de gelijkheid, gewor
den was tot een werktuig van den heerschen-
den stand, eerst van dien tijd af gebruikte zij
zelve de nieuwe listige beschuldiging barer
vroegere aanklagers en deed zich voor als een
nieuwe godsdienst, hetgeen zij later ook inder
daad geworden is.
En dat het haar gelukte langer dan vijftien
eeuwen deze voor haar nieuwe rol in verbinding
te brengen met den naam van Christus, is voor
verreweg het grootste deel de schuld van het
volk der Joden, die door de bloedige vervol
gingen, welke in naam van den zachtmoedigen
lijder van Golgotha tegen hen gericht werden,
zich lieten verleiden tot een blinden waanzin
nigen haat tegen den grootsten en edelsten
zijner zonen.
Maar toch blijft het een waarheid, dat Chris
tus voor de idee der sociale gerechtigheid en
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents’
voor eiken regel meer 7 */a Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den Uitgever.
heid, is nog steeds niet op voldoende of, wilt ge,
afdoende wijze beantwoord. Wat de verschil
lende richtingen in de kerk er over zeggen is
van genoegzame bekendheidwat de socialist
Fortuyn er van gezegd heeft willen we met
een enkel woord hier aanstippen, niet omdat
we aan zijn autoriteit op dit gebied bijzondere
waarde willen hechten, maar omdat zijne mee-
ning wellicht wordt gedeeld door zijne partij.
Waar de moderne predikant Bax de leer van
Jezus voorop stelde in den socialen strijd, gaf
de heer Fortuyn als zijne meening te kennen
dat deze twee zaken niets met elkander hadden
uit te staandat de persoon van Jezus naar
zijne meening niet is geweest een arbeider in
den dienst van sociale hervorming.
Eeh Duitsch professor, Theodor Hertzka, be
handelt déze vraag in zijn pas uitgegeven werk
De leer van Jezus, zoo zegt de professor, is
de reinste, edelste verkondiging van de sociale
vrijheid, die tot nog toe het licht heeft gezien,
ofschoon zij nog geen helder inzicht had van
de wijze waarop die vrijheid tot stand komen
moest. Het vrij maken van den mensch, met
het stichten van een nieuwen godsdienst is de
inhoud van de Blijde Boodschap. Door Chris
tus uit te geven voor een godsdienst-stichter,
in plaats van hem te stempelen tot een sociaal
hervormer, hetgeen hij werkelijk wasdoor een
leer, die snel de harten van het onderdrukte
volk moest winnen, omdat zij redding uit de
ellende beloofde, te maken tot een slaapmiddel
-tegen hun ontwakende geestkracht, heeft men
het hoogste bereikt in de kunst om het volk
te verknechtenChristus heeft zich in ’t ge
heel niet met den godsdienst bemoeid; geen let
ter in de Evangeliën bevat eenig bewijs, dat
hij wilde te kort doen aan de oude godsdiensti
ge meeningen van zijn land de vroomste Jood
pa der negentiende eeuw. Ten tweede is de
bij de Joden geheel onbekende kruisdood een
bewijs, dat Christus volgens het Romeinsche-
niet volgens het Joodsche recht is ter dood ge
bracht. De Romeinen, die op het punt van
den godsdienst het meest verdraagzame volk
ter wereld waren, zouden zeer zeker wegens
godsdienstige ketterij niemand gevonnisd hebben
1 en nog veel
minder het zelf op hunne wijze hebben vol
trokken. Het kruis was voor hen de straf
voor oproerige slaven en hunne opruiers.
Ik zeg dit niet om de schuld van Christus’
dood van de Joden af te wentelenhet is het
noodlot van ieder volk om de beulen te moe
ten zijn van de edelsten zijner zonen, en even
als niemand anders dan de Atheners, Socrates
doodden, hebben de Joden Christus gedood;
de Romein was alleen het werktuig van
den haat der Joden, maar, versta mij wel, van
den haat der voor hun eigendom sidderende
rijken onder de Joden, die den „volksopruier*
bij den stadhouder aanklaagden. Ja, het is
ook zeer begrijpelijk, dat deze laatste niet ge
negen was om aan de wenschen der bevreesde
aanklagers te voldoen, want hij, de Romein,
die opgegroeid was in het nooit geschokt ge
loof aan de onwrikbare instellingen die het
Romeinsche eigendomsrecht beheerschten, be
greep niets van de draagkracht der sociale leer
van Christus. Hij hield hem de Evangeliën
laten daaromtrent geen twijfel over voor
een onschadelijken dweeper, dien men met een
paar geeselslagen kon laten loopen.
Geslachten moesten voorbijgaan, voordat de
Romeinsche wereld tot het besef kwam, wat
de leer van Christus eigenlijk beteekende
toen echter viel zij ook met een woede zonder
wederga op hare aanhangers aan, kruisigde
hen, wierp hen voor de wilde beesten, kortom,
deed alles wat Rome nooit tegen menschen,
die een afwijkenden godsdienst beleden, maar
altijd tegen de vijanden zijner rechts- en eigen-
doms-instellingen deed.
Iets anders echter was het met de Joodsche
aristocratiezij begreep onmiddellijk zin en
draagkracht der christelijke propaganda, want
in de wetboeken der joden en in de leeringen
der profeten hadden zij reeds lang de kiemen
dezer sociale eischen leeren kennen. Het ju
beljaar, dat, telkens wanneer 49 jaren verloopen
waren, een nieuwe verdeeling der akkers eischte
de bepaling, dat alle knechten na zeven jaar j daarvoor alleen den kruisdood heeft geleden, ja
vrij gelaten moesten worden, wat waren zij t.xZt. i.;; t„
anders dan de voorloopers van de door Christus
verlangde algemeene gelijkheid Of al deze
kan zonder bedenking zijne kinderen de Evan- in de heilige schriften van het oude Juda
geliën laten lezenzij zullen er i
dat hun godsdienstig gevoel kwetst.
werd ter dood gebracht omdat hij een sociaal-
niet omdat hij een godsdiensthervormer was.
werkdagen van ’s morgens 9 tot ’s namiddags 1
uur.
Sneek den 27 Februari 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
niets in vinden neergelegde sociale gedachten ooit werkelijk
Christus uitgevoerd zijn, is meer dan twijfelachtig, maar
elke jood was er mede bekend en vertrouwd,
en I
Niet de vromen maar de machtigen onder de ideeën in het practische leven te verwezenlijken
Joden hebben zijn dood geëischt. toen hij in geweldige, wegsleepende taal zijn ontvanger ter invordering is ter hand gesteld
In de eerste plaats is het een geschiedkun- 1 „wee over den rijke* uitsprak, „die zich mest ,a ”,n »<>noion-
dig geconstateerd feit, dat in het toenmalige met het zweet zijns broeders*, toen erkenden
de machtigen in Jeruzalem onmiddellijk het
De Tijd heeft in den laatsten tijd eenige
„parlementaire portretten* gegeven. De leden
van het kabinet hebben daarvoor achtereen
volgens gezeten. Voor eenige dagen kregen
j wij het portret van den minister Bergansius.
Een oprecht eeresaluut gaat vooraf„Generaal-
majoor Bergansius is een officier, die in het
2 van zijn kameraden en
rieuren steeds in hooge mate genoten en
ten volle verdiend heeft. Door een samenloop
van omstandigheden heeft hij, wat men noemt,
gelukkig gediend, dit wil zeggen is hij betrek
kelijk spoedig tot hoogere rangen opgeklommen.
Zondert men echter zijn laatste promotie uit,
omtrent welke wij geen oordeel wenschen uit
te spreken, dan kan veilig gezegd worden, dat
generaal Bergansius aan geen gunst of bevoor
rechting, ook niet hoofdzakelijk aan het geluk,
maar [in de eerste plaate aan nauwgezette
plichtsvervulling, ijver en bekwaamheid het
hooge standpunt te danken heeft, hetwelk door
hem in het Nederlandsche leger wordt inge
nomen.
„Daarbij is het een feit van algemeene be
kendheid in het leger en daarbuiten, dat de
tegenwoordige minister zich steeds in hoogere
en lagere rangen deed kennen als een overtuigd
katholiek, die zonder ostentatie, doch terzelfder
tijd zonder menschelijk opzicht te ontzien, ge
trouw zijn godsdienstplichten naleefde.*
Wat zijn persoonlijkheid betreft was de
neraal Bergansius dus voor de Nederlandsche
katholieken een bij uitstek sympathiek minister.
Of deze omstandigheid ook in rekening is ge
bracht door degenen, bij wie de invoering van
den persoonlijken dienstplicht en de opdrijving
van militaire lasten reeds in beginsel vast
stonden en die bij de samenstelling van het
tegenwoordige kabinet de Kroon met hun advies
ter zijde stonden, dient in ’t midden te blijven.
De sluier, die daarover hangt, zal misschien
nooit geheel worden opgeheven.
In de feestvreugde der overwinning werd
weinig of niet gelet op het feit, dat de nieuwe
minister van oorlog een ijverig voorstander
was van den "persoonlijken dienstplicht. Er
was nog zóo veel te doen. Allengs echter is
het kleine wolkje al grooter en grooter gewor
den, tot het thans tot een zware en dreigende
onweersbui is samengepakt.
De vraag, hoe iemand als de heer Bergansius
I het getal kan gaan vermeerderen der Roomsche
ministers wier bestuur voor hun mede-Katho-
lieken de pijnlijkste herinneringen zou achter-
I laten, kan, naar de Tijd meent, alleen worden
opgelost als men twee eigenaardigheden in het
oog houdt, die den minister kenmerken. Voor
eerst is hij lijdende aan een soort van geeste-
I lijke bijziendheid, swaardoor al hetgeen hem
zeer nabij is met buitengewone scherpte door
hem wordt waargenomen en hem veel grooter
schijnt dan het werkelijk is terwijl omgekeerd
alles wat buiten zeker vrij nauw getrokken
kringetje ligt, voor hem of niet óf zeer ondui
delijk zichtbaar is en daarom ook zijn belang
stelling volstrekt niet kan gaande maken.
In de tweede plaats is de minister een on-
itav 1 lain»' I t i It- t> i i ut
-
De .eerste eigenschap wordt door de Tijd op
UIT DE PERS.
hunne niet-joodsche standgenooten eerst veel
later duidelijk werd. Er is ook niet de minste
twijfel aan, dat zij tegenover den stadhouder
van hunne vrees geen geheim maakten, want
niet als ketter maar als opruier is Jezus ge
dood, Natuurlijk kon men tot het volk niet
zeggen, dat men Christus’ dood eischte, omdat hij
de in de heilige schriften vervatte en door de
profeten vaak geëischte gelijkheid tot werke
lijkheid wilde maken; aan het volk moest het
sprookje worden wijs gemaakt van de gods
dienstige ketterijen van den Nazarener, welk
sprookje intusschen behalve bij het ter ge-
1 leger de achting
rionron ctaarla in
JB
OEEKER (OIRAVT
Mini s- u MiimmiE-null iiiiiii be
de.
i'
I
I
4
I
I iX 2__,1 L.w. 1 x 1
onze
lezers meê in kennis te stellen. Wie prof.
Hertzka is, doet minder aan de zaak af, voldoen
de zij het te weten, dat hij ijverig voorstander is
van land-nationalisatie. Zijn werk „Freiland*
bevelen wij aan voor- en tegenstanders ten
zeerste ter lezing aan. Zijn oordeel over Chris
tus moge deze aanbeveling rechtvaardigen, ook
al kunnen we niet in alles met hem méégaan.
