SIMM II REI 1RRB1DMIEW SMIL
BfflS- BWWRWIÏM1D 1
BOR DE
I
fl
I
No 31
LIBERALE SCHRIKBEELDEN.
I
IF9I
J A A R Q A N G.
VV O E lA Q
A F R i I
22
de radicaal met zijn
z.-a
ter
ler
te
kt
er,
iet
is-
et
e-
e-
ht
ie
n
En daarneven staat nu
bewezen, onbetwiste en onbetwistbare waarheid.
Wat is er nu van die zoogenaamde waar
heid Het kan de moeite loonen, deze vraag
nog eens met een enkel woord te onderzoeken.
Trouwens groot kan de moeite niet zijn, want
ter bereiking van ons doel behoeven wij slechts
énkele historische feiten in het licht te stellen,
en wel feiten welker juistheid ieder, die er lust
in heeft, zelf kan controleeren.
Vooreerst deze vraag: hoelang heeft de libe
rale partij, sedert in 1848 de grondwetsherzie
ning tot stand kwam, werkelijk geregeerd
Men zal wel algemeen willen toegeven, dat
hare regeering begon met de optreding van het
eerste ministerie- Thorbecke in November 1849,
want het bewind, dat aan dit ministerie vooraf
ging, stond geheel buiten de meerderheid van
de Kamer en vond dan ook bij de liberale par
tij allerminst steun. Terecht verlangde deze,
dat haar om te regeeren de hulp van haar al
gemeen erkend en geëerbiedigd hoofd van
Thorbecke namelijk niet zoude onthouden
worden.
Het eerste ministerie- Thorbecke handhaafde
zich tot het voorjaar van 1853, toen de April
beweging aan zijn bestaan een einde maakte.
Geheel in overeenstemming met zijne beginse
len partij kiezende voor de vrijheid van de ka
tholieken om naar eigen inzicht hunnen eere-
dienst te regelen, moest het bewind bukken
voor de vereenigde macht van conservatieven
en anti-revolutionairen, eensgezind in de begeer
te om aan de Roomsch-Katholieken de vrijheid
van eeredienst te onthouden.
Na den trionipf van de April-beweging blijft
de liberale partij gedurende negen jaren van de
regeering verwijderd. Ettelijke ministeriën vol
gen elkander in dit tijdvak op. Het zuiver
conservatieve bewind-ran Hall-van Reenen opent
de rij, maar moet in 1856 plaats maken voor
een ander, meer naar den zin der anti-revolu
tionairen ingericht, met van der Brugghen, Si
mons en Vrolik, aan wie in het bijzond: r de
taak wordt opgelegd zoo mogelijk eene wet
op het lager onderwijs tot stand te brengen,
welke de kerkelijke partijen bevredigen kan.
Het doel wordt intusschen niet bereiktwel
komt de onderwijswet tot stand, maar in een
vorm, welke vooral de anti-revolutionairen al
lerminst bevredigen kan.
Dus ervarende dat op den steun van Groen
van Prinsterer en de zijnen niet te rekenen
valt en wel wetende dat zij zich met eigen
krachten onmogelijk kunnen staande houden,
zoeken de conservatieven nu hulp bij de libera
len en vandaar dat in 1858 het ministerie-ran
GoltsteinRochussen aan van Bosse en in 1861
het ministerie-ran ZuylenHeemstra aan Go-
defroi een plaats inruimt. Beide deze Kabi
netten zijn intusschen in hoofdzaak zuiver con
servatief en alleen in zoover onderscheiden van
de vorige, dat zij met de liberalen en niet als
deze met de anti-revolutionairen voeling trach
ten te onderhouden. De vruchten van deze
laatste pogingen zijn intusschen al even onbe
vredigend als die welke vroeger werden ge
oogst en dienen slechts om de overtuiging te
bevestigen, dat aan de conservatieven de macht
om te regeeren ontbreekt.
Op 1 Februari 1862 wordt dan ook aan de
liberale partij ten tweeden male het bewind
toevertrouwd. Thorbecke is weder haar leider
en naast hem nemen Olivier en Betz, later ook
Fransen van de Putte en Cremers, in het mi
nisterie plaats. Vier jaren blijven zij het gezag
uitoefenen, totdat in 1866 niet de kracht van
hunne politieke tegenstanders maar verdeeldheid
in eigen boezem aan dat gezag een einde maakt.
De plaats door de liberalen vrijwillig prijsge-
onderstellen dat de neuzen geteld zijn, om toch
zekerheid te hebben dat het woord „algemeen" i gezond organisme en met zijne frissche levens-
gebruikt Wij kunnen opvatting. Brooddronkenheid is wel zijn groot-
daarom niet begrijpen dat er nog liberalen zijn, ste gebrek; getuige zijn zucht naar isoleeren.
daarbij aan- Of zou hierbij een andere factor in ’t spel
i-I zijn'? Zou er wellicht wantrouwen heorschen
dat de levenskracht niet nog in voldoende
mate aanwezig is om het flegma te bestrijden
dat om den hoek gluurt? Het jonge vurige
ros wil vooruit; ook de goede oude is met dat
voornemen bezield, wij erkennen het. Maar
wat bij de radicale partij overtuiging is en uit
innerlijken aandrang zal geschieden, wordt door
de liberale partij, voor een goed deel althans,
gedwongen verricht; het is „des drijvers ge
weldige roede" die haar aanspoort.
Reden om bekommerd te zijn over de ener
gie des eersten bestaat er onzes inziens niet.
Juist de vraag naar Algemeen Kiesrecht be
wijst, dat de radicale partij wil zorgen voor
de noodige „zweepers", om de oude, zoo noodig,
wat aan te porren. En daarover klaagt nu de
oude Neen, dat zou schuld bekennen zijn.
Zij klaagt er over, dat de radicale partij haar
niet helpen wil en die klaagtoon is gegrond.
Help eerst den wagen mee uit het moeras
trekken en neem dan maatregelen dat de
oude niet achterblijft. Zorgt de oude dan dat
ze gehjk mee optrekt, zoo zal het wantrouwen
van zelf wijken en zal ook de andere klaag
toon waartoe toch die zweepen waarvoor
Algemeen Kiesrecht in de’allereerste plaats
verstommen.
Op dit oogenblik vinden wij, ook met het oog
op de jongste vergadering der Liberale Unie,
wantrouwen nog niet ongewettigd. Wij ver
wachten echter dat de Nederlandsche bezadigd
heid ook de radicale partij er toe brengen zal
om haar wantrouwen niet den teugel te vieren;
en wij hopen dat de liberale partij zal toonen,
dat zij de hervormingen op haar program met
alle kracht zal helpen uitvoeren. Het goed
recht' van bestaan mag zij echter aan de radi
cale partij niet betwisten. „Daar de menschen
zeer geneigd zijn tot uitstellen en talmen en
gemeenlijk datgeen wat des morgens te vijf ure
moet geschieden eerst te zes ure wordt gedaan,
zoo kan men er vast op rekenen dat men in
zaken de overhand zal krijgen, wanneer men
alles zonder het geringste uitstel onderneemt."
Deze les van Lichtenberg neme de liberale
partij ter harte.
niet verkeerdelijk was
regels of stellingen die eerst
algemeen waar zijn door de excepties, of, wilt
ge: aanvullingen. Juist de algemeenheid zou
ons hier parten spelen en ons dikwijls een
minder juiste voorstelling geven van ’t geheel.
Wanneer een vreemdeling beweert, Neder
landers mogen dat niet beweren dat het
Nederlandsche volk lijdt aan flegma, dan zul
len er zeker liberale stemmen opgaan tegen
deze voorstelling en zal er gewezen worden op
heethoofden, die deze deugd geheel en al mis
sen zij zullen daarom de uitspraak niet geheel
weerspreken maar concludeeren dat ons vader
land bevolkt is, deels door flegmatieke- deels
door doortastende inwoners. De uitzonderingen
vormen den sluitsteen. Ieder, die wiskunde
heett geleerd, weet, dat een stelling, dje op
twee onderstellingen rust,. op twee wijzen is
om te keeren. Zegt men bijv, dat alle anti
revolutionairen orthodox in den godsdienst zijn,
dan is het nog niet waar dat alle orthodoxen
anti-revolutionairen zijn.
Zoo ook is naar onze meening waar, dat
alle radicalen liberaal zijnmaar niet waar is,
we zeggen dit op gevaar af van tegenge
sproken te worden dat alle liberalen radi
caal zijn. En waarom? Omdat een radicaal
is liberaal nog iets; (het woord „liberaal"
nemen we hier in zijn alledaagsche beteekenis.)
We hopen niet dat deze uitspraak aan
leiding zal geven tot jaloezie. De ouderdom
komt met gebreken. De liberale partij heeft
dat getoond in de jaren vóór ’88. Het orga
nisme begon te verzwakken; daarbij kwam,
dat het paardje niet de noodige haver en zoo
langzamerhand het aanzien kreeg van een
vermagerde kn 1er zijn er, die spreken i
van een oude juffrouw, wat doet denken aan j
bedilzucht zulk een bemoeizieke figuur ech
ter kunnen wij in de partij der liberalen niet
zien. In 3 jaar tijds heeft het beest geen
werk verricht, en is het wonder dat de levens
lust en daarmee de werklust weer is ontwaakt? j allengs het karakter gaat aannemen van een wel
HET VERLEDEN van de LIBERALE PARTIJ.
Op het schuldregister van de liberale partij,
zooals de politieke tegenstanders gewoon zijn
dit tegenwoordig op te maken, staat als eerste
post geboekt, dat onze partij, welke meer dan 25
sommigen spreken zelfs van 40 jaren het
bestuur in handen zou hebben gehad, alleen in
den eersten tijd getoond heeft tot krachtig han
delen in staat te zijn, maar sedert slechts van
onvermogen blijk gegeven heeft. Deze beschul-
diging wordt door schier alle organen van de
j ons vijandige pers zoo eenstemmig, zoo stellig
en zoo aanhoudend herhaald, dat bijna niemand
I er meer aan denkt haar tegen te spreken, maar
met dat ongelukkig gevolg dan toch, dat bedoel
de beschuldiging in het oog van de menigte
Deze CO t'BANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
ADVER TEN TIEN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7’/2 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
Eigenaardig eentonig zijn tegenwoordig de
bladen wel wat taai wordt de lectuur voor wie
meer dan één blad per dag doorleest; maar be
paald vervelend is het in de grooto menigte
„liberale” redevoeringen te moeten lezen, niet
-in een enkele, maar in de meeste, zoo niet in
alleWat zou toch wel de politiek der radi
calen zijn
En met een onnoozel gezicht, een Tartuffe
waardig, is dan het antwoord Wij weten het
piet
Armzalig radicalisme een onbekende
grootheid Wel neen, de kern bestaat uiteen
clubje eerzuchtigen, die in de hoofdstad een
Kleinen aanhang hebben verworven, door
zich van Burgerplicht af te scheiden. En zoo
tokkelt de pers dat liedje verder, vanaf de ka
theder het land door. Waarom
De eenige verklaring die wij er van geven
kunnen, is, dat de liberale pers Kuyper c. s.
gaat navolgen in het proefhoudend middel
©alomniez, calomniez toujours, il en restera
quelque chose.
Mr. Troub c. s. doorreizen het land om een
wig te slaan in den liberalen stam, wat op ver
zwakking der liberale partij moet uitloopen bij
de Juni-stembus van dit jaarde kansen ston
den nu anders juist zoo schoon, het liberale
zonnetje begon weer zoo heerlijk te verrijzen
en daar komt nu een tweede zonnetje het licht
gevende liberale bolletje een deel aan zijn luis
ter ontnemen; oen bijzon, die op regen wijst.
Begrijpt ge nu de nachtmerrie Hetzelfde
_geschetter heeft sinds jaar en dag dienst gedaan
tegen het socialisme inde liberale pers.
We kunnen zoo iets alleen beschouwen als een
kreet om zelfbehoud een liberaal toch is, in
gewone omstandigheden, iemand, die het goede
ook in den broeder waardeert, temeer wanneer
het een broeder is in meer dan figuurlijken zin.
„Wat willen de radicalen Antwoord Alge
meen Kiesrecht.
Maar „wat is dan toch algemeen vraagt
»men verder. „De vrouwen wil men toch uit
sluiten, en dat is reeds de helft van dat alge
meen kiezerspersoneel."
Maar, liberalen, waar moet het nu toch heen,
wanneer ernstige personen en bladen uwer par
tij door dergelijke futiele redeneeringen trach
ten een andere partij af to maken Dat is
toch niet fair, niet liberaal. Liberaal is naar
onze meening ieder die de zienswijze van ande-
ren eerbiedigt, hij moge het er meê eens zijn
of niet. En is dan een dusdanige wijze van
strijdvoeren te rijmen met den eerbied aan an-
derer denkbeelden verschuldigd Is er dan één
regel zonder uitzondering Of mocht het ge
tal uitzonderingen u te groot voorkomen, is er
dan één liberaal die niet weet wat Algemeene
dienstplicht beteekent? Daarbij zijn ook de
vrouwen uitgesloten, niet waar ten minste als
men aanneemt dat het beroep van marketent
ster vrijwillig wordt aanvaard. Of wanneer men
zegt, dat bij eenige gelegenheid de deelneming
algemeen was, zoo zal men toch ook niet gaan
die aldus spreken of schrijven en
spraak maken op het opitheeternstig; te meer
wordt ons dit onbegrijpelijk, wanneer wij be
denken, dat er in de laatste dagen ernstige li
beralen zijn geweest, die zich vijand toonden
van preciseeren en liever een formule kozen,
die uitmuntte door algemeenheid. Schwamm
drüber.
Wij gelooven dat er gespeeld wordt met
spitsvondighedendat er onder de liberalen
hier en daar een zucht ontwaakte naar avocas-
serie.
„De overige hervormingen der radicalen,
vindt men ook op ons program", zoo roept
men dan verderj uist daar ligt de tweesprong
dat juist is de oorzaak, dat de radicalen zich
gaan afscheiden eene afscheiding, die in het
oog der liberalen voortvloeit uit eerzucht en
daarom als exceptioneel door hen wordt ge
stigmatiseerd.
Nu zijn er
1
4
-
n
till COURANT.
BF
