UEEKTE EE Illi 1RMNIISSHHT SB!
DE RECHTEN VAN DEN MENSCH.
JIEfflS- ffl IHB 1)8
I
I
J
1891
No
77
1»
J
30 SB I’T E 31. BS E 5 2.
W O E TV JS I> A.
IT.
De doctor (Schaepman) doet met deze soort
geopenbaard door
de werkelijkheid.
een abdicatie,
niet langer naar
Zij laten
volkstoc-
Dan moet
licht voldaan
om de ontevre-
ADVERTEN T1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents*
voor eiken regel meer 7’/a Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
Een ander teeken des tjjds wij wezen er
reeds terloops op zijn de church-and-kingmen, ge}e
meedeelt van
de Friesche
leerde kringen, zich aanmelden voor een betrek
king die te veel geeft om te sterven, te weinig
om er van te leven. Het wordt meer en meer
een bange, angstige worsteling om het bestaan*
waar tegenover de regeering de oogen niet mag
sluiten, ook al ziet zij geen kans om deze
kwaal te genezen. Bij haar moet het een aan
houdende zorg zijn de rechten van Neerlands
zonen op leven en vrijheid te waarborgen.
Ziet zij geen kans hiertoe, dan geve zij aan
het volk zelf de gelegenheid om haar in te
lichten en den weg te wijzen. De coöperatieve
neiging van onzen tijd heeft reeds die rijke,
ervaringen opgedaan, welke haar ook voor het
staatsbestuur toepasselijk schijnt te maken.
Naast degelijkheid, verlangen we daarom van
ons landsbestuur voortvarendheid in het bera
men der middelen, die de geschonden menschelijke
rechten herstellen en dreigende gevaren af leen
den mogen.
zooals Irving ze noemt, die men des Zondags
naar de kerk ziet rijden, mannen, die alles be
neden zich rekenen behalve het Koningschap T00r8’teiling te geven, die den vollen indruk
van de werkelijkheid geeft.
Waar de maatschappelijke kwaal hier èn ginds
èn elders zich openbaart; waar zij misstanden
schept, die de beschaafde wereld bedreigen, daar
ware het, onzes inziens, verstandiger gehandeld,
indien onze regeering hare poëtische of optimisti
sche beschouwingen had achterwege gelaten en in
plaats van zich als sprookjesschrijver aan het
volk voor te stellen, getoond had met den tijd
te zijn vooruitgegaan en hare kunstliefde had
een schildering te geven van
Thans rollen de echo’s van
satisfait door het land en wekken in hare be
nauwende, akelige tonen de vraag: ofhetmen-
schenleven dan niet in zich sluit het recht op
de vrijheid om voor zich en de zijnen het le
vensonderhoud te verdienen En hoe het
daarmede staat, leeren ons de berichten uit
verschillende oorden van ons vaderland, die een
schreeuwend contrast vormen met de struisvo-
gelmanieren van onze Hooge regeering.
Een Arabisch spreekwoord zegtwerp geen
steen in de waterput waaruit gij gedronken
hebtMaar is het dan niet ondankbaar tegen
over de natie, die haar op het kussen bracht,
en die luide om hervormingen roept, te durven
gewagen van een tevreden gemoedsstemming
over den staat van land en volk P Een gun
stige toestand dringt niet tot hervormingen en
daarom begrijpen we niet dat de troonrede
spreekt van den dringenden eiseh tot onver
wijlde hervormingen.
Om medelijden te gevoelen behoeft men slechts
mensch, om zich mede te verblijden moet men
een engel zijn. Zou ons Kabinet zoo’n engelen
natuur deelachtig zijn Of wel maakt zij zich
blijde met wat in de volkstaal genoemd wordt
„een doode musch?” Hoe bedrogen zal zij, en
met haar, de liberale partij uitkomen, als dit
laatste het geval mocht zijn. En wij vreezen
er voor, na het hooren van deze loftrompet.
In onze verbeelding zien wij de Nederlandsche
maagd droefgeestig het hoofd schudden over de
optimistische uitingen van den troonredenaar,
die blijkbaar thuis hoort in het pays de cocagne.
De heeren kennen blijkbaar den strijd om het
bestaan niet; daarvoor leven zij te dicht bij de
zon. Hoe verder men toch van deze verwijderd
staat, des te grooter de inspanningmoet de
veraf gelegen Saturnus niet viermaal omwcntelen
in denzelfden tijd, waarin Venus slechts eens
zich omdraait
Mocht onze regeering in hare banier het
j’y suis, j’y reste” hebben geschreven, dan is i
een nadere kennismaking met onze
standen hoogst gewenscht voor haar.
zij niet al te spoedig en al te
zijn over eigen werkzaamheid
of met de vochtigheid zullen ze wel krimpen.
Dan moet zij allerminst zich in slaap laten wie-
g .1 en droomen van niet bestaande toestanden
daarmee zou zij zich en het land veel leed be
rokkenen, gelijk het kind droomt, dat het een
kleine boodschap verricht on inderdaad gekregen. Maar velen vonden dat hij te grooten
dan miskent zij op droevige wijze de rechten invloed uitoefende, niettegenstaande de Kleine
Deze CO ERA NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
woorden gebezigd moeten worden, zonder dat
daarom achter dat verschil nu juist bepaalde
bedoelingen behoeven te schuilen. Ook weten
wij, dat voor de invoering van leerplicht wijzi
ging van sommige bepalingen der onderwijswet
noodig is en, zal het voorschrift uitvoerbaar
zijn, er verschillende voorbereidings-niaatregelen
zullen moeten genomen worden, men denke
slechts aan het onvoldoende aantal scholen,
vooral in grootere gemeenten Dit laatste zal
evenwel steeds noodig zijn, onverschillig of de
wet in 1892 dan wel later in het Staatsblad
komt. Maar geheel zonder beteekenis kan toch
de inkleeding der troonrede niet geacht worden
te zijn, en voorbijgezien mag niet worden dat
zij de weloverwogen vorm is, waarin de Re
geering haar programma aan de natie mede
deelt, en uit dat oogpurt beschouwd geeft de
troonrede geen aanleiding tot de gevolgtrekking,
dat „wettelijker bepalingen omtrent den leer-
I plicht" eene eerste plaats op het programma
der nieuwe Regeering innemen." Intusschen
blijft het Volksbl. hopen, dat de vervulling der
schoone belofte, dat eindelijk ook het Neder
landsche volk het voorrecht van den wettelij-
ken leerplicht deelachtig zal worden, niet lang
meer op zich zal laten wachten.
Wij weten dat, ter wille
de afwisseling in een uit zijn aard zoo
mentarische. schriftuur als eene troonrede onver
mijdelijk is, verschillende zinswendingen en
de katholieken er afzien, weer regeeringspartij
te worden.
Maar is het waar
duizendmaal neen. Hoeft Windthorst
met zijn centrumspartij geen invloed uitgeoefend
n-u__ rv.:. ...,„4 u
T kolossalen.
centrumspartij in de regeering gezeten.
van den mensch op leven, vrijheid en het zoe
ken naar geluk.
Veel is er in ons vaderland wat verre van
gunstig mag heeten. Het proletariaat groeit
aan; dagelijks bijna ziet men een heirleger van
liefhebbers uit den burgerstand, ja uit de ge-
Excellentie het uitvoerend gezag aan anderen
overliet en voor ziehzelven niet begeerde."
Mr. Haffinaus besluit als volgt„dr. Schaep
man beproeve het eens in de voetstappen van
Windthorst te treden. Dan zal hij spoedig on
dervinden, dat de katholieken, ook zonder le
den der regeering, invloed op den gang van
zaken in de regeering kunnen uitoefenen dat
hij nog perfect weet wat de katholieken met
hun constitutioneele rechten in Nederland doen
dat hij eindelijk verre is van zich tot een soort
van abdicatie vernederd te hebben."
„Een schoone belofte" noemt het Volksblad,
orgaan van Volksonderwijs, de zinsnede in de
troonrede, waarin wordt verklaard, dat wette
lijke bepalingen omtrent den leerplicht zullen
worden voorgedragen. Dat eindelijk de nood
zakelijkheid daarvan door een Ncderlandsche
regeering erkend wordt, is op zich zelf van
groote beteekenis. Toch kunnen zij, die reeds
geruimen tijd van de noodzakelijkheid door
drongen waren, met deze zege hunner denk
beelden nog niet tevreden zijn, en moet hun
wensch en streven thans zijn, die hervorming
nu ook zoo spoedig mogelijk in toepassing ge
bracht te zien. Zal de nieuwe Regeering ook
dezen wensch vervullen Zekerheid daarom
trent geeft de troonrede nieteerder zelfs re
den tot twijfel.
intusschen aan de omstandigheden, die tot
twijfel in deze aanleiding geven, wenscht het
Volksblad niet meer waarde te hechten dan
zij verdienen. „Wij weten dat, ter wille van
frag-
sluiten. En die slaapplaats is de bloote grond, gel beantwoordt met een
nat of droog, naar het weer is. Van bed of
i matras, van een bos stroo, geen sprake en voor
dekking een oude zak of dergelijk vod." „Een j
massa half stuk gekookte aardappelen, en
kel met water" vormt de voeding. „Ik zie geen
kans, in woord of schrift van deze ellende een
UIT DE PERS.
Bij het adresdebat in de Tweede Kamer na
men èn de heer Vermeulen èn de heer Schaep
man positie als hoofden van fraction der roomsch-
katholieke partij. Eerstgenoemde wees er op
dat hij en zijn vrienden niet meer op ministe
rieel avontuur zouden uitgaan; de heer Schaep
man meende dat men de mogelijkheid, om als
lid der regeering invloed uit te oefenen op den
gang der zaken, niet moest uit het oog ver
liezen.
De organen der fractie-Vermeulen vallen het
door hem gesprokene geheel en al bij. Zoo
doet ook mr. Haffmans in zijn Vent. Weekblad.
Hij schrijft
van abdicatie niet mede.
Nu weten wij het.
In het oog van dr. S. is het
wanneer de katholieken er
streven, regeeringspartij te worden,
dan hunne constitutioneele rechten ongebruikt.
Het eenige middel om invloed op den gang van
zaken uit te oefenen is katholieken in de re
geering te hebben. En daar dit alleen mogelijk
is door met de anti-revolutionairen tot een partij
verbonden te zijn, bestaat er geen heil voor de
katholieken dan in het bondgenootschap met
dr. Kuiper.
Volkomen juist geredeneerd
Indien het waar is, dat een partij alleen in-
vloed op den gang van zaken kan uitoefenen
wanneer zij in de regeering vertegenwoordigd
js, dan is het inderdaad een abdicatie wanneer
en de Kerk. In de voorste gelederen, ja
als officieren in het anti-revolutionaire leger j
kan men ze vinden, die democratische baron- i
nen, die zich niet schamen om met de „minde
re" volksklasse op te gaan naar het bedehuis
mannen die hun dagelijksche spijs vinden in
patrijzen of in truffels met champagne, maar
het niet beneden zich achten om te proeven
▼an de liefdadigheidssoep die u al lipsmakkend
verzekeren, dat het uitstekend voedsel is voor
I de armen.
Maar al die teekenen van onzen tijd wijzen
er op, met voldoende zekerheid, dat er „some
thing rotten" is in den Staat van Nederland;
dat de rechten van den mensch meer op den
voorgrond dringen, om hier miskend, ginds er
kend, elders gevleid te worden.
„De algemeene toestand van land en volk
jdenit in menig opzicht tot tevredenheid", zegt
de Troonrede.
Een eigenaardig verschijnsel bij den mensch
en een minister is ook zoo’n schepsel
is, dat hij in zich zelf het beeld der maat
schappij zietde dronkaard die waggelt,
constateert een aardbeving de vroolijke dronk
aard ziet rondom zich tevredenheid en geluk.
Men treft menschen aan, die dit met de moe-
der-aarde gemeen hebben, dat ze vol van kolos
sale overblijfselen zijn uit het verleden. In
Kun hart liggen de versteende afbeeldsels van
bloemen uit een vroegeren, zaligen tijdeven
als die steenen in het noorden, op welke men
Indische bloemen ziet afgedrukt.
„Daal af" zoo lezen we in Gerhard’s jongsten
brief aan de Regentes „daal af in de donkere
diepten der maatschappij, in de krotten en
holen onzer achterbuurten waar duizenden kin
deren wonen, die allen ook menschen zijn.
v „Voer Uwe Koninklijke dochter naar de
venen en laat Haar binnentreden in de gaten
en krotjes, waarin ook menschen ademen. Breng
Haar aan het ziekbed dier honderden slachtof
fertjes van ’t gebrek en de ellende en doe Haar ge
voelen hoe ontzettend zwaar de schuld is dei maat
schappij, die zoo onnoemelijk veel ellende duldt”.
Zouden we in deze schildering niet een juister
beeld ontvangen van den algemeenen toestand
van land en volk
Hoor slechts wat die heer
zijn bezoek in dezen zomer aan
venen gebracht
„Ik heb daar vele woningen gezien en zal
trachten er óen te beschrijvenEen rieten hut,
ruim tvee en een halve meter lang en iets
minder breed. De geheele hoogte twee meter
en een deur van vier voet hoog. Binnen kan
men in ’t midden rechtop staan. Het dak is
aan den eenen kant wat lager doorgetrokken, I 7ü
1 maar binnen is de symmetrie hersteld door wat denheid te smoren, die zich keert tegen den
oude vodden, die als gordijn de slaapplaats af- schoenmaker, welke de klachten over zijn maak-
zij zullen wel rekken J jfeen
op den gang van zaken in Duitschland Eenen
En toch heeft nooit een lid der
v„..v oWie
heeft ooit van Windthorst gezegd, dat hij ab
diceerde Geen mensch heeft dit in zijn hoofd
I
11
rm
4
I
Inn wnl IrrimnATE .1
