Cl
Minis SS DHffifflHUI NN K
«ffllffl n Illi iMMKSBBT NHL
WAAROM IS HET VOLK ZOO ARM?
rm
n 1
if J
i’ 1
1
No. 78
1891.
Z E S-E N-V EERTIQSTE J A A RO A N Ci.
KA LVERM A. R KT
dit jaar invalt op MAANDAG den 19 OCTO
BER e. k.
M
O <D T O 13 JEg.
3
IL
U I T DE PERS.
I
over ons
i
J
BEKEND MA K I N G.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek maken bekend, dat de eerste
Sneek, den 2 October 1891.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
en ieder in de gelegenheid gesteld een
grond voor een woning tegen betaling
jaarlijksche pacht te verkrijgen.
Dan houdt de macht van den kapitalist op,
om den grond, het noodzakelijk middel om te
leven en te werken, voor zich in beslag te ne
men en daardoor andere menschen aan zich
chatplichtig te maken. Maar daardoor houdt
tramlijnen aanleggen voor het verkeer in de
van de buitenwijken
en kracht door elec-
de burgers verschaffen,
ADVERTED TIEN
voor eiken regel meer
b e 1 a n g r ij k lager,
den uitgever.
e M
van 1 tot 4. regels, gewone letter, ‘10 Cent»
7 ‘/2 Cents. Bij abonnement is de pry
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
massa onkosten,
zou worden
rente te vele natuurgenooten evenals do Paus minacht
bij de nieuwigheidszucht, de onwetendheid dia
geen oog heeft voor den reusaehtigen omvang
van het vraagstuk hoe anderhalf milliard men
schen, op de eene plaats bij miilioenen eaath-
gepakt, elders geïsoleerd levende, als het ware
van uur tot uur hun levensonderhoud vinden
op een aarde, die ook aan noeste vlijt slechts
op gezette tijden en dan nog veelal grillig en
karig voedsel oplevert. Met den Paus betreurt
hij de ellende die er geleden wordt, al ver
wondert hij er zich over, lettende op de be
zwaren van den strijd der menschheid tegen de
natuur en de hulpbehoevendheid, zwakheid en
liedenjkhcid van zoo talloos veel individuen,
dat er nog niet meer geleden wordt.
Na op deze wijze zijn standpunt te hebben
aangeduid en te hebben doen uitkomen dat de
voor overbrugging niet vatbare kloof tusschen
een liberaal en hetpausdom voor samenwerking
aan het arbeidersvraagstuk geen beletsel is, daar
het vraagstuk zich even sterk aan geloovigen als
aan ongeloovigen opdringt, geeft mr. v. H. eenige
aanhalingen uit do encycliek, ten einde te doen
uitkomen hoe volledig de Paus zich op ’t stand
punt stelt van het katheder-socialisme en hoe
dicht hij zelfs tot de onverwaterde socialisten
nadert. Er zijn uitingen in, die, in socialistische
vergaderingen met woest gebaar uitgegalmd, de
Du Tour’s en Van der Zee’s aanleiding zouden
geven deze te ontbinden. Voegt men daarbij
wat er in gezegd wordt tot bevordering van
het vereenigingsleven onder de werklieden, dan
mag men ongetwijfeld de encycliek rangschik
ken onder de half socialistische literatuur. Het
is een socialisme, waaraan elke toeleg tot ge
welddadige oplossingen geheel vreemd is,
anti-revolutionair socialisme zou men het kunnen
noemen, als van het woord anti-revolutionair
ten onzent niet zoo verbazend misbruik ware
gemaakt maar in den strijd tusschen econo
misten en socialisten staat de encycliek, veel
nader bij de laatsten, dan bij de eersten. Met
de economisten verbindt haar de eerbied voor
de individueele vrijheid en voor een zelfstandig
familieleven, waarvan het bijzonder eigendoms
recht en het erfrecht in den kring van het ge
zin de onmisbare voorwaarden zijn de algemeene
gedachtengang echter is de in socialistische ge
schriften gebruikelijke, bij welke de levens-
eischen der arbeidende klasse als rechtmatige
grond en redelijke maatstaf barer eisehen tegen
over de werkhuurders en tegenover den staat
erkend worden, zonder dat zij ten aanzien van
huwelijk en kinderrijkdom aan eenige beper
king wordt onderworpen. Aan laatstgemeld
onderwerp wijdt de paus slechts deze eene, ter
kenschetsing van zijn inzichten volkomen af
doende zinsnede op blz. 123„In het kiezen
van een levensstaat heeft .een ieder ongetwij
feld volle vrijheid om öf wel den raad van
Jezus Christus op te volgen, die de maagde
lijkheid aanprijst, bf wel eene echtverbintenis
te sluiten. Geen menschelijke wetgever kan
den mensch dit natuurlijk en oorspronkelijk
recht ontnemen, of het hoofddoel van het huwe
lijk, zooals Gods gezag het in den beginne reeds
heeft ingesteld, ook maar eenigerwijze beper
ken. Groeit en vermenigvuldigt u (Genesis
I 28).“
Natuurlijk moeten wij ons bij het uitvoerige
betoog des schrijvers tot een beknopt overzicht
beperken. Wij wenschen dan ook alleen de
hoofdpunten aan te stippen.
Mr. v. II. is van oordeel, dat de adel der ge
zindheid en de zuiverheid der bedoelingen des
Pausen geen gelijken tred houden met zijn kennis
der werkelijkheid en bepaaldelijk der economische
zijde van het vraagstuk. Dit blijkt z. i. vooral
ook de macht van dien man op om
maken.
Wat zou er een werk komen in hét heele
land als de gtoote massa eens het dubbele ver
diende van tegenwoordig; dan was er gebrek
aan handen in alle vakken, en niemand zou de
machines verwenschen, vooral niet als de werk
man gemakkelijk zooveel kon besparen, dat hij
2elf eene machine kon koopen. Dan gingen
ook een menigte kleine winkeliers, kramers,
kooplui, agenten en reizigers, waarvan er nu
veel te veel zijn, weer een goed betaalde plaats
als boer of ambachtsman zoeken, want zij heb
ben hun baantje, dat hun nu maar een schraal
stukje brood geeft, alleen maar aangepakt, om-
-dat zij tegenwoordig als arbeider geen werk
kunnen krijgen.
De overblij venden zouden dan grooter omzet
hebben en in staat zijn de waren met veel
minder winst aan den verbruiker af te leveren,
vooral wanneer die verbruikers contant konden
betalen, en daarvan zouden wij dan allen voor
deel hebben.
Ik geloof zelfs dat dan vele winkeliers, direc
teuren van een verbruiksvereeniging zouden
worden en op die wijze een
die nu de dingen duur maken,
uitgespaard.
Maar als al dat pachtgeld nu in de gemeente-
of staatskas kwam en die inkomst steeg met de
grootere opbrengst van den grond door verbe
tering van de kwaliteit en door meer kapitaal
aan den grond besteed door te zorgen voor
goede wegen en kanalendoor draineering of
bevloeïing van gemeentewegedoor het droog
leggen van meren en moerassen door het ont
ginnen van heidegrond, daft zal het u heel dui-
kelijk wezen, dat gemakkelijk niet alleen alle
mogelijke belastingen kunnen worden afgeschaft,
maar dat er ook kan gezorgd worden voor kos
teloos onderwijs in alle vakken dat met milde
hand zieken en ongelukkigen kunnen worden
geholpendat de Staat allerlei dingen kan doen
tot voordeel en nut en genoegen voor alle bur
gers, waarvoor nu geen geld is te vinden en
die toch zoo heel wenschclijk zouden wezen.
Wat op het land zou kunnen gedaan worden
heb ik reeds eenigszins aangegeven de nieuwe
tijd zal nieuwe eischen aan den Staat stellen,
maar wanneer de grond aan den Staat behoort,
zullen do middelen om daaraan te voldoen ruim
aanwezig zijn. In de stad echter kunnen wij
nu reeds tal van zaken aanwijzen, die noodza-
ntelijk door de regeering moesten worden ter
hand genomen.
Wanneer in de stad alle inkomsten verkre
gen werden uit den jaarhjkschen huurprijs van
den grond per vierk. Meter, geëvenredigd naar
de ligging van den grond en voor bepaalde ter
mijnen vast te stellen door den gemeenteraad,
dan kon de gemeente zorgen niet alleen voor
kosteloos onderwijs, maar ook voor goede ver
lichting, bestrating, rioleering dan kon zij spoor
Het Weekblad voor Notariaat en Registratie
acht de registratiebelasting ten doode opgeschre
ven nu de heer Pierson minister van financiën
is geworden. Het blad herinnert wat de heer
P. in de vergadering van 12 April 1890 van
de Vereeniging voor de statistiek o. a. zeide
over de registratiebelasting en inzonderheid over
de mutatierechten
„Is het ook maar een oogenblik twijfelach
tig welke belasting een schandvlek is van ons
belastingstelsel, welke het eerst, wanneer aan
hervorming de hand wordt geslagen, verdwijnen
moet? Natuurlijk zijn het de evenredige regi
stratierechten I
„Noemt ze mijn Carthago Delenda, ik aanvaard
dat woord. Vooral bij de daling der prijzen van
het land is hun werking van dien aard, dat men
nauwelijks weet hoe men haar qualificeeren zal.
Een boer verloor door die daling zijn halve ver
mogen. En nu schaamt de fiscus zich niet om
dat zware verlies nog te vergrooten, door van de
afkoopsom percenten te heffen! Onbegrijpelijk
hoe men in een beschaafd land zulk een belas
ting dulden kan. Te moer nu het middel, om
haar te vervangen, zoo voor de hand ligt
Het Weekbl. noemt dat oordeel duidelijk,
kras en juist en meent, dat men van een
man als mr. N. G. Pierson mag, ja moet ver
wachten, dat hij al zijn krachten zal inspannen
om het doodvonnis, dat hij als voorzitter der
vereeniging voor statistiek uitsprak, als minister
te kunnen voltrekken. Indien hij daarin mag
slagen, dan zal hij zich een rechtmatige aan
spraak verwerven op de dankbaarheid van het
Nederlandsche volk en vooral van onze land
bouwers, op wie meer speciaal door de mutatie
rechten een onevenredige belastingdruk wordt
gelegd.
De belangrijke encycliek van Paus Leo XIII
over het arbeidersvraagstuk is door mr. S. van
Houten, in het jongste nummer van de Vragen
j des Tijds tot een onderwerp van beschouwing
gemaakt.
De encycliek „Rerum novarum“ is, naar
mr. v. H. doet opmerken werkelijk een res nova.
Zij houdt volmaakte instemming met de doel-
P -» i i i j
zich van de socialistische geschriften nog slechts
in de methode van bestrijding der schaduwzij- 1
I den van onze economische toestanden. Het is
een stuk dat wetenschappelijke bespreking uit
lokt, omdat het geenszins ex cathedra uitge-
eiken raad, die er in vervat is, metgrou- j
Deze CO l’RANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
Bij deze Courant behoort als bijblad Fouil-
leton-nummer 100. on
---atHd en ter verbinding
in gebruik te geven. Dan zou de gemeente
grootere en kleinere woningen kunnen bouwen
naar de beste modellen en die tegen lage huur
kunnen verhurendan zouden alle menschen,
die het verkozen, in de buitenwijken kunnen
wonen in een huis met een tuin door een stoom
tram met de stad verbonden, waar de werk
plaatsen, de fabrieken en de winkels zijn.
Wanneer de Staat den grond bezit en de in
komsten daaruit in de staats- of gemeentekas
vloeien en niet in de zakken der grondbezitters
en speculanten, dan is dit alles zeer goed te
bereiken en dan kan de Staat, naarmate het
algemeen belang dit vordert, voortdurend meer
zaken ter hand nemen, die nu door privaat
personen worden verricht, zonder dat de ophef
fing van het privaat bezit van de vruchten van
onzen eigenen arbeid, noodig of zelfs wensehe-
lijk is.
Wij houden de vrijheid hoog om
zelf, onze werkkracht, de vrucht van ons werk
te beschikken. Wij willen het recht hebben
te doen alles wat niet de vrijheid van anderen
benadeelt. Aan den arbeider zijn volle loon,
de vrucht van zijn eigen arbeid. Aan de ge
meenschap de vrucht van den gemeenschappe-
lijken arbeid, die wordt uitgedrukt in de pacht
waarde van den grond en van de monopolies,
die ook meest op grondbezit rusten (zooals de
spoorwegen, de mijnen, de petroleumbronnen,
de veenlagen enz.)
Als de volkspartij de macht in handen heeft,
dan zoo beweert men zal zij wel zorgen,
dat er werk en brood is voor allen dan worden
de woeste gronden onteigend, de heide ontgon
nen, de plassen drooggelegd, dan wordt die
grond in gebruik gegeven aan arbeiders die in
staat worden gesteld dien grond te bebouwen.
Dan wordt het land, dat nu verpacht wordt,
tot staatseigendom gemaakt; dan wordt bij min
nelijke schikking geleidelijk ook hot land, dat
nu nog in bezit is van de boeren, in het bezit o
gebracht van de gemeenschap, de eenige die in einden der arbeidersbeweging en onderscheidt
staat is den grond te bebeeren in het belang
van allen.
Dan wordt de grond in en om de steden
onteigend en met een jaarlijksche pacht belast
stuk sproken ongemotiveerde machtspreuken behelst,
eener maar eiken raad, die er in vervat is, met gron-
den tracht te staven.
Wat uitgangspunt, doel en methode betreft,
staat mr. Van Houten met den schrijver der
encycliek op hetzelfde standpunt. Met den Paus
zoekt hij naar middelen om met behoud van
het familieleven en de persoonlijke vrijheid ver
betering te brengen in den toestand van zeer I
ICeUHAN
OE
^E^aSBEWg
0
1
r
ongemubivctjivic ucuuehj
dan kon zij ook warmte
trische geleidingen aan
waardoor de handwerker in de gelegenheid
werd gesteld in zijn eigen werkplaats kracht
te verkrijgen om zijn werktuigen te drijven en
daardoor zou hij bij machte zijn met goed ge
volg met fabrieks-arbeid te kunnen concurree-
ren. En al die inrichtingen zouden de huur
waarde van den grond verhoogen en daardoor
na verloop van tijd het gemeentebestuur in staat
stellen al die zaken kosteloos aan de burgers
