rm tHEESTE ES HET lllliMlllSSEIIEST STEEK. 1 ira. I Lotim voor He Nationale Sililin, if: 2 No 13 I G S T E J A A JR Gr A N Q. Jig, at- iet u- I f H k' H .'892 Z E V E N E N-V EERT k or f 12 B R L A R I. 13 »r- .v de stipste oplet- oorverscheurend geraas, is I'ACE GOJIKI: wat etsei d, 1 ie wijzen van. v l Bij deze Courant behoort als bijblad Feuil- leton-nummer 110. Deze CO l'RANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS. Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post 11.25. Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco in te zenden. I zon- te oml- I u I ff. 1 n, eu sh r» 4 id» ie- B'ents, I Prljs bij IBKv? bn moet bieu <la i hars fatsoen rdt ua- In da ich ge- al den landen lappij den en ta de I p stem I ,-dde J .1 eteiijw iedt-41 vinl laai-l el per- soon is, die niet als vrij man meespreekt maar ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents, voor eiken regel meer 7% Cents. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den uitgever. iet I ar- ren i ld- ert I1 lid er- L i ,iet I- 1 en, jok lijken fabrieksarbeid, die begint en hem besproken reglement, luidende „Veranderingen en bijvoegingen in dit regle ment worden door de directie door aanplakking bekend gemaakt, en zijn onmiddellijk van kracht/ En wat de gedachte aan absolutisme niet lamt, waar hij dag in dag uit zich verplicht ziet aanhoudend plaatjes onder een schaar te leggen of schroefjes in te draaien. De onmo- gelijkheid om zetten werd hem nader bevestigd door het feit, I De jonge man, wiens naam we boven dit opstel plaatsen, is Duitscher, candidaat in de theologie. Zou hij door zijn toekomstig ambt veel in aanraking komen met menschen van allerlei rang, vooral met lieden uit de klasse die men eigenaardig noemt, den werkenden was hij dus bestemd voor den werkkring, die meer dan eenig andere bestemd is vrede op aarde te brengen, dan Göhre gevoelde het was het noodig om, alvorens zijn taak te aanvaarden, kennis op te doen van de oor zaken van den maatschappelijken onvrede; dan was het voor hem een onmisbaar iets kennis te dragen van alle klachten, die uit den werken den stand worden aangeheven, maar ook was het voor de juiste vervulling van zijn toekom stige levenstaak een onafwijsbare voorwaarde dat hij zelf, door de ervaring geleerd, over de deugdelijkheid dier klachten een juist oordeel kon vellen. Om den zekersten weg in dezen te bewande len ten einde materiaal te verzamelen daar waar dit het overvloedigst voorhanden zou zijn, nam Göhre een stout, hoewel even praetisch besluit. Hij zocht en vond een betrekking te midden van hen, die onder den invloed der industriëele ontwikkeling de meest rechtmatige klachten en bezwaren konden doen gelden. Geen betere plaats meende G. daartoe te kunnen kiezen dan de werkplaats der groot-industrie. Dat hij hierin goed heeft gezien bewijzen de uitkomsten van zijn onderzoek. Drie maanden lang heeft hij gewerkt als sjouwerman in een groote machinefabriek te Chemnitz om daarna de wereld in een Hink boekdeel inzage te geven van den rijken voor- ^_tad kennis, daarbij opgedaan. Drie maanden lang heeft hij geleefd onder honderden fabrieks arbeiders, om na te kunnen gaan van welken invloed het leven als zoodanig is op de denk wijze, het karakter en de ontwikkeling van den arbeider. Van alle zijden heeft hij deze kleine wereld gadegeslagen, om daarna voor zich een conclusie te trekken, een plan te ontwerpen, van wat hij zijn plicht zich rekende te moeten volvoeren. Kennismaking met het geschrift van Göhre kunnen we elk belangstellende ten zeer ste aanbevelendaartoe geven we een voorproef je van G’s levenservaring. In de afdeeling waar G. geplaatst wrerd, werden machines gemaakt, die door stoom moe ten gedreven worden. Natuurlijk maakte de zeer groote werkplaats, waar hij met 120 man arbeidde, door al de steunende, dreunende, oor verscheurende geluiden der vele machines, voor 1 hem, den kamergeleerde en boekenworm, een geweldigen indruk op hem. Grootsch kwam 1 ’’em het geheel voor, dat in al zijn deelen aan elkaar sloot alsof het alléén machine geweest warewaarvan ook de arbeiders elk voor zich een onmisbaar rad voorstelden, en dus van allen u >n jjn .n i een werkdag van ’s morgens tot 6 uur ’s avonds met an- uur schaften veel te lang, en de sporen zoo bij zijne al te goed kun- ari e. k., des voormiddags ten 10 het karakter dier voorschriften overheerschend J en was van ling of voldoening waar te nemen voor door hun arbeid was tot stand gebracht. En niet onnatuurlijk klinkt het dan ook van G. te vernemen, hoezeer zijn waardeering van handenarbeid bij den aanblik van zulk een nieuwe machine verhoogd werd, als hij op merkte, hoe alles in de fijnste bijzonderheden correct moest zijn om van het welslagen der proef verzekerd te zijn hij kon daarom dik wijls zijn ergernis te nauwernood bedwingen wanneer hij bespeurde, hoe de „heeren* van het kantoor met een air de dédain neerzagen op het fabriekspersoneelof wanneer hij in de gelegenheid was de trotsche houding waar te nemen, waarmee een kantoorbediende aan een der arbeiders een boodschap van de directie overbracht. En wanneer hij dan vergeleek, en overtuigd werd hoeveel hooger de geestes-in- spanning van deze handarbeid stond dan het werk van den kantoorbediende, dan begreep hij hoe het kwam dat de sociaal-democratische arbeider zijn arbeid zooveel hooger schatte dan dat der heeren en door den drang der actie tot eenzijdige reactie oversloegen zijn lichamelijken arbeid overschatten kon. Maar daarbij werd het hem ook duidelijk, hoe juist in deze groot industrie het middel lag voor de ontwikkeling der arbeiders; hoe in deze industrie de kiem lag van de geestelijke verheffing van den hand werker. Ja, hij heeft er aangetroffen van die innig overtuigde sociaal-democraten, die in dat kameraadschappelijk werk, waarbij geen gemist kan worden, zich een beeld vormden van de maatschappij der toekomst; die hunne afkeuring uitspraken, wel is waar, over het afmattende stelsel der groot-industrie, maar het gaarne als spiegel gebruikten van socialistische eensgezindheid en solidariteit. Maar bij al dat grootsche en verheffende ont ging het G’s aandacht niet dat er zoovelen onder zijn makkers waren, wier arbeid met recht een foltering mag heeten; een arbeid, zoo machinaal dat zij alle geestkracht doodt, en den arbeider demoraliseert, hem krachteloos 1 maakt, zijn gedachten gang stremt, zijn wil ver- I irf*tand; dergelijken arbeid lang voort te oordeel niet onbillijk te noemen, toch is dat de meesten van hen, die voor dezen geest- 1 streng en komt daarin maar al te duidelijk uit, doodenden arbeid werden gebruikt, om de vijf Jat de arbeider in alles de afhankelijke jaren gingen verhuizen naar een om i hun geestkracht te herkrijgen. de uiterste nauwkeurigheid, tendheid werd gevorderd. 6 uur Grootsch was ook de indruk, die de afge- derhalf werkte machine op hem maakte, wanneer deze van afmatting heeft G. dan ook 11 j maar i proef werd 1 nen opmerkenen wanneer hij erkent dat nog weinig verhoogt is het feit, dat de directie het eindelijk op de probeerzaal in tegenwoordig- makkers als bij zich-zelf heid van alle arbeiders aan een p onderworpen. Onwillekeurig zag hij dan rond velen hunner na afloop van hun dagtaak tijd niet noodig geacht heeft ook maar een enkele het hem een voldoening op het gelaat en lust hadden om vergaderingen bij te wonen, bepaling te maken omtrent de onderlinge be- zijn medearbeiders een vleugje belangstel- en naar lange en vermoeiende redevoeringen te trekking der werklieden, als tusschcn bazen en gaan luisteren, dan bespeurt hij daarbij de wer- arbeiders b. v. Met dit stelsel van anarchie king van hooe-ere insniratie. waardoor de kreu- I aangevuld krijgt het absolute een meer aristo- vermoeiende redevoeringen te trekking der werklieden, als tusschcn bazen I arbeiders b. v. hoogere inspiratie, waardoor de kreu- 1 aangevuld krijgt het absolute pele in een snelvoeter verandert en de manke cratisch karakter, maar werkt daarmee tevens zich laat verleiden om zijn krukken weg te werpen. Deze inspiratie heeft G.’s sympathie, ja hij deelt haar, waar het den achturigen werkdag betreften zoozeer hield hij zich van de recht matigheid van dezen eisch overtuigd, dat hij mee zal werken tot hare vervulling, zonder daarom zich te willen scharen bij hen, die dezen eisch door demonstreeren wenschen verwezen lijkt te zien. Er was behoefte aan afwisseling bij de ar beiders, zooals G. dit opmerkte in hun gesprek ken, waarin zij zich beklaagden dat voorstellen door hen aan de directie gedaan, om in de fabriek een schaal van opklimming vast te stel len, eenvoudig „door de directie werden geïg- noreerd*. En deze waarheid noemt G. een bedroevend feit. „Voor de rentabiliteit of den verkoop van het product draagt de arbeider geen verant woordelijkheid. In een fabriek als de onze levert de arbeider het hem opgedragen werk afvan het oogenblik echter, dat hij het over geeft aan den meester of directeur heeft hij alle recht er op verlorenvoor hem bestaat het ver der niet.“ Hier wijst G. het verschil aan van het voor heen en thansde zelfwerkzaamheid van vroe ger en de slaafsche bezigheid wan thans, die den meest ontwikkelden en degelijken arbeider rot ee_ jongen verlaagt. En mag de inrichting der groot-industrie dit onvermijdelijk gevolg hebben, dan ziet G. daarin de beschamende teleurstelling van al die voorstanders der indi vidualistische productie, welke meenen daarmee te bevorderen, de eigen verantwoordelijkheid van ieder afzonderlijk in zijn vak, de zelfstan digheid in het economisch leven, de mogelijk- ap- a nd. r oeg t hij U nen I Luaar I I ij11'1 1 FrkJ ver- ochI val I op I hem I t tel I Schil- I hem I I 1 hWI jok J I heid der risico, vrijheid van productie, het j verzekeren van eigen toekomst, en daarmee verbonden de edele eerzucht en het krachtig streven. Ook de in de fabriek vigeerende reglementen worden door G. één voor één aan de billijkheid getoetst, en zijn ook de meeste bepalingen naar de democratie in de hand. Het is zegt G. de zuiver consequente doorvoering van het lais- ser-aller stelsel, namelijk de onbeperkte heer schappij van de directie over het werkend per soneel eenerzijds, en de beslist onzijdige hou ding van de hoofden der fabriek tegenover de verhoudingen tusscheu de werklieden onderling; alzoo gevoelt de fabrikant zich vrij om naar welgevallen te beschikken over „zijn“ arbeiders; dringt hij hun eigenmachtig zijn voorwaarden bij den arbeider op; toch acht hij zich niet ge. roepen zich te bemoeien met de verhouding tus- schen de werklieden van hoogeren en lageren rang. Hierin ligt dus voor de laatsten de duidelijke vingerwijzing, dat ze zich i i alles noetea rich ten naar de inzichten van hen die een trapje hooger staan; dat zij onvoorwaardelijk moeten gehoorzamen niet enkel aan het hoofd der fa briek, maar ook aan de half-of heolbazen waar onder zij werken. Dat dit laatste voor de werk lieden niet als drukkende last werd gevoeld was een gevolg van de sociaal-democratische beginselen van bazen en werklieden beiden, waardoor ze gezamenlijk en naast elkaar ston den, als echte kameraden, tegenover het kapi talistisch stelseldat ze zich als broeders ge voelden, en wel broeders in den strijd tegen de verdrukking, waartegen ze als wapenbroeders zich solidair gevoelden voor de belangen vau een iegelijk hunner. K E N N I S G E VING. BURGEMEESTER en WETHOUDERS der gemeente Sneek, Gelet op het besluit van den heer Commis saris der Koningin in Friesland van 8 Januari 11. Ie aid. MS no. 34 (Prov. blad no. 1) en art. 28 der Wet op de Nationale Militie van den 19 Augustus 1861 {Staatsblad no. 72) en artt. 20 en 21 van Z. M. besluit van den 8eu Mei 1862 {Staatsblad no. 16); Brengen ter openbare kennis, dat de LOTING voor de lichting der Nationale Militie van 1892 dezer gemeente, zal plaats hebben in de Con certzaal alhier op Woensdag., den 24en Febru- I ure 5 dat op Vrijdag den 26 Februari d. a. v. ter gemeente-Secretarie door of vanwege de lotelingen aanvrage kan geschieden voor de ge tuigschriften ter bekoming van vrijstelling van den dienst wegens broederdienst of als eenig wettig zoon; I voorts dat om vrijstelling wegens eigen mi- Vooral ae uuur van ueu urueiusuag uraagt wordt gegeven dat zijn eerste en hoogste plicht i Utaire dienst of dien van broeders te verkrij- hiervan volgens G. de schuld; voor den eigen- j3 gehoorzamen; dit absolutistisch stelsel is gen, de paspoorten of andere bewijzen van out- eindigt met aamengevat in het laatste artikel van gebod of verbod in de werkplaats te verstaan voorts dat om vrijstelling wegens eigen mi- hoogste plicht 1 Utaire dienst of dien van broeders te verkrij- het door i slag? uittreksels-stamboeken of andere plaats, I in een andere fabriek met anderen arbeid eenvoudig door aanplakking van een of ander Vooral de duur van den arbeidsdag draagt wordt gegeven dat zijn eerste I rzoi r, ■t nitl hJ OEEKER COUR AN Mïtns- es iiuhitea th: hi. ii» ïoor iie r, - r i Mia- )ii‘d niet rij- I i I I l.l.'l.lv I Zuljll .CU IJ IA V 11 VVX .1 I rvn cinnnnfnn rvT O n ri non H/ixiriiaATi -irn v» ui goüov™.*-.™- ---jOj geoou oi veruuu ju ue wcra-p .o» 1

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1892 | | pagina 1