(MEESTE El HET IIMHSE» SSL
Hl» El WmiffllHLU Will! HE
I
4*
II
ri
EEK.
E
j- h
hl I
No. 36
Z E V E N E N-V EERTIQSTE J AAR A N <4.
W»2.
I
al
ert I
nd I
er- I
iet.
en, I
>uk V
1 hii!
j)k aj
it, al J
fetsei
1892.
M IQ I.
i
Deze CO TRANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
SPROKKEL S.
I.
bbon-
-
pn
jn
He
en
;e-
lei
'b
311
Ie
8-
ir
!n
!t
akanten, die uithoofde
Mi
id
alle
ADVE11TENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent»,
voor eiken regel meer 7’/a Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
ST ATEN-GENERA AL.
BEKEND MA KING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sn eek brengen ter openbare kennis,
ve!\T
och I
val I
op
hem
"■Be-
r
en de drang om
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.— franco per post f 1.25.
stem I
.-tide I
A -ma!
miwi
eteltju'
iedeiy
vinl
laurl
-
ij ving
eziju j|]
i
4
KER COIRAN
SN
'I
or
?r-
ÏJ3SS»
I
S
A
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
eent
hoe
ld»
■t|
nts,
trijs
tet
1OU-
leze
len,
Hen
ene
er-
'er-
u;
un
un
ng
no
tH
w
h
Het bij de Tweede Kamer ingekomeu wetsvoorstel van den
heer Pijttersen, tot instelling van Kamers van Arbeid en Nyver-
heid, moet volgens den voorsteller niet beschouwd worden alg
een verwijt tot de regeering gericht, die het verslag der ar-
beidi-enquête wenscht af te wachten. Zijns inziens behoeft men
niet langer te wachten, daar bovenal de ervaring van het bui
tenland geraadpleegd dient te worden. Zijn voorstel is veeleer
te beschouwen als een welgemeende poging om, met medewet*
kigg der Begeen spoedige eu deugdelijke regeling in het le
ven te roepen.
Na uiteengezet te hebben hoe deze zaak in bet buitenland
is geregeld, wijst de voorsteller er op, dat bier te lande de ar
beider nagenoeg onbeschermd staat tegenover den werkgever.
Buiten het recht van petitionnement, waarvan htf de waarde
niet kent, bezit hij geen legale middelen om der Reg. zyn be
langen en behoeften te doen kennen, terwijl deze zelve even
min over de organen beschikt die haar omtrent den toestand
van den arbeider geregeld en voortdurend kunnen inlichten.
Enkele locale regelingen, te danken aan het particulier initia
tief, kunnen het gemis van wettelijke regelen niet vergoeden.
Met de instelling van de arbeidskamers wordt beoogd: lo. de
goede verstandhouding tusschen werkgevers en werklieden te
bevorderen door het houden van geregelde bijeenkomsten,
waarop beider gemeenschappelijke belangen worden besproken;
2o. aan den arbeid de middelen te verschaften van zijne be
langen, grieven en wenschen op legale wijze te doen blijken
en deze in overweging te doen nemen; So een college vuil
advies jn het leven te roepen, dat de besturen van Rijk, pro
vincie en gemeente desgevraagd of op eigen initiatiefkan voor
lichten omtrent dehelangeu van arbeid eu nijverheid en s’atle
tische gegevens kaii verzamelen; en 4o. dat geschillen tusschcu
patroons eu werklieden tracht te voorkomen en deze, zoo mo-
gelijk, in der minne of door eene schaidsrechtelijke uitspraak
helpt beslechten. Het bo ftdbeginsel van het ontwerp is, dat
de in te stellen Kamera het beoogde doel moeten verwezen
lijken door overtuiging, samenwerking en zedelijkeu drang,
zonder toepassing van dwangmaatregelen.
De regeering kan geenerlei dwang uitoefenen om de oprich
ting van de kamers te bevorderen. Alleen de veldwiuuende
overtuiging omtrent haar nut, de goede uitkomsten door be
staande kamers verkregen, kunnen en moeten er toe leiden
om deze Instellingen ook hier te lande te maken tot een immer
krachtiger factor, ter verzekering van den socialen vrede.
Naast samenwerking onderstelt het ontwerp eerlijkheid eu goe
de trouw bij beide partijen in het nakomen der getroffen over
eenkomsten en onderwerping aau de uitspraken der scheids
mannen, ook waar men zien vooraf niet verbonden heeft daarin
te zullen berusten. De eenige maatregel van dwang ten deze
ia van zedelijkeu aard en bestaat in het openbaar maken van
de verslagen der scheidsmannen. Ia navolging van hetgeeu
elders wenschelijk is gebleken, worden de kamers saamgesteld
uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van de werkgevers eu
de werklieden; afzonderlijke afd. voor beide acht de voorsteller
niet gewenscht Vrouweu en bedeelden worden volgens het
ontwerp niet uitgesloten. Zij kunnen zoowel kiezers zijn als
tot leden gekozen worden. De beteekenis der kamers berust
geheel bij de afdeelingen. De kamer vormt den band welke
de verschilleude afdeelingen vereenigi en geeft in zekere ge
vallen aan haar arbeid meerdere waarde, doet deze beter aan
het doel beantwoordendoch van do werkzaamheid der afdee
lingen en van haar wijze van optreden alléén zal afhangen of
deze instelling aan het becogde doel zal beantwoorden. In
zekeren zin herinneren de afdeelingen aan de vroegere gilden.
Samengesteld uit de vertegenwoordigers van patroons eu werk -
lieden in eenzelfde bedrijf of industrie werkzaam, maken zij
een op zichzelf staand geheel uit met een eigen zeil gekozen
bestuur en een eigen reglement, en moeten zij beschouwd
worden als het orgaan van het bedrijf of de industrie welke
zij vertegenwoordigen, wier belangen zij ouderling bespreken
en waar het noodig wordt geoordeeld, ook bij de regeering of
de besturen van provincie of gemeente trachten te bevorderen.
Zij vergaderen zoo dikwijls zy zulks, boven het bepaalde getal
bijeenkomsten, verkiezen en kunnen met andere afdeelingen,
die eenzelfde bedrijf 01 industrie uitoefenen, bijeengeroepen
worden. Zy vormen de leerschool voor werkman en werkgever.
Goede, doch verkeerd opgevatte bedoelingen zullen door nader
overleg naar waarde geschat; kleine geschillen, zoo d kwerf
oorzaak van verwijdering en voortwoekerende oneenigheid, iu
deze bijeenkomst bygeiegd worden. Door middel van de
afdeelingen erlangt de werkman de gelegenheid zyn grieven,
heuy schriftelyk of bij monde Van zijn vertegenwoordigers,
onder de aandacht te brengen van den werkgever, en deze
ziet zich daarvoor den weg geopend om gewenschte veranda»
iet
tr
eil -
i til]
Schil- I
lll'Ul I
ir et
lelde i
L de I
ge- -■
zul-'
ister,
met
be-
prijs van 25 cent per stuk, afdrukken verkrijg
baar zijn van het aan den Gemeenteraad aan
geboden verslag van den toestand der gemeen
te over 1891.
Sneek den 3 Mei 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
i
up-1
in!.
oegli
hljl
pen
^aar
ijne
,’rk-
rijs of Londen wonen en enorme winsten trek
ken uit de diensten der voor hen arbeidenden
behoeft geen betoog voor de winkeliers, die
een met ieder jaar toenemend deel van hun
winst besteden moeten voor reclame, tengevolge
van de steeds feller wordende concurrentie en
het afnemend debiet;
behoeft al verder geen betoog voor de fabri-
van de stijgende risico
premie van den klimmenden rentelast van het
kapitaal in hun fabriek belegd en van den da
lenden prijs per industrie-produeten, zich ge
drongen zien het arbeidsloon te verlagen;
noch zal het betoog behoeven voor den phi-
lantroop, die pijnlijk zich aangedaan gevoelt
door de jammerlijke ellende; wiens levensgenot
vergald wordt door al de armoede, die om hem
,iw*4ieen geleden wordt.
Bekend is de verwachting, hier en daar ge
koesterd, dat na deze slechte tijden weer bete
re kunnen en zullen aanbreken. Edoch! die
hoop zal ijdel blijken.
Onfeilbaar zal de toestand met ieder jaar
slechter worden door de verlaging der loonen,
de verzwaring der rentelasten
steeds meer te produceeren.
De koopkracht der massa, haar consumtie-
vermogen blijft dalen, en zoo gaan we steeds
verder in de sfeer van overproductie met haar
wanverhoudingen, toenemend werkgebrek en
vermeerdering van ellende.
Onfeilbaar gaat onze beschaafde maatschappij
-neer en meer op een duivelendans gelijken.
Het is daarom dringend noodzakeiijk aan die
Heine minderheid der menscheu, die de bezit
ters van grooten rijkdom zijn en met den be-
taanden toestand voor zich tevreden kunnen
ijn, toe te roepen, „in de ooren te schreeuwen*,
<at hun toekomst, en die van vrouw en kinde-
Bn groot gevaar loopt om in een poel van ruw
pweld en anarchie te verzinken; dat zij het
ïiddel zoeken en aanwenden want aan haar
bhoort tot heden de macht om de uitvin-
te maken, i sianen geven we nog eenige cijfers, ontleend per dag verbruikt. Hij kweekt asperges,
aan het Tijdschrift van Nijverheid en Landbouw,
waarin de heer G. W. Eekhout noteert uit een - - - - -
artikel vat prins Kropotkin in een Eugelsch markt, waarvoor per bos 37 a 40 ets, betaald
tijdschriftwordt.
Volgens den bekenden Franschen schrijver
over landbouwzaken, Toubeau, zou men, in de
open lucht werkende, niet minder dan zestig
acres noodig hebben, om dezelfde hoeveelheid
asperges voort te brengen.
Dat de tijden slecht zijn behoeft waarlijk geen
betoog meer; behoeft geen betoog voor de ar
beiders die werken willen voor elk loon dat
hun wordt aangeboden, en nochtans ledig rond-
loopen en bij honderdduizenden honger lijden
of voor den hongerdood bewaard blijven door
de hoog geprezen liefdadigheid
behoeft geen betoog voor de handwerkslieden
die door de arbeidbesparende machines tot den
rang gedaald zijn van losse arbeiders, welke en-
kele maanden bijna dag en nacht werken en
daarna weken, soms maanden ledig loepen
behoeft geen betoog voor de boeren, die door
hooge pacht of hypotheekrente, op hun land rus
tend, langzamerhand tot den bedelstaf worden
gebracht;
behoeft geen betoog voor de jongelieden, die
te vergeefs een werkkring zoeken en gedrongen
worden om in de Transvaal of in Oost of West
hun gezondheid en hun leven te wagen in den
s, ^/dienst van kapitalisten, die in Amsterdam, Pa-
dingen onzer eeuw tot een zegen
terwijl ze nu een vloek zijn.
Voor hen, die nog een bewijs verlangen dat
de maatschappij achteruit gaat, staan hier de
navolgende cijfers.
Er zijn Friese he gemeenten waar van 7 tot
13 hoofdebjken omslag wordt geheven; het
platteland wordt hierdoor ontvolkt; de bevol-
j king der steden neemt daardoor toe en er zijn
I daar gemeenten, waar de halve bevolking in
den winter bedeeld wordt.
Per 10.000 inwoners verminderde het aantal
huwelijken van 86 in 1870 tot 70 in 1890.
Het aantal geboorten verminderde in die jaren
van 360 tot 335. Officieel bedeelden waren
er 203,190 in 1876, in 1885 bedroeg hun aan
tal 211,520. Men zal ons zeker niet weerspre
ken, wanneer we dit aantal voor het afgeloo-
pen jaar nog iets hooger schatten. Van dit aan
tal waren 142,854 hoofden van huisgezinnen en
68.666 eenloopende personen. Rekenen we dus
de particuliere liefdadigheid niet mee en er
zijn er die deze reusachtig groot durven noemen
dan komen we aan het cijfer van ruim 20 °/0
der geheele bevolking van Nederland.
De Belgische mijnwerkers begonnen in 1886
een opstand, omdat ze met hun levensgevaarlij
ken arbeid slechts 2 a 2 */a francs per dag kon
den verdienen. Toch maakten de mijn-eigenaars
slechts 1 °/0 rente van hun kapitaal.
Om de concurrentie met Duitschland te kun
nen volhouden, konden de fabrikanten aan de
spinners, die 2 francs per dag eischten, niet
meer dan 1 */a ^rcs- toegestaan.
Wat de arbeidbesparende machines uitwerken
leeren ons de tabellen van Soetbeer. In 1876
hadden ruim 25 der Pruisische bevolking per
jaar en per gezin een inkomen van minder dan
252 gulden in 1886 was hun aantal reeds 30 °/0
der bevolking. Het getal der „straatarmen"
steeg met 2 millioen menschen. De klasse met
een inkomen van 252 tot 984 gulden daalde
van 67.82 °/0 tot 64.30 "/o- Summa Summarum
gingen dus in 10 jaar tijde ruim een millioen
menschen uit de klasse der gezeten arbeiders
over tot de klasse der doodarmen. Slechts 1 °/0
der bevolking heeft in Pruisen een inkomen
van meer dan 2880 gulden per jaar en per gezin.
Voor den belangstellende in eigen omgeving
bieden de enquête-verslagen voldoende bijzon
derheden omtrent den toestand der arbeidende
bevolking, om ons van het noteeren van cijfers
te ontslaan.
Ziedaar het begin van de sociale revolutie,
die wij met reuzensprongen tegemoet snellen.
Toch is die droeve achteruitgang niet toe te
schrijven aan gebrekkige kennis. Door de toe
passing van den stoom zijn geheele, vroeger
nuttelooze, werelddeelen, in vruchtdragende ak
kers herschapen. Ja, menschen kennis leidde
er toe om uit een bepaald stuk grond een rij
keren oogst te halen dan voorheen; zelfs wor
den er voorbeelden genoemd dat in plaats van
één oogst, een dubbele per jaar werd binnen
gehaald. N'en déplaise de Malthusianen en de
Nieuweren in die leer de moderne Malthu-
tijdschrift
Een Franschmau, M. Goffart, heeft het zoo
ver gebracht, dat hij van één acre 30.000 Eng,
ponden korengras oogst, welke voldoende voed
sel levert voor één rund. Daar nu volgens ge
wone berekening voor één koe drie acres noo
dig zijn, heeft G. de gewone opbrengst verdrie
dubbeld.
Zoo slaagde de Engelschman Champion te
Whitby er in om door bemesting mot rioolstof- 5 -
1 l j 1 r I dat ter Secretarie dezer gemeente, voor den
•feu 100.000 Engelsche ponden beetwortels per Driis vau 25 ceQt Der gtuk. afclrukkei\ verkriiir.
acre te verkrijgen, in zeer goede jaren zelfs
150.000 200.000 pond. Een opbrengst
wordt er bijgevoegd voldoende om 2 a 3
runderen per acre te voeden.
Majoor Hallet heeft met behulp van zijn „pe
digree wheat" tot 36 en 40 HL. per hectare
geoogst, en noch hij, noch geleerden als Gran-
deau en Thiry twijfelen er aan of deze
opbrengst zal nog verdriedubbeld kunnen worden.
Niet minder schitterend zijn de resultaten,
verkregen door de Parijsche „maraichers,"
groenteboeren die ook vruchtboomen kweeken.
Een hunner, Ponce genaamd, heeft een stuk
grond van 27/10 acre, aan welks ontginning 1136
pond sterling zijn besteed de aanschaffing eener
stoommachine voor het begieten daaronder be
grepen. Acht personen zijn voortdurend op de
zen grond werkzaam. Eén hunner brengt de
producten ter markt te Parijs, waarvoor één
paard wordt gehouden. De rekening van on
kosten bedraagt jaarlijks 200 pond sterling.
Hier tegenover staat de opbrengst20.000 pond
wortels, ruim 20.000 pond uien, radijs en an
dere groenten, die bij ’t gewicht worden ver
kocht; 6000 stuks kool, 3000 stuks bloemkool,
5000 mandjes tomaten, 5000 dozijn vruchten
van verschillenden aard, 154.000 kroppen sala
de, te zamen dus ruim 250.000 pond verschil
lende groenten. Door het aankoopen van mest
stoffen en vermenging van deze met bladeren en
aarde wordt er elk jaar nieuwen grond gemaakt
en wel in zulke hoeveelheden, dat jaarlijks ruim
250 kubieke Meters éénmaal gebruikte aarde
verkocht worden aan bloemisten en kweekers.
Bruto waren de inkomsten 800 pond sterling, de
totaal-onkosten ongeveer 670 pond, wat dus een
saldo geeft van 131 pond sterling. Nog wordt
hierbij opgemerkt, dat de inkomsten verkregen
worden, niet door bijv, het verkoopen van vroe
ge groenten in den winter, maar door het aan
de markt brengen van dagelijks voorkomende
groenten van lagen prijsde groote opbreng
sten, de intensieve cultuur, maken het bedrijf
zoo loonend. En de geheele ontwikkeling dezer
cultuur dateert van de laatste dertig jaar.
Nog één voorbeeld ten slotte.
Een kweeker te Asnières, de heer Lemaitre,
heeft een uitgestrektheid van ongeveer een halve
acre gronds overdekt met een glazen dak, en
bezit voor ’t verwarmen van den bodem met
behulp van warmwaterpijpen en voor ’t begie
ten, eene stoommachine, die een ton steenkolen
n®r dft.tr vorhrnitt TTii Irwoolrf- aftnortrAH,
brengt daarvan gedurende tien maanden van
het jaar eiken dag 1000 a 1200 bossen ter
g
t,
■t
