ft •fc J hi' I n J 1 SS92, No. 70. N~V E E R T I O 8 T E J 1 ZEVEN- L 31 A U O U S T U miRWWWWjfwMSIMM Zoo vindt tad 236 224 126 101 I I 4 11 w Bit rtl ew- _>en >en >or rk >n- IL Leidsche Courant Mercurius Amstelaedams 's Gravenhaegse Courant Extra Nationale Courant Blaazende Nieuwspost Wekelijksche Nieuwspost Utrechtsche Courant Ilotterdamsche Courant Nederlandsche Courant Ba taa fsche Staa tsco uran t Algemeen Handelsblad el n d e ;e van I s 1 a bo I ne couranten zijn, gerangschikt volgende Amsterdamsche Courant Oprechte Haarlemsche Courant Dagblad van Zuid-Holland en 's Gravenhage Utrechtsch Prov. en Stedelijk Dag blad Leidsche Courant Delftsche Courant Groninger Courant Leeuwarder Courant Middelbar gsche Courant Provinciale Noord-Brabantsche en ’s Hertogenbossche Courant Prov. Overijeselsche en Zwolsche Courant 271 jaren. >a- jen lit- tón rd oo- fl Jati tul. r I o eg t I nen uaar i ;ijne I .prk- J’ ver-^ toch en Ijn de verbinding met het moederland S 1 was. Javü zelfs schiep zich op dit gebied een eigen industrie door papier te bereiden uit den bast van een soort moerbezie-boom, die vooral in de residentie Madioen veelvuldig voorkomt. Het schrift, dat onderling voor de verschil lende volksstammen niet noemenswaardig ver schilt, is ontleend aan een oud Voor-lndisch het uiterste einde der zaal. Achter de barrikade van oude boeken, schijn baar ordeloos daar opeengehoopt, zal hij in deze merkwaardige collectie een regelmaat ontdek ken, die eerbied afdwingt voor het antiquariaat en zijn hoogst begaafde vertegenwoordigers. Boekhandel en dagbladpers zijn sedert het bestaan dezer laatste steeds ten nauwste aan elkaar verbonden geweest. Het was daarom geen onaardige gedachte van de commissie, een plaatsje te geven aan eenige nummers van cou ranten uit de 17e, 18e en 19e eeuw. Z1..2. men er de volgende exemplaren Haarlemsche Courant van Amsterdamsche Courant telde '-d» mi KB ied- daij^J 1 schilt, is ontleend alphabeth. Om de geschriften te bewaren, werden zij, die op boombast geschreven waren, in boekvorm opgevouwen en aan de buitenzijde van een plankje voorzien om ze voor beschadiging te vrijwaren. Zij, die op palmblad geschreven waren, werden aaneengeregen en tusschen twee palmbladlatjes gelegd. Sommigen werden zelfs boven het haardvuur gekookt, om ze te ont trekken aan den invloed der insecten. Tot het beschrijven van de boombast, die daartoe glad gemaakt en met rijstwater gelijmd wordt, bediende men zich van een pen, eenigs- zins met den vorm der onze overeenstemmende, en die gemaakt was uit de vezelribben van den. Aren-palm. Deze pen wordt zelfs heden ten dage nog zeer veel gebezigd tot het schrij ven op gewoon papier. Bamboe, rotan en palmbladen laten zich ech ter, door hunne harde opperhuid, niet gemak- kelijk met zulk een pen beschrijven, zoodat men daarvoor een mesje of metalen stift gebruikt. Bovengenoemde inzending geeft van de grond stoffen en andere schrijfmaterialen menig be langwekkend monster, terwijl ook de verzame ling handschriften alle aandacht verdient. Landkaarten, brieven en manuscripten van grooteren omvang vormen de hoofdbestanddee- len van deze hoogstiuteressante verzameling. Onder de brieven is er een, op bamboe ge griffeld door Si pougil polan en gericht aan Radja Ende. Hij is gewikkeld in gedroogd va renblad, waaraan een bosje vezels van den Aren- palm is toegevoegd. Dit toevoegsel geeft aan den brief de betoe- kenis van een brandbrief in den meest letter lijken zin van het woord. De schrijver wil- daarmede namelijk zeggen, dat, indien de gea dresseerde geen gevolg geeft aan hetgeen in dat schrijven is uitgedrukt, de schrijver zijn huis zal in brand steken. De. vertaling van den brief is als volgt „U, priester, die mijn vrouw verborgen houdt, heb ik volgens afspraak vier realen gebracht, opdat zij zou terugkeeren; ik ben gekomen, doch nu slaat gij omver de afspraak. O, pries ter, ook de woorden door mij gesproken, zijn zinneloos. Gij zijt de oorzaak. Daarom wacht u voor mij bij dhg en des nachtsik woon niet meer in een dorp; van Andian Goting tot Pa- riaha strekt zich mijn vijandschap uit.44 Ook de overige handschriften bevatten zeer merkwaardige proeven van deze oorspronkelijke gnjK mt letterkunde, die zich kenmerkt door een zon- -r- het ge- derlinge beeld- en bloemenspraak, en niet min nootschap Natura Artis Magistra. Zij bestaat der door een strenge moraal, met de voorschrif- hoofdzakelijk uit boeken en geschriften uit den 1 ten van het Boeddhisme tot grondslag. Indischen Archipel, waarvan zeer belangrijke Naar aanleiding van deze hoogst belangrijke specimen aanwezig zijn. inzending, past het hier een woord van hulde Deze inzending geeft een zeer juist beeld te brengen aan de onvermoeide werkzaamheid >n 1. van de materialen, die in onzen Indischen Ar chipel door de verschillende volksstammen wor- j den gebruikt. Hun inhoud was meestal Vóór de invoering van het papier bestond j materiaal uit geprepareerden boombast, bamboekokers of bamboelatten, stukken rotan of palmblad, terwijl voorheen ook op steen en koperen platen werd geschreven. Deze stof werd echter langzamerhand door I ADVEBTENT1ÊN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents, voor eiken regel meer 7’;2 Cents. Bij abonnement is de prijs belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij den uitgever. Wat het bindwerk betreft, vindt men er Middeteeuwseh bindwerk, banden uit den Re- naissance-tijd in geperst kalfs- en zwijnsleder, mozaiek enz.; 17e eeuwsche banden in rood marokijn met verguldsel „a petitsfers“; hoornen banden, banden met wapens, enz.een met zijde geborduurd bandje uit het begin der 17eeeuw, benevens vele banden uit de 18e en 19e eeuw. Wie een bezoek brengt aan de boekhandel- tentoonstelling, verzuime niet een kijkje te gaan Vooral de firma Fred. Muller C°. mag j eene waardige vertegenwoordigster genoemd worden van den antiquariaat-boekhandel, die i reeds in het begin dezer eeuw door menig boek handelaar werd beoefend, en met succes. Frederik Muller was de man, die in het auctie-wezen en het antiquariaat eene gunstige hervorming bracht. Hij wist niet alleen vak- genooten, maar ook het letterkundig publiek op te wekken tot liefde voor den wetensehap- J’ pelijken handel in oudere boeken. Niemand *ïeer dan hij besefte de waarde voor de weten- schap, gelegen in den antiquarischen boekhan del, en naarmate hij zich als bibliograaf meer en meer uaam maakte, werd hij ook de vraag baak van binnen- en buitenlandsche geleerden omtrent oudere en nieuwere boeken die zij noo- dig hadden. Het catalogiseeren en verkoopen van de kost baarste bibliotheken werd bij voorkeur aan zijne jW toevertrouwd, en de wijze, waarop hij zich iFsteeds van die taak kweet, vestigde zijn roem. Het goede voorbeeld, door hem gegeven, vond navolging, zoodat het vroeger eenigszins miskende antiquariaat langzamerhand een tak werd van den boekhandel, waaraan de bekwaam ste mannén zich gingen wijden. Het verkoopen van boeken ging zoodoende I uit de handen van velen over in die van een u. kleiner aantal meerbevoegden. De verzamelin- gen oude boeken, op zolders en in pakhuizen o] gestapeld, werden geordend en tot een meer gertgelden handel geschikt gemaakt en leverden zoouoende belangrijke bronnen voor kennis en I wetenschap, voor de geschiedenis der letterkun- J de en der beschaving. De bibliographic werd een op zich zelf staand vak, dat zich bij de andere wetenschappen aan- W Aootde antiquaar werd om zoo te zeggen zel ve historieschrijver door de systematische boe- kenlijsten, die zij van hunne verzamelingen uitgaven. Groot is het aandeel, dat Frederik Muller I genomen heeft in de ontwikkeling van het an tiquariaat. Door zich steeds in verbinding te jhj?telien met buitenlandsehe firma’s, bibliotheken ^eii boekenverzamelaars opende hij zich alle wegen tot een meer en meer uitgebreid debiet. Bekend is het, dat Frederik Muller voor de keizerlijke bibliotheek te Petersburg alles bijeenbracht, wat hier te lande betreffende Rus land was uitgegevenhoe hij alles opspoorde wat in betrekking stond tot de reizen en toch- *^*nn onzer voorouders, tot de vestiging der over- zeesche koloniën. Wat de inzending zijner firma betreft op de boekhandeltentoonstelling, deze is voor de ge schiedenis van het boek van het hoogste belang. Zij geeft een tamelijk volledig overzicht der boek- en plaatdrukkuust van de vroegste tijden ^jt op heden, alsmede een overzicht der boek versiering door bindwerk. Men vindt er onder meer: 15eeeuwschebin nen- en buitenlandsche drukken, 16e eeuwsche Antwerpsche drukken, enkele specimina uit De Haarlemsche Courant gaf in 1856, bij gel°'heid van haar 200-jarig bestaan, een fac-simile van haar eerste nummer. Wij mee nen dat de Amsterdamsche Courant haar eerste nummer niet meer kan aan wijzen. Een der merkwaardigste inzendingen op de Boekhandeltentoonstelling, vooral belangrijk uit een retrospectiek oogpunt, is die van 1 Deze CO UB A NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS. Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25. Alie brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco in te zenden. pelijken handel in oudere boeken. Niemand te belmoren tot de periodieke pers. het papier verdrongen, vooral op die plaatsen De eer van het oudste periodieke drukwerk waar de verbinding met het moederland ge- te kunnen aantoonen, hebben verschillende lan- makkelijk en geregeld den en steden elkaar betwist. Volgens Hatin komt die eer toe aan de Zuidelijke Nederlanden en wel aan Antwerpen, waar een zekere Abra ham Verhoeven in 1605 van Albert en Isabel la het privilege zou hebben gekregen tot het drukken en uitgeven van „Alle de nieuwe Ty- dinghen“. Uit een bericht van 1617, in dat blad voor komende, blijkt, dat het in het vervolg geregeld zou verschijnen. De oudste nummers, die be waard worden in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel, gaan terug tot het jaar 1616. Ook Duitschland kan zich beroemen een der eerste landen te zijn geweest, waar de periodie ke pers ingang heeft kunnen vinden. In 1615, sommigen beweren reeds in 1612, verscheen in Frankfort het eerste blad van dien aard. In 1616 werd het eerste nummer van de „Frank furter Oberpostambts-Zeitung* uitgegeven. Het oudste hiervan bekende exemplaar is van 1658. Lang hebben de Engelschen getracht aan te toonen, dat de oudste courant was The En glish Mercuric11, die in 1588 zou zijn opgericht. Latere onderzoekingen hebben echter aange toond, dat het blad van veel jonger datum is. Het eerste periodieke nieuwsblad in Frank rijk, de „Gazette de France^, verscheen het eerst in 1631. Wat de Nederlandsche bladen betreft, het oudste exemplaar, dat bewaard wordt in de Kon. Bibliotheek te ’s Gravenhage, dagteekent van 1626. Het was het eerste nummer eener reeks dagbladen, die uitgegeven en gedrukt wer den bij Broer Janszen Joris Veeselaer te Am sterdam. De oudste der nu nog bestaande Nederlandsche naar leeftijd, de 1679 en 1718. 1672, 1661, 1712, 1747 en 1795. 1691. 1699. 1759. 1795. 1795. 1810. 1708. 1795. 1784. 1805 en 1829, n°. 2. Deze kleine, doch tevens zeer merkwaardige verzameling couranten doet onwillekeurig eene beschouwing omtrent de dagbladpers en hare geschiedenis uit de pen vloeien. Deze kan hier ter plaatse uit den aard der zaak slechts zeer vluchtig zijn. Den oorsprong der dagbladpers schijnt men te moeten zoeken in het begin der 17e eeuw te Frankfort of wel in de Nederlanden. Wij bedoelen hiermede natuurlijk de dag bladpers, zooals zij het aanzijn schonk aan bla den, die eenigszins met de onze overeenkomen, zonder natuurlijk rekening te houden met an dere vormen, zooals die welke zich bijvoorbeeld vertoonden in de acta diurna der Romeinen. Het mag een opmerkelijk verschijnsel ge noemd worden, dat eerst ruim anderhalve eeuw na de uitvinding der boekdrukkunst de gedruk te dag- en weekbladen schijnen te zijn ontstaan. Voor een groot deel zal men dit verschijnsel moeten toeschrijven aan het feit, dat zij, die aan het hoofd der regeering stonden, de druk pers steeds met een zeker wantrouwen begroetten en haar allerlei hinderpalen in den weg legden. Bekend is het ook, dat geschreven nieuws bladen, die gemakkelijker in het geheim konden worden samengesteld en verspreid al is het dan ook in veel kleiner aantal nog eeuwen na de uitvinding der boekdrukkunst, vooral in Frankrijk, bestonden. Men noemde deze blaadjes Nouvelles of Ga zettes a la main, j van alles behalve onschuldigen aard en veelal gericht tegen de handelingen der regeering of regeeringspartijen. Deze blaadjes verschenen echter niet op ge zette tijden, zoodat men deze niet kan rekenen den tijd van Lodewijk XIV18e eeuwsche Fransche plaatwerken in kleurendruk, en eene zeer merkwaardige verzameling van 19e eeuw- sche kinderboeken. De huidige tentoonstelling van den boekhan del geeft een duidelijk beeld van wat men in Hlen boekhandel noemt het antiquariaat. Men vindt namelijk in de retrospectieve afdeeling een paar inzendingen, die een ruimen blik ge ven op de geschiedenis van het boek. Het zijn de inzindingen van de „Vereeniging ter bevor- (lerir.'t van de belangen des boekhandels14, en v; n de firma’s Fred. Muller Cn. en R. W. P. de Vries, beiden te Amsterdam.nemen aan waardige vertegenwoordigster genoemd Naar aanleiding Deze inzending geeft een zeer juist beeld j te brengen van den heer dr. B. F. Matthes te ’s Graven hage, die door zijne studiën op Zuid-Celebes gedurende bijna vijf-en-twintig jaren, het Boe- gineesch en Makassaarsch voor ons heeft toe gankelijk gemaakt. Het is aan hem te danken, dat men een helder denkbeeld heeft kunnen krijgen van de zeden en gewoonten dier Ar- chipelstammen, hetgeen vroeger voor ons een gesloten boek was. ouim OEKER io r «hu n iiij massfflw mis- mmmiHLw wtiii be ?r- fl n I 1 1 J lai I' -Oji DE TENTOONSTELLING VAN DEN BOEK- HANDEL. n n fl n v •n fl 7) fl fl r> n 7) n fl 1 isor, roet teidi 215 205 170 150 139 133 op hem J t te i. i- |OK it, al I h _A' ir a. fl ing ide, -keu iet Efl ar- ki I Hl- .11- II err I >lld f er- 1.1 net en, jok J- et| jo Be ll J s de - stem B iddr etem^M V11P ii- ■n 311 je i- it -A fl

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1892 | | pagina 1