fflffiïMT ARKOMISSEIIEXT ffll
NIEUWS-!N ADVERTENTIE BLAD I00R DE
Ik.
i
IJ
1
I
1892.
No. 71.
Afgifte der Patenten.
s-
r-i
3 S E l’rr JK 31 O K Lt.
Z A T E K D A G
1.
I
BINNENLAND.
8.
9.
12.
13.
14.
15.
16.
1
III.
10.
11.
'I
1
el
n
lil
-
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 71/, Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
n.
VERGADERING
van den Gemeenteraad van Sneek,
op Dinsdag den 6 September 1892,
’s namiddags ten 6 uur.
I
><>Bh
en, I
jok
i
kelde i
k, de I
---Fstem I
irdde J
1
d
rm
eq
io r
?r-
m
I
t
het
U*
17.
dat van af den 5en tot en met den 12en Sep-
I
I
Deze CO UR A NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
DE TENTOONSTELLING VAN DEN BOEK
HANDEL.
ew-
jen
>en
i.
i-
isor,
roet
leidj
«wal
n
et
t’
d
e
te
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
zou wezen
in de
KENNISGE VING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek brengen ter openbare kennis, j zendingen van 50stuks groote
D,
AL
Ia
ën
lit-
ten
rd;
oo-
ing
R vat,
ide,
?kei».
li-
‘U
!n‘
ir
PUNTEN VAN BEHANDELING:
Resumtie der Notulen.
Mededeeling van ingekomen stukken enz.
Begrooting der dd. Schutterij, dienst 1893.
Begrooting der Algem. Armvoogdij, dienst
1893.
Adres van J. J. van Velzen.
Rekening-Werkhuis 18911892.
Voorloopige vaststelling der gemeente-re-
kening, dienst 1891.
Aanbieding der gemeentebegrooting, dienst
1893.
Vaststelling Reglement voor het Burger
lijk Armbestuur.
ar et
worden gevaceerd tot de afgifte der Patentbla-
den, voorkomende op de primitieve Registers,
dienst 1892/93, tegen vertoon der quitantie van
betaalde belastingen, voor zooveel de drankver-
koopers betreft; zullende na dien tijd de onaf
gehaalde Patenten door den Rijks-Deurwaarder,
tegen betaling van 10 cents per stuk, worden
rondgebracht.
Sneek den 2 September 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester
BENNEWITZ, Secretaris.
er in menig museum (o. a. te Haarlem en Lei
den) nog wel voorwerpen zouden te vinden ge
weest zijn, die ons een aardige voorstelling
zouden gegeven hebben van het boekdrukkers-
bedrijf onzer voorvaderen.
Vooral de stad Haarlem, van ouds bekend
om zijne boekdrukkerijen, zou hiervoor een
belangrijk aandeel kunnen geleverd hebben.
De firma Joh. Enschedé en Zonen te Haar
lem, die op zoo waardige wijze op deze ten
toonstelling is vertegenwoordigd, had wel gedaan
met daartoe het initiatief te laten nemen.
Wellicht had zij ons dan ook in de gelegen
heid gesteld kennis te maken met het eerste
boek dat in Haarlem gedrukt werd (1483), na
melijk „Dat lijden ende die passie onzes Hee-
ren Jezus Christus,waarvan het eenige be
kende exemplaar zich in de bibliotheek der
heeren Enschedé moet bevinden.
aet
ar-
len I
m- I
ad- I
crt I
>ud I
er- .1.
liet r
•ap-J
■nd. j
oegli
hüj
neii
4aar
tijne
.prk-
en re-
in i
ete"lB
ied>
vi1 A
i de moeite had
genomen zich met de verschillende besturen in
Dit is werkelijk eene leemte op deze tentoon
stelling, evenzeer als de afwezigheid eener „Kos
terGuttenbergLitteratuur/ die vooral in de
laatste jaren zeer is verrijkt door verschillende
dagblad-artikelen, vooral in Duitsche en Fran-
sche Couranten verschenen.
We willen niet hopen, dat de „Vereeniging
tot bevordering van de belangen des boekhan
dels44 daarvan geen notitie heeft genomen.
Als Christoffel Plantijn eens uit zijn graf kon
opstaan om een kijkje te nemen op onze boek-
handel-tentoonstelling wat zou hij vreemd
opkijken! En geen wonder. Sedert den tijd
dat de drukkerij van Plantijn met hare „printen
ende gereedschappen14 eene wereldberoemde ver
maardheid bezat, zijn niet minder dan drie en
een halve eeuw verloopen.
Er is op het gebied der boekdrukkunst en
binderij nog al wat gebeurd in die 350 jaren.
Men kan echter gerust zeggen, dat de toestand
gedurende ruim twee eeuwen nagenoeg statio
nair is gebleven, en dat de grootste verbeterin
gen eerst werden aangebracht, nadat de stoom
aan het machinewezen was dienstbaar gemaakt.
Thans zijn we zoover, dat zelfs de stoom staat
verdrongen te worden door een andere, nog
verbazender kracht, de electriciteit, die zich lang
zamerhand van elke industrie gaat meester ma
ken.
Vooral in de laatste vijftig jaren hebben de
boekdrukkunst en aanverwante vakken een
hooge vlucht genomen.
Een kijkje in de groote zaal van het Paleis
voor Volksvlijt, wanneer alle machines in volle
werking zijn, moet iedereen daarvan overtuigen.
Men kan er zien en de aanwezige technici
zijn steeds gaarne bereid de eigen aanschouwing
door mondelinge toelichting te verduidelijken
welke verschillende bewerkingen een boek moet
ondergaan, alvorens het in den handel gebracht
wordt.
Al die werktuigen hier afzonderlijk na te
gaan, zou ons te ver leidenwe willen ons
daarom bepalen bij een paar nieuwigheden op
dat gebied. Als zoodanig komt dan het eerst
in aanmerking de groote rotatiepers, waarop
men geen papier zonder eind, maar losse vellen
gebruikt, die door eene vernuftig aangebrachte
pneumatische inrichting in- en aangelegd worden,
wat tot dusverre met de hand moest geschieden.
Van niet minder belang is de boekdrukpers,
waarop men twee kleuren tegelijk kan aan
brengen. Ook verschillende andere persen, o. a.
plaatdrukpersen, verdienen de aandacht.
Zeer merkwaardig is de machinale boekbin
derij, waarop men de verschillende bewerkingen
kan nagaan, die een boek noodig heeft alvorens
het in den band zit.
Zoo vindt men er snij- en vouwmachines;
naaimachines, waarop de verschillende vellen
aan elkaar gehecht wordenwerktuigen om aan
den rug van het boek de ronding te geven,
wat vroeger een tijdroovende arbeid vorderde.
Ook op ander gebied zijn zeer merkwaardige
machines ingezonden, zooals linieer-, perforeer-
en stempelmachines.
Veel is hierbij, wat we reeds voor eenige
jaren zagen op de tentoonstelling van hulpmid-
De heer A. Buma te Hindeloopen, Voorzit
ter der Zuiderzee-Vereeniging, is benoemd tot
Ridder van den Nederlandschen Leeuw.
In de Portefeuille klaagt men over het ste
len op de tentoonstelling van den boekhandel
in het Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam.
Van een etalage werden negen van de twaalf
exemplaren gestoleneen portret werd van een
tafel gestolen, uit een portefeuille werd een op
geplakt zeldzaam portret uitgescheurd en den
volgenden dag het tweede. Het aantal wegge
kaapte pradj- .Jij es is zeer talrijk.
Wij vernemen uit Arnhem
Voor de Tentoonstelling van planten en bloe
men, welke van 8 tot en met 11 September
te Arnhem wordt gehouden in de zalen van
Musis Sacrum en op het terrein ten westen van
het gebouw, zijn reeds zoo talrijke en omvang
rijke inzendingen aangegeven, dat de commissie
vreest ruimte tekort te komen. Waarschijnlijk
zal moeten worden besloten van de rozen
bloeiende struiken en afgesneden in de kof-
fiezaal, parkzijde, een afzonderlijke étalage in
te richten. De collecties sierplanten zullen in
alle opzichten uitblinken; er zijn o. a. vier in-
s en kleinere pal
men, varens enz. ieder. Bouquetten zal men
ver-'T
toch I
van I
°P I
hem I
‘el
fechil-
heiul
n hij
/ok al
»t, all
etsi'i
BEKEN DMA KI N G.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek, gelet op de artikelen 6 en 7
der Wet van 2 Juni 1875, (Staatsblad no. 95),
tot regeling van het toezicht bij het oprichten
van inrichtingen, welke gevaar, schade of hin
der kunnen veroorzaken;
Brengen ter openbare kennis, dat ter Secre
tarie der gemeente ter visie is gelegd, een ver
zoek met bijlagen van THOMAS TJALLING
KLOOSTERMAN, aannemer wonende te Sneek,
om vergunning tot het oprichten van eena
SMEDERIJ en tot het plaatsen van een PE-
TR0LEUM-M0T0R in het gebouw, staande
Buiten ’t Noord alhier, Wijk 14, no. 4, kada
straal bekend gemeente Sneek, Sectie A, no.
1604.
Dat op Zaterdag don 17 September 1892, des
middags te 12 uren, ten gemeentehuize gelegen
heid zal zijn, om tegen die oprichting bezwaren
in te brengen en deze mondeling en schriftelijk
toe te lichten en dat zoowel de verzoeker, als
zij, die bezwaren hebben in te brengen, gedu
rende drie dagen vóór evengenoemd tijdstip ter
Secretarie der gemeente, in de gewone bureau-
uren, van de ter zake ingekomen schrifturen
kennis kunnen nemen.
Sneek, den 3 September 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester,
BENNEWITZ, Secretaris.
tar
>or
rk
Voorstel tot amotie van het Klokhuis.
Benoeming van drie leden der Commissie
voor Strafverordeningen.
Alsvoren van drie leden der Commissie
voor de Gemeentereiniging.
Alsvoren van drie leden der Commissie
voor Openbare Werken.
Alsvoren van drie leden der Commissie
voor Straten en Wallen.
Alsvoren van drie leden der Commissie
tot het nazien van begroetingen
keningen.
Alsvoren van drie leden der Commissie
voor gemeente-eigendommen.
Reclames tegen het Primitief Kohier van
den Hoofdelijken Omslag, dienst 1892.
delen voor den boekhandel.
We herinneren ons o. a.
richte drukkerij van den heer J. J. Arndt,
welke op genoemde tentoonstelling in volle wer
king te zien was.
Onwillekeurig, bij het beschouwen van al dat
nieuwe en nieuwste, vragen we ons af, of de
tentoonstelling, wat het historische gedeelte be
tref-, niet aanmerkelijk zou gewonnen hebben,
indien eene afdeeling ware gewijd geweest aan
oude werktuigen en hulpmiddelen voor boek
drukkerij en binderij.
Wij weten wel, dat het ondoenlijk
iets bijeen te brengen, wat ook maar
verste verte zou gelijken op een museum Plan
tijnMaretus, een der grootste merkwaardigheden
der Scheldestad, maar ons dunkt toch wel, dat
tember e. k.des voormiddags van 9 tot des
de uitstekend inge- namiddags 1 uur, ter Gemeente-Secretarie zal
Deze tijd voor het renaissance-tijdperk, toen
de wedergeboorte der kunst zich ook in de uit
monstering van het boek begon te doen gevoe
len, is op de tentoonstelling van den boekhan-
TT I.,-,., v del slecht vertegenwoordigd. En dit is zeer te
Hoe belangwekkend de historische afdeeling bejammercn temeer omdat meerdere musea
van de boekhandel-tentoonste ling ook moge daarvoor zeer belangrijke bijdragen hadden
zijn, toch valt het by eene nadere beschouwing kunnen Jeve wanneer men de moeite had
niet te ontkennen, dat zy alles behalve volledig IIlnniln kimfiliuin
*s‘ x j connectie te stellen.
Een juist beeld van de geschiedenis der boe
ken van de vroegste tijden tot op heden geeft
deze tentoonstelling allerminst, vooral omdat er
zeer weinig specimen of documenten aanwezig
zijn uit het voorhistorische tijdperk der ge
schiedenis van het boek.
Met dit tijdperk heeft men te verstaan de ge
schiedenis van het boek vóór de uitvinding der
boekdrukkunst.
Dit moge eenigszins paradoxaal klinken, doch
bij eenig nadenken valt het niet te loochenen,
dat de geschiedenis van het boek na de uitvin
ding der boekdrukkunst slechts een betrekke
lijk klein tijdperk beslaat, en dat men het boek
in manuscript wel wat te zeer verwaarloosd
heeft om veel sympathie te gevoelen voor de
retrospectieve afdeelingen der tentoonstelling.
De enkele manuscripten, door de firma’s Mul
ler en de Vries ingezonden, alle nagenoeg uit
w hetzelfde tijdvak, geven geen volledig beeld van
de geschiedenis der boeken vóór de uitvinding
der boekdrukkunst, die den grootsten stoot gaf
aan de ontwikkeling van den boekhandel.
Men heeft te veel uit het oog verloren, dat
de gedaante van het boek, zooals wij dat op
’t oogenblik kennen, ruim 1800 jaren bestaan
heeft.
Eenigcn tijd na den dood van Cicero en Ca-
tullus (pl. m. 50 v. Chr.) begon men aan
boek dien vorm te geven, zooals het nu nog
gewijzigd en verbeterd bestaat. De bladen der
handschriften werden namelijk door riempjes
aan elkaar gehecht en vereenigd tot een volu
men, dat men codex noemde. Ook kwam al
spoedig de gewoonte in zwang om de boeken
door middel van metalen sloten te zamen te
houden, hetgeen noodzakelijk werd gemaakt
door het kromtrekken van het perkament.
Dit moet men aaunemen als de eerste vorm
waaronder zich de band van het boek vertoon
de.
Eerst vier eeuwen later werd de versierings-
kunst dienstbaar gemaakt aan do uitmonstering
der boeken.
Deze bandversiering schijnt zelfs zulk een
hooge vlucht te hebben genomen, dat Hiero
nymus in een zijner geschriften verontwaardigd
uitroept„De boeken zijn bekleed met goud,
purper en edelgesteenten, en de naakte Christus
sterft aan de deur der Kerk.*4
Vooral in de middeleeuwen schijnt het vak
van boekbinder in hoog aanzien te hebben ge
staan. Aan sommigen werd zelfs vrijdom
gegeven om zich door middel van de jacht vel
len te verschaffen tot het inbinden van boeken.
Karel de Groote stond dit o. a. toe aan den
abt van St. Bertin, opdat deze met die vellen
de handschriften zijner abdij zou kunnen in
vullen.
Naarmate de lust tot studie door den invloed
der Kloosters meer en meer werd aangewak-
kerd, en de boeken door ruiling en overschrij
ving werden verspreid, waartoe ook de oorlogen
het hunne bijbraohten, werden de banden ste
viger, hoewel minder fraai ingebonden. Zoo
vindt men in de 12e eeuw lederen of houten
banden, al of niet met leder bekleed er wordt
zelfs melding gemaakt van een in ruig leder
gebonden kwartijn
ik z<>
roze
