6
ilJIllVH II HIT iMMim SMIL
IL
T^"
Minis- Hl IIHIIUWIHUII WOB lil
1
n
1892.
N <4.
GROND EN KAPITAAL
£r
S K 1* r 1G U JE It.
i.
"I
-
r’ *1
4
ju
k 1
i tlI
sor
er-
21
i
UIT DE PERS.
t
Ziedaar de hartader van de groote kwaal
blootgelegd, benevens de fatale uitwerking
Grond en kapitaal gaan hand aan hand.
118,
•ijs
bij
ssor,
voet
heidj
rieën
derd
jenoo-
leving
ervat,
aande,
verken
I
»er,
ste
hit
kor-
ink-
V-
n
n
•blad
t de
deze
?en-
P,
tor-
Van
Hl.
e
e
n
<Ie
>er
n
jn,
>en
ADVEBTENTIÉN
voor eiken regel meer
belangrijk lager,
den uitgever.
er van.
De
eerste, ten onrechte aan de gemeenschap ont-
het
iar-
len -
on-
ud- I
>ert j
Hid I
>er- I
liet 1
ifii, I
ook f
■ap-1
Old.
.oegl
bijl
■i -teJ
men
naar
tijne
•erk-
t
t
F 'öp
keltic I
Js de I
i stem
i rdde A
mi Hg
mteul®
ied- W
da;
et»
ooAt*
arjtl
en
van meer dan 1 millioen gulden.
Vader die in de Hemelen is. Het is het door
breken van een stroom zonnelicht door de wol
ken der donkerste vraagstukkenhet is do ge
boorte van een geloof, dat vertrouwt ook waar
het geen levend wezen kan aanschouwen.
en risico-premie, d. w. z. een ver-
voor den arbeid, noodig om het kapitaal
in stand te houden en veilig te bewaren.*
nog
Blijk
Men,
Idel-
stra-
toden
i uit-
van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
7 *,2 Cents. Bij abonnement is de prijs
Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
trokken, het middel, dat in de handen van het
tweede die gemeenschap uitzuigt en oorzaak is
van de toenemende ellende rondom ons.
Waarlijk, het is als werden ons de oud-tes-
tamentische woorden toegeroepen, dat God de
misdaden der vaderen bezoekt tot in het nage
slacht.
Grondrente, aan de gemeenschap onttrokken,
en privaat verklaard, het fundament van de ka
pitaalrente, waardoor hij, die een zekere hoe
veelheid „God zij met ons* opeengestapeld heeft,
zich het recht heeft veroverd, de maatschappij
verder voor zich te laten arbeiden
De instelling van het privaat grondbezit, de
voortdurende stijging van den grond in verkoop
waarde, daarin ligt voor het bespaarde kapitaal,
dat in ons werelddeel jaarlijks 6000 millioen
bedraagt, naast de staatsschulden de gelegenheid
voor rentegevende belegging.
Daarin ligt de oorzaak der zoogenaamde
overproductie, van de denkbeeldige overbevol
king, van de malaise onder de producenten en
van de toenemende werkloosheid.
Nog eens geven we hier het woord aan Cal
vijn, waar hij ons de ware oorzaak aantoont
van wat men in onze dagen „matige rente
noemt. Een tribuut dat door enkele weinigen
wordt gelegd op de groote massa, en dat, ge
deeltelijk bespaard, op nieuw gelegenheid vindt
om als een nieuw exemplaar bloedzuigertje te
worden aangelegd en daardoor wiskunstig zeker
de wereld op den duur in twee standen splitst,
in rijken en armen; en die reeds thans de oor
zaak is van dierlijke zelfzucht, van prostitutie,
van dronkenschap, van diefstal en van moord.
Calvijn dan zegt het volgende:
„Het geld brengt zelf geen geld voort, dat
is zeker; maar met geld koopt men land, dat
meer upbrengt, dan het arbeidsloon, dat men er
aan besteedt, kost, en den eigenaar een inko
men oplevert, nadat alle uitgaven voor arbeids
loon zijn betaald. Met geld kan men dan ook
een huis koopen, dat huur opbrengt. Een zaak
dus waarvoor men voorwerpen kan koopen, die
uit zich-zelf een winst afwerpen, kan men be
schouwen als zelf winstgevend te zijn.*
Deze eenvoudige waarheid, die niemand zeker
weerspreken zal, sluit daarmee in zichdat het
geld geen geld zal voortbrengen, wanneer het,
bij afschaffing van het privaat grondbezit, geen
zekere rentegevende belegging meer vindt, wan
neer het met deze monopoliewinst uit is en het
kapitaal op de markt moet concurreeren onder
de wet van vraag en aanbod.
Dit ingezien te hebben rechtvaardigt zeker
volkomen de geestdriftvolle taal van Henry
George, waar hij aldus den Paus toespreekt:
Ja, uwe Heiligheid, dit te zien is op zich
zelf reeds een groot en blijvend genot. Want
verstand en gemoed zeggen het dan, zonder dat
het ons door een ander geleerd wordt, dat er
een God is, die leeft en regeert en dat Hij een
God is van gerechtigheid en liefde Onze
Het jaarlijksch inkomen, door
Door den aanwas der bevolking, door de be
tere verkeerswegen en door het toenemen van
het vruchtdragend vermogen van den arbeid,
is de waarde, en diensvolgens ook de koop- en
pachtprijs van den bodem, het levens-element
van heel de levende schepping, voortdurend
gestegen.
Eenige cijfers, ontleend aan Stoffel’s Kapitaal
en Ken te, mogen dit nader bevestigen.
De pacht van de gronden eener liefdadige
stichting te Deventer steeg van f 11.118 in 1830
tot f48.226 in 1886.
De gezamenlijke pacht der erven op het Kam-
pereiland steeg van f 100.000 in 1848 tot
f300.000 in 1888.
Grond in den Hoekschen Waard, die, volgens
verklaring van den heer Blussé in de Kamer
gedaan, in 1834 opbracht f 18 per H.A., brengt
thans op f 100 tot f 150.
De landerijen van de gemeente Het Bildt in
Friesland werden in 1751, toen ze aan pacht
%deden* f 37.480.65, verkocht aan de pachters
tegen het twintigvoud van den pachtprijs of
f 749.613.30. Datzelfde land vertegenwoordigt
thans een waarde van 7 millioen gulden, met
een jaarlijksche pachtsom van f 310.000.
De pacht der Pruisische staatsdomeinen steeg
in 40 jaar met 300 pet.
De prijs van den grond in Amerika en Au
stralië stijgt met razende snelheid. Uit alle
landen koopen de kapitalisten dien grond op,
niet om hem zelf in cultuur te brengen, maar
om er grondrente van te trekken of wel om er,
wanneer een aangroeiende bevolking dien grond
noodig zal hebben, een kapitale winst mee te
maken bij verkoop.
Is uit deze cijfers gebleken welke ontzetten
de stijging alom valt waar te nemen in de
'grondrente van land, voor bebouwing bestemd,
reusachtig is, hiermee vergeleken, de toeneming
van den grondprijs in de steden.
De waarde der gebouwen in Londen, gesticht
van 1870 tot 1886, werd geschat op 9 millioen
pond sterling; nu bedroeg de huurwaarde van
alle gebouwen in 1870 22 millioen pond sterling
en in 1886 37 millioen.
De huurwaardevermeerdering bedroeg dus 15 het aecoord wordt aangegaan tegen 4
millioen pond sterlingtrekt men hieraf de waar
de van de bijgebouwde perceelen, dan blijkt dus
dat de grond 72 millioen gulden in waarde
gerezen was.
Hot land, waarop de Engelsche stad Devon-
port gebouwd is, was in 1697 verpacht voor
80 pond sterling. De regeering heeft in die
stad een uitgebreide rijks-seheepstimmerwerf
aangelegd en wegens de gunstige ligging, van
Devonport een industrieel centrum gemaakt.
Het gevolg van een en ander is geweest dat
de edele Lord, die den grond van Devonport leggen, zotf
bezit, thans jaarlijks een
ver-
toch
van
t op I
hem
jt te
'schil;
heiu
11 hij 1
Jok aT7
st, alflgg
letsei
een liefdadige
stichting genoten uit een in de stad gelegen
stuk grond, de Randall Farm, steeg van 4000
dollar in 1805 tot 300.000 dollar in 1886.
In 1820 kocht een zekere Kilian in de nabij
heid van Berlijn een landgoed voor 2700 Tha
ler, dat hij geleidelijk verkocht voor 6 millioen
Th. d. i. voor het 2200voud dier som.
In Melbourne zelfs bracht een bouwterrein
23.000 pond sterling op, dat zes jaar te voren
gekocht was voor 6000 pond.
Een ander verschijnsel, voortgevloeid uit het
privaateigendom van grond, en niet minder
merkwaardig in zijn verloop, is de hypotheek
schuld.
Van 683 millioen in 1867 is zij hier te lande
gestegen tot 1060 millioen in 1888.
In Hongarije van 270 millioen in 1869 tot
850 millioen in 1869.
In den Duitschen Rijksdag verklaarde de af
gevaardigde Mooren in 1887:
De toestand van den landbouw, vooral van
den kleinen boerenstand in de Rijnprovincie,
is hoogst ongunstig. Hiervan getuigt de aan
groeiende hypotheekschuld, Van 1878 tot 1888
is er voor een bedrag van 2 millioen 762.000
Mark nieuwe hypotheekschuld op het land van
den kleinen boer in de Rijnprovincie gelegd.
En in Amerika neemt de hypotheekschuld
der boeren veel sneller toe dan de waarde van
den door hen bebouwden grond. In den staat
Illinois nam de hypotheekschuld van 1880 tot
1887 met 23 pet. toe, terwijl de waarde van
den grond slechts met 1& pet. steeg.
Wat valt hieruit voor ons te leeren?
Dat een kapitalist, die zijn geld in land steekt,
ook al is het percentage der grondrente niet
hoog, toch na verloop van tijd stellig meer dan
tevreden kan zijn met de stijging der waarde.
En zoo is dan ook het geval. In onzen tijd
koopt de kapitalist land tegen een prijs, zoo
hoog, dat de zuivere opbrengst niet meer dan
2 a 3 pct. van de koopsom uitmaakt; en daar
mee is het vonnis geveld over alle eigen boeren.
Stel dat een stuk grond 300 gld. per jaar
opbrengt; het wordt verkocht en is den kapita
list f 10.000 waard.
De boer, die het stuk grond voor zich wenscht,
vraagt, omdat hij slechts f 5000 bezit, aan den
kapitalist hem f 5000 te geven als hypotheek
LA -J-A °/0 en de
boer wordt kooper. Van de opbrengst trekt de
geldschieter nu f 200.—, terwijl de boer van
evengroot kapitaal slechts f 100.trekt.
Maar nog meer valt hieruit af te leiden.
De private grondrente is de vader der kapi
taalrente. Reeds door Calvijn werd deze waar
heid ingezien en aldus beredeneerd:
„Indien men voor geld land kan koopen, dat
grondrente opbrengt, dan kan men voor geld
zelf rente krijgen. Zonder de mogelijkheid om
kapitaal in grondbezit te veranderen of te be
er dus bij voldoende hoeveelheid
pacht van 90.000 pond kapitaal geen kapitaalrente zijn, maar alleen een
sterling genietdat hij van de bewoners van Onderhouds-
Devonport een jaarlijksch tribuut kan opeischen I goeding
De Standaard is niet gerust omtrent het
werkplan der regeering. Het was, zegt zij, al
vreemd, dat Pierson met zijn belasting-ontwer-
pen Tak vooruit was, doch nu hoort men
niets minder dan dat er nog een wagenvracht
vol ontwerpen gereed is gemaakt over legeror-
ganisatie, kamers van arbeid en wat al niet
meer; en dat kiesrecht waarschijnlijk eerst in
November ’93 aan de orde zal komen, om dan
natuurlijk finaal op zijn zachtst naar Mei 94
verschoven te worden.
Dit wordt, naar het blad meent, tendentieus
in dien zin, dat men de Kamer haar vollen tijd
wil laten uitzitten, en voor het Kabinet tijd
schept, om eer het op ontbinding gaat, zich van
„goede getuigen* te voorzien.
Op zichzelf zou de Stand, hierop geen captie
maken, omdat elke partij en elk Kabinet zelf
weten moet hoe het aan te leggen.
Maar dan had h. i. eerlijkheid geëischt, hier
van meet af rondweg voor uit te komen.
Sfï
De Midd. Crt. wijst er op, dat de bezorgd
heid, die men thans aau den dag legt voor goe
de hygiënische toestanden hier te lande, gebo
ren is uit de vrees voor een cholera-epidemie.
Men is voortvarend geworden toen er gevaar
dreigde, doch in andere tijden heeft men „God»
water over Gods akker laten loopen.* Dit nu
keurt de Midd. Crt. zeer af. Door haastig
handelen en organiseeren kan niet goed en
tijdig alles geschieden wat ter bestrijding van
het te vreezen kwaad moet gedaan worden.
Nu worden met ongewone royaliteit gelden toe
gestaan voor voorzorgsmaatregelen, terwijl veel
onnoodig zou geweest zijn, als men vroeger ge
leidelijk wat flinker had doorgetast. Ware het
niet beter, iudien men het stelsel, bij ’s lands
weerbaarheid gehuldigd, ook bij de hygiene toe
paste, indien men zich in dagen van vrede strijd
vaardig maakte om epidemische ziekten af te
weren.
„Geen rust moest men zich gunnen om alles
gereed te doen zijn; geen noodige uitgaven ont
zien om in staat van tegenweer te zijn, als de
vijand eens mocht naderen.
„Dan zou men veel kalmer dat gevaar onder
de oogen zien.
„Het besef dat men niet gereed is, dat men
te kort schiet, werkt verlammend en doet me
nigeen het hoofd verliezen.
„En wij houden ons overtuigd dat het over-
groote deel van ons volk veel, oneindig veel
liever voor dat doel zijne belastingen zou op-
brengen, mits het dan weet dat alles in orde
is, dan voor kanonnen, geweren, verdedigings
plannen, die binnen korten tijd, soms zonder
dat zij nog goed in gebruik zijn geweest of in
uitvoering gekomen, weer voor andere moeten
plaats maken.
„Dat onze geneeskundige inspecteurs, onze
geneeskundige raden, onze Regeering en vooral
onze gemeentebesturen oog en oor toonen te
hebben voor de goede zijden van het op dat
gebied gevolgde stelsel van voorzorg.
„Straks komen de verschillende, de rijks- en
gemeentebegrooting weer in behandeling.
„Zal men de gewone sleur weer volgen en
angstvallig wikken en wegen of de financiën
wel toelaten iets voor de volksgezondheid te doen?
Deze CO LEANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
