(EBEDTE H HET 1 WfflMffl SXEEL
mms- El IDlMffllDLlD !l« Dl
I
Een radicaal wetsontwerp.
1892
Z E V E N-E N-V EERTIOSTE .Ta A R G A N G.
No. 78.
J
r;
ir
L
1-
'I
1
SEPTE M I? JK Bt.
28
U 1 T DE PERS.
zeer gunstig en
f:
de belasting op het vermogen.
Wanneer het ontwerp ontwerp wordt eerst genoemd en is dan ook j
4
I
eer I
te 1
den I
ndc I
wer I
En I
aar J
Sen I
luk 1
ten. I
jen,
'aan I
.rbii
jte
/•j,
»e-
•n
n-.
ts,
ADVEBTENTIËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Gents,
voor eiken regel meer 7’/2 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
het eerst ingediend; behalve dit ontwerp wor
den evenwel nog in uitzicht gesteld: nieuwe
belastingontwerpen, een ontwerp militie wet, -$n
een aantal andere ontwerpen.
Hoezeer dat alles blijk geeft van levensmoed,
we toch in al die ontwerpen zooveel
middeltjes voor deftige kamerleden om het ka
binet te doen struikelen, vooral met het oog op
eerst ingediend
r
r
i
3;
8 i
t
on- l
t’
evenzeer gemis aan zelfstandigheid en fierheid
rer-
I de
II,
к. l
f as, I
inl
enl
аа. l
iter I
|dij-1
lop
'1
>1.
ftsl
3
n
e
t n.
gemeen
wanneer we ons
liberalen minister Tak voor deze waarlijk libe- werd en er uitziet om de angst meier een nacht-
j vinden
«MEOEKIJ enz.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek, brengen, ter voldoening aan
art. 8 der wet van 2 Juni 1875 {Staatsblad
no. 95) ter openbare kennis, dat zij aan THO
MAS TJALLING KLOOSTERMAN, van be-
roep Aannemer, wonende te Sneek en zijne
rechtverkrijgenden, vergunning hebben verleend
tot het oprichten van eene SMLBER1J, en
het plaatsen van een Petroleum-moior, in het
perceel, kadastraal bekend gemeente Sneek,
Sectie A no. 1604, staande Buiten 't-Noord}
wijk 14 no, 4.
Sneek, den 27 September 1892.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
ontwerp het huismans-kiesreeht bevatte; men
had er het volk op voorbereid.
We krijgen echter meer dan dat, en hoezeer
we ons tevreden hadden weten te stellen met
de huismans-kiezers, zijn we toch blij er om
dat de minister, voor zoover het grondwetsar-
tikel hem dit niet belette, niet aan dit tusschen-
station wensehte te blijven, maar allen, die
belang hebben of stellen in een goede regeling
der zaken onzer gemeenschap, in de gelegenheid
wenscht te stellen om mee in te stijgen. Voor
de huismans is het meteen een verandering op
hun reis, wanneer ze wat ongetrouwdeu in hun
gezelschap vindenen bovendien hebben die
oude vrijers er niet weinig belang bij ook dat
een nieuwe en betere regeling der gemeen-
schapszaken hen in staat stelt nog een huwelijk
te kunnen sluiten,
Het uitsluiten is een taak, des te minder aan
genaam naarmate het kiesrecht meer en meer
is geworden een wapen ter verdediging van be
langen. Daarom is ’t een hardvochtig mensch,
wie het niet betreurt, met het oog op de Frie-
8che toestanden b. v., dat zoovele flinke man
nen worden teruggedrongen van de stembus,
omdat ze geen werk kunnen vinden en de
grondwet alle bedeelden uitsluit, voor zoover
die bedeeling althans niet geschiedt door een
liefdadig medeburger.
Naar de berekening van den minister zal het
door hem voorgestelde kiesrecht het aantal kie
zers opvoeren tot ruim 800.000 of 74 ö/0 onge
veer van de mannelijke meerderjarigen. Er
komen dus, wanneer het ontwerp wordt aan
genomen, bijna 500.000 kiezers bij. De groote
vraag is nu, of de heeren bereid zijn om den
censuskiezers hun voorrecht in dezen te ontne
men. Zij, die de zaak objectief beschouwen,
moeten den minister gewonnen geven, dat
der de bezittende en belastingbetalende klasse
valt te constateeren als onder de leden van de
werkende klasse. De slaafsche zin moet bij ons 0 onverantwoordelijk zijn, nu de eerste stap
volk vooral worden gezocht bij de tusschenstand j jg ge(]aan, deze weer ongedaan te i
der neringbedrijvendenhet is vooral in die stelsel niet in zijn geheel te brengen,
klasse der tusschenpersonen, waar de strijd om je tijd vastgesteld waarop de vermoo
’t bestaan het zwaarst valt, terwijl ze voor het lasting in werking zal treden,
meerendeel nog niet hebben leeren inzien, dat belasting
hun bestaan zinkt met het dalen van den le- f
vensstandaard der lager staande werkmansklasse. jea geregeld, zoodat deze verband houden
Een andere vraag is of men nu aan de kies
wet de prioriteit zal toekennen. De troonrede l
is in dat opzicht weer nevelachtig; het kieswetr
Deze CO URA NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
Art. 80 van onze Grondwet luidt:
„De leden der Tweede Kamer worden recht
streeks gekozen door de mannelijke ingezetenen,
tevens Nederlanders, die de door de kieswet te
bepalen kenteekenen van geschiktheid en maat-
schadelijken welstand bezitten, en den door die
wet te bepalen leeftijd, welke niet beneden drie
en twintig jaren mag zijn, hebben bereikt.
De wet bepaalt in hoeverre de uitoefening
van het kiesrecht wordt geschorst voor de mi
litairen beneden den rang van officier bij de
land- en zeemacht voor den tijd, gedurende wel
ken zij zich onder de wapenen bevinden.
Van de uitoefening van het kiesrecht zijn
uitgesloten zij, wien dat recht bij rechterlijke uit
spraak is ontzegdzij die in gevangenschap of hech
tenis zijn; zij die bij rechterlijke uitspraak de
beschikking of het beheer over hunne goederen
hebben verloren; zij die in het burgerlijk jaar,
voorafgaande aan de vaststelling der kiezerslij
sten, van een instelling van weldadigheid of van
een gemeentebestuur onderstand hubben geno
ten en, voor zoover de kieswet, hetzij zeker
bedrag van den aanslag in eene of meer Rijks
directe belastingen, hetzij het bezit van een of
meer grondslagen van zoodanigen aanslag als
vereischte van kiesbevoegdheid stelt; zij die hun
aanslag in die belasting of belastingen niet heb
ben voldaan/
Het ontwerp tot regeling van het kiesrecht
moest dus rekening houden met twee hoofdvoor
waarden kenteekenen van geschiktheid en maat-
schappelijken welstand. (Men lette wel op den
meervoudsvorm van kenteeken).
In hoeverre de minister Tak hiermee reke
ning wenscht te houden, kan blijken uit het
ontwerp dat dadelijk na de opening der kamer
zitting is ingekomen.
De minister stelt voor om aan alle mannelij
ke meerderjarige Nederlanders, ingezetenen des
rijks, het kiesrecht te verleenen, mits ze een
9^ bewijs geven, dat ze lezen en schrijven kun
nen en op voorwaarde dat ze in staat zijn in
hun onderhoud en dat van hun gezin te voor
zien; het laatste moet blijken daaruit, dat ze
in het voorafgaand jaar niet bedeeld zijn door
gemeentebesturen of door instellingen van lief
dadigheid, zoo openbare als bijzondere. De uit
sluitingen van het kiesrecht zijn in het ontwerp
gesteld conform het aangehaalde grondwetsar
tikel.
De militairen in actieven dienst wenscht de
minister uitgesloten te zien en bovendien die
genen welke, zonder onvermogend of vrijgesteld
te zijn, hun aandeel in de Rijks directe belas
tingen van het voorafgaand jaar niet aanzuiver-
den.
Ons dunkt, de voorstanders van algemeen
kiesrecht, die reeds thans dit recht wenschen
uitgebreid tot de uiterste grens, door het grond
wetsartikel getrokken, ons dunkt, zij mogen te
vreden, neen, ze mogen blij zijn.
Schier alles wat de grondwet toelaat, wenscht
de minister te nemen.
maken, door
Wel
is de tijd vastgesteld waarop de vermogensbe-
maar de grond
en de beroeps- en bedrijfsbelasting
dienen nu billijkheidshalve ook opnieuw te wor-
-met
De thans ingediende nieuwe kieswet wordt
vrij algemeen door de bladen van alle riciitin-
gen met instemming begroet.
De Standaard heeft er een
indruk van ontvangen.
Het is wel geen kiesrecht van gezinshoofden,
maar het komt er dan toch, volgens het blad,
het naast bijWij laten hier de eigen woorden
volgen
„Kiesbevoegd zal zijn, wie zich zelf, of, zoo
hij een gezin heeft, zich zelf en zijn gezin on
derhoudt. Inwonende zonen zijn dus uitgeslo
ten.
„Maar natuurlijk moest ook het „geschikt*
tot zijn recht komen; en hoe kon het nu an
ders, of toen moest aan het intellectualisme ge
offerd en zoo wordt voorgedragen dat voor de
kiesbevoegdheid „schrijven en lezen* wordt ver-
eischt.
„Houdbaar achten we dit stelsel, althans wat
het schrijven betreft, niet. Lezen laat zich nog
bepleiten. Maar bezwaar levert het o. i. niet
op, wijl toch bijna een ieder lezenen schrijven
kan, en wij er niets tegen hebben, dat dit wordt
aangemoedigd.
„Ook de splitsing der groote steden is geheel
in onzen geest, vervolgt de Standaard. Want
al staat hef vreemd, dat de liberalisten hier
eerst zoo tegen waren, en thans, nu er gevaar
voor hen dreigt, de organieke eenheid der ge
meenten voetstoots prijsgeven, voor ons is hun
zwenking de triumf van een beginsel, waarvoor
we dankbaar zijn.
„Niet minder eindelijk zijn we ingenomen
met de nieuwe wijze van stemmen en de rege
ling van de candidaatstelling. De officieele er
kenning der kiesvereenigingen ware o. i. nog
wenschelijker geweest; maar het is toch een
stap vooruit.*
Van harte hoopt het blad nu maar, dat de
Kamer en in de Kamer de anti-revolutionaire
club, haar beste krachten zal inspannen, om,
zonder reactie tegen de strekking van deze ont
werpen, de in te voeren regeling zoo volledig
en doeltreffend mogelijk te maken.
Reeds meldden wij dat de Amst. insgelijks
tevreden was over den minister Tak van Poort
vliet.
Ook Recht voor Allen is content. Het had
die groote uitbreiding niet verwacht en erkent
dat Tak zoover is gegaan als de Grondwet het
toelaat. Het vreest echter dat er nog angels
onder het gras steken en dat b.v. de uitvoering
van de wet zal worden vertraagd totdat het
kiesrecht voor de gemeente is herzien. y-
Van de liberale organen heeft zich het Hand.
reeds voor het ontwerp verklaard, zij het eenigs-
zins schroomvallig. Het doet daarbij uitkomen
een paar dagen te voren geopenbaard ware ge
worden of de kiesbetooging een paar dagen la
ter had plaats gevonden, dan, we houden er
ons van overtuigd, zou het niet aan ovaties
hebben ontbroken om de liberaliteit van den
minister Tak hulde te bewijzen. Wij verwach
ten dan ook dat alle voorstanders van het Al-
Kiesrecht met ons zullen instemmen.
we ons eeresaluut brengen aan den het kieswet-ontwerp, dat het
rv i 1 vrmv-rl nn n4-r» i r» 4-
rale daad. i merrie te bezorgen. Maar ook dunkt ons dit
Er werd sinds eenigen tijd gefluisterd dat het 1 PUIlt van belang met het oog op de vraag of
onfwm hot huismans-kiesreeht bevatte; men 1 deze kamer lelijk bekwaam kan geacht wor
den om een politiek gebouw op te trekken,
waaraan de hoeksteen faalt.
We onderschrijven in deze de woorden van
de Standaard:
„Van tweeën één toch, óf de zittende kamer
is nog zedelijk bekwaam om de gewichtigste
aangelegenheden van Staat, met het oog op onze
toekomstige ontwikkeling, naar behooren te re
gelen, óf ze is dit niet.
Is ze dit nu wel, waartoe dan kiesrechtwij-
zigiug?
Gewijzigd Kiesrecht doelt op een gewijzigde
samenstelling der Kamer.
De kiesrechtuitbreiding, die komt, zal dus óf
zonder effect blijven en alzoo zich-zelve ver-
oordeelen, óf wel ze zal de gedaante der Kamer
veranderen.
Laat men nu desniettemin reeds door de te
genwoordige Kamers allerlei beslissingen nemen
in zake belasttng, legerorganisatie, muntwezen,
arbeidswetten enz. en blijkt de nieuwe Kamer,
die straks daagt, niet met de gemaakte regeling
in te stemmen, dan staat alles weer op losse
schroeven en begint het lieve leventje van voren
af aan.
Om een concreet voorbeeld te nemen zegt
de Standaard. Bij de behandeling van de
jongste finantieele wet was er ook onzerzijds
d. i. wel te verstaan van de redactie van de
Stand. op aangedrongen, dat het uitgangs
punt voor de degressie hooger zou geuomen
worden. Deze quaestie zegt het blad is
dan ook in de Kamer aan de orde geweest,
maar de Kamer was er, evenals het Kabinet,
tegen, niettegenstaande een ieder weet, hoe de
nieuwe Kamer zeer stellig een hooger uitgangs-
punt van degressie zou hebben aangenomen.
Naar onze meening dient hierbij alleen uit
zondering gemaakt ten opzichte der belasting
wetten, die gezamenlijk één stelsel vormen.
Nu de Kamer in het vorig jaar besloot dit stel
sel allereerst in behandeling te nemen, zou het
volk vooral worden gezocht bij de tusschenstand jg geflaan, deze weer ongedaan te
1KER
SY
L
r
S3
'1
r-
i.
1
v-ia
spit
ien
■Éi
,ier.|
cjl
hl
■u|
t I
r e" 1
te- a
IIKAVI.
1
1
-d
i
'P
1 I
- -i -» i mnrMA 4-za kn-zn n AT.-».-»-»» .1 1 4-
Cvüiiz.cci -
