OMR! El !H 4RR0UISSHINT fflL
Irtrijmii voar fis Nationals Mio.
No. 4.
ACH T-E N°V EERTIQSTE JAARC1ANQ.
1893.
OORZAAK EN GEVOLG.
I
14 5A\ L A II I.
en
1.
en
4.
PERS.
zich tot dusver
-it
Alle brieven
in te zenden.
waar,
vertoevende als
te kunnen vol
1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
Cents. Bij abonnement is de prijs
i te vernemen bij
Deze CO URANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.— franco per post f 1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
ADVEBTEET1ËN van
voor eiken regel meer 7J/2
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent
den uitgever.
geschiedenis
oorza-
BURGEMEESTER ex WETHOUDERS der
gemeente Sneek herinneren alle Ingezetenen,
die in 1874 zijn geboren en zich tot dusver
enz.
van den Vischafslag, over 1892.
van de Boter- en Kaaswaag,
der Kamer van Koophandel,
men ziet hoe heden ten dage groep Een, n
nog de macht in handen heeft, schuchter
ruggaat wanneer groep Twee haar uitnoodigt
om langs vreedzamen weg den strijd te beëin-
niet voor de Nationale Militie, lichting 1894-
hebbenjdoen inschrijven, aan hunne verplich
ting^ om zich daartoe alsnog aan te geven vóó1
of uiterlijk op 31 Januari e. k. ter Secretarie
dezer gemeente.
Sneek, 6 Januari 1893.
Burgemeester en Wethouders voórnoemd,
ALMA, Burgemeester
BENNEWITZ, Secretaris.
VERGADERING
van den Gemeenteraad van Sneek,
op Maandag den 16 Januari 1893,
des namiddags ten 1 */a uur.
Resumtie der Notulen.
2. Mededeeling van ingekomen stukken
3. Rekening
Alsvoren
over 1892.
5. Alsvoren
over 1892.
Schrijven in zake werkeloosheid.
U I T D E
nu ze
te-
inmiddels worden van beide zijden de strikken
gespannen om die weifelende massa mee te krij
gen. Heel wat persmodder en drukinkt wordt
er aan besteed, om die bourgeoisie, bij voor
keur wordt door beide uiterste groepen deze
Fransche benaming voor de middelgroep ge
bruikt om die bourgeoisie in beweging te
krijgen. Zoodra dit groote gevaarte losraakt
uit zijn sluimer, mag de botsing met eiken dag
worden verwacht.
De vraag is maar, of dat gevaarte zijn logheid
zal afleggen. De maatschappij van het heden
zegt daarop volmondig: ja. Bepalen we ons
voorshands tot deze uitspraak.
De middenstand zal waarschijnlijk niet en
bloc zich aansluiten bij een der twee groepen,
waardoor de eene groep oppermachtig zou staan
tegenover de andere. Juist hierin ligt het
teeken der verzekering, dat het in de toekomst
zal worden een bloedige worsteling tusschen de
twee groepen.
Nog stelliger wordt die verzekering, wanneer
terug te vinden.
De laatste groep, grootendeels in havenlooze
plunje, geëscorteerd door dichters en schilders,
en verder door eenige manteljassen deze
groep wordt steeds talrijker, doordat de eerste
groep met den dag leden ziet afvallen, die uit
afschuw voor de in ’t oog vallende onnatuur en
leugen der groep een brandenden dorst gevoe
len naar waarheid.
En voor het zoeken
men uit van
maar
In de artikelen door prof. Spruyt onlangs in
de N. li. C. geplaatst over de kiesrechtontwer-
pen, werd de houding van ’t bestuur der Libe
rale Unie gelaakt, wijl het den afgevaardigden
van praeadvies diende en opriep, voor zich een
meening in den lande had kunnen vestigen.
De Midd. Ct. kwam reeds tegen dit verwijt op
en werd ook door een ander betoog van prof. S.
niet overtuigd, dat zij verkeerd oordeelde. Het
Vaderland bespreekt hetzelfde punt en neemt
een loopje met dergelijke omzichtige en lang
en breed overleggende naturen als prof. S. on
der onze sloffende en nog gepluimde slaapmut
sen dragende liberalen of zij, die zich althans
zoo noemen.
„Hoe, lang vraagt het Vad. moet een
maatregel bij ons worden besproken, bekeken,
voorbereid, om voor behandeling rijp te worden
geacht
Over de kiesrechtregeling wordt thans ge
klaagd, als over een maatregel, die de liberalen
komt overvallen. De Liberale Unie, die in een
vergadering van 26 Nov. het vraagstuk aan de
orde stelde, wordt beticht van een tactiek van
overrompeling, van een streven om de vrije
discussie te smoren.
Hoe nu? Jaren en jareh lang is over het
kiesrecht gedebatteerd. De grondwet van 1887
maakte een nieuwe regeling tot des wetgevers
onafwijsbaren plicht. De voorloopige voorschrif
ten der additioneele artikelen konden, naar alge
meen oordeel, geen stand houden. Harde woor
den moest het christelijk kabinet hooren, van
alle liberalen, om het getalm met deze quaes-
tie. Over de houding van den minister Loh
man werd algemeen den staf gebroken. Het
verzuimde in te halen, werd eerste taak van het
nieuwe liberale kabinet geacht. Na vijftien
maanden komt dit met zijn kiesrecht. Negen
weken later wordt dit kiesrecht door de Libe
rale Unie behandeld. En dat heet overvallen,
overrompelen, de vrije discussie smoren!
Komaan gij, die Tak’s kiesrecht niet wilt,
zegt dan toch eindelijk eens, wat gij wèl wilt.
Gij wist sinds jaren, dat een voorstel komen
moest, en al die jaren hebt gij nutteloos laten
voorbijgaan. Verder dan klagen komt gij nog
niet. Gij meent, dat de Liberale Unie u slaat
en zegt met het engelengeduld, dat uw deel is!
Sla, maar hoor. Maar, mijn hemel, de Liberale
Unie hoort en hoort, maarverneemt niets
Sla gij ook maar toe in ’s hemels naam, als dat
Bij deze Courant behoort als Bijblad Fe uil-
leton-nummer 134.
denhet wapen daarvoor aangegeven, thans nog
alleen in handen van groeg een, zou groep twee
voorshands wel willen aangrijpen, maar
vrees, die slechts raadgever, weerhoudt om het
arsenaal, waar dit wapen te vinden is, alsnog
te ontsluiten. Men wacht, men aarzelt, men
trekt zich terug achter een orakelspreuk
Men wil het kiesrecht wel uitbreiden tot
met den gezeten werkman, verder niet.
'We zullen niet vragen, waarom men niet
verder wil gaan; niet vragen waarom, bijal
dien een slagboom noodig wordt geacht, men
de huidige toestand niet liever onveranderd zou
latenniet vragen waarom men uitbreiding
wenscht V ij willen enkel het feit constatee-
ren, dat groep een aan groep twee het wapen
ontzegt waarmee deze wellicht langs wettélij ken
weg, zonder geweldpleging, het einddoel zou
kunnen bereiken.
Groep een, die de teugels alleen in handen
heeft, wil deze zooveel mogelijk onder eigen
beheer houden.
Welnu, wie zijn vrees voor een oogenblik
weet te onderdrukken met wat broomkali en
aldus in staat is den toestand helder te overzien,
hij zal moeten erkennen, dat groep een gevaar
lijk spel drijft. Wanneer de sociaal-democraten
reeds thans openlijk decreteeren dat revolutie
verandering zal brengen, wijl de weg der evolu
tie zoo versperd wordt, dat er niet valt door
te komen, dan is die profectie een gevolg van
de vrees bij groep Een. Wie de geschiedenis der
laatste dagen heeft gevolgd, zoo op het congres
te Zwolle, als op de daaraan voorafgegane ver
gadering te Rotterdam hij zal het met ons
eens zijn, dat meerdere besluiten als het Rot-
terdamsche onzen Nederlandschen bodem mee
helpen bereiden voor de naderende ommekeer
met geweld.
Wij willen volstrekt niet beweren dat Alg.
Kiesrecht het geweld zal verijdelen; maar wel
dit: dat de oppositie daartegen het geweld zal
verhaasten en uitlokken.
Reeds de natuur zelf wijst daarop; bijtende
honden b.v. niet des te zekerder toe, wanneer
ze met vreesachtige lui te doen hebben?
Het machtsvertoon dit moeten we er nog ter
loops aan toevoegen door de militie en politie
gemaakt, verergert de zaak nog. Vrees, die zich
moedig toont door anderen er op af te sturen,
is dubbel gevaarlijk. Het is een uitdaging tot
geweldpleging en een prikkel om de schuchter
heid geheel machteloos te maken.
De middenstand der nijvere, neringdoende
burgerij beheerscht thans nog de toestand. Hoe
staat deze tegenover de maatschappelijke kwes
tie met het oog op oorzaak en gevolg
De geschiedenis van den enkelen mensch zoo
wel als van de volkeren of van de gansche
menschheid, is een aaneenschakeling van oorza
ken en gevolgen.
Wie een verhaal leest, dat hem boeit, kan
dien keten van schakels geen oogenblik losla
ten een enkel feit er tusschen uitgevallen
en de lezer is den draad kwijt.
Elke schakel moet in ’t oog gevat, want wat
heden gevolg is, dient morgen als oorzaak.
Maar terwijl uit één oorzaak dikwijls tien of
meer gevolgen ontstaan, die in alle richtingen
zich voortzetten en weer in aanraking en ver-
'bintenis komen met uitloopers van andere his
tories en zoo alles ten slotte aaneen verbon
den het groote weefsel vormt dat wij wereld
geschiedenis noemen: terwijl dat proces steeds
blijft doorgaan en de zaak al ingewikkelder
maakt voor hen, die met het geheel voor zich,
een draad wil nasporen om tot de kern, het cen
trum te geraken is het begrijpelijk dat de
groote massa der mensenen zoo ten eenenmale
,het spoor bijster worden, en, ten einde raad,
niet meer weten of ze vóór- of achterwaarts
moeten.
Gaat het hun goed naar de wereld, dan zou
den ze tusschen oorzaak en gevolg wat rust
nemen liefst; velen dier gegoeden verlangen er
niet naar teruggevoerd te worden tot het cen
trum, het menschentype, zooals men zich dat
voorstelt in den natuurstaat. Ze huiveren van
,een realistische beschouwing als een kind voor
eigen schaduw.
Hun geheele verschijning, in handelen en spre
ken beide, wijkt hoe lang zoo meer af van het
natuurlijke, alsof ze willen te kennen geven dat
80 ergernis gevoelen over hun oorsprong.
Over dat slag van menschen zou heel wat
te zeggen vallen, wanneer we de ruimte er voor
hadden.
1 Daartegenover een klasse van menschen, die
per sé van het gevolg naar do oozaak willen
die met inspanning van al hun krachten en
talenten naar het middelpunt terug willen.
Dat zijn voor het grootste deel zij, die, maat
schappelijk van anderen afhangende, .aan een
helder verstand paren een tamelijke voorraad
onaf hankelijkheidsge voel. Maar daartoe behoo-
ren verder de moderne kunstenaars op litterair
gebied en hun broeders in het schildervak vooral.
En door de produkten van deze kunstenaars
is de beweging terugwaarts ook overgeslagen
onder een deel der gegoede klasse.
Zoodat we thans voor ons zien het groote
netwerk van schakels in ’t midden gehecht aan
een vast punt; daarover heen zich bewegende
de gansche menschenmassa in tweeëerlei rich
ting:
Een groep, in manteljassen van bont en pels
werk, langzaam van het centrum af
En een tweede groep in omgekeerde richting,
om den oorsprong, den waren aard, de natuur
naar die waarheid gaat
het tegenwoordige wel is
slechts zoolang daarbij
noodig is om een stap terug
brengen.
Men gaat dus terug in de
zoekt uit de gevolgen te komen tot de
ken tot het natuurlijk middenpunt.
Dat onderzoek neemt voortdurend grooter
afmetingen aan, dank zij ’s menschen aanleg
en dorst naar waarheid.
Maar ook door het verval van den christelijken
godsdienst in ’t bijzonder; vooral, dank zij de
beweging voor de vrije ontwikkeling van het
Godsdienstig leven, is de groep dergenen die
het heden verklaren willen uit het verleden
steeds grooter geworden.
Verder ook heeft men de geboekstaafde ge
schiedenis, voor zoover er het zuiver mensche-
lijke in te vinden is, en eindelijk de verrotte
toestanden in onze maatschappij, te beschouwen
als oorzaken tot terugkeer naar de natuur der
dingen.
Wij moeten verder hier afstappen, met te
wijzen op de botsing tusschen deze twee groe
pen en op den naderenden strijd op leven en
dood.
Nog een middengroep is er op te merken in
deze beweging; gemakshalve noemen we deze
den burgerstand, gewoonlijk genaamd: de kern
der natie.
Deze groep verkeert heden ten dage in den
moeilijksten toestand. Als verbonden uit be
rekening met groep een en uit medelijden met
groep twee, staat de kern der natie te weifelen
J!
r
6.
r
l
l
-!
I
k
r
3
st,
k
PUNTEN VAN BEHANDELING!
OMKBR COURAN
simis- m iimimwiMiiii toon w
'1'
