A W r i
STAATSARMENZORG
No. 14.
ACH T*E N-V E E R T I G- S T E J
1891
A R Q A. N Cl.
fe
f
8
Z T IS I< I> A. <Sfr
3
Maar dit daargelaten.
1
Alle brieven
in te zenden.
3-
er
e-
|W
A:
Deze CO UBA NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post f 1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
•A
heeft ook in onze Eerste Kamer voorstanders
gevonden. Niemand minder dan de heer Wert
heim brak er een lans voor. Niet zoozeer om
het aantrekkelijke der zaak als wel om haar
noodzakelijkheid, gevoelde de heer W. zich ge
noopt er den minister op te wijzen, dat wijzi
ging onzer armenwet hoogst urgent is.
Zoo gaan do denkbeelden vooruit want ook
al werden er stemmen vernomen, die nog vol
strekt niet met de particuliere zorg onzer pau
pers wenschten te brekenook al moet men
erkennen, dat armenzorg eigenlijk niet genoemd
mag worden een schrede voorwaarts op den weg
van den vooruitgang, toch ligt in de verander
de denkbeelden, uitgesproken als ze werden in
ons parlementair „ramtoestel/ zelfs waar het
de zaak der armverzorging geldt, toch ligt
Wanneer men de armoede gaat bestrijden j 1
van overheidswege, zeiden we, wordt het pad Bij de troebelen in het noorden had'
voor verderen vooruitgang gebaand.
UIT DE PERS.
Allengs beginnen de meeningen zich te ves
tigen over de kiesrechtontwerpen, door het te
genwoordige kabinet ingediend. Wij hebben
in den laatsten tijd gekregenvooreerst de aan
val van verschillende Haagsehe heeren, onder
wie men wel eenigen telt die tot den rechter
vleugel der liberale partij behoorden, maar wier
overgroote meerderheid door onvervalschte con
servatieven wordt gevormd. Voorts kregen wij
nu eindelijk de stellige verzekering van de
Standaard, dat zij voor het ontwerp is en zich
hier dus plaatst tegenover den rechtervleugel
harer eigen partij, die zich bij monde van De
Savornin Lohman, Huber, Pierson e. a. in be
ginsel tegen de voorstellen heeft verklaard.
Van roomsch-katholieke zijde heeft de groep,
die indertijd het vorige kabinet bestreed, hoofd
zakelijk ter wille van de afschaffing der plaats
vervanging, zich reeds vrij scherp tegen de
voorstellen uitgelaten en nog dezer dagen werd
gezinspeeld op een gecombineerde verklaring
der presidenten van R. K. kiesvereenigingen in
Noordbrabant. Maar Maandag avond heeft dr.
Schaepman die reeds vroeger vrij gunstig
over ’t plan sprak in een vergadering, te
Groningen gehouden, onomwonden doen blijken
van zijn sympathie voor de toegezegde uitbrei
ding. In iedere partij dus slaan de meer be-
houdensgezinden de voorstellen met zeker wan
trouwen gade, terwjjl de vooruitstrevende ele
menten van hun bijval doen blijken.
De rede van dr. Schaepman verdient een
breede vermelding. Wij geven er een overzicht
van aan de hand van ’t verslag der N. Gr. Ct.
Twee opmerkingen stelde hij voorop: 1°. dat
het beginsel der kiesrechtuitbreiding niet te
maken heeft met het katholiek beginsel; 2°.
dat hij zich niet stoorde aan de beschuldiging
van baatzucht, die altijd gehoord wordt waar
personen als hij en mannen zijner richting
voor uitbreiding van kiesrecht in ’t krijt tre
den.
De indiening van het ontwerp door de tegen
woordige regeering noemde hij een kloeke daad,
een kloeke greep, een van de dingen die, ’t zij
in korter of langer tijd, moeten komen. Hij
heeft deze regeering niet aan ’t bestuur helpen
brengen, maar daden zijn daden. Wie de da
der of uitvoerder ook moge zijn, hij juichte hem toe
die zich opmaakt om tot een zoo ruim mogelijke
uitbreiding van het kiesrecht te komen.
Daarna behandelde hij het bekende bezwaar
aan de grondwet ontleend, ’t Bleek dat het
voor hem niet gold. Ook hij heeft den indruk
gekregen, dat bij de behandeling der grondwet
in 1887 de klemtoon werd gelegd op den wensch
om den wetgever in de toekomst geen hinder-
palen in den weg te stellen.
Met de kenteekenen van maatschappelijken
welstand en geschiktheid, in ’t ontwerp neer
gelegd, bleek hij zich eveneens te kunnen ver-
eenigen. Voorziening in eigen behoeften was
in zijn oog een goed kenteeken voor het eer-
ste, maar lezen en schrijven achte hij blijkbaar
wel wat min voor de aanwijzing van het twee
de kenmerk. Hij wilde, naar ’t schijnt, de bei-
de kenteekenen niet gesplitst zien.
Vervolgens kwam hij tot een ander puntde i
opvatting, door velen gekoesterd, als zou de
uitbreiding van het kiesrecht, het algemeen
kiesrecht, de bron zijn van alle jammer en ellen
de, van de standjes in het noorden en van het
Panama-schandaal. Hij vroeg zich af, wat de-
ADVEli TEN TIÉN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
ze dingen met het outwerp hebben te maken.
u.vd men an
dere bedoelingen dan bedreigingen te uiten te
gen hen die het ontwerp-Tak niet willen aan
nemen. Maar het Panama-schandaal dan? Roe
pen niet de welsprekendste stemmen uit Frank
rijk ons toe, om ons te waarschuwen voor het
algemeen kiesrecht? Met uw verlof, zeide spr.,
gij kunt van diezelfde Franschcn, die tegen het
algemeen kiesrecht los varen, vernemen, dat
lezen en schrijven zulk een gevaarlijk middel
is. Zeer zeker, de boekdrukkunst is een ramp,
omdat er zoo velen zijn, die alleen slechte boe
ken lezen. Maar meent men, dat een deugd
zaam en godsdienstig volk, dat nog een gewe
ten heeft, van het algemeen stemrecht zal ma
ken, wat het Fransehe volk er van gemaakt
heeft? Spreker weet, dat de schandalen aan de
revolutie van 1795 voorafgaande, niet door het
algemeen stemrecht zijn uitgelokt, dat de re
volutie van 48 niet uit het algemeen stemrecht
is geboren, maar juist uit het beperkte stem
recht. Eu nu zou men ons willen verkondi
gen, dat eene uitbreiding van het kiesrecht als
nu wordt voorgesteld uit eerlijke overtuiging,
een maatregel, door voorzichtigheid geboden,
door recht geïnspireerd, Panama-sehandalen in
’t leven zou roepen 1 Maar vergeet men dan, dat
de Panama-sehandalen voort gekomen zijn uit
de rangen der gekozenen, niet uit die der kie
zers
Maar, zegt men, daar is toch zeer veel te
vreezen en wij behooren zeer voorzichtig te zijn
ten opzichte van uitbreiding van liet kiesrecht.
Want kiezers zullen nu worden zij die niets
bezitten en die de burgers, welke wel wat be
zitten, zullen plunderen. Ten opzichte van die
vrees kan spreker zich niet vrij maken van de
gedachte, dat achter haar wat wroeging schuilt.
Zeker, er zijn bestrijders van den eigendom,
die het recht van bezit ten val willen brengen.
Wat spreker betreft, hij is niet zoo bevreesd
voor deze bestrijders, en wel, omdat de eigen
dom een van die zaken is, welke men het langst
en het taaist verdedigt. Maar men pleegt ook
te vergeten, dat de eigenaar op deze wereld
niets is dan een rentmeester van God, Wien
hij rekenschap is verschuldigd, en zeer dikwijls
pleegt men het recht van eigendom te verwar
ren met het recht van een absoluut vrij ge
bruik en daarmede zwaar zondigen tegen het
recht van eigendom. Het is daarom, dat al
tijd, bij elke uitbreiding van den volksinvloed,
de heilige vrees voor het onheilige goud hen
bekruipt.
Maar, zegt men, er is nog een gevaar, ml.
dit, dat het volk de handen zal slaan aan het
besturen en hervormen van zoo ingewikkelde
organismen als de staat en de maatschappijdat
besturen en hervormen mag niet aan onerva
ren handen worden toevertrouwd. Inderdaad,
er is iets voor te zeggen, maar zonderling is,
dat deze vreesachtigen door het uitspreken hun
ner vrees zich zelven schuldig maken aan op
ruiing. Wie, die zich met staatsrecht bemoeit,
kan beweren, dat het kiesrecht aan de kiezers
het besturen en hervormen in handen geeft.
Voor spreker houdt de taak van den kiezer op
als hij medegewerkt heeft tot het samenstellen
der vertegenwoordiging. En dan is de verte
genwoordiger de verantwoordelijke voor God
en zijn geweten. Men moet den kiezer hooren,
maar als hij wil bevelen moet men toonen dat
men vrij is. En dan te zeggen, dat men het
besturen in handen der kiezers zou leggen,
neen, het is een treurig teeken, dat zulke dwa
lingen worden verspreid.
De opvatting, volgens welke men niet ducht
voor de kiezers, maar voor de leiders, werd
daarin het bewijs dat we vooruit gaan.
Waarin we dan dien vooruitgang zien
Hierin, dat er in onzen verheven Senaat
mannen gevonden worden, die van hun hoogen
zetel afdalen naar de onderste lagen van ons
volk, om daar de ervaring op te doen dat er
veel geleden wordt dank zij de particuliere ar
menzorg
omdat de uitverkorenen van ons volk in hun
midden een stem mochten vernemen, die hen
er aan herinnert, dat de menschheid een „ge-
mcenschap“ vormt
omdat men op het terrein der armverzorging
alvast wil gaan breken met het noodlottig stel
sel van laat-maar-waaien, en radicaler maatre
gelen wenscht te nemen
Kortom, een bewijs zien we er in, dat men
in ons Hoogèrhuis de verpersoonlijking van
het kapitaal par excellence op toenadering
aandriugt tot het beginsel dat elk mensch recht
op leven heeft.
Wanneer we letten op de argumenten, door
den heer W. aangevoerd, zoo mogen we niet
voorbijzien dat de nieuwigheid van Staatsar
menzorg niet werd pangeprezen met den gloed
der warme overtuiging meer geleek de urgu-
mentatie op een noodschot.
Toch is het reeds een noodsignaal van die
zijde en daarin ligt dubbele beteekenis.
Vooreerst omdat ons van die zijde allereerst
en allermeest noodseinen wachten terwijl een
hervormipg langs wettigen weg niet te bereiken
is voor en aleer de kapitalisten beginnen te
gevoelen, dat er periculum in mora is, en het
hoogc staatsschip de noodvlag uitsteekten in
de tweede plaats dat we in verkeerde richting
gaan en dreigen te verpletteren op de klip. j
Dat is vooruitgang en baant den weg tegelijk i
tot nieuwen vooruitgang. I o
Wanneer dit denkbeeld spoedig algemeen de anarchisten, hun eigen geesteskinderen, zul-
postvat in de hoofden der machthebbenden en 1
we door de meerderheid van hen weer van het
zijspoor worden teruggevoerd op het rechte meening is daarom, dat de armoede moet
spoor, wachten ons tal van verrassingen.
Het is bekend dat de revolutionaire socialis- and, de anarchie, beschouwt als de spruit der
ten tot bespoediging van hun ideaal: de revolu- 1 sociaal-democratie, wat o. i. een groote dwaling
tie en wat daar achter ligt, in de toenemende j is.
len aantreffen.
Dat beginnen meerderen te begrijpen hun
x.x.u.xv.xx., uv «XXUVVUV JJJ.UUL WOi'-
I den tegengegaan, omdat men den grootsten vij-
armoede een machtig wapen bezitten en na
tuurlijk ligt het dus niet op hun weg om de
armoede te lenigen integendeel ter verster
king hunner gelederen kan de vermeerdering
van het proletariaat hun niet anders dan wel
kom zijn. Edoch is het geen dwaling welke
deze theoretici er toe leidt om in de revolutie
het eenig redmiddel te zien
Aan de revolutie, zegt Englander, ligt een
grootsche, zij het dan ook eenzijdige gedachte
ten grondslag. Ieder rebel is een genie, rebel-
leeren is zijn tijd vooruitsnellen, een poging
om een sprong uit den staat te doen, om het
geregeerd worden te ontvluchten. Een revolu
tie is een geboorte, een tot rijpheid komen,
een mystieke openbaring der toekomstige vrij
heid. Iedere barrikade is een altaar der vrij
heid, een ontkenning van den politiedwang, een
humoristische critiek op den staat, een beentje-
lichter van den staat, waardoor hij moet vallen.
Toch leidt de opstand niet naar het doel,
omdat hij altijd bedrogen wordt, en terwijl de
rebellie de hydra, de regeering, den kop af
slaat, opent zich aan den anderen kant weer
een nieuw gapende muil. Toen het Frankrijk
b. v. eenmaal gelukte om den koning Bode
wijk XVI kwijt te worden, werd het een offer
van Robespierre, daarna van Napoleon, Bode
wijk XVIII, Karel X, Louis Philippe, Lamar-
tine, Cavaignac, Napoleon HI, Thiers en van
de Panama-kliek. Maar het Frankrijk dat aan
niemand toebehoort, en dus aan alle Franschen,
dat Frankrijk is nog niet geboren.
Wij gelooven dan ook niet, dat derevolutie-
predikers werkelijk op revolutie willen aanspo
ren. Maar, wat men niet wil, kan toch door
ons toedoen gebeuren, niet waar? De macht
der suggestie verricht wonderen in onze eeuw.
Reeds zien we de anarchie krachtig opsteken
hier te lande, en bedriegen we ons niet, dan
zal deze partij de sociaal-democratie spoedig
overvleugelen.
Vooreerst omdat de anarchie, de geest van
verzet tegen alle regeering, de menschen in het
bloed zit als een erfziekte van het liberalisme.
En ten tweede omdat het liberalisme steeds
een machtig wapen gebruikt tegen de sociaal-
democratie door aanhoudend er op te wijzen,
dat het uit zal zijn met alle vrijheid in den
staat der sociaal-democraten.
Wij bepalen er ons toe, voorshands hier op
te wijzen, en dat het werkelijk zoo loopt met
de zaak, leeren ons de feiten.
Den Haag is als hoofdkwartier opgegeven,
omdat Nieuwenhuis zijn gelederen zag slinken
door het heengaan van talrijke anarchisten, zoo
zegt men.
Een waarheid is, dat de liberale economie
op den duur de gevaarlijkste tegenstanders in
i,
r.
16
16
J
J
11’
s-
3-
OEEKER COURANT
mms- y iiiiwmiHtiii ms be
'W
«■iffliBïiiiiioiissyfflrsmii.
A
