I
fflUUffl IIHET Hill
s
c
f
■IS- i I IDÏBTfflHUD NOR DE
1
«IfcWi Sitt
w
No. 22.
ACH T-E N
E ER TIG STE JAARQANGJ.
N-
■J
iv»
i’A
.4
!3b.
X
7»
r/J
i.
HeUöe S Tds 7“ d<> tc““
ZATKK IA (1
18 31 A A IJ T.
T 5V IJ I E jl.
door
als goed en als kwaad
BINNENLAND.
e
9
ge
en
over de keuze
Alle brieven
in te zenden.
Een forsche greep, of de maatschappij gaat
en
wet
over-
E5
;6.0l
ggj bijvoorbeeld het godsbegrip gestadig zich wijzi-
ff
Mrt.
:l3r
P/h
3,00
V
icra
ieliii
jn.
f 41
6i
31)1
Voor
strijdt
Wil dat niet enkele
maatschappij de weegschaal van het goed
worden beroofd van mannen en
n
g
i-W
k.-
keu
21,
3.50
Kennis voert tot wetenschap.
naar kennis die in den mensch werkt als
niet te lesschen zucht,
stoffen aandraagt
Deze CO ERAN T verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.— franco per post 11.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
Mededeelingen van de kieswet zijn op het
oogenblik schaars in de pers. In de Nieuwe
P. G. Ct. (anti-revolutionair) komt echter het
bericht voor dat de heer Tak van Poortvliet voor
nemens zou zijn een wijziging te brengen in
de formuleering der kenteekenen en dat hij
conform de opvatting van den minister Heems
kerk, niet langer als eisch zou stellenkentee
kenen van welstand en geschiktheid, maar ook
éen dezer beiden voldoende zal verklaren.
Voorts zou het in zijn bedoeling liggen' in
ieder geval begin October de kieswet in open-
j de Tweede Kamer te doen
brengen.
kwaad ter hand neemt, voor zulk een Staats
man is het thans een moeiljke tijd, omdat er
i op
wetgevend gebied, inzonderheid op dat der eco-
Er zullen weldra twee wetsontwerpen worden
ingediend, volgens welke de rechten van regi
stratie en leges, welke thans voornamelijk ten
laste van ambtenaren worden geheven, zullen
worden afgeschaft.
De minister van justitie heeft de procureurs-ge-
neraal bij de gerechtshoven aangeschreven om
een strafvordering te doen instellen tegen ieder
ciie faecalien van lijders aan een besmettelijke
ziekte met name Aziatische cholera, werpt in
openbare of andere wateren, die openstaan voor
de scheepvaart of wel voor andere doeleinden
benuttigd worden.
De minister van binnenl. zaken heeft, uit
overweging, dat tengevolge het overlijden
van den heer W. M. Oppedijk eene verkiezing
van een lid der Tweede Kamer moet plaats heb”
ben in het hoofdkiesdistrict Harlingen, bepaald
dat die zal worden gehouden op Dinsdag 4
April, e. k. en de herstemming, is die noodi»-
op Dinsdag 18 April daaraanvolgende.
Te Kampen en in de omliggende gemeenten
gaat een adres aan de Tweede Kamer ter tee-
kening rond, met verzoek eene verbodsbepaling
in het leven te roepen op het vangen, vervoe
ren en verkoopen van te jonge visch. Men
meent dat het hoogst gewenscht zou zijn te ver
hinderen, dat duizenden en duizenden kilo’s
visch worden verhandeld van zoo luttele groot
te, dat ze voor gebruik geheel ongeschikt is.
Tevens vreest men voor geheele ontvolking van
het vischwater, daar met ieder jaar de vangst
vermindert. Beperking van den vischtijd helpt
evenmin als eene bepaling omtrent de grootte
der mazen. Alleen een absoluut verbod van
het vangen enz. kan, meent men, in deze hel
pen.
ADJ Eli TEN TIEN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 7>/s Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever. J
verbinden
meer kwaad zijn. Deze twijfelachtige midden
stof laten we hier onbesproken.
De bijeengezamelde kennis wordt den mensch
voor een groot deel geleverd door do omstan
digheden, en het zijn daarom de veranderde le
vensomstandigheden van don enkelen mensch
zoowel als van de maatschappij, die de voort-
duiende evolutie hebben bewerkt in ons gewe
ten.
Op het gebied van den godsdienst zien we
In de Boodschapper komt een artikel voor,
waarin beweerd wordt dat de heer Beelaerts
van Blokland geen lid is, noch ooit geweest is
van de kiesvereeniging Nederland en Oranje,
terwijl hij blijkens het kamerverslag afwezig
was toen de beslissing in zake het voorstel-
Donner viel.
De Standaard, die van meening is dat deze
particularia, welke tot het politieke leven van
een afgevaardigde behooren, dus ook publiek
ter sprake moeten gebracht worden, zegt:
Nu dunkt ons, wat het tweede punt aangaat,
dat wie wettige verhindering heeft als een voor
zijn partij zoo gewichtig voorstel aan de orde
komt, wel zou doen, met aan den voorzitter der
Kamer de reden mede te deelen.
En wat het eerste punt aangaat, dat het toch
niet aangaat al de moeite en de geldelijk offers
voor den politieken strijd in de plaats zijner
woning aan anderen over te laten en zelf voor
een ander district afgevaardigde der Tweede
Kamer te zijn.
De Boodschapper, als locaal orgaan, kon hier
over deq heer Beelaerts wel eens interviewen
pching
^^economische ontwikkeling terugvoert naar de
dit godsbegrip weer op zijn schreden te-
||riigkeeren, en werkelijk zien we ook in toene-
!- |lmeade mate in onze maatschappij lijdelijkheid
3Ben de oude godsvrucht, d. i. vrees voor God.
IBveld winnen, zoodat de vrienden van den voor-
uitgang, die verzuimen andere en betere denk
beelden op economisch gebied te verspreiden en
|in de maatschappij te verwezenlijken, binnen
kortoren of langoren tijd nog eens strijd zul
len te voeren hebben tegen het clericalisme.
Liberalen dus, die geen rekening houden met
de tijdsomstandigheden, en doctrinair genoeg
sis doormaakt, te wijten aan toevallige omstan-
dat hun vrijheidsleer op econo-
voor alle tijden is, zijn bezig hun
graven.
De vrijheid van geweten waarvoor zij strij
den is zeker een heilig en heerlijk beginsel,
omdat het volkomen ligt in den natuurlijken
gang der ontwikkeling en omdat het ons zoo
doende bewaart voor revolutionair geweld.
Maar de economische ontwikkeling van den
Maatschappelijke!! toestand hier en elders is be-
zig onze samenleving zoozeer te bederven en
naar de lijfeigenschap terug te voeren, dat een
forsche greep zal noodig zijn om de vrijheid
der gewetensontwikkeling te redden.
De eerste voorwaarde waaraan een goed
Staatsman moet beantwoorden, is deze, dat hij
een open en helder oog heeft op de maatschap
pelijke ontwikkeling van zijn tijd.
-• een staatsman, die liberaal heet
voor de vrijheid van geweten, die dus
--j personen maar de geheele
l en
om te voorkomen dat zulk een interessant feit
nu ongemotiveerd ter kennis van het publiek
komt/
Mr. Haffmans lucht in het Venl. Weekbl.
nog eens zijn hart van de vrees voor den drei
genden storm, die opsteekt over de thans aan-
hangige kiesrechtontwerpen^
De zoogenaamde saut périlleux zegt hij
is een halsbrekende toer, dien men aan koor
dendansers moet overlaten. De invoering van
het algemeen stemrecht is de saut périlleux op
staatkundig gebied en vooral gevaarlijk tijdens
een regentschap.
waagstuk staan het gezag der over
heid (die weldra de gehoorzame dienares van
den zoogenaamden volkswil zou wezen), de
maatschappelijke orde en zelfs regeeringsvorm
en particulier eigendom op het spel.
Het voorstel is dus niet alleen diep ingrijpend
maar ook uiterst hachelijk.
En nu gevoelt ieder, dat dergelijke hooge en
gevaarlijke sprongen, welke nooit van staats-
manswijsheid getuigen, allerminst tijdens een
regentschap raadzaam zijn, en dat een Kamer
kleinmoedig genoeg om uit ijdele vrees voor
een hoopje levenmakers daartoe te besluiten,
een zware verantwoordelijkheid zou op zich
laden.
Nu merkt men wel van andere zijde op, dat
het volk ook stem in het kapittel behoort te
hebben, doch de heer Haffmans noemt dat een
onjuiste formuleering der quaestie. Want het
geldt de vraag, of de werklieden meesters zul
len worden, of de vierde stand zal regeeren.
En dat dit door de voorgestelde uitbreiding van
’t kiesrecht mogelijk wordt gemaakt, daar schuilt
het bezwaar.
En dat bezwaar wordt niet weggenomen door
de beweerde ordelievendheid onzer werklieden.
Waar daden spreken, zijn woorden overbodig.
WL1 verre van aan de sociaal-democraten hun
beste wapen uit de handen te slaan, schenkt
men hun met deze uitbreiding van het kiesrecht
het middel om zich langs wettigen weg van den
Staat meester te maken. Hunne blijdschap over
het indienen van dit ontwerp is dan ook zeer
verklaarbaar. Beter kans van slagen kon hun
niet geboden worden.
Zoo ooit, dan is hier het spreekwoord toe
passelijk
„Als de kat van honk is, dansen de muizen
op tafel.
De houding, door het Sociaal Weekblad aan
genomen en de woorden door den heer Wibaut
in het blad gesproken over de strenge vonnis
sen in Friesland gewezen, vinden afkeuring
in de Tijd. Zij spreekt van ziekelijke gevoe
ligheid. Blijven ernstige straffen uit, wordt
elk krachtig optreden van politie en justitie
haar als blaam aangerekend, dan zullen naar
zij doet uitkomen de waarborgen van veilig
heid, zoowel van personen als van goederen in
den staat niet weinig worden verzwakt. Op
steeds groot er schaal zullen zich de ongeregeld
heden herhalen. En dan
„Dan, als de maatschappij nog krachtig
noeg is, om zich tegen de anarchie te verwe
ren, zullen ten slotte de uiterste middelen moe
ten worden aangewend. Dan zal er geen quaes
tie meer zijn van het voor enkele maanden ge
vangen zetten van weinigen, doch dan zal in
het bloed van honderden van duizenden wel- iedeTievlTbeJin O
1 m’/aicr PSta-d tegen.het wet,tlg gez,ag °P Se- I bare behandeling bij
welddadige wijze moeten worden onderdrukt I brengen J
Li - J ouwen en Kinderen Van een candidaat der anti-revolutionaire nartii
vaders, die bij i m >t district Harlingen ter vervanging van den
Het is de dorst groote verwaarloozing valt te constateeren
verkt als een wetgevend gebied, inzonderheid op dat der
en voortdurend bouw- nomie.
stoffen aandraagt om de rede bezig te houden, i
Het is de daaruit voortgekomen wetenschap de helling af: ter rechter naar lijfeigenschap
welke s menschen geweten richt en hem op gewetensdwang, of ter linker naar de revolutie
ic er oogenblik zijns levens openbaart wat goed met den daaruit logisch voortvloeiende gods-
en wat kwaad is. I dienst der rede.
Natuurlijk liggen tusschen de op dat moment De vinger Gods wijst voorwaarts; door een
i -i erkende zaken een reeks aanhoudende wisseling en vernieuwing is het
als schakels de twee uitersten conservatisme daarom reeds in het Staatsbestuur
en die min of meer goed en min of i een indringer zonder meer, een factor, die de
maatschappelijke wet niet in overeenstemming
weet te houden met de begrippen van goed en
kwaad in de hoofden van het volkdie onmid
dellijk door verwaarloozing, disharmonie veroor
zaakt tusschen de twee banden waaraan heel
de menschheid voortwandelt, d. z. de wet der
rede en die van de maatschappij.
Er is in de maatschappij geen oogenblik rust,
Alles woelt hier om verandering ook het
godsbegrip.
God een vader der menschen, die niet toornt
en straft, maar lief heeft onuitputtelijk al
dus het begrip waaraan Jezus’ tijd zwanger
ging en waarvan Jezus de profeet was.
Ook dat begrip heeft zich reeds hier en daar
gewijzigddoor de opgedane kennis uit de om
standigheden des levens is het geweten bewerkt
en in zijn ^terugkaatsing van wat goed of kwaad
is eenigermate van kleur veranderd.
Zoo gaat de evolutie haar gang, steeds ken
nis opdoende en wetenschap verwervende, al
door twijfelende aan het begrip van het goede
en dit wijzigende.
En daarnaar regelt zich allereerst de mensch.
Aan de hand van het geweten schrijdt hij moe
dig voorwaarts, in de heilige overtuiging die
Maarten Luther bezielde, dat niemand ongestraft
zich vergrijpt tegen dezen meester.
Daarom weede maatschappij die den mensch,
aldus voortwandelend, den voet dwars zet.
UIT DE PERS.
het oproer en den gewapenden strijd tegen de
openbare macht omkomen.tt
«Kan aldus besluit de Tijd de mensch-
hevenheid aanraden, wellicht tot plicht maken
om, bij groote ellende, de betrekkingen der ver
oordeelden, terwijl dezen hun straf onder
gaan, zonder opspraak, in alle stilte bij te staan
- nooit zullen wij iets dergelijks geoorloofd
heeten, wanneer het, gelijk thans, wordt aan
bevolen als manifestatie; wanneer aan elke gift
indien al niet door hen zelven, dan toch door
anderen, de beteekenis wordt gehecht: vóór d.e
veroordeelden, tegen hun rechterswanneer, wil-
iens of onwillens, belooningen, huldeblijken of
schadeloosstellingen worden uitgereikt aan per
sonen, welke wegens vergrijp tegen de
en verstoring der orde door de wettige
heid worden gestraft/
zijn om te meenen dat onze tijd slechts een cri-
digheden, en
miscli gebied
eigen graf te
jgen bij de denkende menschheid. Een God van
toorn en geweld, straffende en vernielende met
Vuur, past volkomen in een tijd van overheer-
J en slavernij. Naarmate onze tijd in zijn
i. zij het in ietwat nieuwen
^BZggEi
£HEB
BSSF
c
J
L JKI
3.
i
