MHJWS- M llll[i;milMI,Hl Ml [||j
I
eertioste
n
No. 55.
l-
A R G A N G. 1893,
DE STEEN DER WIJZEN.
ver-
3
^yu, ue vreae der op-
bende tot hare beschik-
zal
ge
50,
5
i
de
aanschou-
iS
i.
i.
'71'
vier professoren in het openbaar hun
t over de oplossing, welke
er aan wenscht te geven. Professor
1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
belangrijk Ut„.
l
ADVERTENT1ÈN van 1
meer„7<2 Cents. Bjj abonnement
den uitgever. te vernemen bij
I
Melding makende van den uitslag der verkie
zing te Beverwijk voegde de Standaard er de
ze woorden aan toe: De lieer Borret is dus
gekozen, „ondanks alle blazen en snuiven van
de Maasbode.* Dat ’t laatstgenoemde blad wei
nig over den uitslag gesticht zou zijn was te
I verwachten. Trouwens ook de Tijd was maar
matig content met het verkregen resultaat, voor
al in verband met de houding, de laatste dagen
vóór de verkiezing door de leiders aangenomen.
De Maasbode ziet in de woorden van de Tijd
reeds een blijk van gewetenswroeging over het
vroeger gegeven advies om mr. Borret te steu
nen. Het roept uit:
„En dat reeds op den eigen dag der herstem
ming!
Maar wat zal dan ’t lot van de ÏWzijn als
de IK-man, zich nu alles meenende te mogen
veroorloven, meer dan ooit de leden der Ka
mer als schoolknapen gaat behandelen en gees
telijkheid en volk de wet gaat voorschrijven
de wet van het liberalisme en socialisme!
Waarlijk, er is reden voor die wroeging.
Wie had dan ook zoo iets kunnen voorzien
Gesteund door den radicalen en soeialistischen
Amsterdammer, leerde de Tijd het katholieke
kunnen bedwingen. Oranje
en daar gaat hetde pen
en een zachte gloed als van
besluit waardig de voorstelling;
er door verhoogd, en,
der Kamerdebatten heen,
verbijsterenden regen van
van prof, de
men ziet, tegenover dit groot volks-
de uitbreiding van dit voorrecht tot
meerderjarige mannelijke bevolking,
-----iJ voor geruststelling na, en een
- J---1 voor
deel aan het eind waarmee de liberalen
worden genaderd, die voor geestdrift niet ont-
vlambaar zijn, en deze hartstocht beschouwen
als een kenteeken van oppervlakkigheid, zoo
lang niet tastbare voordeelen, door berekenin
gen gestaafd, er hun voorspelling in vinden.
Waar zulke liberalen worden gevonden ook
en vooral onder de klassenvertegenwoordiging,
is de kalmte der adviezen, gevolgd door een
geestdriftig zuchtje, verklaarbaarmaar het zou
toch niet verkeerd staan, zelfs al liepen de
kiesvoorstellen en de toekomst der liberale partij
er ook gevaar door, wanneer tegenover een
heilig recht een warmere toon werd aangesla
gen en wanneer met waarlijk liberalen ijver en
liberaal vuur tegenover een bestaand onrecht
een bestraffenden toon werd vernomen, ja zelfs,
wanneer tegenover het vigeerend voorrecht der
bourgeoisie satisfaite de stem dor verontwaar
diging werd verheven
Dit schijnt ook prof, de L. te hebben ge
dacht, of wel, de hoogleeraar heeft zich ten
slotte niet meer
komt er dan bij
wordt zenuwachtig
Bengaalsch vuur 1
de totaal-indruk wordt
door het kruisvuur
te midden van een
amendementen, zal het advies
Louter in de harten der liberale heeren'worden
vernomen. Op het advies komen we nog terug.
UIT DE PERS.
hangige kiesrechtontwerpen de warmste is
i slagen!
tegenover de
het «r m,ee!in^ °P 23 dezer door
T Werkliedenverbond te houden,
in bescherming. Men weet dat deze meetin»-
e eg is ten gunste der aanhangige kiesrecht
ontwerpen. De Amst. heeft aan deze meeting
haar sympathie onttrokken omdat het Werklie
denverbond de sociaal-democraten heeft uitge
sloten en de heer P. L. Tak denkt er ongeveer
eveneens over.
eenvoudig richt tot hen die van kiesrechtuit-
5dlDS ,h.eü Jachten binnen de perken der
wet, en die dus niet staan op het standpunt
ingenomen door het sociaal-democratisch con
gres. Laatstgenoemden hechten aan het kies
recht, aan de geheele parlementaire werkzaam
heid geen waarde (tenzij als agitatiemiddel) en
het is dus alleszins begrijpelijk dat men met
hen met samenwerkt voor het thans onbeoogde
aoei.
»Wij meenden dat dit standpunt volkome.!
juist was aldus vervolgt het Sociaal Week-
blad en waren daarom reeds dadelijk min
of meer verbaasd dat de Bond voor Alg. Kies-
en Stemrecht terstond met R. v. A. meeting
en het plan om een contra-betooging te houden
opnam. Immers, men mag en moet aannemen,
dat de Bond voor Alg. Kies- en Stemrecht wél
iets om het kiesrecht geeft, en het klinkt dus
wel eemgszins zonderling, dat deze vereenimno-
gemeene zaak ging maken met hen die daar
aan met meer hechten, om een reeds uit°-e-
schreven betooging van medevoorstanders van
de kiesrechtuitbreiding in den grond te boren
„Let men evenwel op het overwegend soci-
aal-democratische karakter van den Bond voor
algemeen kies- en stemrecht, dan wordt zijn
houding hoe onlogisch en onverdedigbaar zij
ook moge wezen ten minste verklaarbaar
Ook dat de heer P. L. Tak in de Amst. van
5 Juli de meeting van het werkliedenverbond
betitelde met den naam van een „besloten »e-
zelschap dat (op den 23sten Juli) in Den Haas
zal vergaderen," verwonderde ons bij zijn
bekende sociaal-democratische neigingenniet
al te zeer, al hadden wij van hem verwacht
dat zijn sympathie voor de sociaal-democratische
leerstellingen hem niet tot zulk een onbillijk
en onjuist oordeel zou hebben verleid.
„Maar wat ons zeer verwonderde was, dat de
Amst. die zich nog kort geleden had onle
dig gehouden met een personeele critiek op
Meldt (een critiek die op dit oogenblik tot niets
hoegenaamd kon dienen) na zijn bezwaren
tegen den voorzitter van het Ned. Werklieden-
verbond, thans meende te velde te moeten trek-
ken tegen hetgeen door deze vereeniging zel
ve thans in zake het kiesrecht wordt gedaan."
Dat de meeting best achterwege had kunnen
blijven geeft het Weekblad gaarne toe, maar
er is nu eenmaal toe besloten en het is heel
iets anders geen meeting voor de kiesrechtont
werpen te houden, dan een meeting, die ten
gunste gehouden wordt, te doen mislukken.
En dat doet de Amst., terwijl het op den koop
toe nog een pleidooi houdt ten bate van het re
volutionaire standpunt der sociaal-democratische
partij.
’t Soc. Weekbl. eindigt als volgt
„Wij willen aan allen, die de aanhangige
kieswetten ingevoerd wenschen te zien ernstig
op het hart drukken, den raad van de Amst
met te volgen. Het gaan naar de meeting in
Amsterdam (uitgeschreven door de soc.-dem.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.- franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
volk stemmen voor het algemeen stemrecht, dat I
tronen omversmijt en de maatschappijen over-
- --Mgers.
En nu hebben eerst de laatste dagen de I
TI?T‘d’/e dagen’ waarin de redevoe
ring ophield redeneenng te zijn en een farce
wera j
waarin leeuwerikken en leugens de boeren
moesten bekeeren tot het algemeen stemrecht
der socialisten;
waarin in proza vertolkt werd het versje, dat
de Kennemers aanspoorde den Brabanters „op
hun kop" te slaan; F
waarin een blad, door een priester geschre
ven onder den rook van Haarlem,
noemd werd;
waarin de dronkenschap van den hartstocht
deed zwelgen in de hoop op aanstaande zege
praal en deze begroeten als middel tot een nieu
we machtsoverschrijding.
Ja nu zal de aanvoerder met zijn krijgsknecht
het Eeo-feest komen vieren en de herder der
gemeente, in zijn heiligst recht getroffen, zal
het mogen aanzien.
„Ja, nu zal het vrede zijn, de vrede der op
perheerschappij, die een bende tot hare beschik
king heeft, om de „oomes“ publiek te laten be
spotten.
Wie denkt bij zulke toestanden niet aan den
profeet, die wenschte te sterven, om de ver
woesting van Israël niet langer te
wen
Wie met dien IK-man wordt bedoeld
niemand duister wezen die den strijd volgt’ wel
ke de Maasbode tegen Schaepman en zijn aan
hangers voert. De „leeuwerikken", waarvan
hiervoren sprake is, zien op een uitdrukking
door dr. Schaepman in een verkiezingsspeech
gehouden. De r.-k. kiesvereeniging, die wei
gerde voor Borret te ijveren en onthouding pre
dikte, houdt haar vergaderingen in het gebouw
„de Poort van Cleef, van ouds de Leeuwerik"
en dr. Schaepman sprak bij wijze van aardig^
heid steeds van de kiesvereeniging onder dezen
naam.
De Amst. is natuurlijk tevreden.
Het deed het blad genoegen, dat een groot
deel der kiezers zijn stem onthouden heeft aan
een candidaat, die getoond had den moed te
missen om in overeenstemming met zijn over
tuiging te handelen.
„Deze grief tegen een candidaat, die overi
gens ook door ons gesteund had kunnen wor
den, aldus vervolgt het blad, was zóó overwe
gend, dat wij meenden niet te mogen zwijgen
toen hij het werkelijk tot een herstemming
had gebracht.
„Doch niet alleen de verwerping van den
heer v. Loenen Martinet, ook de verkiezing van
den heer Borret doet ons genoegen. Daardoor
toch heeft het democratisch element onder de
katholieken steun gekregen. Zoo is een
Schaepman-partij mogelijk geworden. Want
wat zou er van deze terecht gekomen zijn al
thans vooreerst, wanneer de slag te Beverwijk
door hen verloren ware? J
„Natuurhjk heeft een groot aantal kiezers
ook bij deze gelegenheid aan niets hoogers dan
aan clericaal en anti-clericaal gedachtde vraag
of Borret een democratisch-gezind candidaat was
werd door hen niet eens gesteld. Ware dit an
ders geweest, de meerderheid, door Borret ver
worven, zou nog veel grooter zijn geweest
Dat do houding van de Amst. in dezen strijd
met overal wordt gewaardeerd kan blijken uit
de volgende opmerking van Gelria:
„De „moreele" politiek van de Amsterdam
mer kan het zich tot een eer rekenen gezorgd
te hebben dat van de twee vrienden der aan
aanhef zijner brochure, waarin hij alle gemeen-
I schap met de radicale heethoofden ontkent en
plossing zich uitgeeft voor censervatief-liberaal, koud, aan de kerkvervol;
nuchter tegenover de vragen van den
heeten.
Van
hebben
oordeel uitgesproken
de minister r
Spruijt, gevolgd door zijn collega’s Buys, Quack
en de Louter, hebben er achtereenvolgens hun
raeening over gezegd, daarbij omstuwd door
een respectabel getal van brochure-schrijvers.
Opmerkelijk, wanneer we deze groep van
leidslieden overzien, is, allereerst dat ze, voor
zoover hun gezicht niet achter een masker ver
borgen is, allen behooren tot de partij der li
beralen. Immers, van de andere staatkundige
partijen vernam men over dit vraagstuk weinig
meer dan wat zich in een krantenartikel laat
samenpakken, geen proviand dus voor een reis
van eenigen duur, maar zooveel ieder meende
te kunnen en moeten meedragen voor een uit
stapje op het afgebakend terrein.
Maar doorwrocht, degelijk en lang waren de
artikelen van de liberale hoogleeraren en van
den leeraar J. Versluijs.
En omdat we niet zouden mogen onderstellen,
dat het hier geldt een quaestie, inzonderheid
voor de liberalen, ligt de onderstelling voor de
hand, dat we in dezen steen der wijzen hebben
te zien een bij uitstek liberale quaestie wat
alle liberalen, of die zich zoo noemen, niet toe
geven bijvoorbeeld niet de „bescheiden libe
ralen," zooals de Deventer Crt. deze broeders
aanduidt.
Een andere opmerking geldt de voorzichtige
bewijsvoering van de hoogleeraren Buys en de
Louter tegenover den losseren toon en betoog
trant der twee andere ambtsbroeders. Ook
hier ligt een ruim veld open voor onderstellin
gen.
Een er van, naar onze meening deaanneme-
tijkste, is, dat bij de proff. Spruijt en Quack de
gedachten meer uit het hart zijn voortgekomen;
bij den eerste gewekt door vrees en bij den
atste door hoop, terwijl de andere twee ad
viezen meer streng logisch zijn gestempeld en
dus te beschouwen zijn als de vruchten van
het koude verstand. Niet onmogelijk evenwel
‘a deze koelere redeneertrant een weinig bestu
deerd om meer effect te sorteeren immers,
er zijn er in den lande niet weinigen, die aller
eerst vragen naar den naam van den adviseur,
daarna informeeren naar zijn politieke richting
“h ten slotte nog gaarne weten willen, of in
!1Jh advies niet een vleugje enthousiasme te
lespeuren is.
^oo dacht zeker ook de schrijver der brochure:
>ia hoofdzaken ongewijzigd" er over, die waar-
chijnlijk geen colleges geeft en daarom zijn
laam beter gezwegen achtte. Immers, dat de
han een ervaren tacticus is, blijkt reeds in den
Naar menschelijke berekening is de opo
der kiesrechtvraag in ons vaderland een werk koel en
van zoo monstrueuzen om vang en vordert het dag.
zooveel scherpzinnigheid, dat men onwillekeurig Zooals
herinnerd wordt aan bet opsporen van dien belang en
mysterieusen steen, den steen der wijzen ge- 70°/u der
is het kalmte
af de adviezen des heeren J. Versluijs voorspiegeling van, op berekening gegrond
iktf
■8
I
6
1
■S‘
to
vd.
en
‘Itje
laas
uko
l te
ttje
r.te
S UHI K O IKAVT.
fflMTE I ffl IRROUSSffiW Sld
