SUMS- H IDMfflTIHlO BR 1
s
raffll i B MOIHIHiN BB.
I
BB
'AA-'.''
Waarom landnationalisatie? j
No. 80.
3893,
Waarschuwing.
A O H T-E N-V E E R T I G STE JAARGANG.
O
her
>ur
Bl
Z A T E Ii I) A (1
i
leton-nummer 153.
voet
59.
#1
L
-
Alle brieven
in te zenden.
zoogenaamde betere kringen, zich toeleggen op
het verwerven van een bestaan dat arbeid nooh
rije
A.
IN
.00
00,
eur
00,
50,
00,
kil.
rd
lui
en
40
a
a
0.
-
ct.
716
n 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
/2 Cents. j>ii abonnement is de prijs
-i te vernemen bij
ADVE11TENT1ËN van
voor eiken regel meer 7’;2
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent
den uitgever.
Deze CO VRANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden I.—franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
aan ruim 1 ’/2 milli-
een som van 92’/2
bedragen nog de uit
gaven welke de particuliere liefdadigheid zich
veroorlooft.
Men spreekt zooveel over de overproductie
van waren en bijna in ieder huis ontbreekt nog
iets, hetzij aan kleeren, schoenen, kousen, voe
dingsmiddelen zoo niet op de bel-étage dan
onder het gewone burgerdak.
Het is nog zoo heel lang niet geleden dat
men voor de taak, om een verzachtende drup
pel te laten vallen op de armoede en ellende
der menschheid, slechts bijzonder begaafde men-
schen wilde aangewezen zien.
Zulk een menschenvriend werd aangeduid
met den bijzonderen naam „philantroop", en
deze naam werd alleen ioegekend aan die wei
nige menschen, die belang stelden in het wel
en wee vooral in het laatste hunner
medemensehen en die met milde hand uit eigen
vermogen uitdeelden of wel voor eenig liefda
dig doel bij hun begunstigde medemensehen
gingen collecteeren.
Maar men is tot het inzicht gekomen, dat
i en hieruit heeft
7 O C T O IJ IS
zijn aanslag op den bij de wet bepaalden
te voldoen.
Sneek, 6 October 1893.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
U 1 T DE PERS.
?n h6?. j°nS3te nommer van de Vragen des
Bijds wijdt mr. J. A. van Gilse een beschou
wing aan het Kiesrechtvraagstuk in zijn tegen
woordige phase.
Als stellig voorstander van het ontwerp-Tak
van. Poortvliet toont de schrijver zich weinig
gesticht over de vertraging die het werk heeft
ondervonden. De toeleg, om de spoedige in
werkingstelling der wetten te verschuiven, is
gelukt en de meerderheid die zich daartoe liet
vinden, zal aan het verwijt niet kunnen ont
komen, dat zij do zaak op de lange baan heeft
willen schuiven,
Welken loop de zaken nu zullen nemen, acht
hij moeilijk te voorspellen. Hij vertrouwt in-
tusschen dat de regeering zeer stellig elke voor
gestelde wijziging zal afwijzen, waardoor, mid
dellijk of onmiddellijk, de census hersteld, op
nieuw tusschen kiesrecht en belastingheffing
een band gelegd wordt. De amendementen
van de heeren Van der Kaay c. s. en Kolk
man c.s. zijn dus in des schrijvers oog stellig
onaannemelijk, terwijl zij overigens naar hfi
nog betoogt zeer stellig in strijd met de
Grondwet zijn, wijl zij voor kenteekenen, die
de Grondwet wil, slechts één kenteeken aan
geven.
Voorts verdedigt de heer Van Gilse de schrijf
proef tegen de aanvallen daarop gericht, o. a.
in het amendement van de heeren Van Alphen
en Mackay. Hij is van meening dat de schrif
telijke aanvrage, waaruit èn belangstelling èn
elementaire kennis blijkt, toch altijd grooter
waarde heeft dan de hoedanigheid van gezins
hoofd. Het amendement, waarin die gezins
hoofden tot kiezers worden gemaakt, wordt
daarop mede door hem onder handen genomen
en bestreden als ondoeltreffend. Ook de amen
dementen, die den leeftijd hooger willen stellen,
bestrijdt de heer Van Gilse, terwijl hij overigens
ook ten opzichte van de zoogenaamde bevrien
de amendementen een gereserveerde houding
aanneemt. Het voorstel o. a. van de heeren
Goeman Borgesius c.s., om diegenen van de
stembus te weren die in ’t laatstverloopen jaar
veroordeeld zijn wegens dronkenschap en dus
van hen aan te nemen dat zij het kenteeken
van geschiktheid missen, noemt hij een bijzon
der stout vermoeden.
Volgens den heer Van Gilse zal het onder
zoek der amendementen duidelijker dan ooit
aan het licht doen komen, dat het ontwerp van
den heer Tak van Poortvliet, wat de kern be
treft, een oplossing geeft van het raadsel, door
art. 80 der Grondwet gesteld, welke tot dusver
nog door geen andere is overtroffen, ’t Is mis
schien mogelijk langs anderen weg evenveel
kiezers te verkrijgen, maar ’t is onmogelijk een
andere finale kieswetuitbreiding binnen dé gren
zen der Grondwet te geven. Do conservatie
ven kunnen trachten een spaak in ’t wiel te
steken en de aanneming beletten, hun werk zal
z. i. van korten duur zijn. Want de ten on
rechte staatkundig onmondig, gehouden groot-
twijfel spoedig op de ondubbèïzinnigste wijze
door een ingrijpende verandering in het vigee-
1 rend stelsel der economische verhoudingen en
1 wel in deze richting, dat de behoeften en ge-
metingen, die het leven in overvloed aan en-
i kelen aanbiedt ten koste van alle overigen, en
zelfs zonder daarvoor arbeid te moeten verrich
ten, dat die voordeelen voor het leven der
maatschappij worden aangewend ten beste van
allen.
De eeuw die we welhaast zullen binnentre
den is ongetwijfeld de eeuw van den overgang,
waarin het individualisme met zijn ontoereiken
de philantropie zal plaats maken voor het soci
alisme met een rechtvaardige verdeeling der
goederen
Is dan de tegenwoordige verdeeling der goe
deren niet rechtvaardig
Neen, zeggen we, in dien zin, dat op geen
enkel gebied van produktie aan den arbeider
ook maar eenigermate wordt toegekend van
hetgeen hij voortbrengt.
Dit geldt niet alleen voor den arbeider die
met zijn handen werkt, maar ook hem die ar
beidt met het hoofd.
Hoe nu een meer met recht en billijkheid
overeenkomende goederenverdeeling te verkrij
gen?
En dan kan het antwoord in geen geval zijn,
dat men gelijkmatig moet uitdeelen hetgeen ge
produceerd wordt.
De economische gerechtigheid eischt niet dat
alle menschen even hard werken en even min
dat ze evenveel genieten; dat ze even rijkzijn.
Zij eischt slechts, dat iedereen zoo mogelijk ten
volle wordt toegekend wat hj voortbrengt.
Zij die op dezen grond het privaat-bezit ver
dedigen tegenover de sociaal-democratie, moeten
de bovenstaande stelling onderschrijven.
Welnu, den weg om daartoe te komen is de
weg der landnationalisatie, die daarom met vol
le recht den naam socialisme toekomt.
De BURGEMEESTER van Sneek,
Overwegende, dat zich te Uitwellingerga in
de nabijheid dezer gemeente een tweede geval
van CHOLERA ASIATICA heeft voorgedaan
in hetzelfde schip, waarin ook het eerste geval
voorkwam
dat het Water in do Oosterbrugsloot door de
uitwerpselen der lijders is verontreinigd en met
Cholera-kiemen is besmet, zoodat het gebruiken
van Water in een wijden omtrek aldaar, zon
der dat dit vooraf goed is gekookt, dreigend ge
vaar voor besmetting oplevert
""W aarschuwt
de Ingezetenen van Sneek om geen water hoe
genaamd ongekookt te gebruiken.
Sneek, 2 October 1893.
De Burgemeester voornoemd
ALMA.
BEKEN DM ~A K I N G.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der I
gemeente Sneek, maken aan de ingezetenen be- ste helft der mannelijke “buïgers zou zond“èr
rnhi’or hep 1°°r hen v^stg,estold Suppletoir- twijfel spoedig op de ondubbelzinnigste wijze
kohier van Belasting op de binnen deze ge- doen blijken, dat zij niet de vertegenwoord?.
- ri --A03, ging alleen der bezittenden, nu juist bii uitstek
en Gemeente-Ontvanger ter invordering bekwaam en bevoegd achten om aan de sociale
is ingezonden, en alzoo een ieder verplicht is, vraagstukken, waarbij bovenal de belangen der
Bij deze Courant behoort aia Bijblad Feuil- I
-- Wat onzen tijd vooral kenmerkt is de zucht,
waarmee allen, en niet in de laatste plaats de
moeite vereischt het toegeven aan deze zucht,
i het jacht maken op winst, is echter een nood-
j zakelijk gevolg van de economische wetten,
i waardoor we ons nog laten beheerschen, ook al
leidt het tot verwaarloozing van de ideale goe
deren der menschheid.
Een oogenschjjnlijk zonderling feit is, dat het
nationaal vermogen van een volk in zijn totaal
kan toenemen, terwijl de welvaart der burgers,
de individueele welstand bij de groote massa
afnemen kan. Bij al de milliarden van het
nationaal vermogen en bij onze wereldhandel,
voelen we dat de armoede en de gedrukte
toestand langs de geheele lijn toeneemt.
De natie in haar geheel als maatschappij,
heeft veel milliarden vermogen en de staat heeft
schulden. De nationale rijkdom neemt toe,
terwijl het zelfs den van sociale gedachten
meest afkeerigen professor niet gelukken wil
het verschijnsel weg te redeneeren, dat de ar
moede der massa niet af-, maar toeneemt.
Zeldzaam komt het voor, dat iemand die nog
in welstand leeft, ten volle beseft hoezeer de
ellende om zich heeft gegrepen-en welke groote
veroveringen het pessimisme maakt in de be
schaafde menschheid.
En toch behoorde niemand zich er aan te
onttrekken wanneer hem de werkelijkheid voor
oogen wordt gesteld, want in de gegeven ver
houdingen is niemand, die vandaag nog rijk is,
in staat te weten, of hij niet morgen reeds den
arbeider benijdt, die tenminste een plaats heeft
waarin hij voldoende zijn brood kan verdienen.
In het jaar 1885 werd in Duitschland door
de openbare liefdadigheid
oen menschen uitgedeeld
millioen mark veel meer
Bi
van
op te merken, zjch het idee ontwikkeld om langs anderen wen
n mof LzA i v
menschehjke maatschappij gezond moet worden
bij verbetering van het eene zeker
i mag ook op het andere gebied ge-
maar
erkentenis, dat men, om werkelijk te
zoo talrijk de misstanden zijn op maat
schappelijk gebied, evenzoo veelvuldig zijn de
aan te
I brengen; de versnippering va:
I ierbij in den laatsten tijd valt
I 18 niet boven bedenking verheven met het oog
den ernst en drang van den nood.
I.
Het denkbeeld der landnationalisatie is om
vangrijk de inhoud er van zoo rijk, dat de
mogeljkaeid om de gronden van deze hervor-
mings-idee uit te putten boekdoelen vullen zou.
Onze taak kan daarom geon andere zijn dan
in scherpe trekken en in voor ieder verstaan-
baren vorm uiteen te zetten, wat ons aanleiding
gaf dit denkbeeld aan het volk mee te deelen,
en een beweging er voor te wekken, die reeds
zoo vele, heftige aanvallen ten gevolge had,
gericht op de dragers van het denkbeeld, de
zoogenaamde landnationalisators.
Aldus luidt de aanhef eener brochure van
het Rijksdaglid Ernst Harmening, voorkomen
de in het tijdschrift „Frei land”.”
Het is nooit gemakkelijk geweest vertrouwen
ie winnen voor plannen, wier uitvoering een
diep ingrijpende verandering in de bestaande
wetten tot voorwaarde had en zoo moeten
ook wij rekening houden met het weinigje wel
willendheid, dat zeer natuurlijk wordt in acht
genomen tegenover ieder, die beweert een mid
del gevonden te hebben waarmee de kwaal on
zer maatschappij zou zijn te genezen.
Men spreekt heden ten dage zeer veel over
die sociale kwaal.
Ook zou men ze wel gaarne mee de wereld
uithelpen en werkelijk spaart men geen pogin
gen om verbetering aan te brengen in een en
ander. Men bestudeert de sociale quaestie, men
zegt er zijn gedachten over en laat die steunen
°P gronden, ontleend aan een of ander werk
over sociologie, maar-de last en de moei
te zich op den hals te halen, verbonden aan
net optreden tegen de heerschende begrippen,
daartoe ontbreekt de moed.
Men deinst er voor terug, als oorzaken der
sociale kwaal aan te wijzen de economische en
maatschappelijke verhoudingen, waarin wij al
len als het ware zijn ingeleefd.
Men bespeurt de aanwezigheid der sociale
kwaal op het gebied der moraal, der ethiek.
Kortom in het leven, zoo maatschappelijk, als
economisch van hot volk.
Ongetwijfeld is dit juist gezien; want er is
samenhang tusschen deze verschijnselen en die
samenhang is het causaal verband, oorzaak en
uitwerking.
Dit te erkennen leidt tot de gevolgtrekking,
dat men bij verbetering van het eene zeker’
verwachten mag ook op het andere gebied ge
nezend te zullen werken, maar ook volgt uit
deze erkentenis, dat men, om werkelijk te
i helpen, aan alle kanten moet ingrijpen.
En eoo talrijk de misstanden zijn op maat-
Pogingen om verzachting of genezing
rlWn»- - v aav/V -*■* J
krachten, die philantropie niet voldoende is
hulp aan te brengen de idee namelijk, dat de meen1te gehouden wordende Honden, dienst 1893, ging alleen der bezittenden,
3 aan den Gemeente-Ontvanger ter invordering I
so"
.030
L
16
16
613
6 43
7 5
8 35
91.4
929
9tó
95')
108
1015
•an
d.
ietcr
d,-
e de
6 50
7-
77
7 20
8-
8 -
8 15
8 35
8 45
SNEUEER COURANT.
9ÓÓ
(1 85 -V
1W K'.
4
1
3
Z
■5
v W f - v**xx*^
