£J BB IMlMfflf Sffl.
I
I
I
JAARMARKT of KERMIS
No. 64.
V IJ F T I G S T E J
1895.
IO
U O U S rJ? u s.
MODERNI^EEREN.
U I T
DE PERS.
die
Bij deze Courant behoort alg Bijblad Feuil
leton-nummer 201.
Alle brieven
in te zenden.
Deze CO URANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
wachten tenzij van een politieke daad,
ke daad, ook daarvan heeft ze nog geen
omlijnde voorstelling, maar ze wacht
feit dat redding brengen moet,
maatregelen, een wankelende houding,
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek maken bekend, dat de
alhier dit jaar begint op Vrijdag den 16den
Augustus, des morgens acht uur, om te eindi
gen op Vrijdag den 23sten Augustus d. a. v.
des morgens acht uur, en dat vóór den 2östen
dier maand alle kramen, disschen, tenten enz.
zullen moeten zijn afgebroken en weggeruimd.
Tevens wordt herinnerd aan art. 12 der Al-
gemeene Politie-Verordening, waarbij is be
paald dat niemand eene tent, kraam, tafel of
iets dergelijks op den voor den openbaren dienst
bestemden grond mag opslaan of daarop uit
stallingen van goederen hebben, dan overeen
komstig de aanwijzing van den Marktmeester
of, bij ontstentenis van dezen, van de Politie
en na voldoening van het marktgeld.
Sneek, 19 Juli 1895.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
Over de benoeming der Staatscommissie voor
het vraagstuk der werklieden-pensionneering
spreekt de (antir.) Nederlander hare vreugde
uit, omdat er nu tenminste kans bestaat, dat
men spijkers met koppen zal slaan. Het tijd
perk van verdachtmaking en groote woorden
moge plaats maken voor een tijdperk van on
derzoek en argumenten.
Niet alleen de aanwijzing van de kwaal,
maar ook het geneesmiddel zal, naar de schr.
verwacht, ter sprake komen, en onderzocht
worden, of door de wegneming van een kwaal
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cental
voor eiken regel meer 7*^ Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
maar door list, slimheid, geslepenheid of bedrog
wordt bemachtigd. Het intellect zou in verval
geraakt zijn, wanneer men dus voortging den
mensch te schatten naar wat hij geldelijk praes-
teeren kan.
Sinds fatsoen als logika der mode niet zon
der intellect tot zijn recht komt, is de leer van
prof. Opzoomer: dat de wereld zal overwinnen
in het teeken van ’t intellect, in koers gestegen.
Het intellect is bestemd het dogma der demo
cratie te worden maar als elk ander dogma,
ook het godsdienstige, heeft het zonder ophou
den te kampen tegen de zelfzucht.
Het „elk voor zich” blijft in de gemeenschap
bewust of onbewust de drijfveer van de groote
meerderheid der democraten. Na deze bekee-
ring tot de democratie, ze zij algemeen, moet
men zich wachten voor illusion.
Wanneer naar den wensch der Liberale Unie-
mannen elke wettelijke bevoorrechting van het
kapitaal heeft opgebouden, zijn we een stap
vooruit in de richting van verbroederen, maar
’t blijft niettemin een bescheiden stapje zoolang
kapitaal zijn maatschappelijke bevoorrechting
niet behoeft prijs te geven, integendeelde
kracht en den invloed aan dit voorrecht ver
bonden, ziet toenemen. Het is misschien de
heraut, die als voorlooper een meer radicale
bekeering aankondigtmen noeme hem demo
craat, veel meer dan de naam is het niet hoog
stens is het de democraat in den dop of in
negligé.
’t Is niet het geloof dat bergen verzet, maar
het geloof dat zich voegt naar de veranderde
tijdsomstandigheden niet een broodgeloof, maar
toch een geloof dat berekeningen maakt en
zaken wil doen niet de vrijmetselarij die uit
kracht van overtuiging zich verzetten wil tegen
de overheersching van ’t vrije geweten, maar
de vrijmetselarij die zich zelf in den kring van
„fatsoen” en „stand” wenscht geplaatst te zien
of’ dio er een voordeeltje uit slaan wil. Maar
het besef van de gelijkheid en de rechten! der
menschen is het niet, ’t Is niet door de stra
len van het nieuwe licht dat deze bloem zich
in den knop zet, maar door de zelfzucht, die in
den bloemtuin werkzaam is en elke bloem in
spireert om warmte te zoeken in de stralen der
rijzende zon.
Zoo komt het ons voor, en in die meening
valt het niet moeilijk een verontschuldiging te
vinden voor de oud-liberale „achterblijvers.”
Men wordt geen oprecht democraat door be
rekening van kansen, door het oog te richten
op succes en door voor te geven dat de Man-
chesterleer uit moet hebben, terwijl men intus-
seben een groote zaak opent met het doel de
kleinere te verdringen en zelf groot te worden.
Noch door liefelijk klinkende melodieën, noch
door zoete woorden of zachte zeden forceert
men de te lang gesloten poorten van het zelf
zuchtige kapitaaleen bekeering ten halve kan
hoogstens nuttig zijn in zoover het van gesla
gen vijanden halve vrienden maaktde oppo
sitie is minder krachtig voor ’t öogenblik, maar
wat beteekent een halve vriend?
Is een heele vijand niet verkieselijker
wijking van enkele millimeters van het vroe
ger standpunt, dat alles is in dagen van crisis
alleen voldoende om een partij, die zich daar
mee tevreden stelt, te verpletteren Engeland
kan in dat opzicht een leerzaam voorbeeld zijn
voor hen die de liberale partij willen hervor
men en die verzoening wenschen met bereke
nende radicalen. Maar, vraagt men, de bewijzen?
Ze zijn er te over dat de maatschappelijke
crisis van leden lang zal zijn opgelost vóór de
liberale partij zal zijn gereorganiseerd en her
vormd naar den zin en de methode van de
heeren Kerdijk c. s. Daarom mag o. i. de Li
berale Unie als ontbonden worden beschouwd
de twee deelen, die vrij wel tegen elkaar op
wegen, drijven elk op eigen gelegenheid af naar
zee, beide met de liberale vlag in top, beide
hun best doende om elkaar de loef af te steken
om zooveel eerder in den grooten waterplas
terecht te komen en te verzinken.
Het komt ons voor dat de liberale partij heeft af
gedaan op sterven na dood. Men deed beter het
wegterend lichaam niet meer te plagen met medi
cijnen of versterkende middelen. De bedoeling
mag goed zijn, maar de toestand van land en
volk eischt gebiedend dat de dooden hun doo-
den begraven.
Het nieuwe licht schijnt alomme. In zijn stra-
lengloed beijvert ieder zich zijn uiterlijke ge
daante te wisselen men is beducht door ouder-
wetsche kleederdracbt te worden ingelijfd bij ’t
komisch regiment, ook zijn er die in zich
zelf hebben gevoeld dat hun uiterlijk voorko
men iets komieks heeft„om te slagen”, is
het parool van heden, en daartoe is een fat
soenlijk voorkomen vereischte en voorwaarde
sine qua non.
j Wat fatsoenlijk is valt niet altijd juist te be
palen fatsoen varieert, want fatsoen is bere
deneerde mode. Wat de mode voorschrijft zon-
I der commentaar, wordt door fatsoen gecommen
tarieerd en na eenige overwegingen gedecreteerd.
Het Jan Rap-geslacht is en blijft talrijk on
der ons hoevelen er toe behooren mogen, toch
wordt de meerderheid afgeschrikt van Jan Rap
don hoofdman hun aantal komt te helderder
aan ’t licht naarmate van het nieuwe licht
i meer glans afstraalt of de kansen voor dat nieu
were gunstiger worden.
Iu de kerk, in den staat en in de maatschap
pij hangt het er slechts van af, hoe de nieuwe
gedachte wordt aangekleed door de propagan
disten, want de eene verkapte volgeling schaamt
zich voor den ander zoolang do gedachte ko
misch ingekleed is.
Weet de propagandist het decorum bij de
inkleeding te bewaren, dan is zijn succes zeker
I en de verovering der oude-gardeveste een reeds
half volbrachte taak.
Hierin ligt voor propagandisten een vinger
wijzing om het komische in eigen opvattingen
te bedekkendaarentegen dat van de tegen-
I partijders te ontdekken. Het komische regeert
i de wereld in dién zin, dat de meerderheid er
■voor op de vlucht slaat en de working majority
I er wapenstilstand mee sluit. Die op de vlucht
u gaan voor ’t komieke element zoeken een on
derkomen bij dame fatsoen, maar sinds ook de
ze dame met eenig oponthoud trouw de mode
volgt en deze hoe lang zoo meer grillig wordt,
l is ook deze schuilplaats niet betrouwbaar meer.
Zoo wordt het vertrouwen en de vaste levens
regel meer uitzondering dan regel en „om te
slagen” ziet men bij hoog en laag de zonder-
I, lingste opvattingen elkaar verdringen bij hoog
L vooral is het feit opmerkelijk, en dit verschijn
sel is verblijdend, in zoover het ons herinnert
aan de gelijke afkomst van alle menschen.
Dit feit en deze herinnering komen dagelijks
voor in dezen tijd ze komen de democratie
ten goede. Het individualistisch uitsteken blijft
bÜ alle beweging hoofddoel, maar de maatstaf
is een andere geworden. Het deftige van den
kapitalist wordt verdrongen door bet deftige in
tellect. De waarde van het kapitaal blijft on
miskenbaar, stijgt zelfs naarmate het moeilijker
Wordt kapitaal machtig te worden, maar de
waarde van het intellect wordt steeds hooger
geschat, naarmate de feiten zich vermeerderen
-■J ons bewijzen dat kapitaal niet door intellect
De democratie wordt op die wijze geënt met
de bedorven griffel der politiek indien het
gelukken magdeze bedenking is niot futiel,
wanneer de geavanceerde liberalen hun half
heid blijven volhouden, zelfs door de oude veste
der partij te willen zuiveren van hen die aan
het oude beginsel vasthouden en van de halve
bekeering niet willen weten. De partij in wor
ding, waarbij zich waarschijnlijk een deel der
radicalen zal aansluiten, heeft misschien een
bestemming inde toekomst; ze kan stootkus
sen worden in den strijd tusschen conservatie
ven en democraten of valscherm voor bang ge
worden radicalen een staatkundige rol zal deze
radicaal-iiberale partij waarschijnlijk niet spe
len. Tenzij men aan wonderen gelooft, zal
men ons toestemmen, dat van een wederge
boorte, die niet zooveel doenlijk alle banden
afsnijdt waarmee aan het oude wordt vastge
houden, geen kracht kan uitgaan die tot de
overwinning leidt. Stelt men werkelijk zoo
groot belang in de medewerking der liberale
partij naar vroegere samenstelling? Wat zal
er dan worden van de hervormingsplannen
Niets, niemendal, want de meerderheid der li
beralen, indien ze hun vroeger standpunt vaar
wel zeggen, zullen een flinke stap naar links
of rechts willen maken. Ziet de liberale par
tij in massa eindelijk in dat haar standpunt
„überwunden” is, dan is de nood welzoo hoog
gerezen dat ze den boeg wenden en niet zich
vergenoegen zal met een of twee graden uit
de koers te gaan, waarmee men ten slotte toch
op ’t zelfde punt uitkomt. Tot heden is de li
berale partij alles behalve democratisch haar
leiden in die richting zal niet baten.
Beter resultaten wacht de democratie van beslis
te daden. Een kieswet van Houten speelt in de
kaart der democratie ook zou de vooruitstre
vende fractie der liberalen, indien het haar
meenens is ten minste, de democratie in de
hand werken, door zich stoutweg aan de Libe
rale Unie te onttrekken en een nieuwe partij
te vormen. De veldheeren beraadslagen lang
over de keus eener juiste formulemen kent
de diepte van het vischwater niette diep
raakt men in ’t hout, te ondiep vangt men
slechts kleintjes. Intusschen verloopt de stroom,
de visch verplaatst zich en laat den visscher
formuleeren. Voor de liberale partij is het te
betreuren dat de leiding niet in meer door
tastende handen is.
Er moest meer praktisch worden gemanoeu
vreerd dan tot nu toe geschiedt. Wil men
voortgaan met langs den weg der voorzichtigheid
paedagogisch onderricht te geven aan de massa,
dan krijgt men op den langen duur wel een
keur van overtuigde volgelingen, maar land en
volk zullen er geen baat bij hebben. De mas
sa kan zoolang niet wachten als de liberale
docenten meenen. Aan de massa dringt zich
de overtuiging op dat geen beterschap is te njet nog grooter kwalen ontstaan.
Wel- j Mannen van ervaring en van studie zitten in
Wel de commissie. Het verheugt den sch.dat ook
op een
Halfslachtige
een af-
de heeren Kater en Pastoors er in zijn opge
nomen. „Om vertrouwen te wekken moet men
vertrouwen schenken. Arbeiders of mannen
die onder en met de arbeiders van nabij bekend
HE
iER <01
sifflK- F. imiiim w ms di
BWiiaiiaiiiMiaiiiiMW
4 lx ZX ZA X1ZX V» I. rxl/XM »*X l-Lx T"Z~X Z~X ZX X -- -
