■B ffl ABÏERÏEÏTIE-BL.W Ml N
J JM
(Blffl ffl BET mmiSSBW SUIL
I
SM
'r
No. 65
V IJ F T I G S T E J
A R G A N G.
1895.
F
F--
W O E Bi S D A G
14
AUGUSTUS.
TllC r MODERAE.
1
3
UIT
DE PERS.
Alle brieven
in te zenden.
r
sa
ol
Deze CO USA NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.— franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
I
't
J
a
•7V*:
V-
door de democraten in zwang gebracht,
meetings te beleggen, waar de candidaten
Een onrustbarende wanverhouding kenmerkt
naar de heer A. Winkler Prins in de Nieuwe
Veend. Courant opmerkt den hedendaag,
schen maatschappelijken toestand. Niet alleen
s in ons werelddeel een groot gedeelte
staat.
De geest van realisme, die nog sterk verme
nigvuldigt, vraagt iets anders dan den blinddoek;
hij wil waarheid, waarheid bovenal en hij ge
looft als wijlen Thomas niet, zonder de teeke-
nen aan handen en voeten gezien te hebben.
Onze eeuw wil niet meer gelooven op gezag
en wordt het voorgelicht door Jolles c. s. dan
vraagt het kiezersvolk heel nuchter Wie zijn
die menschen? Het verstaat niets van die
hoogheid, sinds het tot de overtuiging is ge
komen, dat menschen, al zijn ze nog zoo rijk,
als menschee niet verschillen vau anderen. De
geest van het protestantisme is revolutionair
en die geest is in ons volk doorgedrongen op
t gebied van kerk, staat en maatschappij. Het
laat zich niet zoo maar iets in de hand stop
pen. De geordende predikanten a la Bronsveld
nemen daarvan dagelijks de gevolgen waar
het geloovige volk laat niet met zich sollen,
laat zich niet in slaap sussen, laat niet maar
klakkeloos toe, dat op eens het gezag van den
voorganger ten troon wordt geheven.
Op staatkundig gebied is ons volk evenzeer
protestant in merg en been. Het laat zich
niet op gezag van Wertheim en consorten als
stemvee naar de bus drijven.
Het volk vraagt voorlichting en waarheid.
Wordt’t niet juist voorgelicht, dan moeten de
heeren, die blijk geven zooveel voor ’t publiek
belang te willen offeren, hun licht ontsteken
daar waar ’t gevraagd wordt. De candidaten
zullen zich aan de democratie moeten presen-
teeren, willen zé gekozen worden, niet met
glacé handschoenen aan, maar gansch gewoon
als menschen.
Een bon mot kan daarbij geen kwaadde
waardf van den candidaat, zooals deze door
de Kiesvereeniging is ontdekt, ’t zij die vereeni-
ging Burgerplicht heet of Grondwet, moet ook
in de publieke bijeenkomst aan ’t licht komen.
Heeren, die er tegen opzien in een volksver
gadering op te treden, moeten het zich getroos
ten, als het volk niet van hen gediend is. Ach
ten ze zich te hoog er voor, dan is hun can-
didatuur geen ernstige, daar ze onmogelijk het
volk kunnen vertegenwoordigen, waarboven ze
zich verheven achten. Daarom zal in de naaste
toekomst bij uitbreiding van ’t kiesrecht de gan-
sche coterie van liberale schoolmeesters en an
dere liberale specialiteiten plaats moeten maken
voor mannen als Heemskerk, Wormser c. s.
die zich niet ontzagen of verheven achtten
boven ’t publiek, dat hen afvaardigen zal.
kennismaking. Uit den gemelijken toon van
het Handelsblad valt geen andere conclusie te
ADVEBTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer 7'/2 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijklager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
fatsoenlijke” 1 den voortbrengenden bodem in het bezit geko-
mea van betrekkelijk weinigen, maar ook^heb-
I ben de kapitalen zich opgehoopt, zoodat naast
de weinige rijken, die in weelde kunnen leven,
zich talrijke ombemiddelden bevinden', die door
-g-’j1-—’--a arbeid jn bun schraal onderhoud
moeten voorzien. Men lette schrijft de heer
P. op de gesteldheid der bevolking in de
groote steden. Hier zijn, zelfs in den zomer
m schouwburgen, concerten, paardenspellen,
tentoonstellingen enz., velerlei gelegenheden
geopend voor vluchtig vermaak, en door de
kinderen der fortuin worden dagelijks duizen
den guldens daaraan besteed of uit verveling
daarvoor weggeworpen, terwijl duizende slaven
en slavinnen van den arbeid zich van den och
tend tot den avond moeten inspannen, om den
dreigenden hongerdood te ontgaan. Zulk èen
verschil van uitwendige gesteldheid tussehen
ingezetenen van hetzelfde land, tusscheu be
woners van dezelfde stad, tusschen hen, die als
christenen gehouden zijn, elkander als broeders
en zusters te beschouwen, mag met het volste
recht eene wanverhouding worden genoemd.
De schaal van het maatschappelijk leven is
uit het evenwicht gewrongen, omdat allengs de
macht het recht in boeien heeft geslagen, om
dat grenzenlooze zelfzucht het vuur van de
naastenliefde heeft uitgebluscht. En nog altijd
verzuimt men, dat evenwicht op eene bevredi
gende wijze te herstellen. Nog altijd houdt
men vast aan de aloude ongerechtigheden, hoe
wel zich tal van verschijnselen vertoonen, die
eene wellichtgewelddadigehervorming van
den maatschappelijken toestand aankondigen.
Men schijnt meent de heer A. W. P.
te vergeten, dat de volken van Europa zich in een
geheel andere gesteldheid bevinden dan in de
middeleeuwen. Toen stonden zij vijandig tegen
elkander over en zochten zich in gestadigen
strijd met buit te verrijken. Geen wonder al-
zoo, dat hunne vorsten bij uitnemendheid krijgs
lieden moesten zijn, die ook buiten den oorlogs
tijd een onbeperkt gezag in handen hielden.
In onze dagen daarentegen is door den invloed
der beschaving de samensmelting en verbroe
dering der volken toegenomen, zoodat deze en
kel heil zien in een duurzamen vrede. Voorts
heeft het onbeperkt gezag plaats gemaakt voor
den constutioneelen regeeringsvorm, waardoor
aan het volk een ruim aandeel wordt vergund
in de 'wetgeving en het bestuur. De vorsten
van Europa zien zich alzoo aan het hoofd ge
steld van rustige burgers, die zich gaarne be
ijveren om de stoffelijke en zedelijke belangen
hunner medeburgers ter harte te nemen.
Reeds voor eeuwen is verkondigd, wat ook
in onzen tijd niemand ontkent, dat de vorst be
staat om het volk te dienen en geenszins het
omgekeerde. Men zou dus onderstellen, dat de
vorsten genoeg van plichtsbesef zouden door
drongen zijn, om zich naar de volkseischen van
het oogenblik te voegen en zich als hoofden
van den vreedzamen burgerstaat te gedragen.
Toch blijven zij met den eenen voet stand hou
den op middeleeuwschen grond. Immers zij
vertoonen zich steeds als krijgslieden, bedekken
de borst met ridderkruisen, vermaken zich bo
venal met legeroefeningen en eischen, dat een
aanzienlijk deel van de besparing der ingezete
nen aan het onderhoud eener grootendeels on-
noodige krijgsmacht wordt besteed. Hun ge
liefkoosde uitspanning is doorgaans de jacht,
omdat deze een afschijnsel is van den oorlog.
Wordt de gelegenheid om menschen te dooden
gelukkig allengs zeldzamer, zoo moeten herten
en reeën, hazen en konijnen het ontgelden.
Wij kunnen vervolgt de heer P. niet 1
van i nalaten op deze feiten te wijzen, om aan te
bang zich te encanailleeren met pu-
niet onvoorwaardelijk af te keuren.
Wanneer geen zakelijke, maar onjuiste, lach
wekkende dingen worden te berde gebracht, is
het beneden de waardigheid van ernstige men
schen zich ermee in te laten.
We hebben echter deze bedenking ertegen.
De heeren moesten trachten door hun ernstige
tegenwoordigheid de waardigheid dier meetings
op te houden. En dat doen de heeren niet,
uit vrees van uitgelachen te worden.
De woorden intellect en courage zijn slag
woorden geworden, die, door deze heeren ge
vonden, ons nopen tot de vraag: of het hun met
den ernst wel ernst is.
Een uitdrukking als die van den heer Wal
ler is erger dan een lachwekkend woord; tis
een grove beleediging, en heeren, die in een
besloten vergadering het publiek, dat buiten
gesloten is, in zijn geheel of voor een groot
deel beleedigingen naar ’t hoofd werpen, geven
weinig blijk waardige, ernstige menschen te
zijn. Ze zijn agitatoren van het laagste ge
halte gewoonweg gezegd opruiers.
Ook de wijze waarop Wertheim tegen Heems
kerk is te velde getrokken in de besloten ver
gadering van Burgerplicht, was alles behalve
waardig ’t was een daad van misplaatste cou
rage ’t was conservatisme van ’t minste allooi.
Nu men te Amsterdam vrijwel algemeen tot deze
conclusie is gekomen, mag men verwachten,
dat bij een volgende gelegenheid ook van die
zijde meetings zullen belegd worden. De uit
slag, die door het Handelsblad voor een deel
aan deze meetings is toegesohreven, wettigt dit
vermoeden.
Zijn schaapjes op den droge te hebben, be-
teekende vroeger invloed hebben en macht op
zijn omgeving. De naam was voldoendede
onderteekening gaf zekerheid op 100 en zoo
veel stemmen. Maar die dagen zijn voorbij.
De macht van ’t kapitaal is aan ’t tanen en
zeer ad rem overigens was de heer Waller met
zijn beroep op het intellect In onze dagen
geldt over ’t algemeen een naam niet meer dan
hij waard is, en dat is een geluk. Want de
wijze waarop kapitaal wordt veroverd, wettigt
geenszins ’t vermoeden dat de veroveraar in
ernst en bekwaamheid uitmunt boven zijn min
der bevoorrechte medeburgers. Het Kapitaal
wordt niet verdiend, maar op verschillende dik- j
wijls zeer immoreele wijzen verkregen. Een
macht, berustende op zulk een immoreelen
grondslag, is buikziek, en bestemd, onder te
gaan. Daarvoor zorgt de democratie, en wan- 1 ye
neer deze in meetings zich soms te buiten gaat,
mag den machthebbers van voorheen het ver- 1
Als het waar is, deden
ujt het politieke leven terug te trekken wie
Tijdens de jongste verkiezingsdrukte is in j aan den weg timmert, heeft veel bekijks. Maan
de Amsterdamsche pers gewezen op de methode ook daar wringt de schoen niet. T
om circulaire des heeren Wertheim heeft ons uit i nieren, op anderen, die er buiten
aan (’ll 22,. „V6v
de kiezers gelegenheid boden tot persoonlijke de heer W.worden onbehoorlijke handelingen
w O.’5 n i n zx l—- - -w I i- L J 1 1 T
en
geeft onjuiste voorstellingen ten beste. En dat
I ërgerd heeft over deze manier van doen. Voor- op den keper beschouwd is zulk een uitvlucht
I eerst zijn daardoor de kansen der democraten
verbeterd, gelijk het Handelsblad zelf wel wil
I constateerenen ten tweede is zulk een fami-
liare omgang van heeren candidaten met pu-
bliek een af keurenswaardige daad in de oogen
van heer „intellect”. Dat heer is uog niet van
I dergelijke nieuwe snufjes gediend en vindt ze
I niet noodig ook, nu er kiesvereenigingen zijn,
I waar men beter in staat is de bekwaamheden
I der voorgestelde candidaten vast te stellen. In
I zulke omstandigheden is het geen verkwikke-
I lijk idee voor heeren als Jolles, Wertheim c. s.
jwanneer de candidaten buiten Burgerplicht c. s.
I om, met het publiek gaan „negotieeren.” Het
prestige van de kiesvereenigingen gaat daarbij
I teloor, en de groote heeren verliezen dan een
I der middelen, waarmee ze hun macht kunnen
I ontwikkelen. Wat zou Jolles, wat zou Wert-
I heim en wat wel Waller te beteekenen heb-
I ben in Amsterdam, zonder de vereenigiug Bur-
I verplicht en Grondwet Al komt ook maar
I anderhalf man ter vergadering, de macht der
dictators blijft onaangetasteen bulletin of een
^advertentie is voldoende voor tal van kiezers,
I die vanaf de dagen van Olim gewoon zijn de
I lijst van een dezer twee vereenigingen te stem-
I men maar de heeren, die zoo in besloten ver-
I eeniging hun wijsheid ten beste geven, komen
I nooit op ’n meeting en de gissing, dat meer
I dan 10 percent der kiezers deze leiders anders
I kennen dan bij naam, is zeker een weinig ge-
I waagd.
rage waarom gaan die heeren dan niet in
L le meetings van hun intellect een proeve ge-
I ren? De meetings zijn openbaar en worden
I rooraf met de noodige reclame gepubliceerd.
I Ia, waarom niet?
I Is het „intellect” te verheven om zich onder
I iet volk te vertoonen Er zijn Koningen ge-
I veest, die zich zoo weinig mogelijk onder het
I 1 olk vertoonden uit berekening. Hun prestige
p:ou er door lijden, zoo meenden deze monar-
Lmien. Maar tegenwoordig is dat idee zelfs bij
wde vorsten een weinig veranderd ja, een kei-
zer als Wilhelm II, die zeer groote voorliefde
koestert voor al wat ouderwetsch is, en die
Izich bovenmate inspant om het vorstelijk pres-
|fige hoog te houden, brengt het grootste deel
|van ziju tijd door met reizen naar alle hoeken
Van zijn land. Dat kan het dus niet zijn. Het
Prestige wordt niet meer gehandhaafd door zich
I achteraf te houdende heeren Jolles c. s. we-
Jr11 daar ook van. Waarom vertoonen ze zich
|<lan niet?
Ii i Zijn ze
raliek
I y
ze beter zich geheel wijt treffen, dat ze door hun „f
methode van iemand in ’t geniep dood te knij-
pen oorzaak zijn van deze slechte gewoonte.
De laatste Het conservatisme heeft door zijn deftige ma-
gepleegd, men maakt er bespottelijk, lacht
ATX.II.oIa Ar.I I /v. r. 1
trekken dan deze, dat het „intellect” zich ge- is niet naar den smaak van de heeren.
SWE?nE3
6
li
10
1
>0
f
!0
IÓ
5
5
w
42
35
U
39 1
13
55
S
15
is
i-
k\>;/
-- «r cuiuuvu, Uic vi uunen staan, den dap.p]nt«ni,o
den droom geholpen. Op die meetings, zegt I indruk willen maken, dat het boven het publiek J en
I ^7
