MMS- El INfflMI) l'OOR 111
1
omh n ih iiiMMHBw ara.
M
1
i
ISr
No. 78.
1895.
KAPITAAL EN ARBEID,
13,
W
Z A T K It I» a (J
IV.
Naar het geschreven recht, het Romeinsche
iden
1
1,
2.
waren
>eds
UIT
3.
den dag ge-
ge-
4.
7.
8.
ver-
opge-
5.
6.
t/
de
is
jk-
f 60
i a
5 a
-,o
at.
27 S E I? T E B ie i g<
rijken eeren
en u op aar-
1.
2. Mededeeliug van ingekomen stukken
4.
den aanleg
5. Aanbieding van plannen tot verbetering
en vernieuwing van bruggen.
6. Reclames tegen het Kohier van den Hoof-
als de firma Stork een
zegt i
Integendeel, zijn oordeel is haar lang niet
Gij zult slechts gepriviligeerde onkuisch-
heid bedrijven.
Gij zult nooit minder dan 100.000 mark
stelen.
Gij zult geen goed getuigenis geven van
die vervolgd of gehaat worden. 1
We willen hiermee niet zeggen dat ze ver-
maar geconsta-
waren
M.
pt.
/l 6
l/i
u
b
11
9. Gij zult niet begeeren uws naasten vrouw,
maar wel haar huisvriend trachten te
worden.
10. Gij zult niet begeeren uws naasten hui»
dat weinig opbrengt, noch zijn akker
die onvruchtbaar is, noch z§n dienst
knecht of dienstmaagd, wanneer ze las
tige sociaal-democraten zijn, noch zijn
os en ezel, waarvan er meer dan over
vloedig zijn noch iets van al wat uws
naasten is, indien ge het u niet kunt
toeëigenen.
De heer Haffmans schrijft in het Venloosch
Weekbl.:
Het lot der kieswet hangt gelooft men
de Standaard uitsluitend van de katholieke
kamerclub af. Als dit 'waar is, dan rust er
op die club een groote verantwoordelijkheid
want zij en zij alleen moet bepalen, in welke’
mate het kiesrecht zal uitgebreid worden. De
bedoeling toch van de Standaard is niet dat
de katholieke kamerclub het in haar macht heeft
het ontwerp, gelijk het daar ligt, te doen aan
nemen of verwerpen, maar dat zij bij machte
is daarin zoodanige wijzigingen te brengen, als
uiteriijken schijn blijft hangen en meestal door
onbeduidende kleinigheden zich laat wijzigen, en
I door de suggestieve insinueering der conserva-
i tieve bladen in anti-soeialistische richting geleid,
j (vn zxr» r* I »-«.A 1 1 T i
zelfs over dergelijke tooneeltjes, was
Stork in het gevaar gebracht, door deze tegen-
demonstranten onder haar werklieden een kwart,
de helft misschien van haar goede reputatie te
i zullen verliezen. Daarom dacht de firma
I De wereld is grootwe zijn niet aan de werk-
lieden getrouwd laat dan, wat niet samen kan
werken, elk zijns weegs gaan.
En zoo geschiedde. Want al was kapitaal
en arbeid hier niet aan elkander getrouwd, al
was er geen anderen band wederzijds dan dien
van „overeenkomst”, éen moet toch baas zijn
en toezien op de trouwe naleving dier overeen
komst, en tot nu toe is de usance altijd geweest
dat het kapitaal die vereerende betrekking op
zich nam.
In de toelichting van de firma wordt gezegd,
dat ze zich veel beleedigends liet welgevallen;
m. a. w.men heeft ons genoeg geplaagd, ge
sard en uitgedaagd om van ons dezen uitval ver
klaarbaar te vinden.
Is deze voorstelling wel overeen te brengen met
de overweging dat „de wereld wijd” isdat dus
de scheiding voor de werklieden geen straf of
nadeel beteekende, niet het gevolg dus was
van een wraakoefening Neen, volstrekt neen
De firma geeft in haar toelichting een valschen
draai aan de zaak, een gevolg natuurlijk van
het tot kalmte gebrachte denken. Wat heet
hoofdig werd uitgevoerd, moet in overeenstem
ming worden gebracht met het koele redelijke
verstand en zoo werd het feit scheef geposeerd.
Maar ook is die toevoeging „de wereld is
wijd” onjuist naar den zin in welken het pu
bliek deze uitdrukking opvat. Voor werklie
den valt het niet zoo gemakkelijk weer werk
te vindende arbeid kent geen wijde wereld
dat is de firma niet onbekendze wist dus
dat ze eenige werkliedengezinnen voor kor
toren of langeren tijd broodeloos maakte met
ze de „wijde wereld” in te zenden.
Had de firma het recht hier toe
De heeren van Hengeloo en Enschedé wil
den aan de Koninginnen toonen, dat in de plaats
hunner inwoning geen andere dan monarchale
harten klopten dit was een leugen.
De arbeiders die hierbij niet wilden ingedeeld
worden, wilden toonen dat de monarchale idéé
niet absoluut algemeen is in hun woonplaats.
Beider bedoeling was moeilijk met elkaar in
overeenstemming te brengen; maar noodig was
dit niet, omdat de samenwerking alleen binnen
de fabrieksmuren eisch der noodzakelijk was.
Hetgeen beiden voor hadden, zou buiten op de
straat worden volvoerd. Elk der partijen had i
hier volkomen vrijheid van handelen alleen
de werklieden echter, die de waarheid wilden
vertolken, waren daarbij in hun recht.
naam wil ophouden,
natuurlijk nietpubliek ik veracht u standig of politiek handelden,
- - t on- teerd moet dat zij alleen in hun recht
verschillig, en aangezien dit oordeel aan den met de demonstratie.
Waren de fabrikanten dan in hun recht met
deze werklieden de „wijde wereld” in te zen-
den, alias ze tijdelijk aan armoede prijs te ge
ven
onmogelijk gematigd kan zijn of vergoelijkend j Naar het geschreven recht, het Romeinsche
de firma of Germaansche wel naar het ongeschreven
rechtja en neen, beide al naar men ’t neemt
naar de oude rechtsbegrippen en die huldigt
het kapitaaldaarom zijn ze tot nog toe over-
heerschend waren de firmanten in hun recht;
i naar de nieuwere, de hedendaagsche, de mo
derne begrippen van recht, zou men vragen
Wat heeft een fabrikant te maken met de po
litieke- of maatschappelijke denkbeelden van
die met hem samen produceeren
Of wel men zal vragenWat heeft de werk
man uit te staan met den fabrikant wanneer
de arbeid rusttijd heeft Een mensch, ook
een werkman is mensch is vrij wanneer hij
vrij is.
Tusschen deze tweëerlei begrippen van recht
bestaat een kloofwelke dezer twee mag
rechtspreken Natuurlijk de overheerschende,
de machtige, en de uitspraak is dus ten gun
ste der firma.
’t Is wel niet aangenaam voor hen die er
dupe vau zijn we leven echter in een tijd
van overgang en in het vooruitzicht van den
nieuwen tijd laat men zich lichter het dwin
gend gezag welgevallen van deze would-be-
middelaars tusschen het goddelijk recht en den
verongelijkten werkman.
Alle verschillen ruimt men niet op eens uit
den weg, en die zijn er op elk gebied des le
vens tusschen kapitaal en arbeid. Hierin ech
ter heerseht overeenstemming, dat beide par
tijen vrij willen zijn in denken, spreken en
handelen.
Al dwarsboomende en karakters castreerende
komt uit deze sympathieke gevoelens het god
delijk recht tot zijn recht. Ongeduldigen, in
dien ze er zijn, worden aangeraden nauwgezet
te lezen in de tien geboden van Irma von
Trollhet zal hen bij alle doen en laten be
waren voor zedelijken ondergang of verlies
van karakter.
Die geboden luiden aldus:
Gij zult geen andere góden hebben dan
die der kapitalisten.
Gij zult geen enkel ding bij zijn
naam noemen.
Gij zult de afgoderij van
trouw blijven.
Gij zult de machtigen en
opdat ze u bevoorrechten
de een goed leventje bezorgen.
Gij zult niet doodslaan dan in den oorlog.
ADVERTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer 7>/s Cents. Bij abonnement is de prijs’
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
VERGADERING
van den Gemeenteraad van Sneek,
op Zaterdag den 28 September 1895,
des namiddags ten 6'/2 uur.
öbtiixKeii enz.
Adres van den Leeraar J. Groene velt.
Adres van den heer H. J. Wind, inzake
‘j'-J eener drinkwaterleiding.
bruggen.
--
delijken Omslag, dienst 1895.
kennisgeving
Loliiiö voor de Nationale Militia.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek,
Gelet op het besluit van. den heer Commis
saris der Koningin in Friesland van 6 Septem
ber 1.1. Ie Afd. M/S no. 943 (Prov. blad no. 67);
Brengen ter openbare kennis dat de loting
van hen, die in dit jaar voor de lichting der
Nationale Militie van 1896 dezer gemeente zijn
ingeschreven, zal plaats hebben in de Concert
zaal alhier op DONDERDAG den 24 OCTO
BER e. k.des voormiddag» ten 10 ure
dat op Vrijdag den 25 October d. a. v.ter
Gemeente-Seeretarie door of van wege de lote-
lingen aanvrage kan geschieden voor de ge
tuigschriften ter bekoming van vrijstelling van
den dienst, wegens broederdienst of als eenig
wettig zoon
voorts dat om vrijstelling wegens eigen mili
tairen dienst of dien van broeders te verkrijgen,
de paspoorten of andere bewijzen van ontslag,
uittreksels-stamboeken of bewijzen van werke-
lijken dienst, ten minste tien dagen vóór den
dag, waarop de eerste zitting van den Militie
raad wordt geopend, ter Secretarie voornoemd
moeten worden ingeleverd.
Sneek den 27 September 1895.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNÉWITZ, Secretaris.
DE PERS.
Deze CO VB AN T verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.—franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
Het bericht dat de firma Stork te Hengeloo
eenige werklieden ontslagen beeft, behoort reeds
bijna tot de dingen waarvan men zegt dat ze
voorbij” zijn. Men heeft het bericht de wereld
ingezonden in een vorm, welke de firma be-
leedigend vond ze heeft gemeend ter wille
van haar reputatie de zaak in ’t juiste licht te
moeten stellen en zoo lazen we, en de in
druk ervan is zeker nog niet overal voorbij, -
dat de firma een goeden naam heeft te verlie
zen dat ze zich gecompromitteerd achtte tegen
over de natie door het feit, dat op den Hen-
gelooschen Oranjedag een paar hater werklieden
gefloten hadden, wat het tegenovergestelde be-
teekent van hip hip hoerahen dat ze de
roode vaan hadden uitgestoken als tegenhanger
van de geele of de rood-wit-blauwe. Volgens
de hooggeroemde firma Stork is het dus van
werklieden barer fabriek een ongepaste daad
geweest, tegen de Oranje-demonstratie een an
dere demonstratie te plaatsen; ongepast, omdat
de firmanten zich bij de eerste hadden aan
gesloten.
De tegen-demonstratie was dus compromittee-
rend voor de firma, en hier valt iets voor te
zeggen.
Onderstel b. v. dat de Koninginnen een en
ander: het gefluit engevlag, hadden opgemerkt;
onderstel dat ze in die meuschen werklieden had
den gezien, wat meestal aan handen, gelaat of
Heeding te zien is neem aan dat de Regentes,
hierop lettende, na afloop van den optocht had
gevraagd, aan welke fabriek die werklieden
Verbonden waren.
Men had aan Hare Majesteit moeten ver
klaren, dat het werklieden waren van de hee-
lien Stork Co. Zou de firma dan niet in de
pogen van Hare Majesteit zijn gedaald Na-
[tuurlijk immers
fte weten niet of Hare Majesteit ten op
zichte der sociaal-democratie de gevoelens deelt
van Zijne Majesteit Wilhelm II van Duitsch-
land er valt dus niet met zekerheid te zeggen,
k>f Hare Majesteit vóór- of tegen deze partij in-
Igenomen is en of dus Haar oordeel volkomen
pbjectief of subjectief zou zijn. Maar aange
komen dat een vrouw, zoo verstandig als ko-
Pingin Emma heet te zijn, zuiver objectief was
P>i haar oordeel, zou dan dit oordeel wel anders
Pan ongunstig kunnen zijn voor de firma die
Pe productie regelt
I Zou een hoogbegaafde vrouw als koningin-
fegentes Emma niet deze opmerking moeten
paaken, dat een firma, wier naam telkens ge-
pioemd wordt als een toonbeeld van volmaakt
heid onder de patroons, maar die bij de rege-
l’nS harer productie niet door woord en daad
heiden het zoover heeft weten te brengen, dat
r1 haar werklieden eenparig de kapitalistische-
hoven de socialistische produktieregeling
hjezen, dat zulk een firma te hoog is
lljzeld.
I En daarbij het oordeel van ’t publiekWie
i I
l71
VAX
•er
im
VAX
van
intii\
3. - -
?Q
.2*/»
PUNTEN VAN BEHANDELING:
Resumtie der Notulen.
