E
r.
i-!.
!896
le
is
A. 'I' ia K’ D
den.
land.
rre-
ida
L
op de be- t deze, ook omdat hij vreest dat de wet der reactie drie jaar
irsie,
Ja-
j
JA.
ER-
Ne-
ijk
EK
les,
iom-
i be-
ii
la-
m,
00
ili
Tien jaar geleden teekende J. Grooters, uit
Gramsbergen, als militair schrijver naar Indië.
Na twee jaar ontving zijn vader geen bericht
meer van hem en bleven de gezonden brieven
onbeantwoord. Thans, na acht jaar, wendde de
oude Grooters, zich tot den burgemeester om
te hooren, of hij ook gewaar kon worden’waar
zijn zoon was.
De burgemeester verzocht aan het Ministerie
van Koloniën inlichtingen en kreeg die ook. Ze
luidden dat J. Grooters in 1887 op de terugreis
naar Nederland was overleden, nalatende een
bedrag van pl. m. 30 gulden, dat alsnog voor de
erven beschikbaar was. Ware niet gevraagd
Bij deze Courant behoort als Bijblad Feuil-
leton-nummer 211.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek herinneren alle mannelijke in- i
gezeteuen. die in 1R77 _:.i_
dusver niet voor de Nationale Militie, lichting
1897, hebben doen inschrijven, aan hunne ver-i
plichting, om zich daartoe alsnog aan
voor of uiterhjk op 31 Januari e. k. ter Secre
tarie dezer gemeente.
Sneek den 10 Januari 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
UIT D E P E RS.
De Nederlander geeft in een „terugblik” eeni-
ge beschouwingen over de kiesrecht-voorstellen.
Naar ’t blad doet uitkomen, blijkt uit het ver
slag der Tweede Kamer duidelijk dat eigenlijk
geen der partijen met de voorgestelde oplossing
tevreden is. En hoe zou het ook anders kunnen
zijn Men moge een meerdere of minder
groote uitbreiding wenschclijk achten, met de
willekeurige indeelingen, die dit ontwerp geeft
indeelingen, die op de studeerkamer zijn
uitgedacht maar strijden met het werkelijke
leven kan wel niemand zijn ingenomen. En
dan zulk een regeling te durven aanbieden als
een definitieve kiesrechthervorming, welke zoo
ver gaat als de Grondwet toelaat 1 zulk een
pretensie moeten immers de tegenstanders zoo
wel als de voorstanders van het vroegere ont
werp belachelijk vinden. De minister heeft
dan ook zeker geen gemakkelijke taak, waar
hij geroepen wordt in zijn memorie van ant
woord èn billijkheid èn aannemelijkheid van
zijn kreukelwerk aan te toonen en waar
schijnlijk zal het nog wel een poosje duren
voordat die memorie verschijnt.
Wanneer het thans ingediende ontwerp het
eerste was geweest dat na de grondwetsherzie
ning werd voorgesteld, dan zou de ingenomen
heid der Kamer daarmede zeker uiterst geriqg
zijn geweest. Ware de minister-Tak met een
lergelijk ontwerp voor den dag gekomen, links
m rechts zou men maar één geroep hebben
jehoord: „Dat is onmogelijk! Hebben wij daar
na zoovele jaren voor grondwetsherziening op
iet punt van kiesrecht gestreden, om daarna
len geheelen census naar plaatselijke gesteid-
leid in alle vormen en schakeeringen met vlag
en wimpel weder in te balen
De vraag of ons land verlost zal worden van
le kiesrccht-agitatie door de thans ingediende
loogst gebrekkige en bekrompen regeling, waar-
loor duizenden en duizenden, die er evenzeer
tanspraak op hebben als de toegeiatenen, zou-
len worden uitgesloten, een regeling even on-
'eehtvaardig als onbillijk, beantwoordt het blad
ds volgt
„De voorstanders der vooruitstrevende demo-
iratisehe richting komen voor een moeilijke keus
e staanzelfs indien zij mochten besluiten toch
an deze voordracht hun stem te gevenwat
vij meer en meer moeten betwijfelen zij zeu
len het niet anders kunnen doen dan met een
leklemd liart en zonder de minste illusie, dat
iu een bevredigende oplossing is gevonden.
De partijen zitten in de modder en zullen
!r zeker door zulk kiesrechtgeknutsel niet uit- j
ebaald worden. Onze hoop voor de naaste
nekomst is dan ook niet gevestigd op eenige waaraan vele jonge mannen zich
ïgemoetkoming van dit ministerie, dat met -
anden en voeten gebonden aan de genade der
onservatieven is overgeleverd, maar
ADVLRTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
'”.r elta> r,. Cen». Bij abonnement i, dep,.»,
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te rernem.n bd
den uitgever. J
Deze COBRANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.- franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
op andere wijze zal wreken. De heer
-.1 ontwikkelt zijn meening als volgt:
Gaarne breng ik mijn eere-saluut aan den
moed, waarmede men tegen dronkenschap en
i getuigt. Ik zou den dag ze
genen, waarop zoo menig jongman den sterken
drank voor goed van zich stiet maar men
make geen regel, die voor allen gelden moet
men stelle geen wet, waar de vrijheid in Christus
gepredikt wordt, en moet geëerbiedigd worden
Geen vriend van Schiedam zou er wèi bij varen’
indien hij zich op bovenstaande beriep, als een
getuigenis voor het gebruik, zij het ook mot
mate, van den traditioneelen borrel, maar wij
komen op voor het evangelisch beginsel der
vrijheid. Wij mogen niet geoordeeld worden
in spijs en drank. Wanneer een geheel-ont
houder mij de eer zijner gastvrijheid gunt, en
hy plaatst aan zijn diseh naast mijn bord een
halve flesch wijn, terwijl de leden van ’t gezin
water zullen drinken, dan moét het den indruk
maken, alsof hij, die den wijn drinkt, toch eigen
lijk op een lager standpunt van heiligmaking
en zelfverloochening staat; en zie, dat noem ik
nu onevangelisch. En het is hierover alleen
dat ik hier spreek. Mijne vrienden de geheel
onthouders, (ik tel onder hen vele vrienden)
zullen nu wel zoo goed zijn, van op mij niet
al j.u? Pü te richten, en mij met citaten van
medici, hlanthropen en psychiatres te bestoken.
Die pijlen zijn aan mij slecht besteed. Zij vlie
gen over mijn hoofd. Ik bepleit hier alleen het
groote beginsel van de vrijheid van een christen-
mensch tegen een opkomende ascese, welke mij
toeschijnt met die vrijheid te strijden en moet
leiden tot allerlei onevangelische practijken.
Overigens sta ik, gelijk zij, die ons kennen wel
weten, menigmaal met de bestrijders van den
alcohol schouder aan schouder, doch ingedeeld
bij een brigade ben ik niet.
De schrijver voegt er bij, dat de goede maat
regel genomen is op aandrang van de Rath,
geestelijken.
slissing der democratische beginselen in het l zich oP
land. Hoe grooter geknutsel aan de minister- Bronsveld
tafel, des te meer zal men een afkeer krijgen
van het schipperend conservatisme.” «nanueui
I Uit hetgeen het blad hierop laat vólgen, blijkt, drink’gewoonten
r--. in 18„ „y„ i gen“’
I en zich verheugt in de omstandigheid dat het
bestuur niet heeft willen transigeeren, en open
te geven de vaan van een werkelijk vrijzinnige de-
i inocratische staatkunde heeft ontplooid. „Zij
I heeft daardoor, aldus besluit de Nederlander^
I zeer zeker aau innerlijk gehalte ruimschoots
gewonnen wat zij aan ledental heeft verloren.
Zoolang de Unie nu en dan mee ging dobbe
ren op de anti-elerieale wateren en ter wille
van de eenheid lijdelijk toezag dat conser
vatieven zich in de stembusdagen als Unie-can-
didaten poseerden, om er, eens gekomen, zich van
de vooruitstrevende stembusieuzen niets meer
te herinneren, kon zij rekenen op den steun van
veten, wier verleden het bewijs was dat zij te
huis hoorden op de banken der rechterzijde.
Maar die tijd is gelukkig voorbij. Wat in het
voorjaar van 1894 op het Binnenhof is voorge
vallen, heeft de oogen der vooruitstrevenden
doen opengaan. In 1895 zijn heel watconser-
yatief-liberalen de Unie uitgegaan. Daardoor
is de positie veel zuiverder geworden en is
het waarschijnlijk, dat ook de poging van het
bestuur om de „Ünie“ op nieuwe grondslagen
op te trekken en een program te doen aanne
men, dat voor de vooruitstrevende, democratische
vrijzinnigen vereenigingspunt kon worden
met goed gevolg zal worden bekroond. Wat
van de voorbereiding en van de beginselen,
waarvan men wil uitgaan, is bekend geworden,
heeft de verwachting hoog gespannen. Moge
die verwachting niet worden beschaamd I Moge
uit het straks te verschijnen program, dat, naar
wij vernemen, in begin van 1896 aandeafdee-
lingen zal worden verzonden, afdoende blijken,
dat het meer is geweest dan een leus, toen men
op de laatste algemeene vergadering decreteer
de, dat aan elke bevoorrechting van het kapi
taal een einde moest komen
Ook andere bladen hebben het ontwerp van
’t bestuur der Liberale Unie besproken en, ge
lijk zich liet verwachten, loopen de opvattingen
uiteen, al naar de richting van het blad. De
Arnh. Ct. had het wat meer geavanceerd wil
len zien, en is van oordeel dat het te veel geeft
voor een prógram van actie en dat het de con
servatieve elementen niet flink genoeg uitsluit.
Het Centr. denkt er zoo ongeveer eveneens over.
Daarentegen is het Haagsche Dagblad van me
ning, dat de „Liberale Unie”, als zij dit ontwerp
aanneemt, gerust kan worden genoemd „Sociaal-
radicale Unie”. In geen land van Europa toch
wordt door de radicalen, zelfs van de meest ge
prononceerde kleur, meer verlangd dan hier ge
geven wordt. De Amst. Ct. (de oude conser
vatieve, thans onderredactie vanjhr. Smissaert)
is minder kras in haaf oordeel, maar toch blijk
baar van meening dat het program voor de
gematigden der partij onaannemelijk zal blijken
te zjjn.
In de Kroniek der Stemmen van dr. Brons
veld wordt ditmaal gewaarschuwd tegen zekere
ascetische neigingen welke zich bij velen begin
nen te vertoonen. De schrijver is er verre van
af een pleidooi te houden voor het „verzorgen i
van het vleesch tot begeerlijkheid4, en hij keurt i
ten strengste de weelde en de weekelijkheid af
a overgeven,
maar toch acht hij het niet onnoodig hier een
woord te doen hooren tegen een overdrijving in
BINNENLAND.
Onlangs deelden we mede, dat het bestuur
van het Fnesch Comité van de Volkspartij oen
adres aan de Koningin-Regentes en aan de
Iweede Kamer der Staten-Generaal had in^e-
diend, strekkende om niet over te gaan tot het
besteden van 189 millioen gulden voor het
droogmaken der Zuiderzee, vóór niet ten minste
een enkel millioen van staatswege is bestemd
om den bodem van Friesland tot grooter vrucht
baarheid te brengen.
Thans zijn bij dat bestuur van verscheidene
vereemgingen in Friesland betuigingen van in
stemming met zijn verzoek ontvangen en heeft
ieo.3aSellU^ We3t^nge™leel van de Friesche - -- uc ^ciaai-ue-
Maatschappy van Landbouw het hoofdbestuur mocratie aan invloed verliezen. De werkman
dezer maatschappij uitgenoodigd, het genoemd die gevoelt dat hem onrecht wordt o-edaan’
adres zooveel mogelijk te steunen. „klampt zich vast aan hem die zijn Sten
verdedigt.4
De Werkmansbode is het eens met de bedoe-
mg van het ontwerp op de Kamers van Ar
beid, dat de patroons hun afgevaardigden kie
zen en de werklieden hun vertegenwoordigers,
beide groepen afzonderlijk.
Want wanneer beide groepen gezamenlijk
alle leden der Kamer kozen, dan zouden de
werklieden, die de grootste meerderheid vor
men, de patroons geheel overstemmen, en al
leen de zwakste patroons, of hen waartegen de
hunnen het best kunnen optornen, kiezen, zoo-
dat de patroons alle zekerheid zouden missen
door de besten uit hun midden vertegenwoor
digd te worden. Daarentegen zon de invloed
der patroons op de keuze der werklieden-af<te-
vaardigden gelijk nul zijn.
Het blad stemt er niet mee in, dat zij, die
een vak hebben uitgeoefend, verkies
baar zullen zijn volgens het ontwerp het zou
willen bepalen, dat zij, die langer dan tien jaar
uit het vak zyn, niet verkiesbaar zijn.
Ook acht het de onderscheiding tusschen pa-
'verkllc,]en in het ontwerp lang niet
gelukkig, en zou het in ieder geval de leeftijds
grens hooger h.v. op 21 jaar willen stellen.
Dat onderbazen, opzichters, meesterknechts
enZ‘i ~,zooa‘8 Ministers aannemen tot de
weekheden behooren, ontkent het blad ten stel
ligste. Rekent men hen tot de patroons, of
houdt men ze onzijdig, dan zulleu de arbeiders
daarvan geen nadeel ondervinden. Het best
'vare meent het blad, bazen en meesterknechts
onzydig te laten.
Uit Tilburg wordt aan Het Centrum geschre-
yen dat een der grootste fabrikanten aldaar, do
heer Vincent Bogaerds, Zaterdag jl. het loon
voor stukwerk voor al zijn wevers heeft ver
hoogd, met bijvoeging van een zeer belangrijke
bepaling. Aan allen wordt een vast weekgeld
van f 8.50 uitgekeerd. Verdienen zij meer,'dan
wordt hei meerdere niet terstond uitbetaald
maar voor elk op een spaarbankboekje inte’
schreven. De boekjes blijven bewaard op het
kantoor en worden tweemaal ’sjaars in handen
gesteld van de rechthebbenden om er naar vrij
heid mee te handelen. Daar een goed werk
man aan die fabriek f 9'^-loy, per week kan
verdienen, zal het gevolg van dezen maatregel
zyn dat hij elk half jaar een aardig spaarduit
je byeen heeft, dat zeer te stade zal komen
voor winterprovisie, bij ziekte, sterfgeval enz.
De vrouwen weten dan tevens hoeveel de man
elke weck ontvangt.
De werklieden zijn met deze regeling van den
heer Bogaerds zeer ingenomen, welke gunstte
afsteekt bij die aan andere fabrieken te Tilbur’
waar soms van 6 uur ’s morgens tot 10 uur’
’s avonds moet worden gewerkt, zonder schaft
tijd, en voor slechts 8% a 9^ cent loon per
uur. De correspondent noemt het geval van een
werkman, die op 12 werkdagen van 7'/2 ’s mor
gens tot 9 uur ’s avonds had gewerkt en in dien
tijd sléchts f 10.50 had ontvangen Hij wijst
er verder op, dat de lage loonen niet het ge
volg zijn van de buitenlandsche concurrentie
maar van de concurrentie in de stad zelf van’
„werkgevers die tegen alles opbieden om’leve
ranties te krijgen, waar dan de werkman de
dupe van is, wijl de loonen het moeten ont
gelden4.
Zoer terecht wijst de schrijver er op, dat als
het voorbeeld van den heer Bogaerds algemeen
werd gevolgd, de ontevredenheid onder de
werklieden zou verminderen en de sociaal-de-
30
IM
15
35
45
s*
J*
10,
F5
1 42
I
135
111
129
48
18
>15
00
r
20
om
