IlfflWS- i i INRfflIBiUI TOOK 1)1
s.:
Uil I UI Mi IDIlMDISSUIffl SÏEM.
£tBEKG_E,MrasT?R
No. 24.
E E N“E N-V IJ F T I Q 8 T E
A R G A n G.
1896.
HET GEZAG DER RELIGIE.
1
Oproeping onder de Wapenen.
21 31 A. utV lè T.
tek.
>ot.
Ier
50.
f.
ek-
ius
Alle brieven
in te zenden.
N.
.00
.00,
oo,
00
sur
eur
nv.
[Js-
:rs-
he!
ge-
an-
ne-
zen
an-
g”.
ing
ea
ch-
ge-
•d
ha
an,
40
I i
k
)0;
ADVERTENT1ÊN
voor eiken regel meer
belangrijk lager. Voorwaard en daaromtrent
den uitgever.
van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
7 ’/i Cents. Bij abonnement is de prijs
-te vernemen bij
De Standaard heeft verscheiden grieven te
gen het Rotterdamsche adres tot wederinvoering
van de doodstraf en eindigt met de volgende
opmerking, die niet bemoedigend is voor hen
die de galg weder willen oprichten.
De opstelling van zulk een adres is een uiterst
gewichtig werk. In zulk een adres komt het
<op elk woord aan, zegt de Standaard. En geldt
dit reeds bij elke actie van dien aard, die eisch
klemde hier te sterker, omdat men, althans hier
te lande, bijna alle juristen tegen zich heeft,
incluis do school van Gratama, en ook op schrif
tuurlijk gebied de nog heden voortdurende gel
digheid van de goddelijke ordinantiën, zelfs van
orthodoxe zijde, betwist wordt.
BINNENLAND.
Bij deze Courant behoort als Bijblad Feuil-
leton-nummer 216.
evenaart, en al kan men niet nauwkeurig aan-
I wijzen of de troost waarin de geloovigen deelen
wordt overtroffen door onheilvolle neven
werkingen, men ziet toch deze bijeffekten en
ze zijn niet gering te schatten. Met de onder
danigheid, waarop we reeds wezen, valt als ge
volg van ’t geloof aan een hemelschen regent
een zekere afneming van ons zelfvertrouwen
samen, een vermindering van ons machtsbesef,
die den aanwas der menschelijke macht en
Deze CO URANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.— franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
UIT DE PERS.
De Avondpost bevat het advies van mr. A. F.
de Sarvornin Lohman over de doodstraf. Deze
beroept zich op hetgeen hij den 26en October
1880 daaromtrent heeft gezegd. Hij resumeert
zijne meening in de navolgende woorden
„Hoewel het recht der overheid erkennende,
kan ik nochtans niet meegaan met de tegen
woordige beweging, welke m. i. op onjuiste
beweegredenen berust. Dat door de wederin
voering van de doodstraf de veiligheid zal be
vorderd worden, acht ik geenzins bewezen.”
Daarna treedt de heer Lohman in eene korte
beschouwing van de bijbelteksten, die ter rëcht-
i vaardiging van de doodstraf worden aangehaald
M er -
a aie caaraan genecnt worat. comité zich mocht wenden tot de Nederlandsche
kracht. Dat gebeden afgezien van bijko
mende natuurlijke gevolgen niet het minst
aan de objectieve wereld veranderen of verbe
teren, behoeft heden ten dage niet meer bewe
zen te worden.
We hebben dus enkel te letten op de bevrij
dende uitwerking welke ’t gebed heeft op ’t
gemoed van den biddende. Verstaatmen daar
onder hoop of troost, dan loochen ik die uit
werking niet.
Intusschen zijn deze niet enkel de specifieke
uitkomsten van ’t geloof, maar ook van de ver
heffing van ’t gemoed tot idealen welke eigen
is aan de naturalistische wereldbeschouwing.
Beveel vrij uwe wegen
En wat het harte krenkt,
Aan d’ allertrouwste zorgen
Van dien den hemel scheukt.
Deze grondstelling sterkt de onderworpenheid
onder voogdelijke leiding, die de filosofie der
vrijmaking voor een grondfout houdt van de
vroegere en tegenwoordige menschheid, voor
den hoofdpilaar van de staatkundige en econo
mische uitbuiting, kortom van de heerschappij.
gevolg gevende aan de missive van den heer
Commissaris der Koningin in deze Provincie
dd. 17 Maart 1896 le Afdeeling M en S no. 324,’
roept bij deze opden alhier gevestigden milicien-
verlofganger JOHANNES de VRIES, loteling
der gemeente Sneek, lichting 1892 no. 53, be-
hoorende tot de 3e Compagnie van het Korps
Genietroepen, om, voorzien van al de voorwer
pen van kleeding en uitrustingstukken, bij zijn
vertrek van het korps medegenomen, zich op
Maandag, den 13en April 1896, des namiddags
vóór vier uur, te laten vinden bij zijn korps
te Utrecht, ten einde wegens overtreding van
artikel 133 der wet op de Nationale Militie,
krachtens art. 137 dier wet voor den tijd van
twee maanden onder de wapenen te komen.
Vooraf moet gemelde verlofganger zich, voor
zien van zijn zakboekje en verlofpas,.ter Secre
tarie van Sneek vervoegen, om deze voor ver
trek te laten afteekenen.
Tevens wordt bovengenoemde verlofganger
herinnerd, dat ingeval aan deze oproeping niet
wordt voldaan, hij overeenkomstig art. 145 van
meergemelde wet als deserteur zal worden be
handeld.
Sneek den 18 Maart 1896.
De Burgemeester voornoemd,
ALMA.
Het uitvoerend comité van den „Algemeine
Freilandbund“ heeft zich tot verschillende Ne
derlandsche Kamerleden gewend teneinde hun
medewerking te verkrijgen wanneer genoemd
de vrijheid aangeroerd
een nieuw Jeruzalem op 1
J vrijheid belemmert.
Dat de menschheid tot heden aan vrijheid
heeft gewonnen is hoofdzakelijk te danken aan
de onwillekeurige verwerping van ’t inzicht,
de erkenning, dat de wereld zich regelmatig
ontwikkelt naar bepaalde, constante natuurwet
ten en aan het inzicht dier wetten zelve.
De wetenschappelijke wereldbeschouwing van
den tegenwoordigen tijd is daarom juist bevor
derlijk aan de vrijheid, ik bedoel vooral ’t
besef dat heel de werkelijkheid natuurlijk, d. i.
regelmatig „wettelijk” te berekenen is, en dat
van deze regelmatigheid geen willekeurige af
wijking mogelijk is alzoo dat er niets wonder
baarlijks, bovennatuurlijks, goddelijks kan be
staan. De leer echter dat een bovennatuurlijke,
bijgevolg onberekenbare, ondoorgrondelijke
macht het heelal beheerschtdat ze willekeu
rig in 't raderwerk der wereld ingrijpt, dat
zonder haar wil geen haar valt van ons hoofd
deze leer kweekt het bewustzijn dat:
Mit unsrer macht ist nichts gethan,
Wir sind gar bald verloren.
Een soort marionnettenbewustzijn, geschikt
om het streven naar de kennis en beheersching
der wereld te verlagen tot een machtelooze en
laakbare oppositie tegen den regent boven de
wolken. Zoo zijn de pogingen en vindingen der
technici, der doctoren en verdere pioniers der
beschaving, in het kamp der bekrompen, gril
lige orthodoxie tot op onzen tijd met de grootste
onbillijkheid beoordeeld. Nog moet hierbij op
gemerkt, dat het geloof aan de goddelijke heer
schappij niet alleen dreigt de wereldfysiek te
vernietigen ook op zedelijk gebied dreigt het
’t vertrouwen in de mensohelijke kracht te niet
te doen.
„We zijn allen zondaars zoo heet het
en we missen den roem dien we van God moe
ten ontvangen/ De voorstellingen van erfzonde,
I verlossing, praedestinatie en genadekeus, die ’t
zedelijk streven doen inslapen en een sentimen-
teelen sleurgang aankweeken, zijn de natuurlijke
I vruchten van dat geloofalleen door goochel
toeren met de logika kan de theologische dog
matiek aan haar jongeren de meening eigen
maken, dat de leer der zedelijke vrijheid van
verdienste en schuld nochtans is te rijmen met
haar godsbegrip omdat men deze eigen
schappen onontbeerlijke steunsels acht van de
maatschappij.
’t Geloof aan een persoonlijken regent van
i het heelal heeft geleid tot invoering eener ge.
woonte, die, naar theologische verzekering, bui
tengewoon bevrijdend werkt; ik bedoel het gebed.
Zien we
III.
W el is waar wordt in het christendom de
aardsche welvaart en
hier en daarvoor
aarde hebben de eerste ehristengeslachten met
geestdrift geijverd zij mochten ook nog hopen
dat het einde aller dingen nabij was en dat
spoedig de verlosser zou terugkeeren om zijn
rijk te vestigen. Maar de christenen moesten
eindelijk die hoop laten varen en zijn toen den
nadruk gaan leggen op de bijbelwoorden
„Mijn rijk is niet van deze wereld/
Zij verplaatsten tegelijkertijd hun ideale
broedergemeenschap zonder heerschappij van de
narde naar den hemel.
Ik noemde Jezus een idealistisch anarchist.
Deze opmerking dient echter eenigermate be
perkt. Hij was het in dien zin, dat naar zijn doel
het rijk Gods en de liefdevolle mensehenmaat-
ichappij geheel regeeringloos zou zijn.
Archist echter was Jezus in de keuze zijner
middelen zijn zedeleer toch is slavenmoraal
dulden, zich opofferen, zich vernederen, de be
geerte van het vleesch, het ik dooden, zich
kastijden, berouw gevoelen, smeeken om genade,
het kruis op zich nemen, lijden met wellust,
wegsterven in weerloosheid dit alles is
aziatische-boeddhistische ethiek, een archistische
ethiek in zoover ze tegen de heerschappij geen
ander wapen gebruiken wil dan het
Weersta ’t kwade niet
Een zwaard dus zonder gevest of kling.
Om de menschen te redden uit de slavernij,
18 veeleer behoefte aan een ethiek van der
menschen waarde, die zelfbewustzijn, kracht,
vrijen zin en autonomie kweekt en deze uit
weidt en versterkt over elk gebied des levens.
Opmerking hierbij verdient, dat ’t Boeddhis
me tegenover 't godsbegrip een vrije stelling
inneemt, evenals Jezus dit deed tegenover het
Semietendom.
De Boeddhistische cathechismus zegt
„Een persoonlijk God beschouwen de Boed-
misten als een reuzenspook, dat als een vorm-
ooze schaduw door de verbeeldingskracht van
Zwetende menschen op den achtergrond van
t ledig wereldruim wordt geworpen/
Qod schiep, zoo heet het, de menschen naar
:1JQ evenbeeldvoegen we er bij om aan
t werk van den Schepper recht te laten we- 1
’ervaren dat de mensch zoo erkentelijk was
w met zijn zinnelijke voorstellingswijze te be-
mtwoorden.
I »Uw wil geschiede gelijk in den hemel alzoo
Ook op de aarde.”
I Deze voorstelling van een wereldheerscher
Reeft aan de christelijke theologie een buiten-
||ewoon vertroostende kracht, en inderdaad heb-
|eu talloos veel geloovigen rijken troost geput
het bewustzijn te rusten in Gods hand.
Maar er is een troost die den giftigen balsem
De Tweede Kamer heeft, gelijk men weet
in hare vergadering van 10 Maart met vrij’
groote meerderheid (44 tegen 27 stemmen) haar
goedkeuring verleend aan het wetsvoorstel van
den heer Gerritsen. „Zij heeft daardoor, naar
de meening van het W. v. h. R.een goed
werk verricht. De eedsquaestie wordt door dit
voorstel, indien het wet mocht worden, niet op-
gelost,, en vermoedelijk zal er, hoelang zij bij
ons ook reeds aanhangig is, nog heel wat wa
ter naar de zee vloeien eer dit het geval zal
jr'"a v. mw nuuviiui! Z^D‘ ^at:. de heer Gerritsen alleen beoogde
provinciale en gemeentelijke vertegenwoordi
ging (geheele) „regeling van dat deel der eed-
quaestie, waarvoor de grondwet van 1887”
in do artt. 87 en 129 slechts ten deele de
oplossing heeft gegeven.” Wij zijn in beginsel
gekant tegen zuiver facultatieve eeden om de
redenen, meermalen uiteengezet en laatstelijk
mei een enkel woord aangestipt in W. no. 6678.
Maar nu eenmaal bij de grondwetsherziening
van 1887 de „zoogenaamde politieke eed” fa
cultatief is gesteld, is het, waar wij reeds 1896
schrijven, hoog tijd niet alleen om de provin
ciale wet in overeenstemming te brengen met
art. 129 der grondwet, maar ook om voor de
leden der gemeentelijke vertegenwoordiging het
zelfde te bepalen wat door de grondwet reeds
is bepaald voor de leden der Staten-Generaal
en der Provinciale Staten. Wij beschouwen
het voorstel van den heer Gerritsen, door de
Tweede Kamer tot het hare gemaakt, alleen
als eene regularisatie-wet, waarmede wij als
zoodanig vollen vrede hebben. De eedsquaes
tie kan verder rusten, tot men eenmaal den
tijd en den moed zal hebben om haar voor goed
op te lossen. Het is niet waarschijnlijk dat wij
dit nog zullen beleven.”
Het is weer tot een schikking gekomen tus-
schen de directie der Nederlandsche Opera met
de artisten, zoodat de voorstellingen worden
voortgezet.
Het Provinciaal Groninger comité van kies-
rechtuitbreiding heeft Zondag besloten tot het
houden van een provinciale meeting ten gunste
van kiesrechtuitbreiding op den tweeden Paasch-
dag in de groote zaal van de Harmonie to
Groningen. De meeting zal gevolgd worden
door een straatbetooging, in den vorm van een
optocht der deelnemende vereenigingen met ba
nieren.
sma
.0 30
s
I
f
4
I
I
I
45*
w*
7»
T4i
8 -
S35
911
9 2»
943
9 55
;08
1015
6 50
7-
77
7 20
8-
8 -
815
8 35
8 45
OEEKER COURANT.
