O B11IIWHÏIMU9 M D8
ffliEsn: b hit mbkht sjibl
Herlik m Maten en Gewichten.
HET GEZAG DER RELIGIE.
No. 28.
E K N E N-V IJ F T I G 8 T E
?896.
a.
X .A. T E 1< O A. <A
4 -A. I* K I L.
gran
V.
.s
dagen.
datums, voor-
15
I
Alle brieven
in te zenden.
scher over de geloovigen aanstelde?
Wat zal den Godzoekende uit den twijfel
3
S
6
7
8
9
11
13
15
16
18
20
an
ien
I
3
Proudhon op sterven lag
hem moed wilde inspre-
-1 van den grijsaard het
dat alle maten en gewichten
Toen de vader vau
en zijn jongste zoon
ken, kwam uit den mond
kalme antwoord
„Gij vergist u
vrees koester voor
uit isik voelde het en wilde in
sterven. 7
En toen
spreken
oordeel
revolutioneert langza-
Bij deze Courant behoort als Bijblad Feuil-
leton-nummer 217.
ALVERTENTIÉN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer 7*/? Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.— franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek brengen ter kennis van de belanghebben
den, dat in dit jaar voor den herijk der maten
en gewichten, in deze gemeente zal worden
gevaceerd in het voormalig TELEGRAAF
KANTOOR, in orde als volgt:
Voor de be
langhebben
den uit
Verkoopers
van maten en J Maandag
gewichten I
Wijk 1 en
5
Uren
na
middag.
4 Mei 9—12 1—3 '/2
9-12 1—31/,
9—12 1-3-'/.
9—12 1—31/..
9-12 1—3’/,
9—12 1—3*/,
9—12 1—3’/,
9-12 l-3‘/2
9—12 1—3’/,
9—12 1—3*/,
9—12 1—3’/j
aan den herijk
dat de voorwerpen behoorlijk schoon en droog
blad no. 160), vastgesteld tarief;
dat de verificatie van gewichten beneden bet
gram uitsluitend aan een der ijkkantoren plaats
heeft
dat belanghebbenden behooren toe te zien,
aat hunne maten en gewichten na den herijk
van de vereischte merken voorzien zijn en dat
blijven tot aan den eerst volgenden herijk en
dat het ijkkantoor te Leeuwarden, aan de
Oosterirade, voor het publiek geopend is eiken
Dinsdag en Vrijdag van negen tot één uur.
Sneek, den 3 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek herinneren, naar aanleiding van artikel
18 der wet van 4 December 1872 {Staatsblad
no. 134), de ingezetenen
dat steeds aan degenen, die zich daarvoor
aanmelden ter Secretarie der gemeente, gele
genheid wordt gegeven tot kosteloose inenting
en herinenting.
Sneek, den 3 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
BINNENLAND.
De verontrustende telegrammen uit Atjeh
ontvangen, maken, zege de Zw. Ct.. eenige
toelichting niet overbodig.
Men zal zich herinneren, dat in 1884 werd
overgegaan tot de geconcentreerde linie. De
hoofdversterking Kotta Radja en Oleh-Ieh, de
havenstraat, werden door- een open strook
1000 meter breed afgescheiden van bet ver
dere terrein, terwijl op verschillende punten
langs de linie posten verrezen. Terwijl wij
dus aan de eene zijde gemeenschap hadden met;
de zee, was de bezetting aan de landzijde over
al beschermd.
De maatregel bleek afdoende tot bescherming
van het daarbinnen bezette gebied, maar had
ook een minder bemoedigend resultaat. Veel
volk ging nu buiten de linie en vestigde zich
daar, zoodat naast een zeer dun bevolkt land
binnen de linie een dicht bevolkt, slecht ge
zind land buiten de linie werd aangetrofl’enr
Dat onder deze omstandigheden werd uitge
zien naar een betere verstandhouding met de
bevolking buiten de linie, is te begrijpen en
tevens dat men partij hoopte te trekken van
de twisten die hier en daar tusschen de hoof
den daar buiten ouderling voorkwamen. Onder
die hoofden nam Toekoe Oemar een eerste
plaats in en hoewel hij reeds een paar maal
tegenover ons bewind had gestaan, meende het
hoofdbestuur op een nieuwe aanbieding zijner
zijds te moeten ingaan, ’t Geschiedde vooral
op aandrang van den majoor v. Hentsz, een
der meest begaafde en dapperste officieren.
Besloten werd Toekoe Oemar te steunen toen
hij door een der andere Atjehsche hoofden werd
aangevallen en ’t onderspit moest delven. Met
onze hulp gelukte het hem toen zijn aanvallers
te verslaan. Men bleef hem verder steunen
en met zijne hulp werd weder een belangrijke
streek buiten de geconcentreerde linie bezet.
Zelfs Kaboel, de hoofdzetel van den Sultan'
wérd genomen. Toekoe Oemar kreeg nu den
naam van Toekoe Djohan en den titel Paha-
lawan prang besar (overste van den grooten
oorlog). Het opperbestuur meende het ook
daarom met Toekoe Oemar gerust te kunnen
i veel pepertuinen op de
wanneer
den dood. Ik zeg u dat het
-..1 uw midden
Laat het goed zijn en breng de koffie.1
i een vroom bloedverwant begon te
over de onsterfelijkheid, het laatste
en de barmhartigheid Gods, antwoordde
de grijsaard
„Ik weet niet wat daarvan is en bekommer
me ^er niet over. Ik voel vrees noch verlan
gen ik sterf, omgeven door hen die ik lief
heb; ik heb mijn paradijs in mijn hart.®
Met recht kon de jongste zoon kort daarop
i 7
God, welke Mozes zou zijn verschenen in den
vlammenden braambosch Is het de God tot
wien Jezus bad „Onze Vader
Is het de God in wiens naam pausen ban
vloeken slingeren Of is het de God die voor
Matten Luther „een vaste burcht* vormde,
tegen den „ouden, boozen vijand, den antichrist
te Rome* Is het de God die den Russischen
Czaar koos tot zijn hoogsten plaatsvervanger op
aarde? Of die, welke Mohammed tot zijn pro-
Waarom
Het moet de wetenschap schuwen, omdat ’t
alleen kan wortel schieten waar de wetenschap
ontbreekt.
Religieuse naturen, die waarlijk hoog staan,
houden zich rein van deze brutaliteit.
„Zoo heet het in den Boeddhistischen Cate
chismus „Zijn er in ’t Boeddhisme dogma’s
die we enkel op grond van ’t geloof voor waar
aannemen moeten? Noen, we worden zelfs
ernstig vermaand niets op louter geloof aan te
nemen, ook al wordt het gevonden in boeken
die ons door onze voorouders werden overgele
verd of die de blanken ons vermaakten. Boeddha,
onze Heer, zegt, dat we volstrekt niets te ge
looven hebben omdat het gezegd werd, noch
overleveringen te aanvaarden hebben omdat ze
in overoudejijden stammen, noch geruchten en
dergelijke moer noch geschriften van geleerde
mannen omdat ze door geleerde munnen ge
schreven werden, noch gedachten waarvan we
soms meenden dat de geest ze ons ingaf, noch
gevolgtrekkingen door ons gemaakt uit wille
keurige onderstellingen, noch iets dat ons uit ’t
oogpunt van analogie noodzakelijk voorkomt of
op do blooto verzekering onzer onderwijzers en
voorgangers berust. Daarentegen hebben wij
te gelooven in de schriften, leerstellingen en
uitspraken, die bevestigd worden door eigen
verstand en door ’t bewustzijn, want zoo zegt
Boeddha aan ’t slot
Ik leerde u niet iets te gelooven louter om
dat ge ’t gehoord hebt, maar alleen uit eigen
overtuiging en dan om er steeds naar te han
delen het is de vloek van iederen uiter
dijken godsdienst, dat hij verstand en geweten
bindt en daarmee de vrijheid der ziel verlamt
en allen' vooruitgang op geestelijk gebied be
lemmert.®
Verstand en vrijheidsliefde; althans hoog
schatting van deze beide.
gij meent dat ik I feet en de Sultan te Konstantinopel tot heer-
n i -“w
j verlossen, wanneer aldus de eene autoriteit op
treedt tegen de anderwanneer ze met elkan
der worstelen, tegenstanders van gelijken rang,
aequivalenten in ’t onverstand
De liberale theologie beweert dat God een
zedelijk wezen is en dat de geloovige zijn ge
boden daarom bewaart, wijl Gods zedelijkheid
er in doorstaalt. Maar het zedelijk karakter
der hemelsche voorschriften, waaraan de ge
loovigen hebben te gehoorzamen, wordt gemeten
met den zedelijken maatstaf welken bij men-
schen in gebruik is. De aardsche zedelijkheid
is het oorspronkelijke, de hemelsche echter het
daaruit afgeleide. De geloovige heeft de zede
lijkheid, die hij vond in de menschenwereld,
een weinig opgehemeld en daarna dit ideaal
gemaakt tot een goddelijk attribuut.
De christenen b. v. moesten den liefdevollen
vader eerst op aarde hebben leeren kennen,
voordat ze dien vader boven de wolken als zoo
danig vereeren konden. De menschen schiepen
de góden naar hun beeld, niet omgekeerd
zooals de mensch, zoo is zijn God.
De lofredenaars van ’t religieuse gezag staan
dan voor ’t dilemna
1. De bij bel voorschriften worden gesanctio
neerd door de goddelijke macht zonder meer
in dit geval worden de geloovigen zedelijk ge
degradeerd.
2. De zedewetten komen door den godde-
lijken voorhof van menschen tot menschen. In
dit geval zal de zedelijkheid ook zonder geloof
aan God indruk makendie indruk zal heil
zamer zijn, omdat het storend element van ’t
gezag er niet in voorkomt.
Godsgeloof, de bron der zedelijkheid
Wie zulks beweert is op ’t gebied derzede-
dus lijkheid achtergebleven of wel hij ignoreert de
e bazis wankelt. Nu doet de verdere ontwik- zedelijkheid verstaan wordt, maakt onafscheide-
teling van ’t verstand echter deze autoritaire lijk bestanddeel uit
’teunsels meer en meer vermolmen. De behoef-
'e aan steun is tegenwoordig veel grooter dan i
n de Middeleeuwen en revolutioneert langza- De vertegenwoordigers van ’t religieuse ge-
aerhand ook de inzichten van de verkommer- zag, en zij die het zoeken te bevorderen, heb-
e lagen des volks. Verder brengt de toene- ben zich door alle tijden heen gedragen op een
J1eude gedachteuwisseling van den nieuwen j wijze, die ’t vermoeden wettigt, dat schennis
li de elkaar vijandige autoriteiten op gods- van veretand en vrijheid moet geacht worden
■eastig terrein in steeds levendiger coneurren- als ’t meest opvallend kenmerk der geloofsreli-
>e en maakt dat zij elkander ontvleezen. gie. Het ligt in ’t wezen van ’t godsdienstig
elke God is de toongever t gezag geringschatting te betoonen jegens ’t 1
I oor deze laatste vraag wordt de geloover verstand, want het geloof verliest zijn macht
PP gezag gesteld. Is het die sterke, ijverige bij menschen die vragen i
schrijven
„Ouze vader is gestorven als een man.®
En de oudste mocht er aan toevoegen
„Vergelijk dezen dood met dien van een
christen, die door kaarsen, wijwater en crusifix
is omgeven, met wien de biechtvader spreekt
van de gerechtigheid Gods, dien men wrijft
met „heilige® olie en lastig valt met eedformu
lieren alsof aan den rand van het graf de pijn der
Verworpenen voor hem reeds beginnen moet.®
Ja, het onsterfelijkheidsgeloof, volgens’t welk
de afgestorvene wordt overgeleverd aan de
heerschappij van God of duivel en aan een
eeuwig passief leven, aan de vervelende hemel
vreugde of aan de pijnen der heldat geloof
is geen voedsel voor den verstandigen mensch.
Hem kan slechts ’t vooruitzicht op een ac
tieve, zelfstandige, vrije eindeloos voortschrij-
denden vooruitgang en ontwikkeling vrede
geven.
Daarbij mochten de lofredenaars der religi
euse autoriteit wel bedenken, dat deze autoriteit,
de enkele heerschappij van God, niet alleen
uioreele slavenzielen kweekt, maar ook den
■^eg bereidt voor daden welke toegesebreven
Worden aan den slaaf
„wanneer hij zijn ketens breekt.®
Een moraal, die op gezag gebouwd en ..dov
niet zelfstandig is, stort natuurlijk ineen zoodra wereldgeschiedenis. Van datgene wat onder
Bende gedachteuwisseling
henstig terrein in steeds levendiger
-- en maakt dat zij elkander ontvleezen.
gie.
rgezag
2 Woensdag
4 Donderdag
6 Vrijdag
7 8 Zaterdag
9 10 Maandag
11 „12 Woensdag
13 14 Vrijdag
16 Zaterdag
17 „18 Maandag
19 20 Woensdag
zijn onderworpen
moeten worden aangeboden f
dat de onjuiste gewichten kunnen worden
gejusteerd tegen dadehjke betaling, volgens bij pröbeerenf daar hij HvpcivuniBU 0D üe
Koninklijk besluit van 16 October 1869 {Staats- I Westkust had die men, zoonoodig, kon inreke-
EE3
o
o
o
5
OEEKER ('0
12
.5
1
3
5
5
i
CO
ïa-
n-
ir
on
el
6
ti
ll
r-
m
R A A T.
