BIB B WHTHTIHLID WRR DS
rk.
fHin 11RRBSEJHT SHÏÏ.
florB m laten en Gewichten.
1896.
HET GEZAG DER RELIGIE.
I
No. 29.
E E N-E N-V IJ F T I G 8 T E
•s
rRA
Con
11 APR
12?
VI.
dagen.
1
’t vrije onderzoek
00:
van de belasting op de bedrijfs- en andere in- Boerenóoncf is hier vrij wel eensluitend
naar tal
I.
Alle brieven
in te zenden.
6
7
8
9
11
13
15
16
18
20
rd
ha-
;en,
at.
50
a
i a
40;
om
EL-
S3
15
13
32
25
17
H
!n
7{.
Deze CO LR A NT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.— franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
i telijke adviseurs er zorg
- van te k
2 Juni 1875, (Staatsblad no. 95), tot regeling r den.
,uoor je wel, verstand, je bent een dolle
•linde zot
Pascal, de groote specialiteit in de de exacte
fetensehappen, trad op tegen de verstandsont-
Fikkeling toen hij bigot geworden was. „Ik
iud zoo verklaarde hij dat het voor ’t
eloof niet goed is het stelsel van Copernicus
3 onderzoeken/
Ten slotte zij nog herinnerd aan het feit, dat
e theologie tot in deze eeuw heeft gestreden
•gen de Copernicaansche waarheid in ’t alge-
‘een doet zich tot in den allerjongsten tijd de
racht der verdoemenis van ’t religieuse gezag
T8a krachtig gevoelen. We weten wat de
lerieale partij (hoofden) tegen onze schoolwet
eeft (hebben) het volk wordt te zeer ont-
r‘kkeld, krijgt te veel pretenties en wordt on
treden met zijn positieleerplicht nietge-
Bhiedenis liefst ook niet; natuurkunde even-
zoo redeneeren de trouwe zonen der kerk.
7 1 wie nog mocht betwijfelen of dit werkelijk
I geval is, hij zij zoo goed te gaan verne-
Fa naar tal van uitspraken dienaangaande
I
dat alle maten en gewichten
zijn onderworpen
instinct heeft de kerk bespeurd, dat de zelf
standigheid van het individu het godsdienstig
gezag ondermijnt en de heerschappij der prie
sters breekt. Daarom legde ze zich met ijver
toe op het normaliseeren van geweten, denk
beelden en begrippen.
Ze riep onfeilbare, onveranderlijke, bindende
geloofsstellingen in ’t leven, dogma’s en belij
denissen, en dreef de individualisten, die niet
verkozen zich te houden aan ’t kerkelijk pa
troon, in ’t nauw met gewetenskwellingen door
middel van banvloek, kerkelijke tucht en straf,
en andere heerschappelijke middelen.
Hebbel zegt, dat het voor een godsdienst
geen slecht teeken is, wanneer hij ketters te
voorschijn roeptdeze uitspraak is, dunkt ons,
ten deele juistmaar hoewel het religieuse
gezag tot weerstand prikkelde, heeft het tege
lijk het middel ontdekt waarmee men het ket-
tergebroed ter dood wist te brengen.
Hoeveel nadeel door deze onderdrukking
werd berokkend aan de vrijheid en ’t verstand,
mag elk voor zich beslissen. Vrijheid van ge
dachten, d. i. de vrijheid om te denken, om na
te vorschen, en zijn gedachten uit te drukken
zonder te stuiten op kunstmatig aangebrachte
hinderpalendeze vrijheid, onbeperkt, is een
der hoogste goederen van ’t menschelijk ge
slacht, een der essentieele bestanddeelen zijner
verstandsontwikkeling.
Haar waarde ligt bovendien in de bevredi
ging door haar rechtstreeks aangeboden. Alle
wezens zouden wenschen te kunnen, wat ze
willen; alle wezens streven naar vrijheid; en
hoe vrijer ze zijn, des te gelukkiger ze zich ge
voelen, terwijl ze in de onvrijheid lijden.
En de mensch, het edelste der wezens, zou
minder gehecht zijn aan zijn vrijheid
Toegerust met geestelijken aanleg, zou hij
het goed kunnen vinden de vrijheid van be
weging voor zijn verstand teloor te laten gaan
Dat kan slechts ’t geval zijn bij slaafsche na
turen. Vrijzinnige geesten willen niet belem
merd worden, door welke macht ook, noch in
het nadenken, navorschen, in lezen en leeren,
in ’t gesproken en geschreven woord, in han
del noch wandel naar eigen overtuiging. Ze
willen dat geen enkele gedachte gewelddadig
worde bejegend ze jagen de absolute verdraag
zaamheid na tegenover alle geestelijke stroo-
ming en beroering wanneer ze een meening
voor dwaas en nadeelig houden, nemen ze vol
strekt niet hun toevlucht tot den kamp van
overmacht tegen macht, den kamp des gewelde
maar veeleer valt hun keuze op de reine wa
penen des geestes met verstandelijke middelen
verzetten ze zich, en niet met brutaal, physiek
geweld, niet met autoriteiten, met kerkelijke
van het toezicht bij het oprichten van inrich-
vreesaanjaging of vernedering niet door heilige tingen, welke gevaar, schade of hinder kunnen
j veroorzaken;
Brengen ter openbare kennis, dat ter Secre
tarie der gemeente ter visie is gelegd, een ver
zoek met bijlagen van JACOBUS RINGNAL-
NA, Koopman, wonende te Sneek, om vergun
ning tot het oprichten van eene bewaarplaats
van lompen, in het gebouw, staande aan de
gedempte Pol alhier, Wijk 4, no. 85, kadastraal
bekend gemeente Sneek, Sectie B, no. 2835.
Dat op Zaterdag den 25 April 1896, des
middags te 12 uren, ten gemeentehuize gele
genheid zal zijn, om tegen die oprichting be
zwaren in te brengen en deze mondeling en
schriftelijk toe te lichten en dat zoowel de ver
zoeker, als zjj, die bezwaren hebben in te bren-
gedurende drie dagen vóór ovengenoemd
tijdstip ter Secretarie der gemeente, in de ge
wone bureau-uren, van de ter zake ingekomen
schrifturen kennis kunnen nemen.
Sneek den 11 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNE WITZ, Secretaris-
UIT DE PERS.
In de anti-revolutionaire bladen is, zooals
men weet, dadelijk partij gekozen tegen den
Nederl. Boerenbond, omdat het denkbeeld ge
heel is uitgegaan van R. K. zijde. De Stan
daard verklaarde zich er tegen, en uit het
jongste nommer van de Kroniek in Stemmen
van Waarheid en Vrede blijkt dat ook dr. A. W.
Bronsveld er alles behalve mee is ingenomen.
Hij schrijft er een vinnig stukje over:
Zooals men weet, is er een christelijke Boe
renbond in wording. De stoot daartoe is ge
geven van onverdacht-roomsche zijde. Ook bleef
het niet verborgen, dat men aan de pastoors
voor een goed deel de leiding van de afdeelin-
gen van dezen Bond wenscht toe te vertrouwen.
Toch wilde men niet, dat men in den Bond
een beslist-rocmsche beweging zou zienneen
„christelijk” zou alles wezen
Terecht is de aandacht gevestigd op het on
gewoon verschijnsel, dat roomschen zich ver
schuilen achter het woord „christelijkImmers
is voor de pauselijke kerk het epitheton chris
telijk niet voldoende, niet duidelijk, niet uit
sluitend genoeg.
Protestanten maken toch ook aanspraak op
den naam christenen. Het recht daartoe wordt
hun in Italië en andere zuiver roomsche lan-
den wel ontzegd, maar dat durft men niet
althans nog miet, in Nederland. Wij worden
hier nog geteld tot de christenen. De stichters
van den Boerenbond hebben daarvan partij
getrokken, en beproeven ook niet roomsche
meren te vangen door dien christen-naam.
-1 met
loeren bedrog.
De roomsche geestelijkheid is druk bezig met
in de steden de werklieden in te spinnen in
iet net eener kerkelijke organisatie, en vele
goede heiligen, die eeuwen lang hier niets te
doen hebben gehad, zien zich nu vereerd met
het patronaat over alle mogelijke vakvereni
gingen.
Maar nu moeten de Boeren ook beroofd wor
den van het weinigje geestelijke vrijheid, dat
zij nog bezitten. Ons werd verzekerd, dat op
het platteland de roomsch-katholieke begrafe-
nis-fondsen zich vermenigvuldigen, welker gees-
voor dragen, dat het
honorair voor kerkelijke diensten van de uit
keeren premie onbekrompen wordt afgehou-
ADVERTENTIÉN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer 7*/t Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever. J
vernomen van
parlementen van Europa.
En wat zegt Thièrs „Ik zie zegt Th.
tegen het socialisme slechts twee middelen door God, hemel of hel.
Oorlog met het buitenland en onderdrukking 1
der lagere scholen/
Het tweede middel is de clericale vrijheids-
vijanden als uit ’t hart gegrepen. Met passend
Zoo verklaart zich dan het verschijnsel, dat
voorstanders der geloofreligie geen vrienden zijn
van t verstand met minachting door hen be
jegend, wordt ’t niet zelden met fanatieken haat
vervolgd.
De christelijke hiërarchie heeft dan ook op
die plaatsen, waar ze tot bloei kwam, niet ge-
zuimd de Grieksch-Romeinsche beschaving op
te ruimen en indien zich niet onder de chris
tenen heimelijk vrijdenkers hadden bevon
den en onder Joden en Mahommedanen niet
vrijheid van denken en ontwikkeling van den
geest mogelijk geweest waren, dan, voorzeker,
wuden de schaduwen der donkere Middel
eeuwen onheilspellend verlengd zijn. Waar de
lerk van die dagen aan de beschaving maar
^enigszins bevorderlijk wilde zijn, heeft ze dit
gedaan niet voor de beschaving zelve, maar om
der wille van ’t geloof. Zoodra de beschaving
Ireigde voor ’t geloof gevaarlijk te zullen wor-
len, donderden de soldaten van het religieuse
jezag met geweld er tegen.
Luther was een vriend van ’t vrije onderzoek
:oolang hij daarvan als wapen tegen de heer-
chende gezagslieden gebruik kon maken. Zoo
egt hij b. v. in zijn verhandeling over den
ilaafschen wil
„Is ’t niet genoeg dat ge u onderwerpt aan
le Schrift? Moet men zich ook nog aan de
terk onderwerpen Waar blijft de vrijheid van
leuken en oordeelen over de besluiten en stel
lagen welke door de kerk of de conciliën ge-
aaakt worden Leve Erasmus 1 Ik houd heele-
naal niet van ’t ondergeschikte
Toen ’t echter de vraag gold, hoé het ver
eerde geloofsgebied te verdedigen, schold hij,
Harten Luther, heftig op het verstand en raad-
le den geloovigen mensch zijn verstand te wor-
en en te zeggen:
«Hoor je wel, verstand, je bent
3
5
7 8 Zaterdag
9 10 Maandag
11 „12 Woensdag
13 14 Vrijdag
15 16 Zaterdag
17 18 Maandag
19 20 Woensdag
Uren
datums, voor- na
middag.
4 Mei 9—12 1—3'/,
9-12 1—31/,
9—12 -1-3'/.
9—12 1—3*/a
9-12 1—3’/,
9—12 1—372
9-12 1—31/,
9-12 1-31/.
9-12 1-3'/,
9—12 1—37,
9—12 1—3>/2
aan den herijk
dat de voorwerpen behoorlijk schoon en droog
moeten worden aangeboden
dat de onjuisto gewichten kunnen worden
gejusteerd tegen dadelijke betaling, volgens bij
Koninklijk besluit van 16 October 1869 (Staats
blad no. 160), vastgesteld tarief;
dat de verificatie van gewichten beneden het
gram uitsluitend aan een der ijkkantoren plaats
heeft
dat belanghebbenden belmoren toe te zien,
dat hunne maten en gewichten na den herijk
van de vereischte merken voorzien zijn en dat
blijven tot aan den eerst volgenden herijk en
dat het ijkkantoor te Leeuwarden, aan de
Oosterkade, voor het publiek geopend is eiken
Dinsdag en Vrijdag van negen tot één uur.
Sneek, den 3 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNÉWITZ, Secretaris.
kennisgevin g.
De BURGEMEESTER der gemeente Sneek
brengt ter, openbare kennis, dat het kohier no. 4
komsten dezer gemeente, dienstjaar 1895/6, door
den Directeur der Directe Belastingen te Leeu
warden gearresteerd den 7 April 1896, aan den
Ontvanger der Rijksbelastingen te Sneek ter
invordering is ter hand gesteld en dat een ie
der verplicht is zijnen aanslag, op den bij de
wet bepaalden voet, te voldoen.
Sneek den 8 April 1896.
De Burgemeester voornoemd.
ALMA.
BEKENDMAKING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek,
Gelet op de artikelen 6 en 7 der Wet
clericale afgevaardigden in alle of andere verbodsbepalingen, met verlokking
schriften, door openbaringen, geloofsstellingen,
Zoo draagt de vrijheid van denken ook in
direct bij -tot heil van ons geslacht, door be
vorderlijk te zijn aan het verbloeien van de
leugen en dus aan de verbreiding der waarheid.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek brengen ter kennis van de belanghebben
den, dat in dit jaar voor den herijk der maten
en gewichten, in deze gemeente zal worden
gevaceerd in het voormalig TELEGRAAF
KANTOOR, in orde als volgt:
Voor de be
langhebben
den uit
Verkoopers 1
van maten en Maandag
gewichten I
Wijk 1 en 2 Woensdag
4 Donderdag
6 Vrijdag
10 Maandag
1
n
3
1
1
II.
.6
n
v
v
VAN
Cd.
NT
iw;
OEEKKR COURANT.
'A
