BIB ffl WÏEOTÏIB-mil) M »E
Herijk ran Maten en Gewichten.
No. 31.
E E N-E N-V IJ F T I G 8T E J
A R G A N G.
1896.
HtT GEZAG DER RELIGIE.
IS
VII.
hen,
dagen.
datums.
Alle brieven
in te zenden.
3
5
7
9
11
13
15
17
19
6
7
8
9
11
13
15
16
18
20
Deze CO UR A N T verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
ADVERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer 7’4 Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voor waarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
DRAIN KWET.
V e r g u n n i n <r e n.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
Sneek brengen ter kennis van belanghebbenden,
dat de afschriften der Vergunningen voor den
verkoop van sterken drank in het klein, dienst
1896—1897, vanaf heden bij den Gemeente
ontvanger, tegen betaling van het daarvoor
verschuldigde recht verkrijgbaar zijn.
Voorts herinneren zij belanghebbenden, dat
het recht, overeenkomstig art. 7 der wet, vóór 1
Mei e. k. moet zijn voldaan, zijnde de vergun
ning anders vervallen.
Sneek den 18 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
Bij deze Courant behoort als Bijblad Feuil-
leton-nummer 218.
De Haagsche briefschrijver der Zutfensche Ct.
veronderstelt, dat, als straks de Tweede Kamer
bijeenkomt, wij waarschijnlijk wel meer van de
Atjeh-zaak zullen hooren. Er liep, volgens hem
reeds een gerucht, dat naar aanleiding van de
Atjeh-zaken de Kamer buitengewoon zou wor
den opgeroepen, maar daar is, naar het schijnt,
geen sprake van.
moeten worden aangeboden
dat de onjuiste gewichten kunnen worden
gejusteerd tegen dadelijke betaling, volgens bij
Koninklijk besluit van 16 October 1869 (Staats
blad no. 160), vastgesteld tarief;
dat de verificatie van gewichten beneden het
gram uitsluitend aan een der ijkkantoren plaats
heeft
dat belanghebbenden behooren toe te zien,
dat hunne maten en gewichten na den herijk
van de vereischte merken voorzien zijn en dat
blijven tot aan den eerst volgenden herijk en
dat het ijkkantoor te Leeuwarden, aan de
Oosterkade, voor het publiek geopend is eiken
Dinsdag en Vrijdag van negen tot één uur.
Sneek, den 3 April 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA. Burgemeester.
BENNÉWITZ, Secretaris.
BINNENLAND.
Indirect draagt de vrijheid van denken dus
bij tot heil van ons geslacht, doordat ze aan
de verbreiding der waarheid bevorderlijk is.
Er is op ’t gebied des geestes een wedstrijd
die ons herinnert aan Darwin’s stelling, dat in
den strijd om ’t bestaan de krachtigste elemen
ten behouden zullen blijven. Aan de praktijk
van het heden wil ik Darwin’s theorie niet
toetsen alleen wensch ik te wijzen op de voor-
deelen welke de strijd om den voorrang aan
de menschen waarborgt. Het terrein van dien
geestelijken strijd, waar de meeningen tegen
elkander komen te staan, is de studeerkamer
van den onderzoeker, het boek, de courant, de
zaal waar voorgelezen of gediscussieerd wordt,
bet hoofd van ieder denkend mensch. Hier
is het dat de gedachten op elkaar losstormen,
elkander aangrijpen voor de worsteling en trach
ten elkander ten val te brengen. De overwin
ning wordt gewoonlijk behaald door de beste
gedachte.
Wel is waar duurt het dikwijls lang voor
hij zijn vijanden heeft neergeworpen, vooral
Naar aanleiding der laatste telegrammen uit
Atjeh schrijft de N. R. Ct.
Na het ontzetten en slechten der tijdelijke
posten Biloel en Lamkoenjit en het ten minste
tijdelijk terugtrekken uit de IX Moekims ten
zuiden der geconcentreerde linie, blijkt nu de
beurt te zijn aan de tijdelijke posten in XXVI
Moekims.
Tjot Rang was door ons bezet, Lamgcet do,,r
Toekoe Hoessin Longbatta, die daar woont. Deze
werd in December 1893 door Toekoe Oemar
overgehaald tot onze zijde. Hij is gohu >vd met
een dochter van Toekoe Nanta, hoofd der VI
Moekims, nicht van Toekoe Oemar. Lamgoet
ligt midden in moerassen en is een sterk nest,
waar Tenkoe di Tiro vroeger huisde.
Nu wij een punt machtig zijn cp den weg,
die loopt van Toengkoep langs Lamgoet, Tjot
Rang, Gloempang, Senelop en Anagaloeng, kan
Gloempang ontzet worden door het oprukken
i en
Wanneer een gedachte stamt in de dwaling,
ze ondergaan, zonder dat kunstmatige on-
Uren
voor- na
middag.
4 Mei 9—12 1—3'/,
9—12 1—3’4
9—12 1—3'4
9—12 1—3'4
9—12 1—3’4
9—12 1—3'4
9-12 1—3',4
9—12 1—3'4
9—12 1—3'4
9—12 1—3’4
9—12 1—3’4
aan den herijk
zijn onderworpen
dat de voorwerpen behoorlijk schoon en droog
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van.
Sneek brengen ter kennis van de belanghebbend
den, dat in dit jaar voor den herijk der maten
en gewichten, in deze gemeente zal worden
gevaceerd in het voormalig TELEGRAAF
KANTOOR, in orde als volgt:
Voor de be
langhebben
den uit
Verkoopers
van maten en I Maandag
gewichten I
Wijk 1 en 2 Woensdag
4 Donderdag
6 Vrijdag
8 Zaterdag
10 Maandag
12 Woensdag
14 Vrijdag
16 Zaterdag
18 Maandag
20 Woensdag
dat alle maten en gewichten
vroeger zijn gevonden.
Een ander voorbeeld.
In de Middeleeuwen had de leer van
vormige gedaante der aarde een
tegenstand in ’t gezag van den bijbel en in de
hiërarchie der bijbelknechten. Nemen we nu
aan dat het dezen tegenstanders gelukt ware
de juiste beschouwing terug te dringen, zou
Columbus dan op de gedachte zijn gekomen,
dat men door .een zeetocht naar het westen
Oost-Indië bereiken kan? Moeilijk is ’t aan
te nemen dat Amerika dan in 1492 ontdekt
ware.
Vijandig optreden tegen vertegenwoordigers
eener overtuiging, is overigens onzinnig, in zoo
ver overtuigingen evenmin producten van kwaad
willigheid zijn, als aangeboren eigenschappen
van het lichaam of als de vruchten aan den
boom.
Onze overtuigingen komen veeleer met na
tuurlijke noodwendighéid voort uit onze gees
telijke constitutie, onze denkvormen en onze
ervaringen. Niet het doel is de moeder onzer
overtuiging, maar het inzicht. De overtuiging
is geen willen, maar een moeten, een logisch
moeten.
Als Galileï de meening huldigt, dat de aarde
om de zon draait, doet hij zulks omdat gron
den er hem toe brachten. Elk overtuigd
mensch mag met Luther zeggen:
„Hier sta ik, ik kan niet anders/
Onzinnig ook is de onverdraagzaamheid, wijl
ze slechts voorbijgaande gevolgen heeft en ein
digen moet met de wapenen neer te leggen
want de onverdraagzaamheid kan niet de oor
zaak eener meening treffenze treft slechts de
uiting dier meening.
Al wordt ook de plant voor een deel afge
rukt, ze groeit weer aan, zoolang de wortel on
gedeerd in den grond bleef. De gedachte krijgt
weer nieuwe knoppen en loten, wanneer de
grond blijft, waarin ze wortelt.
Iedere juiste gedachte loopt uit op j ixiste in-
machtneming der feiten; daarom zou men tot het
onderdrukken van waarheden feiten op zij moe
ten zetten. Wanneer de aarde een bol is, kan
noch de banvloek van den paus, noch het zwaard
van den heerscher iets daaraan veranderen.
Wel laten de hoofden, die de feiten kweeken,
zich vernielen, maar dezelfde feiten kweeken
na hun dood in andere hoofden noodwendig
dezelfde meeningen, daar toch gelijke oorzaken
tot gelijke gevolgen leiden. Zoo komt het dat
de vertegenwoordiger eener waarheid bij de
ergste vervolging aan zijn meening vasthoudt
en dat een gedachte, die juist is, altijd weer
naar boven komt, wanneer men haar vertegen
woordigers ook gedood heeft.
De waarheid gelijkt wel het monster dat
Hercules bestreedZoo vaak dit dier een
koj> werd afgeslagen, kwamen op die plek weer
twee koppen voor den dag. De waarheid krijgt
door de vervolging meer levenskracht, daar het
martelaarschap vurige aanhangers maakt. De
geschiedenis geeft ons een les ongeveer naar
Gamaliels woorden
indien deze veel bondgenooten hebben en door
autoriteiten of physieke krachten worden ge
steund. De goede gedachte gaat echter nooit
onder. Ook al wordt ze door de plompe bru
taliteit ter neer geworpen, altijd weer verheft
ze zich, overwint den eenen tegenstander na
den ander, om ten slotte overwinnaar te blij
ven, tot een nog betere gedachte, een nog
grooter held optreedt. Langs dezen weg wordt
de geesteswereld steeds volkomener en reiner,
het verstaan en het weten voortdurend sterker.
Hoe meer gedachten op de kampplaats verschij
nen, hoe ongestoorder zij strijden met elkander,
des te vlotter gaat deze geestelijke vooruitgang
van stapel, des te sneller wordt de veredeling
der menschheid voltrokken.
Iedere gewelddadige inbreuk daarentegen,
alle onverdraagzaamheid, elke autoriteit werkt
k belemmerend. Een enkel voorbeeld hiervan,
I dat wel is waar ontleend is aan ’t gebied van
’t wetenschappelijk gezag, maar ter beoordee-
Hng van iedere andere autoriteit mag worden
aangehaald.
Door belangrijke diensten had Newton zich
vreten öp te werken tot een autoriteit van ge-
"wicht in de natuurwetenschap. Toen hij over
de leer van de straalbreking een oordeel uit-
sprak, als zou de verrekijker het toppunt van
volmaaktheid hebben bereikt, omdat de kleuren-
vermenging niet zou te vermijden zijn, vond
dit oordeel bij zijn tijdgenooten een zoo blinden
bijval, dat de pogingen om den kijker te ver
beteren tientallen van jaren achterwege bleven
i tot eindelijk een natuuronderzoeker aantoon-
de, dat de groote Newton gedwaald had. Had
Newton niet voor autoriteit gegolden, de ver-
I betering van den verrekijker zou waarschijnlijk
zal
de bol- derdrukking noodig is; maar vloeit de gedachte
geweldige voort uit de waarheid, zoo kan geen macht
ter wereld haar uitroeien/
Nog geeft de wereldgeschiedenis aan hen,
die de verdrukking bevorderen, te bedenken,
dat een poging om met geweld gedachten uit
te roeien, tot geweld van den anderen kant
uitlokt.
Bloedige teekenen worden ons door de ge-
geschiedenis ter waarschuwing voorgehouden in
de godsdienstoorlogen. Deze gruwelen waren
aan de volkeren bespaard gebleven, indien men
vrijheid van denken had toe willen staan. Nog
herinner ik er aan, dat juist flinke karakters
en goed toegeruste hoofden het eerst gevaar
loopen bij de vervolging; en menschen, die de
capaciteit, den moed en de trouw hebben om
een overtuiging zich te vormen en te behou
den, deze heeft onze wereld te allen tijde hoog
noodig gehad.
Lodewijk XIV miskende dit door de ophef
fing van het edict van Nantes. Veertig dui
zend van Frankrijks degelijkste burgers zagen
zich daardoor verplicht het Fransche stof van
hun voeten te schudden.
Maar de aangerichte schade wordt nog groo
ter, doordien de overheersching onder hen die
zich slaafsch schikken naar haar bevelen, aller
lei onkruid kweekt op zedelijk gebied, als
huichelarij, vleierij en broodgeloof.
Om gewelddadig ingrijpen in de wereld van
den geest met censuur en belemmering der
vrije gedachten te verontschuldigen, zeggen ker
kelijke- en wereldlijke autoriteiten gewoonlijk,
dat er toch schadelijke meeningen zijn, die moe
ten onderdrukt in ’t belang van ’t algemeen.
Wie echter zegt u, hooge heeren, wanneer een
meening schadelijk is? Uw hoofd? Welnu,
de hoofden welke die meening koesteren zeg
gen het tegendeel. En zoomin als het hunne,
is uw hoofd onfeilbaar. Alleen kritiek, discu-
sie en vrijheid van denken vermag te beslis
sen tussehen bewering en tegenbewering. Daar
om, laat het aan den geest over om te kampen
met den geest; maakt geen gebruik van uw
onfeilbaarheidswaan; bezweert den lust tot
voogdijschap voeren en laat uw hand niet het
moordend staal zwaaien tegen de waarheid.
a
SNEEKE
01’ R A1
an a nt i mmisaiff sms.
9
n
n
9
9
Ti
9
9
9
•n
r>
n
v
i 'juoempang uuizei wviuvu uuur nei upruai
ENNEWITZ, Secretaris. I jaar iang8 of iang3 wegen van Lampermai
„4
9
