fflEffll ffl IB IRMSIHIT Sffll
a
ffil’IÏS- M IDlESraïlHLlIl M DE
SLAAFSCHE MORAAL.
No. 44.
E E N-E N-V IJ F T I G ST E J A
R G A a.
!896.
3 j i; i.
SSMfflg
1.
Laat varen de „menschenliefde",
ren
UIT DE PERS.
iBiM
Alle brieven
in te zenden.
n
n
V olgens Laotsè vermijdt de ware deugd de
3
m
R
n
y-
Deze CO UR ANT verschijnt WOENSDAGS eu ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden l.~; franco per post ƒ1.25.
en stukken, uitgave pi redactie betreffende, franco
IX.
ligs en waardeerbaars; en aergelijke meer.
Deze moraalploerten zij herinnerd, dat
eens ook in den waan verkeerde, en heden
ten dage wordt deze waan wijd en zjjd ver-
kondigd dat de mensch zonder godsgeloof
I tigheid, barmhartigheid
men
een menschenmaatscbap-
de zedelijke autoriteit gelijk van
en hceischappij, vrij
van het zedelijk
Hij verklaart in zijn „Tao te King"
i en alle propaganda der gezags-
voor afval van het hoogste goed,
Art. 1 is daarna aangenomen met 62 tegen
36 stemmen. Tegen het artikel stemden de
heerenVan Karnebeek, Heemskerk, Lieftinek,
Sanders, Smeenge, E. S.nidt, Seret, De Kanter’
Tydens, Schaafsma, Bool, Veegens, Hartogh
Van Alphen, Heldt, Cremer, Bastert, Lely*
Borgesius, Rinck, Pijnacker Hordijk, Kerdijk’
A. Smit, d’Ansembourg, Van Deinse, De Boer,
Knijff, Pijnappel, Kuyper, Lucassen, Gerritsen’
Drucker, Thooft, Donner, Schimmelpenninek
en Staalman. Afwezig waren de heeren Bahi-
mann en Tak van Poortvliet. Men acht hier-
i mede de aanneming van Van Houten’s kieswet
van de geheele regeeringspar-
van al de Katholieken blijkt
De stemming over het artikel zelf, dat met
62 tegen 36 stemmen werd aangenomen, ver
toont ons reeds thans een vrij getrouw beeld
----- v.an de verhoudingen zooals die zich ook bij de
betrekking inwonende personen. Alle overige eindstemming zullen voordoen alleen de heer
i Beelaerts (en misschien zijn er zoo nog enkele
men aandringen op een
zedelijkheid. Waarheid, goede trouw, gerech-
en menschenliefde mag 1
niet weerstaan; maar het onreine middel
j der autoriteit dient vervangen door de drijfvee-
van het vrije verstand. Men vreexe toch
■niet dat met den slaafschen vorm ook haar
weldadigen inhoud, de deugd, verloren zal gaan!
Waarheidsliefde en trouw zijn niet verdwenen, j
al is ook de eed een der middelen om deze
af te dwingen afgeschaft. Want waarheid
lievend en getrouw kan men zijn uit vrijen
wil, b. v. uit genegenheid jegens andere men- J
schen, uit liefde tot waarheid en trouw, welke
men heeft leeren waardeeren; ook uit solidari
teit, terwijl men de berekening maakt
„Zooals ik u, zoo gij mij
Zooals de godsdienst-vrijdenker beweert, dat
de zedelijkheid niet afhangt van het geloof aan
God, hemel en hel, van het godsdienstig gezag,
mag men aannemen dat ze onafhankelijk is
ook van het moreel gezag. Zoo vaak het „gij
zult“ iets werkelijk goeds beoogt, kan het ver
vangen worden door een „ik wil". Is dit ech
ter niet het geval; beantwoordt het „ik wil"
niet aan het „gij zult," zoo mag men vermoe
den dat, in plaats van iets goeds, met het „gij
j zult* slavernij wordt bedoeld. Dat het moreel
gezag ook zeer verkeerde neigingen heiligen
kan, ligt in het wezen der autoriteit; ze eischt,
maar legt niet den grondslag; eischen en om
geven met den schijn van heiligheid laat zich
zeils het onzinnige en slechte; iets anders ech
ter is het rechtvaardigen door motiveering.
Zoo dient dan het bad van verstand en vrij-
mo
raal en tot verwijdering der heerschappehjke
vrijwel verzekerd.
Naar aanleiding van den uitslag der stemming
schrijft het Vaderland
De minister heeft dus een schitterende over
winning behaald. Zwaar kon het hem niet
waar hij zijn Pappenheimers kende en
rekenen mocht op een meerderheid door dik
en dun. De wijze, waarop hij niet gewilde
amendementen bejegende, getuigde van de fiére
bewustheid, dat hij zijn meerderheid in den zak
had. Verre zij het van ons, daarom te beweren,
dat zijn verweer tegen alle aanvallen niet in
menig opzicht voortreffelijk was. In het logisch
uiteenzetten van zijn systeem en het slagvaar
dig rescontreeren van elk argument blonk hij
uit als altijd, zij het ook dat zijn zucht om
zijn argumenten tot het einde door te voeren,
hem wel eens verder leidde dan voor zijn zaak
dienstig was. Maar het schijnt, dat het gevoel
van te steunen op een vaste meerderheid, ge
paard aan een restje van innerlijken wrevel
dat hij, Van Houten, de leider moest zijn van
zulk een meerderheid, hem zoodanig tot hoog
hartigheid en bitterheid gestemd heeft tegenover
zijn vroegere vrienden, dut hij tegen hen is op
getreden op een wijze, als wij van de minis
tertafel niet gewend zijn. Wij misten geheel
die soort van onpartijdigheid, die in een be
windsman mag geëischt worden en die zijn on-
middellijke voorgangers wij noemen de hee
ren Tak, Mackay en Heemskerk (niet den heer
Lohman, in dit opzicht een hem verwanten
geest) nooit uit het oog verloren. Op hun
tijd ook stijf op hun stuk staande, gewenden
toch die ministers steeds alle fraction der Ka
mer aan een gelijkmatige behandeling, elk ar
gument en elk amendement, uit welken
hoek der Kamer komende, met gelijke wel
willende aandacht bejegenende, tegenover vriend
en tegenstander gelijkelijk onbevangen, onbe
vooroordeeld, hoffelijk. Anders deze minister.
Het was aan kleinigheden merkbaaraan een
woord, een gebaar, aan den toon, dat voor hem
niet alle Kamerleden gelijk waren. Hij meent
blijkbaar, waar hij een nationaal werk tot stand
wil brengen, zich de weelde te kunnen veroor
loven een deel der nationale vertegenwoordi
ging af te bijten en tegen het hoofd te stooten.
Deze strijd wordt daardoor in hooge mate on
verkwikkelijk en de behaalde overwinningen
verliezen voor een deel haar waarde.
De Tel. schrijft
De minister is waar hij wezen wil, artikel
1 is aangenomen, met verwerping van alle
amendementen, op een paar onbeduidende na.
1 Trouwens hoe kon het anders, waar hij alles
- - jaarste verhuizen, gesub-amendeerd volstrekt onaannemelijk had genoemd, terwijl
door de commissie van rapporteurs, waardoor i hij °P den steun 4---
wordt bepaald dat die verhuizing in dezelfde tjj met inbegrip
gemeente moet geschieden; het amendementte kunnen rekenen.
Smeenge om den geëischten tonneninhoud voor
schepen te verlagen van 30 tot 24 ton; het
amendementSchepel om bij hun ouders in
wonende zonen gelijk te stellen met in dienst-
amendementen werden verworpen.
voortvloeiende. j koeren tot kinderlijke 1’
Zonder weldadige wilsuitingen te belemmeren bedrevenheid, geeft op de winzucht, en er zul-
wat met misdaad gelijk zou staan kan i len geen dieven of roovers meer zijn,
totale zuivering der
i zedelijke eischen, doet harerzijds het goede,
zonder anderzijds vol ijver te roepen „gij zult
De heilige mensch aanvaardt het contrast en
maakt er geen inbreuk op. Wie deugt kent, j Vanen
waakt voor het verdrag, wien de deugt ont- i rekene
breekt, hij denkt slechts aan het misbruiken 1
ervan. De geheel goede is als water wa
ter is goed, het is nuttig voor alle wezens, tot
niets nadeelig." Eu Laotsa kent aan de vrede
lievendheid, onbaatzuchtigheid en de afwezigheid
van heerschappij zoo hcoge waarde toe, dat hij
zijn werk besluit met de woorden: „niet strijden!"
Toen Khüng-tsè Laö-tan bezocht en bij die
gelegenheid sprak over menschenliefde en ge
rechtigheid, zeide Lao-tan „Wanneer men kaf
zaait en de oogeu verblindt, zoo veranderen
hemel en aarde en alle wereldstreken van aan
zien. Wanneer muggen en vliegen in de huid
steken, slaapt men den geheelen nacht niet.
Wanneer menschenliefde en gerechtigheid zoo
zeer drukken, verbitteren ze ons hart en niets
wekt meer verzet. Bewerk, Heer, dat de
wereld den natuurlijken eenvoud niet veriieze,
zoo zal mijn Heer ook de zeden herstellen,
ze zullen ziek openbaren, de deugd invoeren,
en ze bestaat. Hoe dwaas de groote trom te
roeren en toch de kinderen te willen ontloopen.
De wilde gans baadt niet dagelijks en ze is wit,
de raaf wordt niet iederen dag zwart gemaakt
en is zwart. Zwart en wit alleen zijn niet vol
doende om onderscheid te geven. De uiterlijke
roem en lof voldoet niet voor wie groot wil
zijn. Doe opdrogen de bron, en de visschen op
den grond ruimen elkander een plaats in, ze
bespatten elkander om elkander te bevochtigen,
duwen elkander om bespat te worden beter,
ze vergeten elkander in rivier en zee."
ADVEBTENTIË^ van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
voor eiken regel meer 7^ Cents. Bij abonnement is de.prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen by
den uitgever.
gevat en grijpt steeds verder om zich heen,
Nu, zooals de religieuse autoriteit zal het ook
de moreele gaan; ze zal verdwijnen
het gewaagd zijn aan te nemen, dat in de toe
komst dit vooruitzicht toestanden zal scheppen
van innerlijke en uiterlijke gezagsloosheid, waar
bij de menschheid veel gelukkiger zijn zal eu
dat ze op deze moreele heerschappij terug zal
zien, zooals wij doen op ons vroeger aapmensch-
dom
De orthodoxe zedemeesters houden kramp?
de zedelijkheid op gezag; deels i gezag, keert zich, konsekwent,
komt dit voort uit gebrekkig onderscheiden tus- gezag af.
schen gedwongen en vrije zedelijkheid deels de zede-ëischen
uit onbekendheid met de laatste; deels uit hun i moralisten
eenzijdige opvatting van het goede en de zede- j van den Tao. „Laat varen de „wijsheid" en
wetten welke op dat goede gericht zijn; daarbij de welvaart van het volk zal zich verhonderd-
hun oppervlakkig voorbijzien van de nadeelige voudigen. Laat varen de „menschenliefde",
bij-invloeden uit het toepassen dezer middelen geeft op de „gerechtigheid", het volk zal terug-
voortvloeiende. j koeren tot kinderlijke liefde Iaat varen de
De heeren aanvaarden gaarne de hulp van
de hun gelijkende moraal als steuu hunner
macht. De dignitarissen van ’t gezag, d. w. z.
van ’t staatsgezag en van het uit economische
bevoorrechting spruitende, beschouwen de zede
lijke autoriteit als onontbeerlijk, minstens éven
onontbeerlijk als de religieuse autoriteit. Vol
gens hun meening moet namelijk in alles en
bij alles autoriteit zijn natuurlijk, want anders
Was het gedaan met de „orde," d. i. de onder
geschiktheid aan hun heerschappij. De gods
dienst zoo rekent de ontwikkelde bourgeoi
sie zou men wel kunnen missen veel, b. v.
de afhankelijkheid der geestelijkheid van vor
sten en jonkers en haar kostbaarheid, is daar
voor aan te voeren. Maar dan moet de bur
gerlijke moraal er voor in de plaats komen. Wat
dit liberalisme verstaat onder vrijheid is alzoo
bloot een verwisseling, een moderniseering van
het heerschappelijk werktuig, waarbij de heer
schappij blijft bestaan.
Gelijk voorheen het geloof aan den heere
God, aan hemel en hel, zal nu de moraal po
litiedienst verrichten in het hart der onderda
nen. Zarathustra dacht hieraan, toen hij sprak:
„Wederom zijn er zulke die het voor deugd
houden te zeggen „Deugd is noodzakelijk
maar inderdaad bedoelen ze daarmee, dat politie
noodzakelijk is."
Ons doel moet zijn:
pij, vrij van
iedere andere autoriteit
van moreele eischen, van plichten en slaafsche
gewetenswroegingen. Dit doel, we houden er
ons van overtuigd, klinkt de voorstanders eu
devote onderdanen van het moreele gezag als
ontzettend in de ooren, als de vrucht van ino-
reelen waanzin.
Zoo diep zijn ze verzonken in het moeras
van de moraalploerterij, dat ze zich niet kun
nen loswringen uit het drek-der gevestigde
denkbeelden, als daar zijn de menschheid heeft
behoefte e.n hoerecheppa, te» minste taeHij. hda nie, Mtd formeelB refaigiog
ae’i.If.01ree Ge cel-claPP!)i let geweten is iets raaj eQ ,0, .erwiiderine der heersohannn
gou e ij s o ovennatuur ijks, althans iets hei- jrijfVeeren, maar ook tot het losweeken van den
dergelijke meer. ec^ zedelijken inhoud, de werkelijk weldadige
t men i bedoelingen van de Talmi-moraal.
i Reeds Jezus streefde de vrije zedelijkheid na,
zooals uit enkele bijbelplaatsen valt af te lei
den. De „christenen" die den mensch tot auto
nomie niet bekwaam achten, mogen dit wel
De ethische beweging van Jezus
achtig vast aan
niet leven kantoch heeft het atheïsme post
- --i overwegen.
oewm vo strekt niet tot schade van het volk. keert zich af van de voorschriften en verklaart
I niet enkel de oud-joodsche legaliteit, maar de
en zou legaliteit in ’t algemeen, ook de zedelijke, voor
een laag standpunt. Daarentegen wordt de lief
de, d. i. de vrije „zedelijke" daad, verheerlijkt,
met de verzekering, dat hierdoor het doel van
de „wet" niet wordt opgeheven maar „vervuld*
en het „rijk van God" d. i. het rijk der
liefde wordt gesticht.
Ook de chinees Laótsè, dien we als tegen
stander hebben leeren kennen van het staats
ie de vergadering der Tweede Kamer kwam
het Vrijdag, zooals een kort* telegram ons toen
reeds meldde, eindelijk tot stemming over ar
tikel 1 der kieswet. Aangenomen werden het
amendement—Willinge, strekkende om de huis-
huur-tabel voor de kleinste gemeenten te ver
lagen van f 1,— tot f 0,80; het amendement—
Borgesius, om huurwaarde-kiezers toe te staan
eenmaal ’s iaar ste verhuizen, gesub-amendeerd
in
1
3
i
A
Ï-
h
k
a
L0
“C
e-
fg
id
d.
V
ÏI1
d-
>n
[k
v
>u
.n
:n
!O
je
et
ie
Li
et
et
tn
n
ti
i
OEEKER CRLRAW
