6.
Mimvs- EI IHMfflHW Ï00R B
■Kin Ell W SUM.
L.
I
Loting voor üi Nationals ffltia.
w
w
L
r I M
I
'I
No. 80.
EE N“E N-V IJFTIG8TE
J A A R G A N G.
1896.
le
is
Iv AL VE RM A R KT
5K A. T JE 1-6 1> <3.
ran
VOOIiBEIiElDi^G,
Is
A
a. v.
A
erk
eu
op
te
■oof
den
'0,
)0,
uit-
for-
Alle brieven
in te zenden.
uitstreelt,
strevend,
ko-
id.
k.
1:
,a-
o,
gen.
zii
<-
10
a
a
zal
nid-
i te
ter-
too*
ar.
vordering van
en of deze partij zich
sociaal, ja anarchist noemt,
naam Liberaal wil zeggen,
De heer J. II. Schorer bericht in de Amst.,
het weekblad, dat een kleine schilderij van Jo
zef Israëls, „Grootmoeders troost", uit Engeland
naar de tentoonstelling te München gestuurd
voor 20000 mark is aangekocht door de Kon.’
Pinakotheek.
Er werd ook verslag
-La en uitgaven het
een overschot.
Bij deze Courant behoort als Bijblad Fauil-
eton-nummer 230.
er zijn deelneming aan de beweging afhankelijk
van. De vereenigde afgevaardigden dachten'er
anders over en men besloot, dat reeds dadelijk
met de beweging zou worden begonnen.
Bij B. en W. van Rotterdam bestaat het plan
- S°ede; iu PIaats van anderer het XXIIIe taal- en
daden te verhinderen, worde het nudoor eigen Antwerpen blijkt, dat ucv VUUgie
daden uitblinken, zich onderscheiden boven de dan 650 personen hebben deelgenomen,
pastoorsregeering. Voor de democratie, voor de er aan den feestdisch mede aanzaten,
vrijheid van den mensch.' moet het heeten
bij allen die van protestantschen huize zij-
ADI ERTENT1ËN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents-
voor eiken regel meer Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever. J
Deze CO URANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden ƒ1.-—; franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
christelijkeu van roomschen en protestantschen
huize, evenzeer als men velen vindt die, libe-
VI.
Reeds begint de overtuiging algemeen te
worden, dat godsdienst in onzen tijd niet meer
de wig kan zijn waarmee de politieke stam
wordt gekloofd; liberaal of modern in zijn gods
dienstige mceuingen te zijn is niet identiek met
liberale overtuigingen te bezitten op staatkun
dig gebied. De verwarring der laatste twintig
jaren heeft duidelijk blijk er van gegeven, dat
ne te dezen opzichte de crisis en den overgang
hebben doorleefd, en onverstandig zou het dus
mogen heeten wanneer liberalen het er op aan-
iegden met de verouderde wig te gaan kloven.
Liberaal in de staatkunde zijn zeer velen die
op religieus gebied behooren tot de positief-
van roomschen en protestantschen
Op een vergadering van afgevaardigden uit
verschillende comités van werkliedenvereenigin-
gen te Amsterdam, is besloten een beweging
op touw te zetten voor een verzekeringfonds
ten behoeve van werklieden. Namens het Al
gemeen Nederl. Werklieden-Verbond betoogde
j’ j de heer fieldt, dat het beter was het rapport
af te wachten en dan, zoo noodig, de agitatie
in ’t leven te roepen. Doet men dit niet, dan
van mr
particuliere brieven, schrijft mr. Eduard Hol
lander in de N. R. Ct. het volgende
„Het bevreemdt mij, dat deze vraag weder
opgerakeld wordt na al hetgeen ruim vierjaar
geleden er over geschreven is naar aanleiding
van een toen voor de rechtbank te Rotterdam
gevoerd proces.
Inderdaad is Je meening van den letterkun
dige, wien mr. Van Loghem er over sprak
volkomen juist. In het algemeen wordt de ge
adresseerde eigenaar van den aan hem gerich
ter brief. Alleen als uit den inhoud van den
brief blijkt, dat dit de bedoeling van den afzen
der niet was, als deze zich b.v. de teruggave
van den brief voorbehouden, en hem slechts
ter lezing of ter gebruik gezonden heeft, zal
de geadresseerde den eigendom niet verkrijgen.
De geadresseerde kan dus zonder in strijd
te handelen met de wet behoudens voor
melde uitzondering de door hem ontvangen
brieven verkoopen, schenken enz. aan wien hij
wil. (De koopman is verplicht de brieven welke
hij ontvangt te bewaren.) Het is daarvoor ge
heel onverschillig, of de brief een groote let
terkundige waarde bezit dan wel niets anders
inhoudt dan b.v. een banalen gelukwensch.
Men moge van meening zijn dat verkoop'van
brieven, door nog levende letterkundigen ge
schreven, gemis van kies ikheid verraadt; rech
tens kan dit den geadresseerde in den regel
niet belet worden en de toestemming van den
schrijver behoeft bij allerminst.
Een geheel andere vraag is het echter, in
hoever bij de verkrijging van den corporeelen
eigendom van den brief ook begrepen is de
intellectueele eigendom, m. a. w. of de geadres
seerde het recht heeft den hem geschreven
brief te publiceeren, of hem het auteursrecht
er van toekomt.
Deze vraag, die uiteraard van veel meer be
lang is dan de door mr. Van Loghem gestelde,
kan m. i. niet anders dan ten gunste van den
schrijver beslist worden."
gelooven, tegen de macht die alles zonder ge
nade knevelen wil en bestieren, beteugelen en
beheerschen.
En omdat deze priesterlijke heerschappijzucht
bij uitnemendheid de katholieke kerk ontsiert,
vordert het algemeen belang aan dien boozen
geest paal en perk te stellen.
De strijd aanbinden tegen den katholieken
priester, kan echter niet zijn een algemeen ver
zet tegen elke krachtige poging van die zijde
om in den staat zijn invloed te doen gevoelen.
Niet defensief noch uitsluitend offensief kan
die strijd zijn, maar bovenal eoncurreerend moet
hij worden om de vruchten af te werpen die
men van hem verwacht.
De massa leere begrijpen en gevoelen dat
de bedoelingen van den priester iets geheel
anders zijn dan die van het algemeen welzijn;
ze doen zien dat haar belangen het best zijn
toe vertrouwd aan de liberale partij; aldus
opgevat kan de strijd niet dan vruchtdragend
zijn voor het liberalisme dat van nature voor-
Ander liberalisme dan hot vooruit
bestaat niet,
liberaal, radicaal,
wat beteekent een
dat men den tijdgeest niet wil trotseeren. dat
men recht wil laten wedervaren waar onrecht
begaan wordt, kortomdat de staatkunde, zoo
lang er een staat is, er op uit moet zijn de
onschendbaarheid der gelijke menschenrechten
te maken tot een feit, een dogma, zoo ge wilt.
Geen werkelijk noch een lijdelijk verzet te
gen priesterheerschappij, maar een wezenlijk
streven naar vooruitgang, waarbij de priester,
in plaats van aangevallen te worden, zelf aan
valler wordt om eigen terrein te verdedigen.
Geen oorlog in letterlijken zin, maar een wed
strijd in de erkenning en toepassing der eeuwi
ge beginselen van moeder natuur, die aan al
haar kinderen leven waarborgt en vrijheid van
beweging. Men plaatse zich dus niet tegenover
den gevaarlijken priester, maar streve den on
nutten herder voorbij in den strijd om een
menschwaardig bestaan voor alle menschen die
werken met hoofd of handen.
De demoralisatie der „mindere" standen,
waarover veel geklaagd wordt in onzen tijd, is
te wijten aan den priester en aan het op gezag
beluste conservatisme. Haar tegen gaan is niet
mogelijk dan door neutraliseering der schadelij
ke invloeden. Welnu, zoo redeneere men, dié
schadelijke invloeden zullen ophouden schade
lijk te zijn van af het oogenblik dat ze op de
massa dien invloed hebben verloren.
Dit te bewerken is dus hoofdzaak voor ’t li
beralisme dat aanspraak wil maken op conti
nuïteit en het geheim is eenvoudighoe men ’t
zal aanleggen om de massa op zijn zijde te krij-
Dit geheim te ontdekken of op te sporen
aan de liberale leiders overgelaten, alleen
maar mag men er hun van tijd tot tijd op wij
zen, dat handelen, werken, iets doen tot ophef
fing van misstanden in de maatschappij, daarbij
’t begin en ’t einde moet zijn.
Beteekende anti-clericaal vroeger tegengaan
van ’t verkeerde, thans moet het worden: be-
letterkundig congres van
er aan het congres meer
waar-
Nog nooit heeft een der 23 taalcongressen zoo
veel deelnemers geteld. U
ure ,ail protesramsenen Huize zijn, en j gedaan over de inkomsten
wanneer onder deze strijdleus nieuwe levens- slot van de rekening is
vormen en toestanden, wanneer gansch andere -
verhoudingen daarmee in ’t leven worden ge- Naar aanleiding van de opmerking van
roepen, is het gedaan met het clericalisme 'T loghem over den eigendom
anneer de beheersehte massa haar overheer-
schers den rug toegekeerd heeft, levert het cle
ricalisme geen gevaar meer op voor de samen
leving want men bedenke het wel
Wat de individueele mensch geloove of be-
lijde, het kan den naaste niet hinderen of er
geren wanneer het clericalisme zijn hatelijk ka
rakter heeft verloren. De heerschzucht, welke
in t conservatieve clericalisme geschoold en
aan den dag gelegd ergert en benadeelt, demo
raliseert de geheele maatschappij. Ontneem den
priester zijn overwicht en het clericalisme is
onschuldig als de kinderen gewordenhet be
staat niet meer.
bekendmaking.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
gemeente Sneek maken bekend, dat de eerste
dit jaar invalt op Maandag den 19 October e k
Sneek den 2 October 1896.
Burgemeester en (Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
KENNISGE VING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van
bneek,
Gelet op het besluit van den heer Commis
saris der Koningin in Friesland van 7 Septem-
bei 11. le Afdeeling M/S no. 1048 (Provinciaal
blad no. 58)
Brengen ter openbare kennis, dat de loting
van hen, die in dit jaar voor de lichting der
Nationale Militie van 1897 dezer gemeente zijn
ingeschreven, zal plaats hebben in de Concert
zaal alhier op Maandag den 19 October e. k.
des voormiddags ten 10 ure;
dat op Woensdag den 21 October d.
ter Gemeente-Secretarie door of van wege de
lotelingen aanvrage kan geschieden voor do
getuigschriften ter bekoming van vrijstelling
van den dienst, wegens broeder dienst of als
eenig wettig zoon;
voorts dat om vrijstelling wegens eigen mili
tairen dienst of dien van broeders te verkrij
gen, de paspoorten of andere bewijzen van ont
slag, uittreksels-stamboeken of bewijzen van
werkelijken dienst, ten minste tien dagen vóór
den dag, waarop de eerste zitting van° den Mi
litieraad wordt geopend, ter Secretarie voor-
noemd moeten worden ingeleverd.
Sneek den 29 September 1896. ,x x
bestaat er kans dat men al uitgepraat is tegen
Burgemeester en V ethouders voornoetnd, dat het rapport komt. Het A. N. W.-V. maakte
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
BINNEN LAND?
Uit het verslag der regelingecommissie van
!M11^
raai in den godsdienst, toch verre ten achter
zya gebleven bij de liberalen in de politiek.
Het conservatisme vindt zijn belijders onder
alle secten en richtingenmen treft ze aan on
der joden, katholieken, orthodoxe en liberale of
moderne protestanten.
Diensvolgens heeft de leuze der anti-clerica-
ien van onze dagen gansch anderen zin dan
deze vroeger inhield. Er is thans een andere
zaak die de geesten verdeelt en afdeelt in libe
ralen en niet-liberalen en wanneer de liberalen
hun tegenstanders betitelen als clericalen, is de
oorzaak van deze schijnbare misvatting te zoe
ken bij de katholieken hier te lande, die, als
hun geloofsgenooten over heel de wereld, het
doen voorkomen of de priester en hij alleen in
«laat is te oordeelen over het staatkundige en
maatschappelijke, als over het godsdienstige
Vraagstuk. De katholieken zijn zóo doortrok
ken van den zuurdesem der priesterlijke on
feilbaarheid, dat al hun doel en streven gesteld
"Wordt onder opzicht van den onfeilbaren pastoor.
Droeve waarheid, waaraan voorshands niet
to veranderen valt; de schare laat zich leiden
door de zwartrokken als een troep onmondigen.
feestelijke adviseurs, is de fraaie titulatie welke
Bea of ander geestelijk vernuft daarvoor uit
dacht.
Eu wie heeft waargenomen in welke richting
deze geleidelijke schare gestuurd wordt, zal
boeten erkennen, dat misleiden de eindpaal
Faa. den tocht moet zijn. Tegen deze bedrie-
:eriJ te waarschuwen is niet enkel plicht der
humaniteit, maar ook plicht van zelfbehoud;
mmers de schare der katholieke stemmers die
00r discipline en gedweeheid een kolossale
Uacht ontwikkelt aan de stembus en in de
Volksvertegenwoordiging," levert zoodoende
een gevaar voor het welslagen der pogingen
v°or het leven der massa, die feitelijk geen le-
7ea heeft.
Anti-clericaal wil dus in korte woorden zeg-
’Ldat men het zwaard wil opnemen voor de
^ijheid en tegen het gezag, voor de vrijheid
aa denken en schrijven, van gelooven en niet
6
C
i»
- V til van
j r Dartlfinliero hriovon coUüft T?,1j i
