(BEUffi ffl HET 1MDIS5MW SIM.
I
1
No. 91.
E E N-E N-V IJFTIGSTE JA
1396
Nationale Militie.
POLITIEK.
W O £2 TV 1) A. O-
11
N O V EM B E 11.
ht
en
UIT DE PERS.
BINNENLAND.
I
Alle brieven
in te zenden.
oï
,n-
ra,
ïS
tl
fl
ADVERTENT1ÈN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents;
voor eiken regel meer 71/, Cents, Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
Woensdag avond had in Plancius, te Amster
dam, een vergadering plaats, uitgaande van het
„Comité ter bestrijding van het militarisme.*
Als eerste spreker trad op dr. Louis A. Bahler,
predikant te Schiermonikoog, met het onderwerp
„Liefde en Oorlog.* Hij wees er op, dat in
elk schepsel tweeërlei principes wonen. Spr.
wilde ze noemen „liefde en zelfzucht*. Slechts
een van de twee principes kon men huldigen.
Zelfzucht was de menschen eigen geweest van
l
k
Mr. A. Kerdijk komt in het Soc. Weekblad
terug op het vonnis gewezen tegen de dames
kleermaker te Ltrecht wegens overtreding der
arbeidswet, ’t Weekblad van het Recht heeft
zich op afkeurende wijze uitgelaten over ’t geen
mr. A. K. schreef en er op gewezen dat de
rechter, persoonlijk met de zaken bekend, be
ter kan oordeelen, dan iemand die er geheel
buiten staat.
In antwoord hierop geeft de heer Kerdijk
thans de overwegingen waarop het vonnis rust.
Hij voegt er het volgende aan toe
„waar aldus het vonnis zelf den lezer is
voorgelegd, zou ik er niets meer hebben bij te
voegen, indieu niet scherp gelaakt ware mijn
opmerking, dat, „door zulk een vonnis, ondanks
zóo belastende omstandigheden gewezen (met
oplegging, niet van hechtenisstraf, maar slechts
van een geldboete, en zelfs nog ver beneden
het maximum), het vertrouwen des volks in de
rechterlijke macht wordt geschokt of nog ver
der ondermijnd wordt.*
Deswegens, en in verband met hetgeen ik
eenmaal in de Nederlander van 24 Maart 1893
schreef over een beweging, naar aanleiding van
een reeks van vonnissen door rechters in Fries
land op touw gezet, welke beweging door mij
„een gevaarlijk spel* was genoemd deswe
gens en in verband daarmede stelt de Amst.
Courant mij de vraag, of dan „het vertrouwen
van het volk in de rechterlijke macht, tenjare
1893 nog noodzakelijk, thans niet langer on
misbaar is.* Zie nu eens, hoe ik thans zelf
schuldig sta aan hetgeen ik destijds met klem
afkeurde
Jammer maar, dat die vraag niet te goeder
trouw had kunnen worden gedaan, indien het
Amsterdamsche blad behoorlijk geweten had
wat in 1893 eigenlijk door mii geschreven werd,
en waarover het toen liep. Tien wees ik aan,
dat door de leiders der beweging „ernstige mis
drijven in beteekenis werden verkleind.* Toen
betoogde ik, dat „het niet aanging, zoo in het
algemeen te spreken van te harde straffen in
een reeks van gevallen, die uiteenloopend van
aard waren.* Toen mocht ik vragen, „hoe de
heeren wisten, vanwaar zij het bewijs haalden*
van hetgeen zij beweerden; namelijk, dat de
rechters er op uit waren geweest „socialisten
onachadelijk te maken*, en „zich hadden ver-
tus 1861 {Staatsblad no. 72), zooals die is ge
wijzigd bij die van 4 April 1892 {Staatsblad
no. 56), brengen ter openbare kennis dat de
eerste zitting van den Militieraad voor deze
gemeente zal worden gehouden in het gemeen
tehuis te BOLSWARD, op Woensdag den
23 December 1896 des voormiddags ten 10 ’/4 ure,
in welke zitting uitspraak zal worden gedaan
omtrent:
1. De verschenen vrijwilligers voor de militie;
2. de lotelingen, die redenen van vrijstelling
hebben ingediend;
3. de lotelingen, in de artt. 55 en 56 be
doeld
4. alle overige lotelingen.
Zullende voor dien Raad alleen behoeven te
verschijnen
1. Zij, die zich als vrijwilliger voor de Mi
litie hebben aangeboden
2. de lotelingen, die vrijstelling verlangen
wegens ziekelijke gesteldheid of gebreken of
gemis van de gevorderde lengte.
Sneek den 10 November 1896.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
BENNEWITZ, Secretaris.
Deze COURANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden f 1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
Dezer dagen is in den Haag gehouden de
constitueerende vergadering eener Nederland-
sche Vereeniging voor evenredige vertegen
woordiging, uitgegaan van het initiatief van mr.
J. A. van Gilse en C. E. van Koetsveld. De
Vereeniging, toegankelijk voor meerderjarige
Nederlanders en vercenigingen van verschillen
de staatkundige richting, heeft ten doel het be
ginsel der evenredige vertegenwoordiging, en
in het bijzonder ecu voor Nederland meest ge-
schikten vorm van evenredigen vertegenwoor
diging ingang te doen vinden bij het Neder-
landsche volk en de wetgevende macht.
In het voorloopig comité zijn reeds de ver
schillende staatkundige richtingen vertegenwoor
digd.
door de clericalen was gebroken, zoo ging ze
in ’t geniep den aanwassenden stroom bekampen.
Maar ook die strijdwijze vermag op den duur
niets tegen de jeugdige veerkracht. Men zint,
en na veel zinnen zal ’t er dan toch toe ko
men: de liberale kleedij zal wijziging ondergaan.
Het assimilatievermogen is thans werkzaam en
ten gevolge van dien wordt de grijze toon meer
rood of rose. Niet heelemaal rood, want langs
natuurlijken weg gaat alles meer geleidelijk.
Geen revolutie maar evolutie, zegt moeder na
tuur. En op die manier wordt de vijand ver
schalkt zonder dat hij zijn zin krijgt. De ge
leerden drukken het uit in deze woorden
Als het tij verloopt, verzet men de bakens.
Zeker is deze verklaring niet de eenige.
Maar ze is buiten haar natuurlijke afkomst te
aannemelijker, omdat de rose-partij het kies-
recht, zonder dit uit het oog te verliezen (sic),
voorloopig wil laten rusten. Wil het niet zeg
gen dat de rosepartij, om niet te worden terug
gezet, moet zorg dragen dat de roode kleur
vooreerst niet zoo druk wordt?
De „nood der tijden* stijgt ook voor de libe
rale partij. En om niet geheel uit den toon
te vallen kleedt ze zich rose. Dat is politiek,
met zijn tijd mee te leven. Ook is dit het
eenige middel om voor de maatschappij ver
dienstelijk te zijn.
Maar ook ligt in die politiek iets dat afstuit.
Wanneer de liberalen door den drang der
omstandigheden op sociale hervormingen uit
gaan, mag men immers ook vragen, of niet meer
drijfveeren dan de natuurlijke dienst hebben
gedaan. Zou ’t ook niet kunnen zijn dat de
liberalen door, hetgeen bij het socialistische
program den buitenkant vormt, over te nemen,
zich willen voordoen als socialistisch, om de nog
ongeorganiseerde werklieden af te houden van
het socialisme
We vragen ’t maar en wel op grond hiervan,
dat onder de reeks van voorgestelde hervormin
gen geen enkele de kern raakt van ’t sociale
vraagstuk. Nu ja, wat maximums en minimums
voor hen die werk en brood hebben zijn niet
te verwerpen, maar die broodeloos zijn om
dat ze geen werk kunnen krijgen
Men paait op die wijze den „gezeten* werk
man en laat de werkelooze massa verzinken.
’t Is politiek om aan ’t roer te komenmen
vleit den machthebbende en den machtelooze
ziet men niet aanprecies de algemeene trek
waaraan onze heele maatschappij mank gaat;
de natuurlijke trek al weer, die koketteert met
den kiezer, en den niet-kiezer tot de
„orde* roept met marechaussees en politie.
Waarom wordt de macht gezocht om recht
te doen?
Waarom niet omgekeerd aan het recht de
macht ontleend?
Dat’s politiek.
KENNISGEVING.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
Gemeente Sneek., voldoende aan art. 87 der wet
op de Nationale Militie van den 19den Augus-
Naar de Vaderlander meldt zijn in de vorige
week, op een vergadering waarop nagenoeg
alle provincies van ons land vertegenwoordigd
waren, de hoofdbeginselen vastgesteld voor een
nieuwe politieke vereeniging. Zij zullen wel
dra worden voorgelegd aan een talrijker ver
gadering, waarin de statuten ter tafel gebracht
en naar men hoopt gearresteerd zullen worden.
De vereeniging wil niet kerkelijk zijn in
roomschen zin, maar zal wel tegenover het
streven der ultramontanen, om het gezag te
brengen in handen der bisschoppen, een pro-
testantsch karakter dragen, en niet voorbij zien
dat de kracht van het protestantisme in ons
vaderland voor een goed deel schuilt in de oude,
historische; volkskerk.
De vereeniging wil, dat op elk gebied van het
openbaar en volksleven in Nederland en zijn
koloniën God als de hoogste macht zal geëerd
en de christelijke beginselen van liefde en ge
rechtigheid gehuldigd zullen worden met woor
den en met daden.
De liberale partij was voor eenige jaren anti-
clericaal; ze verzette zich tegen den invloed
van de Kerk op den Staat.
Heviger werd de strijd toen de clericalen
veld wonnen; met vrij groote zekerheid voor
spelde men hun overwinning. Voor het zoover
was dat men capituleeren moest voor de cleri
cale beut, kwamen er liberale leiders op den
katheder die uitkwamen voor hun geloof; tegen
de geestelijkheid streed men immers en niet
tegen den godsdienst. Het was of de liberale
partij uit vrees voor de overheersching der gees
telijkheid zich stelde onder de bescherming van
den godsdienst. Het was of maar wie is
in staat te zeggen waarom in die kritieke dagen
zooveel witte dassen werden gezien onder onze
vrijzinnige liberalen? De een zei er dit van, de
ander weer iets anderswant men meende er
iets vreemds in te zien en toch langs zeer
natuurlijken weg is hier een verklaring te ge
ven. Is niet de rups die van het koolblad leeft
groen, of de vleermuis die in de schemering
rondfladdert grijs? Is niet de beer aan de polen
wit en in de Alpen bruin De naturalisten
noemen dit het vermogen van assimilatie, dat
wil zeggen de gave ons uiterlijk van kleur te
veranderen en die te brengen in overeenstem
ming met hun omgeving. Als sprekend voor
beeld van deze natuurkracht wordt meestal op het
kameleon gewezen, een diertje dat op de hoo
rnen leeft en van huidskleur verandert al naar
het gebladerte van den boom gekleurd is waar
op het zich bevindt. Als reden van deze kleur-
wisseling geven de geleerden op, het gebruik
maken van berekening of het pogen om te ont
gaan aan de aandacht der vijanden.
Ook de liberalen zijn kinderen van moeder
natuur en daarom komt ons de verklaring na
tuurlijk voor, dat de liberalen godsdienstig wer
den toen de clericalen den toon aangaven, zoo
als de vleermuizen grauw zien wanneer de
grauwe schemering over ons neer gestreken is.
Op dit oogenblik leven we in de blijde ver
wachting van het dageraads aanbreken. Het
daghet in den oosten, zou de dichter zeggen
de schemering wordt minder grauw, de boven
schijf van de zon, bloedrood gekleurd, komt
reeds over den rand van den horizont heenge-
keken. Rumor in casa! Ontwaakt, gij die slaapt
Oe zon gaat op, legt af uw grauw kleed en
tooit u in de kleuren van het zonnespectrum.
Natuurlijk, niet waar?
Be liberale partij, die zich vertoont als de
kleuren van den regenboog, afwisselend en toch
den maar weer anti-clericaal. Tegen de soci
alistische strooming heeft ze in stilte gewerkt
°P minder faire wijze werden de aanhangers
der nieuwe richting aan den dijk gezet. De
wereld is immers groot genoegzei de firma
Stork en wat die firma sprak, het waren woor
den die veel liberalen als uit het hart waren
gegrepen.
da, juist! De wereld is groot genoeg, maar
toch had het den schijn of ze voor de liberalen
te eng begon te worden en alsof hun kracht I
laagd tot politieke partijgangers.* Toen gold
het dus gansch iets anders, dan in dit geval
een vergelijking van het een met het andere
is volkomen misplaatst; en zonder eenigerlei
herroeping van mijn woorden van toenmaals,
kon ik die van nu handhaven.
Of deze laatste echter dan toch niet onvoor
zichtig zijn geweest Of niet het Weekblad
van het Recht gelijk heeft, waar bet ze vooral
uit mijn pen, „afkeurenswaardig of althans be-
denkehjk* vindt Ziehier mijn antwoord, met
herinnering aan de Latijnsche spreuk, dat, wan
neer twee hetzelfde doen, het daarom nog niet
hetzelfde is. De een kan, op hetgeen hij aan
merkt als de waarheidt wijzen ter waarschu
wing in het belang van staat en maatschappij
de ander, om er voor zijn strijd tegen die be
langen mant uit te slaan. Mag ik mij niet
vleien met de verwachting, dat de redacteur
van het Weekblad van het Recht méér gelijke
nis in mij ziet met den eerste, dan met den
laatste Het tegendeel zou mi) spijten. Maar
het zou mij toch geen leed kunnen doen ge
voelen over het uitspreken van een waarschu
wing, die, naar 't mij nog heden voorkomt, ge
rechtvaardigd was door de feiten.
I WÖs
l 1
Binis- ffl unMil boh de
z-
a
W
7
20
15
35
tó
5*
5*
