16
9
mm B i!f i n
T
F 1-?
KV
k KI
«L
L i
aar
PARTIJHEERSCHAPPIJ. I
No. 32.
1897.
T W E E -E N-V IJFTIQ 8 TE JAARQANO.
------------------
W O 1G 1> .A. «-
ai
i
Ko-
XIV.
UIT DE PERS.
a
>p-
iet
i
Staat is niet beperkt tot uitoefening van gezag
cale Bond en de Sociaal-democratische Arbei-
1
er uit
le foi
Nati
binte
en
ei-
de
>0
a
A1)VERTENT1EN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cents,
voor eiken regel meer 71/, Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen bij
den uitgever.
V r.,J
of het scheppen van uitvoerende machten het
systeem van dienen en wederdienen, dat de
geheele maatschappij als doordringen zal, geeft
aan de regeering, als beschikkende over de
I middelen van productie, als eenige werkgever,
ontvanger en uitdeeler der producten, gele
genheid te over voor het verleenen van hooge
salarissen ze staat bloot aan omkoopingen en
vleierijvoor bescherming van gunstelingen
staat de deur wagewijd open; kortom, zooals
elke heerschappij zal ook deze haar misbrui
ken" hebben.
In de N. W. Ct. bespreekt Spiritus Asper Jr.
nog eens het verzoenings-manifest der 83 libera
le heeren. Aan ’t slot van zijn artikel schrijft
hij
„Wij kunnen ons zeer goed voorstellen, dat
terwille van hun candidaten, de conserva
tieve bladen, die, nu Rome en Doidt zoo ge
zellig samengaan, haastiglijk" verzoening pre
diken, van hun zijde wel de Liberale Unie zou
den willen tegemoet gaan.
Hun mennekens moeten gered worden. Met
een stelsel van „do ut des“, van „ik geef wat
en jij geeft wat", zouden er wellicht hier en
daar overwinningen bij de stembus zijn te be
halen.
In theorie is dit echter zeer mooi, maar de
politiek heeft ook eischen der practijk en nu
komt het er geheel op aan, wie de candidaat
is, die er gesteld wordt. Er zijn onder de con-
servatiei-liberalen mannen, wier conservatisme
alleen in een groote mate van voorzichtigheid
bestaat, waar zij overigens geen vijanden zijn
van sociale hervorming. Met dezen valt te
praten. Geleidelijkheid zit nu eenmaal in het
karakter van een natie, bij wie indertijd de
trekschuit zoo hoog in eere was; maar er zijn
er ook onder, die protectie voorstaan en die
het met den Christelijk Historischen Kiezersbond
eens zijn, dat „in de moeilijke en ingewikkel
de omstandigheden, waarin de maatschappij
verkeert, niet allereerst aan den staat worde
opgedragen, om in alles helpend en oppermach
tig op te treden"; die armenzorg, „een zaak
van kerkgenootschappen en particulieren" en
het „onnoodig en bedenkelijk" achten, dat „de
staat in de uitoefening der liefdadigheid ingrij-
pe.“
En zouden nu waarlijk de drie-en-tachtigen
denken, dat de Liberale Unie-munneu geheel
hun werk ongedaan zullen maken, door ook
deze volksvertegenwoordigers den weg naarde
tweede kamer gemakkelijk te maken?
Laten zij zich dus niet te groote illusion vor
men, te meer omdat men nog niet weet met
welke nieuwe candidaten men bovendien zal
komen aandragen. Alles hangt af van de waar
de^ die ook dezen in het kamp der geavanceerd
liberalen zullen vertegenwoordigen.
Die waarde zal des te hooger stijgen, indien I
zulk een candidaat ook aannemelijk is voor de
democratische partijen.
Als men zoo de dagbladen leest, dan blijkt
het maar al te vaak, dat de liberalen nog al
tijd in de meening verkceren, dat zij ’t alleen
zijn, die de verbonden clericaien zullen moeten
bestrijden. Behalve de christelijk-historische
partij schijnt voor hen al het overige te zijn
une quantité négligeable.
Nu is het wel zeker, dat, eene enkele uitzon
dering daargelaten, de zuivere democratische
L
mocratische toekomststaat
aanleiding geeft. De heerschappij van den partijen, als daar zijn de Volkspartij, de Radi-
Deze COURANT veischijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave uf redactie betreffende, franco
in te zenden.
Het individu dat door den demos en door de
overheid in zijn behoeften niet wordt begrepen
en dit geval is niet zeldzaam blijft on
bevredigd, totdat breeder lagen des volks door
organisatie er met veel inspanning in slagen
•hun wenschen en begeerten verstaanbaar te
maken bij de bureaucratie, die, vast bezoldigd
fen door de meerderheid aangesteld, van nature
geneigd ia in dezen niet bijzonder vlug iets
tan'dien aard te begrijpen.
Hoe moet nu de regeering, als eenige onder
nemer en arbeidgever, het aanleggen om bij
gebleken toeneming der behoefte de productie
te vermeerderen Bijvoorbeeld in den woning
bouw? Zij moet immers öf door oproep van
i vrij willige krachten arbeiders zien te trekken
[of wel bevelen.
Het laatste zou indruischen tegen het begin
sel van vrijheid en het eerste zal, tenzij men
gaat rekenen met engelachtige altruïsten
slechts gelukken door het beloven van loon en
boven die door de werklieden worden verdiend.
„Alleen dit kan den arbeiders aanleiding zijn
om den vroegeren arbeid te verwisselen met
den nieuwen.
Deze regeling echter is in strijd met het be
ginsel der sociaal-democratie, volgens welk in
[theorie de autocratische regeling der loonen
niet mag afhankelijk zijn van een arbeidsmarkt
het eenig verschil met thans zou zijn, dat er
'slechts één werkgever was: de regeering. En
deze omstandigheid is niet ten gunste van den
werkman, omdat dan de concurrentie beperkt
wordt tot éen werkgever.
Niet alleen hierin, maar ook bij de verdee-
lihg der producten kan de regeering, die van
geen dwang wil weten, slechts ter markt gaan.
Ze zou immers de consumptie zóo moeten re-
tgelen, dat deze gelijken tred hield met de pro-
reeren. Niet alleen deze maatstaf van prijsbe
paling, maar ieder andere zou
scheeve verhoudingen. Er zou
zitten dan de consumptie-waarde tot maatstaf
te nemen en dus zou do prijs stijgen met de
vraag en afnemen met het aanbod; kortom:
op dé markt zou de waarde bepaald moeten
worden.
Behalve de valsche theorie der waarde van
Karl Marx heeft de sociaal-democratie zich door
onjuist oordeelen over het particulier onderne
men laten verleiden tot de conclusie, dat de
markt moet worden afgeschaft en de Staat
eenig ondernemer zal zijn. Zij meenen name
lijk dat particulier ondernemen hetzelfde is als
uitbuiten en zij bedenken niet dat de particu
liere ondernemer, die de productie organiseert,
productief is voor den arbeider en alleen uit
buiten kan waar hij een of ander monopolie
tot zijn dienst heeft. Men voert hiertegen aan,
dat deze productieve functie meestal is toever
trouwd aan een directeur, terwijl de onderne
mer in ’t geheel niet productief werkt, maar
enkel de meer-waarde in den zak steekt.
Hiertegen geldt als argument ter bestrijding,
dat dan de fabrikant ondernemer is in naam
en dat inderdaad de directeur de ondernemer
is. Waaruit weer blijkt dat de uitbuiting door
de kapitalisten voortvloeit uit een privilege en
niet uit het factisch ondernemen.
De uitbuiters, voor zoover ze geen kapitalisten
zijn, vertegenwoordigen echter veelal de nako
melingschap der bevoorrechte klasse, waarom zij
in staat werden gesteld hun kennis en vaardig
heid in het vak van hun beroep aan te leeren.
De sociaal-democraten vergeten daarbij maar
al te zeer de uitgaven welke de ondernemer
zich heeft te getroosten tengevolge van achter
uitgang der gebouwen, van speculatie, van de
concurrentie, van grond- en kapitaalrente. Een
zijdig oordeelen de sociaal-democraten die zich
door den ondernemer gedrukt gevoelen en vaak
zijn critiek beperkt tot hetgeen bijna nooit uit
strekt over de grenzen der toekomstbij ziet
alleen den ondernemer en niet den kapitalist-
uitbuiter en hij wordt boos op alle ondernemers.
Onder den invloed nu van deze proletarische
opvatting der dingen komt een theoreticus als
Lassalle tot het besluit
„Het betreft hier de vraag den ondernemer
op zij te zetten en de winst te brengen in de
handen der geestelijke en werktuigelijke ar
beiders."
Er zijn menschen die de mogelijkheid aan
nemen, dat op het plan om de regeering van
den toekomststaat te maken tot éenig onderne
mer, zal worden geïnfluenceerd door den heersch-
zuchtigen aard van sommige sociaal-democrati
sche leiders deze zullen trachten hun toekom
stige machtsbevoegdheid te verhoogen, in de
hoop dat de partijleiding als ’t ware natuurlijk
in de Staatsregeering zal binnensluipen.
Niet tegen te spreken is, dat de sociaal-de-
hiertoe voldoende i
dersparfij, al zeer moeilijk haar eigen candida
ten dadelijk bij de stembus kunnen doen tri-
omfeeren. De constructie van de kieswet-Vau
Houten en de eigen laksheid en onverschillig
heid der nieuwe kiezers of liever van hen, die
het hadden kunnen worden, zijn daarvan de
oorzaak. In de meeste gevallen zal het noo-
dig wezen, denkende aan het Fransche gezeg
de: „quand ön n'a pas ce qu'on aime, on dolt
aimer ce qu'on af om dien candidaat der
geavanceerde liberalen te steunen, die de mees
te waarborgen geeft voor een richtige en snel
le uitvoering van de sociale paragraaf der de
mocratische programma’s.
En wanneer nu de Nieuwe Roti. Courant
wil, dat in de groote steden, waar verschillen
de kiesdistricten bestaan, samenwerking plaats
vinde, door de liberale candidaten van „ver
schillende nuance" in verschillende districten
eensgezind te steunen dat wil zeggen bijv,
in Amsterdam een district open te houden èn
voor Kerdijk èn voor De Beaufort waar dit
orgaan verder verlangt, dat, wanneer in een
deel dezer districten vacatures komen, door het
bedanken van aftredende kamerleden, men zor-
ge, dat candidaten van de nuance, die tot nog
toe niet, of niet voldoende vertegenwoordigd
werd, voor de openvallende zetels gesteld en
eenstemmig gesteund worden, daar is het toch
zeker, dat bij een dergelijk kiesgeknoei, de de
mocratische partijen liever protest-candidaten
stellen, dan de hand in deze te leenen, en wij
achten het bijna even zeker, dat de Liberale-
Unie-mannen zich evenmin tot deze machina
tion zullen leenen.
Voor de laatsten, dit is zeker, zal een stap
terug de opoffering van den arbeid der laatste
vier jaren zijn; en nu moge de vogelaar het
deuntje van eensgezindheid en samenwerking
nog zoo mooi fluiten, de claricalen als vogel
verschrikkers gebruiken om de beestjes, die
hun vleugels zoo flink begonnen uit te slaan,
weer in het conservatieve nest terug te bren
gen, als deze eenig begrip hebben van den toe
stand, dan dienen zij .overtuigd te zijn en te
blijven, dat hun weg voert naar links en naar
recht. Willen de hervormingsgezinder!, de hee
ren van het manifest, hen daarop velg in, des
te beter; op denzelfden weg vinden zij ook de
volkspartijen, die hen kunnen steunen in hun
strijd tegen het clericalisme, maar de Liberale
Unie kan, na door den leider der conservatief-
liberalen, mr. W. H. De Beaufort, te zijn aan
gevallen en miskend, waar deze de leden van
haar bestuur „staatkundige plannenmakers"
heeft genoemd, verweten heeft de liberale par
tij te willen smaldeelen, alleen dan tot samen
werking overgaan, indien deze zich beweegt
in de richting van haar program van urgentie.
Is het waar, wat Het Vaderland beweert,
„dat de samenwerking tusschen de hervormings-
gezinden, die op den bodem staan van dat ma
nifest en de hervormingsgezinden, die de Libe
rale Unie trouw zijn gebleven, zoo moeielijk
niet zal zijn te vinden", dan kan deze alleen
verkregen worden door de openlijke en ruiter
lijke bekentenis van den heer Fockema An-
drese en de zijnen, dat zij in de bewuste ver-
I gadering van de Liberale Unie spijkers op laag
water hebben gezocht, een daad, die de fouten
der liberale partij in het algemeen zoodanig aan
’t Echt heeft gebracht, dat haar corypheeën al
meer en meer aan de overwinning beginnen te
wanhopen.
Tot die erkenning besluiten de drie en tach
tigers haastelijk!
A
het relatief goedkoope met kracht gaan concur-
leiden tot even
niet anders op- j
^ductie of anders de producten gaan verkoopen.
Bij dit laatste zou het er op aankomen do prij
ken zóo te regelen, dat de regeling werd be
rd,/ [feikt zonder de vrijheid der consumenten te
kort te doen. Waarnaar zal de regeering zich
lan moeten richten
Naar den tijd die gevorderd wordt voor de
“bewerking van het produkt? Dit zou gelijk
Itaan met geweldpleging jegens de con
sumenten. Want de waarde die een product
heeft voor den verbruiker, „consumptie-waar
de" willen we ’t noemen, richt zich naar den
treïd der behoefte en de zeldzaamheid van het
product, of, zooals men gewoon is het uit te druk
ken, naar vraag en aanbod, alzoo niet geheel
naar den arbeidsduur. Een huis in een afge
legen streek, dat evenveel arbeidstijd kost als
een aan den groeten weg, kan toch voor den
consument niet met het laatste in waarde gelijk
staan? Wil de Staat nu voor beide huizen
dezelfde huur vragen? Zulk een wanverhou-
ding tusschen prijs en consumptie-waarde zou
t op den duur niet te dragen zijn. Want het
publiek zou het relatief dure versmaden en voor
:k courait
i
32
.n-
in
ir>
r ii imrimihui nr de
Qtnnf ia -niöf- hanorlrf: f.nf IlitnafAninO* Vfl.n Crcw.acr Tirvnrl nn rlo Sinnin q l-rlnmnnra f iuinli o A vkoi»
