(EHBn ill HET 1RRMSSM '11.11
Verkiezing voor dan GmM.
"1
niïMS- H «mill!-BUI) ïflOR llï
franco
ideelte
No. 47.
1897.
T W E E -E N-V IJFT I G 8TE J A A R <3 A N a.
IN WELKE RICHTING?
DE STEMMING.
Mr. J. A. van GILSE.
MSI
Z K O A. O
IS J U A I.
blijft. Dr. Kuyper is
ver-
His
1.00.
7»
ke partijen te voorkomen. Vooral ook het
teur
ceur
geh:
Bij deze Courant behoort ale Bijblad Feu.il-
leton-nummer 248.
Deze CO URANT verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
Abonnementsprijs voor 3 maanden 1.franco per post ƒ1.25.
Alle brieven en stukken, uitgave of redactie betreffende, franco
in te zenden.
ager,
Wie-
ielke
'ieter
kilo,
3rd
3ha-
gen,
r
LMA.
',00,
-.00,
f50
f a
15 a
120,
M.
i.
Ii o
l’ZEEPJ -
pSL
I ER
OrT
BEKENDMAKING.
De BURGEMEESTER der gemeente Sneek
brengt ter algemeene kennis, dat eene verkie
zing van vijf Leden van den Raad dezer Ge
meente zal plaats hebben op Dinsdag den 29
Juni e. k.
dat op dien dag, van des voormiddags negen
uur tot des namiddags vier uur, daartoe bij
hem kunnen worden ingeleverd opgaven van
Candidaten.
Deze opgaven moeten inhouden den naam en
en Schaepman, die
zijnde itrijd van groote beteekenis is voor de toekomst
r voor
ibliek
politiek leven intreden, van nog te
beteekenis, omdat ’t te voorzien is, dat
zeer
EN.
15,50
1,50,
ADVERTENTIÊN van 1 tot 4 regels, gewone letter, 40 Cent»,
voor eiken regel meer 7*/t Cents. Bij abonnement is de prijs
belangrijk lager. Voorwaarden daaromtrent te vernemen by
den uitgever.
Er is beweerd en men doet ’t nog dat
er geen gevaar lag in dat „monsterverbond14,
omdat alle partijen heen stuurden naar een
goede sociale wetgeving en haar democratische
elementen er allen eendrachtig naar zouden
streven om deze te erlangen.
Maar wij zien daarvan bijna geen spoor meer;
het protectie-vraagstuk treedt op den voorgrond,
de onderwijsquaestie wordt weer aan de orde
gesteld, leerplicht en persoonlijke dienstplicht
worden weer strijdleuzen en te ontkennen
is ’t niet, dat de moderne staat wordt bedreigd
door het verbond der twee erfvijanden, waar
van de een terug wil naar de vroegere hiërar
chie van Rome, de andere naar den stempel,
welke do hervorming in 1572 op ons volksbe
staan drukte.
En waar nu die twee partijen, die in levens
opvatting en ook in kerkelijke richting zoo
zeer uiteenloopen, samengaan in één groot ^ver
bond, daar moet de overwinning der geassoci
eerde vijanden uiteenloopen op een onvrucht
baarheid op wetgevend gebied, die zeer ten na-
deele zal zijn van het groote vraagstuk, dat
aanleiding gaf tot een herziening der kieswet.
En daartegen moet gewaaktIn de eer-
'4.
4
h
Ie
Eu inderdaad, is ’t zoo vreemd dat die uit
drukking gebezigd wordt, waar men zoo hetero
gene partijen op nieuw ziet samenrotten Rome
en Dorth elkaar vriendschappelijk de hand toe
stekende Immers neen
Bij dr. Kuyper on de zijnen staat, zooals in
de N. IE. Ct. dezer dagen werd opgemerkt,
de consciëntie van den individu bovenaan, bij
de katholieken de voorschriften van den H.
Stoelde laatsten onderwerpen zich aan het
gezag der bisschoppen, de eersten houden zich
aan de „ordonnantiën Gods14, zooals zij deze voor
zich zelf meenen te vinden in de Schrift. Hier
een s)aafsche onderwerping aan het gezag van
den onfeilbaren paus,daar het vrije onderzoek,
zich uitende in daden, die alleen het geweten
tot richtsnoer hebben.
In 1891 verweet dr. Kuyper terecht den
katholieken, dat dezen in de sociale vraagstuk
ken „nog stil zaten14 thans trekt hij, de soci
ale quaestie vastkoppelende aan protectie, met
dezen in één gelid bij de stembus op, en dit
„accoord* kan aanleiding gevon, dat het beheer
van den Nederlandschen Staat mede zal ge
schieden volgens de voor dezen zeer gevaarlij
ke beginselen, neergelegd in encycliek en syl
labus.44
anna
i.eter-
Socratische leest geschoeid, öf de allures daar-
e nu aaunemende
Wien zullen we onze stem geven op 15 Ju
ni a. s.? Is het wel noodig mee te doen aan
de stemming
De oplettende lezer zal waarschijnlijk de op
merking maken, dat de volgorde dezer twee
vragen niet logisch is. Toch wel, naar ons
voorkomt.
Er zijn kiezers die uit principe niet mee wil
len doen aan de stemming. Volgens hen is
het hopeloos pogen, door middel van wetgeving
onze maatschappij radicaal te hervormen. En
anderen zijn er die uit de ervaring hebben ge
leerd, dat het lood om oud ijzer is of men Jan
kiest of Piet. „Je moet toch belasting betalen.44
Waar deze categorieën van hun idee een dog
ma maken, is het tijdverspilling ze tot rede te
brengen.
Maar velen onder deze principieele onthou
ders zijn er die in de candatenlijst aanleiding
vinden toch hun stem uit te brengen, al was
het enkel om erger te voorkomen en deze
kiezers zijn het die de vragen stellen in de
volgorde als boven.
Wien moeten wij kiezen? Moeten we wel
gaan stemmen
Kiezers! Het is niet mogelijk, dat ieder zijn
stem uitbrengt op hem die zijn vertrouwen
heeft. Gij kent de candidaten bij naam, hebt
er iets van gelezen, misschien het genoegen
gesmaakt ze in levenden lijve te mogen aan
schouwen, maar voor bijna allen van u zijn de
candidaten onbekenden.
De verkiezing is afgeloopen en we zijn nu aan
de stemming. Welnu, wien zullen we stemmen?
De eene candidaat kent ge sinds geruimen
tijdhij was uw vertegenwoordiger en als
kamerlid heeft hij zich niet onbetuigd gelaten.
Meermalen heelt hij in de Kamer der Staten
Generaal gesproken in democratischen zin.
Hij is volbloed aanhanger van dr. Kuyper’s
staatkundige opinie en erkent in dr. Kuyper
zijn leider of voorganger. Het spreekt dus
van-zelf dat de taktiek van dr. Kuyper zijn
goedkeuring wegdraagt en dat dus mr. Heems
kerk op het oogenblik wenscht
Samenwerking met de katholieken en invoe
ring van beschermende rechten, en niet wenscht
Afschaffing van het voorrecht der plaats
vervangingen.
Uitbreiding van het kiesrecht.
Natuurlijk is er meer nog dat mr. Heems
kerk wenscht of niet wenscht. Maar deze kar
dinale punten zeggen ons genoeg omtrent
’s mans democratie en veranderlijkheid.
Wij staan aan den vooravond van een ge-
ffichtigen dag. Dinsdag e.k. zal met een na
genoeg verdubbeld aantal kiezers de stemming
ven wekken we met sandrang op, zich niet
te laten intimideeren, maar uit eigen oogen te
zien en hun stem uit te brengen op een eer
lijk en bekwaam man, van wien ze i
Luimen verwachten, dat hij in hun geest
in ’t algemeen belang in ’s lande vergaderzaal I
werkzaam zal zijn.
Als zoodanig meenen we aan alle vooruit-
strevenden in ons district met volle overtuiging
te mogen aanbevelen den heer
ran land en volk.
De groote vraag, in welke richting zal wov
en gestuurd en wie ’t roer in handen zullen
nijgen, staat door de kiezers beslist te worden,
1 in die beslissing is thans, nu we een nieuwe
ira van
neer
ie richting
’s mans democratie en veranderlijkheid. Er is
hoegenaamd geen reden daarover eeuige aan- i
merking te makenintegendeel geeft het een
welsprekend bewijs van zijn luisteren naar de
aaneensluiten om de suprematie der kerkelij- *te“ El>er "ede en prijselijk, niet waar
xr i Zoo’n man> dogma-vnj, moet onze man zijn al
ke partijen te voorkomen. Vooral ook het was hij ook vroeger sociaal-democraat.
1 nieuwe kiezerspersoneel zij kunnen door i Maar men mag daarbij niet uit het oog ver
zeker in de eerste jaren de
1Uitgewezene zal blijven.
Zul er volgens den wil der kiezers gestuurd
vcrden in democratische richting, of moet
weer den aristocratisch-behoudenden weg,
éïfs dien van reactie op
Als men let op de programs der verschillen-
e politieke en politiek-kerkelijke partijen, alle
ekruid en gespekt met min of meer ingrijpen-
e sociale hervormingen en óf geheel op de-
ilaats hebben van leden van de Tweede Ka-
ner, en ieder die belang stelt in de publieke
•Viak, die een open oog en warm hart heeft
.Voor het welzijn van volk en vaderland en
)ON. jftien ’tals zoodanig niet onverschillig kan zijn,
Jwle geroepen zullen worden de algemeene be-
angen in ’s lands vergaderzaal te behartigen,
tal ’t wel met ons ééns zijn, dat deze stembus-
de beide hoofdleiders der ste plaats dus dient er voor gezorgd, dat het
geen wij in den strijd voor den vooruitgang in
hijnbaar democratische 1 den loop der jaren op conservatisme en cleri-
calisme hebben weten te veroveren, ons door
weer worde
en voorts: dat de sociale hervormin-
Dat heeft en niet ten onrechte onrust gen, die dringend noodig zijn, niet achterwege
irwekt bij allen in den lande, die van kerke- blijven tengevolge die coalitie.
te suprematie in welken vorm dan ook Dat allen, die dat gevaar inzien, zich dan
den Staat niet gediend zijn on lei velen i
m hen de naam „monsterverbond44 weer op
i lippen.
hun stem in vele districten den doorslag liezen, dat mr. Heemskerk op andere punten,
zeer dogmatisch is en blijft. Dr. Kuyper is
zijn bijbel en aan beiden heeft hij onverander
lijk trouw gezworen, en wanneer dr. K., in
navolging van den Prediker, morgen weer ver-
met grond andert, dan zegt ook mr. H.Er is een tijd
t en I van scheuren en een tijd om ’t gescheurde weer
„toe te naaien44 Op commando niet, maar op
advies van dr. Kuyper springt hij over als het
paard op het schaakbord.
Niet uw advies, kiezers, vraagt mr. Heems
kerk, maar het advies van dr. A. Kuyper. In
de Tweede Kamer is hij dus niet üw verte
genwoordiger, maar dien ran dr. A. Kuyper.
Het doet ons leed aldus over dien man te moe
ten schrijven.
Mr. Heemskerk houdt van protectiedaarbij
vinden de grondeigenaren baat en misschien ook
mr. Heemskerk. Maar kiezers die hun stem
uitbrengen in ’t belang van zichzelf en van
het algemeen, zijn afkeerig van een kunstma
tig opdrijven der prijzen van brood en vieesch.
Protectie is een middel tot instandhouding
van een kleine kategorie van menschen ten
koste van de massa. Protectie is geheel over
bodig, ook voor deze menschen, wanneer men
kon besluiten het geheel natuurlijke, voor de
hand liggend middel te gebruiken, d. w. z.wan
neer men maatregelen beraamde naar welke
ieder kon eten, drinken, zich kleeden en wo
nen naar gebleken behoefte. Maar nu een
overgroote meerderheid des volks aan een en
ander te kort komt en de kleinere helft niet
bij machte is het aangebodene te verbruiken,
dalen de prijzen en vraagt men protectie in
naam van den Allerhoogste. M. a. w.men
wil de meerderheid der armoelijders kunstma
tig vergrooten, om de overschietende op de
been te houden in naam van den „God en
Vader.44
Zoo iets te verzinnen mag men verontschul
digen; de fouten van een verzinsel ontdekt men
eerst later. Wie bij onderzoek die gebreken
niet opmerkt, er zijn stem aan geeft en dat
doet mr. Heemskerk is geen volksvertegen
woordiger meer, hij kan dat niet zijn sinds hij
de klasse der rijke grondeigenaren zoekt te be-
voordeelen. Erger dan hij die het initiatief er
toe neemt, is de volgeling en aanhanger, die, in
naam van de democratie, deze zijn advocaten
laars op de toonen zet. Liever thuis gebleven,
dan zoo’n onbetrouwbaren windwijzer-democraat
stemmen.
Maar kan men een kwaad niet verhelpen,
dan verdient het toch overweging het zooveel
mogelijk te voorkomen. Van mr. van Gilse
weten we dat hij anli-protectionist is en voor
stander van de afschaffing der remplaceering.
Welnu, al deed deze man als volksvertegen
woordiger niet anders dan uitvoeren wat wij
wenschen, d. i.het dreigend gevaar voorkomen,
door te stemmen tegen elk wetsartikel van
conservatief-democratisch hutspotgehalte, dan is
hij immers uw vertegenwoordiger, als zijnde
de uitvoerder uw plannen?
nu aaunemende dan zou men allicht ge
bigd zijn te glimlachen en medelijdend de
cbouders op te halen over zoo’n naïf-kinderlij-
e onderstelling, als zou thans de mogelijkheid
og bestaan eener conservatief-reactionaire rich-
ng in ons staatsbestuur.
Die „schouder-op-halers44 zouden misschien
elijk hebben, als alle politieke programs eer-
ik werden nageleefd en de slag-om-d’arm-po-
tiek en de elasticiteit van beginselen met de-
e nieuwe era hors de saison waren en elke partij
tuier eigen program en eigen vaandel ware
pgetreden.
Maar dat juist is niet gebeurd. De coalitie
lw kerkelijke partijen heeft de toestand weer
lóo onzuiver gemaakt, dat bij groote belijning
Ie verkiezingsstrijd weer zal loopen over de
[raag: clericaal of anti-clericaal
Dat die schijnbaar uitgediende leus nu
pmier genoeg! op nieuw wordt opgerakeld,
I de schuld van
jerkelijke partijen, Kuyper
r ondanks hunne sc
lures door hun coalitie de kerkelijke par
en weer zoo gecombineerd kerkelijk op den de coalitie der erfvijanden niet
wrgrond deden treden. ontnomen
SVF.
IER COURANT
i
J]
