VOOR 88M Eü OISTRM.
MEIIW8- ES IHVEfflmBLAD
De Gelukzoekers.
Zaterdag 30 Maart 1901.
56e Jaargang.
No.’26.
PASPOORTEN.
KENNISGEVING.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Suupmarkt, Sneek.
Officieele Advertentiën.
FEUILLETON.
B
C
Wordt vervolgd.
f
Het gebruik van sterken drank
op het werk.
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
van sterken
best worden
Roman van Dora Dunckir.
Ss
De BURGEMEESTER van Sneek brengt ter open
bare kennis, dat voor de miliciens der landmacht,
lichting 1894 en die der zeemacht, lichting 1896, voor
zoover zij recht op ontslag hebben verkregen, de pas
poorten ter Secretarie ter afhaling gereed liggen.
Sneek, 29 Maart 1901.
De Burgemeester voomoemd,
ALMA.
werden min
ingezonden.
om de
In den loop van het jaar 1899 werd door
de Afd. Utrecht van den Volksbond, Veree-
niging tegen drankmisbruik, een enquête ge
houden, waarvan de uitkomsten, pas gepubli
ceerd, wel verdienen in ruimer kring bekend
te worden, omdat het misschien ten gevolge
kan hebben, dat ook in Friesland, waar het
drankgebruik zeker niet minder dan in de
andere provinciën is, zulk een onderzoek worde
ingesteld.
Waar de Afd. Utrecht reeds vroeger er voor
ijverde, dat een ander tijdschip dan de Zater
dagavond voor uitbetaling van het loon zou
aangewezen worden, en ook, dat die niet meer
41
Wat Martha tegenover Lodewijk uit doodsmoede
onverschilligheid teruggehouden had, vloeide bij Ernst
Haland als een stortbui van de lippen zoodra hij met
Klara alleen was.
Zij hadden een der stille wegen van den Thiergarten
ingeslagen, die naar Charlottenburg voeren. Zij ont
moetten weinig menschen. Ernst behoefde niet achter
houdend te zijn met wat hem op de ziel brandde en
hij nu uitstortte in de zusterziel van het stille
meisje, dat hij natuurlijk bij de hand hield.
Met ingehouden adem en meer en meer helder wor
denden blik luisterde zij naar hem, en wat slechts
hem-zelf had moeten ontlasten, oatlastte nu ook haar.
Een man die zóó met geheel zjjn hart dearmen on
verdrukten tegen de bezitters en de grooten der aarde
durfde verdedigen; die zoo verheven was boven het
onderscheid van stand en kleingeestige kaste-vooroor-
deelen, zoo iemand mocht zij toebehooren als hij
haar werkelijk zou begeeren, zonder dat zij bevreesd
behoefde te zijn, hem met den ballast van haar eigen
kleinburgerlijk leven den weg oneffen te maken.
Hij was intusschen een beetje tot bedaren gekomen.
Rondom hen was ’t heel stil en begon ’t ook al scheme
rig te worden. Nu trok hij Klara’s arm door den zijne,
en van toorn en bitterheid tot diepen weemoed over-
>lk geloof toch wel dat hij haar bemint,* zeide zij
aarzelend.
Ernst trok de schouders op. >En is zij gelukkig?.
Langzaam schudde Klara het hoofd.
»Er is in onzen tijd dikwijls ernstig en schertsend
sprake geweest van eene teeltkeus waartoe moest wor
den overgegaan om de nerveuze decadentie van ons
tegenwoordig geslacht tegen te gaan. Slechts lichame
lijk volkomen gezonde, uiterljjk goed gevormde men
schee zouden met elkaar huwelijken moeten sluiten I
Ofschoon ons geslacht dringend verbetering noodig
heeft, ben ik echter niet erg ingenomen met dit altijd
nog half schertsend overwogen plan. Twee krach
tige naturen, nauw aan elkaar verbonden, stooten el
kander vaker af als dat zij zich tot elkaar aangetrokken
gevoelen. Ik denk aan eene geheel andere, aan een
geestelijke teeltkeus, die zoo subtiel in acht genomen
diende te worden dat huwelijken als die van Martha
met dien Eberstein die als lichamelijke teeltkeus
toch zeker bestaan kon tot de onmogelijkheden zou
den behooren. Ik weet wel, ’t is een utopie en zal
utopie blijven. Daarom willen wij er in ’t algemeen
niet meer over spreken. Alleen nog in ’t bijzonder*.
Hjj was blijven staan en keek Klara in de oogen.
»Ik voor mijn persoon zie bjj zoo’n keuze geheel van
het uiterlijk af. De gewone begrippen: groot, klein,
mooi, leelijk, arm, rijk, voornaam, gering, vallen voor
mij totaal weg. Ik denk slechts aan het subtielste
samenstemmen der tonen van het zieleleven; aan een
begrijpen zonder woorden, aan een vertrouwen zonder
hoogdravende betuigingen. En zoo vond ik, wat ik,
zonder dat ’t mij-zelf nog duidelijk was, reeds lang
gezocht had. Gij weet ’t, Klara, ik vond ’t in u. Tot
nu toe meende ik er aan te moeten twijfelen, of, wat
ik gevoelde een echo bij u had verwekt. Heden, sedert
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der ge
meente Sneek, brengen onder de aandacht van dege
nen, die gedurende het jaar 1900 iets voor de ge
meente hebben verricht of aan haar geleverd, dat
hunne pretentiën, voor zoover ze niet vóór of op 30
Juni e. k. zijn ingeleverd, moeten worden gehouden
voor verjaard en vernietigd, volgens art. 228 der ge
meentewet, in verband met de wet van 8 November
1815 (Staatsblad no. 51.)
Sneek, den 26 Maart 1901.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
ALMA, Burgemeester.
JAC. van der LAAN, Secretaris.
gaande, zeide hij:
•Als gij gehoord hadt, lieve Klara, welken zegen-
wensch mijn vader als tolk van mijn verren vriend
op bun trouwdag aan die beiden op hun levensweg
heeft meêgegeven; wat hij tegen hen en ons gezegd
heeft van een gevonden geluk, dat in stilte gezocht en
met reine sterke handen moet worden vastgehouden,
zal ’t tot een echt, waar, duurzaam geluk aangroeien,
dan zoudt gij den smaad van wat wij daar ginds
hebben moeten hooren, nog dieper met mij gevoelen.*
Weêr overmeesterde hem de toorn, en zonder het
zelf te weten balde hij de vuist.
»Die Eberstein is geen stille gelukzoeker in den zin
van den hooggestemden man, die door vader tot ons
sprak. Hij is een gelukzoeker die de dolle jacht naar
het gouden kalf meêmaakt, al gaat deze dan ook over
lijken, en die, als hij het verlangde doel bereikt heeft,
hoont en vertrapt wie en wat hem daartoe geholpen
heeft. Maar hij neme zich in acht. Wij Halands zijn niet
de bourgeois die zich door een in verval geraakten
gelukzoeker laten vertrappen, al moge hij dan ook tien
maal een oud-adellijk wapen voeren. Ik ben geen
roode, Klara, waarlijk niet; ik ben in mijne politieke-
en maatschappelijke beschouwingen bepaald een ge
matigd liberaal man en heb hoegenaamil niets tegen
den adel, als deze zich adellijk gedraagt, maar
zóo iemand, die zich bij den bezittenden stand heeft
ingedrongen, om deze te beleedigen nadat hjj hem
uit het moeras heeft gehaald, zóo iemand zou waar
lijk een anarchist van je kunnen maken en juist
zóo iemand moest onze edele, zoo hoog staande Martha
in handen vallen! Als hij haar nog beminde, als
hij haar gelukkig maakte!*
Klara had eene beweging gemaakt alsof zij Iets
zeggen wilde. Ernst keek haar vragend aan.
in herbergen zou plaats hebben, was het te
verwachten, dat zij een stap verder zou gaan.
Want het gebruik van sterken drank op het
werk kan maken, dat de werkman in een
oogenblik van onbedachtzaamheid niet slechts
zijn leven maar ook dat van anderen in gevaar
brengtvóór alles moet hij een koel hoofd en
een vaste hand hebben.
De Afdeeling meende, om tot oplossing van
de vraag te komen, hoe de gewoonte van
drankgebruik op ’t werk ’t best kan worden
bestreden, de medewerking te moeten inroe
pen van al de patroons, directie voerenden en
werklieden, te Utrecht in de bouwvakken
werkzaam, en richtte daartoe tot een twintig
tal vereenigingen
kleur
A
In een der ingekomen brieven werd het
drankgebruik op ’t werk genoemd een rem
schoen voor den vooruitgang in vakkennis,
een belemmering voor ijver en plichtsbetrach
ting, een gevaar voor de eerlijkheid, een aan
leiding tot twist, een beletsel voor degelijke
kameraadschap, een verderf èn voor den ar
beider èn voor den arbeid.
Wat B aangaat, werd in deze enquête veel
belangrijks vernomen.
De gewoonte om sterken drank op ’t werk
te gebruiken, wordt door velen geweten aan
de onvoldoende beschutting tegen weer en wind,
aan ’t gemis dus van een goede schaftlocaliteit.
Anderen willen die op rekening stellen van
’t gemis aan goed drinkwater. De jongens
halen voor oudere werklieden dikwijls water
en brengen dan sterken drank mee. In de be
stekken van ’t gemeentebestuur van Utrecht
is de bepaling opgenomen, dat er op ’t werk
goed drinkwater aanwezig moet zijn.
Een derde reden vindt men in de onder
aanbesteding aan ploegbazen. De onderaan
nemer, die ’t werk van den hoofdaannemer
aanneemt, draagt dit bij wijze van aanbesteding
opnieuw over aan de werklieden die dan me
nigmaal een gering loon trekken en dus trach
ten door veel werk te verrichten, een behoor
lijk weekgeld thuis te brengen. Mag men
verschillende aannemers gelooven, dan moeten
deze werklieden, door de geringe zorg aan hun
arbeid besteed, vele aanmerkingen hooren, die
niet altijd even goed opgenomen worden, en
ten slotte aanleiding kan geven tot misbruik
van sterken drank. Vooral bij grondwerkers
komt deze onderaanbesteding veel voor. De
zaak wordt nog erger, als de keet van den ploeg
baas ingericht is tot kroeg.
Een slechte invloed heeft verder de revo
lutiebouw. De speculatiebouwers n.l. besteden
’t werk meestal tegen een veel te lagen prijs
uit aan metselaars, die dan baas zijn over ’t
personeel in ’t metselvak. Zij nemen geen
werklieden aan dan die zich door een zekere
hoeveelheid sterken drankinkoopen. Om den ijver
aan te wakkeren, worden ook veel spiritualiën ge
schonken, en de bazen drinken mede. Deze
onthalen ook bij ’t leggen van den eersten
steen, ’t opleggen der pannen, het z.g.n. pan-
nebier, wat mede een slechten invloed heeft.
Slechte kameraden kunnen ook een heil-
loozen invloed op de anderen uitoefenen, vooral
op de jongens, die niet voor flauweriken wil-
gij bjj dien afkeer wekkenden twist ginds u onbeschroomd
aan mijne zijde hebt geplaatst, geloof ik dat gij mij
begrijpt en liefhebt, dat gij mij geheel kunt toebehoo
ren, dat een huwelijk tusschen ons geen gevaar loopt
als een Ebersteinsch af te loopen. Vergis ik mij,
Klara
Zij schudde zacht het hoofd en hield zich als steun
zoekende aan de handen vast, die hij haar toestak. En
nu trok hij haar aan zjjn borst en kuste haar. Dit
was hunne verloving.
Zij zeiden dien avond niet veel meer tegen elkaar.
Stil lieten zij naklinken, wat zoo krachtig bjj hen had
aangeslagen. Slechts wat de naaste toekomst aanbe
langde uitte Klara een wensch.
Zij wenschte, dat hunne verloving geheim zou bljj-
ven tot over Meta’s naaste toekomst beslist was. Het
stuitte haar tegen de borst, dat Ernst s vader weten zou
dat een lid harer familie in zulke ongeregelde omstan
digheden verkeerde.
Ernst dacht er eerst bedaard over na en schikte er
toen in. Hjj had ’t liever anders gehad, maar begreep
Klara’s beweegredenen. En toen dacht hjj verder, aan
Martha. Zou hjj juist nü met zijn geluk voor den dag
komen, nu zjjn geliefde zuster zoo diep gebogen was:
nü juist de zjjnen een nieuw geluk aan brengen, terwjjl
een breuk in de familie gekomen was? Neen, Klara
had geljjk. Hun jong geluk mocht dus voorloopig het
geheim van hun beiden blijven
van verschillende politieke
en richting de volgende vraagpunten
Wat is U bekend omtrent het gebruik
van sterken drank op het werk
a. in ’t algemeen
b. in Uw vak?
Waardoor wordt, volgens Uw meening,
deze gewoonte in de hand gewerkt
Door welke maatregelen kan, volgens
Uw oordeel, het gebruik
drank op het werk het
tegengegaan
Door bijna alle Vereenigingen
of meer belangrijke antwoorden
Een resume er van willen wij hier,
belangrijkheid van de zaak, geven.
Wat A betreft, valt met blijdschap vast te
stellen, dat er, in vergelijking met een aantal
jaren geleden, verbetering is. Was ’t vroe
ger, vooral onder de jongere werklieden, een
lafheid geen drank te gebruiken, thans zijn er
vele afschaffers.
Op de bouwwerken waar een behoorlijke
directie is, worden beschonkenen van ’t werk
verwijderd, waar niet, daar wordt onder leer
lingen en niet-gebruikers ’t drankgebruik op
’t werk sterk aangekweekt.
Op tal van werken wordt streng gewaakt
tegen drankgebruik. In de bestekken van
het Rijk en de Staatsspoorwegmaatschappij is
de bepaling opgenomen, dat het gebruik van
sterken drank op ’t werk verboden is.
Toch, hoe goed de patroon ook oplet, dik
wijls is hij niet gevrijwaard tegen het binnen
smokkelen van sterken drank.
Een metselaar schatte het bedrag, dat de
gewoonte van drinken hem kostte op 25 ets.
per week, een ander op f 1.
len aangezien worden.
Verder werken nog ’t drankgebruik in de
hand
de overmatige arbeid, nacht- en Zondagarbeid;
de afstand, die tusschen patroon en werk
man bestaat, welke maakt, dat de eerste, als
’t werk afgeloopen is, niet meer naar den laat-
sten omziet heeft ^ontevredenheid ten gevolge,
en schijnt ook tot drankmisbruik te leiden.
Maar ook mag er wel op gewezen worden,
dat de werkverschaffers, de menschen bij wie
de werkman op karwei is, dikwijls schuld heb
ben, dat hij aan den drank raakt. Men geeft
hem enkele borrels per dag, inplaats van bv.
koffie en thee, en, wanneer men den smaak
eenmaal beet heeft, dan verliest men dien niet
zco gemakkelijk.
En, hoewel er in ’t verslag niet op gewezen
wordt, meenen wij er toch hier ook op te moe
ten wijzen, dat de onberaden huwelijken oor
zaak zijn van veel drankmisbruik. De werk
man, die geen kans ziet zijn groot gezin te
voeden, kan, o zoo gemakkelijk tot een bor
rel zijn toevlucht nemen, en wil dien, waar
ook, niet meer missen.
Wat C betreft; als beste middelen om het
gebruik van sterken drank op ’t werk tegen
te gaan worden genoemd:
bevordering van ontwikkeling van den werk
man, verheffing van den levensstandaard door
verbetering van volkshuisvesting, vermindering
van overmatigen arbeidsduur, enz.;
voorschriften omtrent voldoende beschutting,
en goed drinkwater;
bestrijding van ’t borgen in de herberg, door
de schulden voor sterken drank oninvorderbaar
te verklaren
afschaffing van ’t stelsel van onderaanbe
steding
bevordering van een goed voorgaan door
patroon, bazen enz.;
verbod van exploitatie van de jongens door
de oudere werklieden;
wering van werklieden, die op ’t werk ster
ken drank gebruiken;
invoering van arbeidsboekjes, waarin een
aanbeveling van den werkman zou kunnen
staan, de gronden van ’t ontslag, enz.;
wering van nacht- en Zondagswerk
afschaffing van ’t pannebieren in de plaats
er van geven van levensmiddelen;
verbod om sterken drank op ’t werk te ge
bruiken met strenge strafbepaling;
A
OURAN
NEE
