J1B1IW8- H JIIÏEHMTIÏ8LA»
KOFFIE.
Op het laatste oogenblik.
woensdag 4 December 1901.
No. 97.
69e Jaargang
UitgeverB. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Uit de Raadszaal.
FEUILLETON.
Slot volgt.
21.)
Itit blad, verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,60.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
Roman van Hemriette v. Mekhheimb.
VERGADERING van den Gemeente
raad van Sneek, op Donderdag, den 28 Nov.
1901, des namiddags ten 6‘/a uur.
Tegenwoordig zijn alle leden.
Voorzitter de heer Mr. D. Alma, Burgemeester.
Secretaris de heer Jac. van der Laan.
Punten van behandeling.
I. Resumtie der notulen.
De notulen der vorige vergadering worden na lezing
door den Secretaris onveranderd vastgesteld.
II. Mededeeling van ingekomen stukken enz.
vóór hun vertrek i
Hij zocht in de reisgids de geschiktste treinen uit
vloog haastig de nieuwsbladen door.
Hij zou altijd nog vroeg genoeg boven op zijn kamer
komen voor eene waarschijnlijk niet te vermijden ver
klaring! Verschrikkelijk! Als hij iets haatte, dan wa-
nu al in den vroegen morgen op
en hamert en men zoo zenuwachtig"prikkelbaar is dat
een vlieg aan den wand je ergert!
Het rennen is intussehen een goed ideedat zal de
zoo nu en dan naar Baden-Baden gaan. De reis is wel
in stilte op onze kamer te mishandelen.*
Baby kreeg een kleur als bloed en stampte toornig
met den voet.
.Bravozei hij goedkeurend «zoo is ’t al beter.
«Dat lijderesgezicht kan ik nu eenmaal niet uitstaan,
kleine
Baby greep zijn hand, drukte die tegen hare zachte
wangen en vervolgens hare lippen er op.
«Gij zijt toch niet meer boos op mij smeekte zij.
«O, ik bid je, wees niet meer boos op mij, want dat kan
ik niet uitstaan
»Boos ik Maar, mijn hemel, waarom zou ik dan
toch boos zijn Maar dan ook geen tranen meer bij elke
gelegenheid als ik soms een beetje ongeduldig word.*
Hij maakte zijn hand los en streek vluchtig over haar
haar. «Het kapsel laat bepaald veel te wenschen over,*
merkte hij op, haar critisch opnemende. Zonderling
In den Wesendorfer tuin, in haar wit, luchtig kleedje
met de zware ais goud glinsterende vlechten op het
kleine kopje, hadden zelfs zijne verwende oogen haar
allerliefst gevonden; maar Baby in haar lang, grijs
reiscostuum, dat gemaakt door de wakkere Rostoc-
ker modiste er nu juist niet zoo bijzonder modern
uitzag; Baby met het niet gelukkig opgemaakte haar
en het bleeke, beschreide gezichtje, was nauwelijks
knap te noemen.
«De rok is zeker niet met zijde opgewerkt,* ging hij
voort. »Bij dames behoort alles zoo zacht te ruischen
en te ritselen.*
«Een wollen kleed op zijde?» Baby keek hem met
groote oogen aan: «dat zou toch al te dwaas zijn!*
Hij lachte min of meer spottend. »Als wjj nog lan
ger hier bleven, bestelde ik je een paar degelijke en-
gelsche wandelcostuums. Gij zijt wel is waar heel
lief, kleine, maar geen zweem chic.*
Koffie is een van de meest belangrijke tro
pische produkten, welke op de wereldmarkt
verhandeld worden.
De koffieboonen zijn de van hunne hulsels
ontdane en gedroogde zaden van altijd groene
boomen of heesters. In ’t wild worden deze
drie tot tien meter hoog, doch door toppen of
snoeien blijft de plant een a twee meter hoog.
Door dit laatste worden de regelmatige pro
ductie en ’t plukken bevorderd. De vrucht,
zoo groot als een kleine kers, is eirond of bol
rond, is eerst groen en wordt later van wit
en geel tot rood, terwijl ze bij volkomen rijp
heid donker violet is. De twee zaadjes (koffie
boonen) zitten in een perkamentachtig omhul
sel. Soms ontwikkelt zich slechts één der za
den, dat dan rond wordt en als mannetjes- of
parelkofrie wordt onderscheiden.
Arabië heeft lang gegolden als ’t eigenlijke
moederland der koffieplant. Toch werd de
plant er nooit in ’t wild aangetroffen, maar ’t
gebruik moet er sinds meer dan 5 eeuwen
bekend zijn geweest en is van daar naar Kon-
stantinopel overgebracht. Reeds voor 300 ja-
ren was Mokka als koffieland vermaard. Men
neemt thans aan, dat Afrika ’t moederland der
koffie moet zijn en wel ’t hoogland van Kaffa,
in ’t zuiden van Abessinië, al wordt de plant
ook in andere streken van Midden- Afrika in ’t
wild aangetroffen.
Vermoedelijk is van Abessinië de koffie over
gebracht naar Perzië en vandaar naar Arabië
en Voor-Indië.
Reeds in 1614 knoopten de Hollanders han-
delsbetrekkingen aan met Aden en in 1616
maakte Pieter van den Broecke te Mokka ken
nis met de koffie; hij is de grondlegger van den
Nederlandschen koffiehandel.
Omstreeks 1696 zond Adriaan van Ommen,
commandeur van Malabar, koffieplantjes naar
Java en hiermee was, vrij zeker door de be
moeiingen van Nicolaas Witsen, burgemeester
van Amsterdam en mede-bewindvoerder der
Oost-Indische Compagnie, een begin gemaakt
met de invoering van de koftie-cultuur in de
Nederlandsche Oost-Indische bezitting.
Wel mislukte door een overstrooming de
eerste proefneming, maar een tweede had meer
succes. De Indische regeering kon reeds in
1706 een proefje van de in Batavia’s omstre-
ACHTSTE HOOFDSTUK.
Vervolg.)
»Moet mij dat telkens worden voorgehouden, zoo-
dra ik een paar dagen op reis gaan of mjj een paard
aanschaffen wil,* vroeg hij scherp. «Een aangenaam
vooruitzicht! Maar ondanks al die grootmoedige offers
denk ik mijn persoonlijke vrijheid te bewaren.*
Bij den scherpen klank zijner stem kwamen Baby de
tranen in de oogen. Zij was slechts gewend, dat men
haar op heel liefderijken toon toesprak; een koele blik,
een onvriendelijk woord deed haar dadelijk pijnlijk
aan en dan nog wel van hèm
Zij sloeg de oogen neêr op haar bord, maar een
pijnlijk trekje kwam om hare lippen en de eene traan
na de andere druppelde van hare lange wimpers.
«Gij biedt de menschen hier een vrij interessant
schouwspel aan!* zei Königseck koel. Hij schoof zijn
stoel vooruit, om het gezicht zijner vrouw te onttrek
ken aan de nieuwsgierige blikken van anderen. »Zult
ge dan telkenmale als ik zoo vrij ben mijne meening te
kennen te geven, u gedragen als een klein terechtge-
zet schoolmeisje?”
Baby antwoordde niet. Zij deed haar best, hare tra
nen te bedwingen; na eenige oogenblikken fluisterde
zij bijna onhoorbaar iets van «inpakken* en ging naar
I boven naar haar kamer.
Königseck bleef nog beneden zitten. Zijn koffer kon
ken gekweekte koffie naar Nederland zenden,
vergezeld van een koffieplantje
Aan dit plantje danken West-lndië en geheel
Zuid-Amerika hun koffie-cultuur. Afstamme
lingen van ’t plantje, in den Amsterdam-
schen Hortus met zorg gekweekt en verme
nigvuldigd werden in 1619 naar Suri
name gezonden en van één exemplaar,
in 1713 aan Lodewijk XIV geschonken, wer
den de te Parijs gewonnen plantjes naar Mar-
tineque (Fransch West-lndië) overgebracht.
Het oordeel over ’t eerste proefje Java-koffie,
in Nederland gebrand en bereid, was zeer gun
stig. Men verklaarde, dat de drank niet achter
stond bij die van echte Mokkaboonen en dat
de cultuurproef dus geslaagd mocht heeten.
Het eerste produkt, voor den handel bestemd,
werd in 1711 naar Nederland verscheept en
bestond uit 894 ponden. Te Amsterdam in
veiling gebracht, werd dit partijtje verkocht
tegen 23J/3 stuiver per Amsterdamsch pond.
De bewindvoerders der Oost-Indische Compag
nie waren over dezen uitslag zeer tevreden en
drongen er sterk in Indië op aan, de cultuur
met alle kracht uit te breiden en ’t produkt
door meer doelmatig drogen te verbeteren.
Meer en meer werd de verbouw dan ook uit
gebreid en gaf rijk loonende vruchten.
Arabische koffie werd reeds in 1663 te Am
sterdam aangevoerd en in ’t begin der 18e
eeuw haalde men ’t artikel niet alleen meer
van Mokka, maar ook van de kust van Malabar
(Voor-Indië). Sedert 1730 voorzag zich de O.-
Indische Compagnie alleen van Java-koffie,
hoewel toen de prijs te Mokka reeds gedaald
was tot ongeveer 10 stuivers; doch in Europa
was nog 14 a 15 st. per pond te maken.
In 1663 waren de Engelschen als mededingers
begonnen op te treden. Hierdoor liepen de
prijzen te Mokka op van 10 tot 22 stuivers. De
heeren van de O. I. Compagnie waren door dit
opdrijven zeer verstoord op de Arabische auto
riteiten. Toch bleef er voor hen nog een aar
dig winstje over, daar zij in 1708 te Amster
dam nog 38 stuivers per pond konden bedingen.
De Engelsche concurrentie had echter ten
gevolge, dat de Hollanders geprikkeld werden
tot ’t beproeven van de koffieteelt in eigen
landen.
Thans is de koffi eteelt verbreid over bijna alle
tropische landen. Ieder land is echter niet even
geschikt voor de koffieteelt. Allerlei omstan
digheden, zoowel wat betreft de aard van den
Zij begon zich erg onprettig te gevoelen onder zijne
onderzoekende blikken. Dat had wel iets van de hou
ding van iemand die na een overijlden koop aan zijn
te spoedig verworven eigendom alles vindt af te keu
ren.
Zij verborg hare kleine, in sterke lederen laarsjes ge
stoken voeten onder den afgekeurden, niet «genoeg rit
selenden* zoom van haar rok, uit vrees dat ook het
schoeisel te landelijk zou gevonden worden. Königs
eck had echter wel wat gewichtigere te doen, dan langer
te critiseeren. Daarvoor was de zaak ook niet interes
sant genoeg.
Hij pakte de ontelbare fleschjes, doozen en glazen
van zijne toilettafel in een zilveren foudraal, om ze
zóó, wèl bewaard, in de elegante juchtlederen reis-
necessaire te kunnen bergen.
Baby verwonderde zich alle dagen over den grooten
voorraad die haar echtgenoot op zijn reis noodig had;
maar zij mocht zijn fijne zeepen en parijsche parfums
toch heel graag ruiken.
De rit in den trein was tamelijk vervelend. Kö
nigseck haalde in zjjn hoekje de verzuimde nachtrust
in. Baby kon, wegens de trieste nevels, die alles in
een eentonig grijs hulden, niets van den omtrek on
derscheiden.
Ook zij was doodmoê toen zij eindelijk te Frankfort
aan de Main aankwamen, waar zij den nacht zouden
doorbrengen, om hun nieuw tehuis den volgenden dag
te bereiken. Aangezien zij daar vroeger aankwamen
dan aanvankelijk het plan was, zou vermoedelijk alles
nog niet voor hunne ontvangst gereed zijn, maar Baby
vond het pleizierig zelf de huishouding in orde te bren
gen en al die nieuwe mooie dingen een plaatsje te
geven.
Die gedachte beurde haar op; als alle jonge vrou-
a. Procesverbaal van de gehouden kasverificatie
bij den Directeur-Boekhouder der gasfabriek.
b. Missive van Burg, en Weth., geleidende drie
ontwerpen van bouwterreinen bij de Looxmastraat.
c. Resolutie van Ged. Staten, goedkeurende het
raadsbesluit, regelende de jaarwedden van hoofden van
scholen en onderwijzers in deze gemeente.
d. Idem, goedkeurende het raadsbesluit van onder-
handsche verhuring van het gedempte gedeelte van
het Sperkhem aan G. Anema alhier.
e. Idem, goedkeurende het raadsbesluit tot afstand
van gemeeentegrond bij de Looxmastraat voor bouw
terrein aan M. Rondema.
f. Missive van Z.E. den Minister van W., H. en
Nijverheid inzake de voorwaarden voor het gebruik der
intercommunale telephoon.
g. Schrijven van G. de Wit, houdende dankbetui
ging voor zijne benoeming tot Waagmeester.
h. Idem van D. Bouma, gaarder aan de Veemarkt,
dank betuigende voor de verhooging zijner jaarwedde.
i. Idem van D. van der Werf, loopbode ter secre
tarie, houdende dankbetuiging voor de verhooging
zijner jaarwedde.
j. Idem van L. Dokkum, berichtende dat hij zijne
benoeming tot Commissaris der Muziek-en Zangschool
aanneemt.
k. Adres van de S. D. A. P. verzoekende overeen
komstig de wet, een post op de begrooting voor ’t vol
gende jaar voor voedsel, kleeding en schoeisel voor on
vermogende schoolgaande kinderen.
I en m. Adhaesie adressen van de vereeuiging «de
Tijdgeest* en de Friesche Bond van Machinisten en
Stokers met voornoemd adres onder sub k genoemd.
n. Schrijven van het Bestuur der Vereenig'ing
ter bevordering van de opvoeding en de belangen van
verwaarloosde kinderen, te Groningen, om op straffe
aan rondtrekkende personen te verbieden, kinderen
mede te nemen bij het ophalen van geld voor hunne
vertooningen, het maken van muziek enz.
o. Adres van B. A. Klijnstra e.a. verzoekende be
strating van de strook grond gelegen tusschen hunne
huizenjen het bestrate gedeelte.
p. Idem van W. Hesselink verzoekende vergunning
voor het leggen van een stoepje voor het door hem
bewoond wordende^huis bjj de Waterpoort.
q. Schrijven van den heer J. P. Hogendijk, gemeente-
architect, dankjbetuigende voor het cadeau, een eiken
houten buffet, hem door B. en W. bij gelegenheid van
zijne 25-jarige;jambtsvervulling verleend.
r. Resolutie van Ged. Staten, berichtende, dat de
goedkeuring is verdaagd op het raadsbesluit waarbij
gebruik van gemeentegrond is toegestaan aan L. J.
Krook en B. van Delden.
s. Adres vanjZwart Co. te Oldeboorn verzoekende
een elevator te mogen plaatsen.
t. Missive yan|heeren Voogden van het O. B. Wees
huis, waarin zij wegens periodieke aftreding van den
heer G. 0. Stockmann, voor weesvoogd aanbevelen de
heeren Karl Stockmann en A. P. P. Bloemen.
De Voorzitter stelt voor:
Dat de Raad zijne goedkeuring zal hechten om de
3 ontwerpen van bouwterreinen aan de Looxmastraat,
gecombineerd te stellen in handen der Commission
voor Gemeente-eigendommen en van Openbare Werken,
bodem, hooge of lage ligging, bergachtig of
vlak land, vocht of droogte, beschutting of
heerschende w:nden, duurzaam of wisselvallig
weder, koude of warmte, enz. doen hun invloed
gelden en spreken zich uit in kwaliteit en
kwantiteit der vrucht.
De handel onderscheidt scherp de verschil
lende soorten en kenners vergissen zich niet
licht in de aanwijzing der herkomst. Voor
cultuur en handel bestaan er twee hoofdsoor
ten, nl. de Coffea Arabica en de Coffea Liberica,
die beide weder, al naar ’t land van herkomst,
door een groote verscheidenheid zijn verte
genwoordigd.
Omstreeks 1875 werden voor ’t eerst proe
ven op Java genomen met Liberia-planten.
Thans zijn Liberia-aanplantingen verspreid over
alle Tropische koffielanden, hoewel 't nog niet
gelukt is aan Liberia-koffie een beteren smaak
te bezorgen. Meestal is deze smaak onzuiver
en mist in ieder geval de fijne aroma, die aan
goede kwaliteiten Java-koffie eigen is.
Eenige jaren geleden vond men in Brazilië
een nieuwe koffiesoort, een specimen althans,
dat zich onderscheidde door donkerder en bree
der blad, grootere bloemen en langere vruchten.
Mtr. gaf er den naam van Marogogype of
Reuzenkoffie aan en koesterde er groote ver
wachtingen van. Ze werd ook op Java inge
voerd, maar van de uitkomsten is nog weinig
vernomen.
nog wel tienmaal gepakt worden.
q en
vloog haastig de nieuwsbladen door.
I';-
komen voor eene waarschijnlijk met te vermijden
ren ’t tranen en roerende verzoenings-scênes. En dat
p de nuchtere maag,
terwijl ’t van den vorigen avond nog in ’t hoofd klopt
een vlieg aan den wand je ergert!
Het rennen is intussehen een goed ideedat zal de
verveling in dat doode nest helpen verdrijven. Hij kan
zoo nu en dan naar Baden-Baden gaan. De reis is wel
is waar tamelijk ver, de verbinding miserabel; maar
de kapitein schijnt opzichtens verlof en sport heel ver
standige inzichten te hebben. Wint hij bij de wedren
nen des te beterZoo niet, dan moeten de geëerde
schoonouders te Wesendorf goed- of kwaadschiks de
verliezen helpen dragen.
Toen hij op zijn kamer kwam, vond hij Baby wel
is waar met een beschreid gezichtje, maar toch klaar
in haar reiscostuum bij ’t venster zitten. Haar koffer
was gepakt; zij wachtte slechts op hem.
«Kan ik je helpen voor je koffer vroeg zij zacht.
Zij zou zich zoo graag in zijne armen geworpen, zich
tegen hem aangedrukt hebben. Zij verlangde zoo vu
rig naar geruststellende, hartelijke betuigingen van
liefde; maar zijn toon en blik maakten haar zoo erg
schuchter en beschroomd.
«Neen wel bedanktSpottend bootste hij den
min of meer klagenden, trillenden klank harer stem
n a. «Alleen zou ik later graag dat arme zondaarsge-
zicht aan de table d’hote willen missenMen zou anders
eens kunnen meenen, dat het mijn gewoonte was je
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 2’/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
I
k 1
1
r
i
