SHOTS- ES ADVERTENTIEBLAD
MET VALSCHE PAPIEREN.
ïeffieim voor ie Provinciale Mn.
VOOR SHEER ES OISTREKES.
59e Jaargang.
Zaterdag 11 Juni 1904.
No. 47.
o
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
FEUILLETON.
F/
23
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,60.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
«rechts* blijft óp een gewillige Eerste Kamer
rekenen, die hun geen strootje in den weg zal
leggen. Doch ook, als in ’t volgende jaar de
Tweede Kamer «links* wordt, is voor hen een
«rechtsche* Eerste Kamer veel waard als rem
voor een «linksche* Tweede Kamer.
Dat er dus thans voor de politieke partijen
veel, zeer veel op ’t spel staat bij de Staten
verkiezingen, behoeft geen nader bewijs.
v
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
Gedurende den tijd, die in het belang van zjjn ge
zondheid, aan zjjn verlof was toegezegd, had Koert zich
teruggetrokken in een klein hotel in het bosch, op een
uur afstands van Wiesbaden, naar hij tot Wambold en
zijn mama zeide: om tot zich zelf te komen.
In de stille rust en eenzaamheid van het woud hoop
te hjj kracht te vinden tot het volbrengen van de moeie-
lijke taak: zich van zijn vrouw te scheiden, die hij meer
beminde dan hjj zelf wist. Doch de eenzaamheid bracht
hem niet de troost, waarop hij gehoopt had. Integen
deel, hjj verviel meer en meer tot de zwaarmoedige
droomerjjen, waartoe hjj van nature zoo geneigd was.
Eerst hier kwam hij tot het besef, hoe diep zijn liefde
voor Jane in zijn hart geworteld was, hjj begon in te
zien, dat zijn verder leven zonder Jane een droevige lij
densweg zou zjin.
Soms betrapte hjj er zich op, dat hij naar een uit
weg zocht om toch nog met haar te kunnen leven en
gelukkig te zjjn. Hij vroeg zich af, of zjjn maatschap
pelijke positie en de strenge opvatting van het begrip
«eer* werkelijk waard waren, dat hjj daaraan zjjn teer
beminde vrouw ten offer bracht.
Wordt vervolgd.
IX.
»Ge zjjt een zeer behendig advocaat, mijnheer Mor
ris! Als de jonge vrouw de echtelijke woning ver
laat en alleen naar het buitenland reist, levert dat
zeker een gegronde reden tot echtscheiding op. Maar
gelooft ge, dat J'ane tot zulk een reis zou kunnen be
sluiten Zij gaat niet naar Parijszj) verlangt veel te
levendig naar een ontmoeting met haar man.«
»Ik geloof stellig, dat zij dadelijk vertrekt als zij
verneemt dat Koert von Berghaupt te Parijs toeft.*
.Ik begrijp u niet, mijnheer. Waarom zou mjjnheer
Voir Berghaupt naar Parijs gaan
De advocaat scheen ongeduldig te worden, nu zijne
bedoelingen niet dadelijk begrepen werden. Hij keek
op zjjn horloge en stond op.
.Het is mjjn tijd om heen te gaanover weinige
uren moet ik op reis naar Londen. Van ganscher
harte hoop ik dat deze zaak voor beide partijen op
een bevredigende wijze wordt geschikt. Hoe ver
standiger en bedaarder de vrienden van mijnheer von
Berghaupt handelen, hoe meer men op een gelukkige
oplossing der quaestie mag rekenen.«
Bij deze woorden wilde de advocaat afscheid nemen,
maar de gastvrouw trad den geraffineerden speler in
den weg.
.Mijnheer Morris, wilt ge ons het voornaamste ge
deelte van uw scherpzinnige raadgevingen onthouden?
Ge gaat naar Londen en laat voor uwe vrienden hier
niets achter dan vrome wenschen.«
.Omdat ik bezwaar maak, aan zulke edele en ach-
tenswaardige dames een voorslag te doen, dien men
nooit anders dan oneerlijk kan noemen. Wat zoudtge
mij antwoorden, mevrouw, als ik, door den ijver voor
de belangen van mijn vriend meegesleept, u voorstelde,
op den brief der jonge vrouw betrekkelijk haar ver
langen naar haar man eigenhandig te antwoorden,
>t naar Parijs is en sedert
'he Prince of Wales« lo-
Kamer aangenomen wetten, maar kan de
aangeboden wetten slechts in haar geheel óf
aannemen óf verwerpen.
Nu heeft sedert 1848 de Eerste Kamer nooit
aan de Tweede Kamer en de Regeering den
voet dwars gezet. De Eerste Kamer was en
bleef ons .deftig college*, dat de usance had,
de aangeboden wetten, zij ’t ook na veel kalm
bespreken, aan te nemen en dus door te laten
ter Koninklijke goedkeuring. En ook de Kroon
had steeds de usance van die goedkeuring te
verleenen.
MaarDe politieke kleur der Eerste Kamer
trad vroeger ook niet zoo scherp in ’t licht bij
die der Tweede Kamer, als juist in de laat
ste, laten we zeggen, 15 jaren ’t geval is.
Behoeven we nog te herinneren aan den tijd
van ’t ministerie-Mackay, dat als .partij«-wet
de bekende wijziging in de Lageronderwijswet
bracht. Toen was de Tweede Kamer .rechts*-,
de Eerste »links«-gekleurd.
Daarna werd ook de Tweede Kamer weer
links -gekleurd.
Eindelijk hadden in 1901 ongeveer tegelijker
tijd de verkiezingen voor Tweede Kamer en
Provinciale Staten plaats.
Tegelijk met de overgang der Tweede
Kamer naar »rechts«, gingen ook de Provin
ciale Staten «om*. Dat wil zeggen, in de
Provinciale Staten van alle provinciën bleef de
meerderheid, zooals zij was. Doch Zuid-Hol-
land kreeg in plaats van een links«-, een
»rechts«-meerderheid. En Zuid-Holland, dat tien
leden, dus een vijfde deel van alle leden der
Eerste Kamer verkiest, kon dus de Eerste
Kamer omzetten. Dit zou echter alleen kun
nen geschieden door ontbinding der Eerste
Kamer, ’t geen een novum in onze politiek zou
zijnof door tusschentijdsche verkiezingen van
Eerste-Kamerleden. Dit laatste is geschied.
Telkens werd in de plaats van de aftredende
of gestorven liberaal een »rechts«-man gekozen.
Nog drie keer zou dit moeten gebeuren om
de Eerste Kamer .rechts«-getint te krijgen.
Waarom juist nu de Staten-verkiezingen van
zooveel politiek gewicht zijn, is dus duidelijk.
Stelde .links«-mannen winnen Zuid-Holland
weer en daarmee de Eerste Kamer, dan blijft
de Eerste Kamer een rem voor een »rechtsche<
Tweede Kamer, ook als in 1905 de Tweede
Kamer .rechts* blijft.
Stelde »rechts*-mannen behouden Zuid-
Holland, dan kunnen zij, als de Tweede Kamer
lukt, reist zij dadelijk af; daar sta ik borg voor!*
De advocaat onderhield zich nog geruimen tijd met
de dweeperige jonkvrouw, die voor zijn bedoelingen als
geschapen scheen. Hij besprak een en ander met haar
en verliet in de schemering het huis van mevrouw
Von Heidersdorf, tevreden over hetgeen hjj verricht
had. Hij wandelde naar het spoorwegstation en keerde
met den trein naar Wiesbaden terug.
X.
dat mijnheer Von Berghaupl
eenige dagen in het hotel «Tl
geert
Verschrikt keerde de gastvrouw zich af.
.Neen,« zeide zij, .dat zou ik niet kunnen.*
.Natuurlijk zal niemand zoo iets doen en daarom
stelde ik het ook opzettelijk niet voor, zonder te vra
gen of door zulk een onwaarheid een dierbaar men-
schenleven gered kan worden. Daarmee wil ik niet
beweren, dat het niet te verontschuldigen zou zijn,
als wij in een punt van de waarheid afwijken, om een
prijzenswaardig doel te bereiken. Neen, ik beschouw
het huwelijk van mijnheer Von Berghaupt als een
misdaad, waarvan hij het slachtoffer is geworden, en
in dit feit konden wij verontschuldiging vinden. Wjj
konden de jonge vrouw toeroepen: Wat ge zaait zult
ge oogsten. Ons geweten konden wjj geruststellen
met de overweging dat het geen groot kwaad is, als
wij mevrouw Von Berghaupt aanleiding geven om van
domicilie te veranderen en de plaats te verlaten waar
haar aanwezigheid als een berg op alle harten drukt.
Maar toch zeg ik: neen, nogmaals neen! wij schrjjven
aan de dochter van James Gray geen brief, die slechts
een korreltje onwaarheid bevat, zelfs niet al ontstaat
er een schandaal waarin Koert von Berghaupt en al
zijn verwanten en vrienden in betrokken zjjn.*
Reeds voor enkele maanden hebben we een
artikeltje gewijd aan de belangrijke Staten
verkiezingen. We willen er nog even op
terugkomen.
Hij, die de bladen van verschillende rich
ting volgde, kon opmerken, hoe van alle zij
den gewerkt is en nog wordt, om de eigen
partijbelangen bij deze verkiezingen te bevor
deren.
Daaruit blijkt hem dus reeds, dat deze ver
kiezingen een zeer groot partijbelang hebben.
’t Waarom is bijna overbodig te beantwoor
den.
Als men eens vroeg: Waarom moet het
partijbelang bij Raadsverkiezingen op den voor
grond treden Dat zou een gerechte vraag zijn.
Maar de Statenverkiezingen
De Provinciale Staten hebben een belang
rijken werkkring, waarvoor ’t partijbelang niet
zoo sterk hoefde op den voorgrond te treden.
Zij zorgen voor provinciale wegen, vaarwaters,
enz., zijn toeziende voogd over de gemeenten,
bewaken in één woord de belangen der ge-
heele provincie.
.Is hiervoor een partij verkiezing noodig?«
zou men met evenveel recht kunnen vragen
als zooeven bij de Raadsverkiezingen. De
beantwoording zullen we niet geven. Wat tot
de zoogenaamde vrome wenschen behoort, weet
ieder.
Doch de Provinciale Staten verkiezen ook
de leden der Eerste Kamer en daardoor vor
men zij een politiek lichaam. Zou men zich
dus de Provinciale Staten om haren eerstge-
noemden werkkring als .neutraal college* voor
kunnen stellen, om de even genoemde reden
kunnen ze niet neutraal zijn.
En vooral in de laatste vijftien jaren trad
’t politieke belang der Statenverkiezingen op
den voorgrond.
De Tweede Kamer vormt met de Kroon en
het Ministerie de eigenlijke Landsregeering.
De Tweede Kamer kan wetten van ’t Mini
sterie aannemen, verwerpen, wijzigenkan op
eigen initiatief wetten maken.
De Eerste Kamer heeft lang niet die rech
ten. Zij heeft evenals de Tweede Kamer het
recht van interpellatie, ’t recht om vragen te
stellen aan ’t Ministerie. Verder behandelt zij
in optima forma de reeds door de Tweede
In Zeeland zijn 7 Staten-districten2 Jdaar-
van (Sluis en Zierikzee) hebben enkel libe
ralen, 3 anderen ieder 1 lib. Statenlid. Alles
te zamen zijn er 27 «rechtschen* en 15 «link
schen*.
Van de 5 Tweede-Kamerleden waren tot
1901 drie (Oostburg, Zierikzee en Hontenisse)
liberaal. Daarvan bleef toen alleen Oostburg
Mevrouw Von Heidersdorf wrong zich de handen.
Een andere dame kwam met tranen in de oogen naar
den advocaat.
.Mijn God!« snikte zij, .zoo’n groot ongeluk moet
voorkomen worden. Ik wil de leugenares zijn, mijnheer
ik! Ik wil mijn beter gevoel tot zwijgen brengen; ik
wil mij zelf ten offer brengen, om zulk een gruwzame
gebeurtenis onmogelijk te maken. Zeg mij toch, mijn
heer Morris, wat moet ik doen?*
De advocaat keek de dweepster aan. Zij was een
jonkvrouw op rijperen leeftijd, die nog voor mooi kon
doorgaan. Als verre bloedverwante van Koert meen
de zij geroepen te zijn om hem te redden. Mijnheer
Morris scheen echter niet genegen te zijn om zich ver
der met de zaak in te laten; hij zocht naar voorwendsels
om zich te kunnen terugtrekken. De dames bestorm
den hem echter zoolang met verzoeken, dat hjj einde
lijk wel moest toegeven.
.Dames! ge doet een beroep op mijn hart en daar
mede hebt ge mijn zwakke zijde getroffen! Nog nooit
heeft iemand te vergeefs een beroep op mijn hart ge
daan. Ik zal mijn reis nog eenige dagen uitstellen,
om u te kunnen dienen. Wij zijn het reeds eens, dat
het goed zou zijn, wanneer de dochter van James
Gray bewogen kon worden om naar het buitenland te
vertrekken. Als zij eenmaal Parijs heeft wedergezien,
ben ik overtuigd dat zij nooit naar den Rijn wederkeert.
Wij moeten echter met veel overleg handelen; een
verkeerde stap kon noodlottige gevolgen hebben; ik
verzoek u daarom, mij eenige dagen tijd te gunnen
om te overdenken hoe wij het best ons doel kunnen
bereiken. De grootste moeielijkheid is daarin gelegen,
dat wij de dochter van James Gray de overtuiging moe
ten geven, dat haar man te Parijs vertoeft, zonder bij
haar den geringsten twijfel op te wekken. Als dat ge-
De invloed van de verandering eener
cultuur op de bemesting.
Niet altijd is de wijziging in het verbouwen van
het een of ander landbouwgewas zoo goed merkbaar
als dat bv. in de provincie Zeeland en omliggende
streken was bij het verdwijnen van de meekrap. Ge
woonlijk geschiedt dit langzamerhand; onmerkbaar
wordt van het eene gewas minder verbouwd en van
het andere meer. Zoo is in den laatsten tijd duide
lijk zichtbaar in sommige landbouwstreken een vermin
dering van het aantal Hectaren, dat met suikerbieten
verbouwd wordt. Vooral daar, waar het verbouwen der
liberaal,
over.
Voor Zuid-Holland is thans de verhouding
in de Staten: 45 anti-liberalen en 37 liberalen;
voor de Tweede Kamer is ’t 10 tegen 10,
Hier zijn dus krachten, die tegen elkaar op
wegen.
In Friesland zijn voor de Staten slechts 5
districten, ieder met 10 afgevaardigden. Hier
van zijn Leeuwarden en Schoterland «linksch*,
Sneek en Dokkum »rechtsch«. Franeker moet
dus den doorslag geven. Franeker gaf steeds
10 «linkschen*; alleen bij de laatste verkiezin
gen is er één anti-rev. ingekomen.
We mogen voor dit district niet voorspellen,
doch we gelooven, dat veler gedachte is, dat
Friesland dinksch* blijft.
Onze provincie koos in 1901 voor de Tweede
Kamer 4 «linkschen* en 4 »rechtschen.«
In Overijsel is ’t merkwaardig. De meerder
heid der Tweede-Kamerzetels is sinds lang in
«rechtsche* handen; thans zelfs 5 van de 7;
terwijl ’t in de Staten altijd een dinksche* meer
derheid gaf. Wel zijn de «rechtschen* in 1901
iets vooruit gegaandoch de «linkschen* kun
nen nog wel zoo’n ietsje tegenslag velen.
Laten we, om niet te uitvoerig te worden, van
Noord-Holland, Groningen en Drente zeggen,
dat ze, wat de Staten betreft, nog beslist dinksch*
zijn. En wat de Tweede Kamer aangaat
Groningen en Drente kiezen alleen dinkschen*
en Noord-Holland een groote meerderheid van
deze partijen; we meenen 12 van de 18.
Laten we nu deze verkiezingen eens nader
bezien. Voor ons district Sneek zijn vijftien
candidaten gesteld en wel vijf door de »rechts<-
partijen, die voor Sneek ook de aftredenden
vormen, vijf door de liberalen en vijf door de
S. D. A. P. en de Tijdgeest-mannen. Ook in
andere districten en in het geheele land doen
de Soc.-Dem. hun best. En ook van de andere
partijen, regeerings- en niet-regeeringspartijen
kan men getuigen, dat de ernst der a. s. stem
ming tot krachtsinspanning heeft gedwongen.
Hierover willen we niet uitweiden. Dan
zouden we, om een eenigszins gelijkend beeld
van de partijen en hare onderlinge verhoudin
gen te geven, talrijke aanhalingen moeten doen
uit de politieke pers.
Wel kunnen we even de verhouding in ge
talsterkte tusschen de partijen in de Staten en
i» de Tweede Kamer nagaan. Hierbij valt nu
eens overeenkomst, dan weer verschil te con-
stateeren.
Gelderland, Utrecht en Zeeland zou men
beslist «rechtsche* provinciën, Brabant en Lim
burg R. Katholieke provinciën kunnen noe
men. Deze brengen te zamen 19 Eerste-Ka
merleden aan. Hebben de «rechtschen* hierbij
Zuid-Holland, of Friesland en Overijsel te zamen,
dan hebben ze de meerderheid. Winnen de
«linkschen* Zuid-Holland, dan hebben (houden)
dezen de meerderheid, al gaat dan ook Fries
land of Overijsel aan de «rechtschen* verloren.
Waarom we deze provinciën in de kans
rekening begrijpen en niet Noord-Holland,
Groningen of Drente, hebben we reeds een
maal duidelijk gemaakt en zal ook hier weer
blijken.
In Gelderland zitten in de Staten 40 «recht
schen* en 22 «linkschen*, terwijl van de 11
Tweede-Kamerleden de verhouding is7 tot 4.
In Utrecht zijn de 2 Tweede-Kamerzetels
voor de stad Utrecht «linksch*, voor de 3 an
dere districten «rechtsch.* In de Staten hebben
de laatsten een sterke meerderheid.
f
URANT
