f
Hst vzlsclw Testament.
HIEW8- ES IIIÏEKTESTIEBLID
WE SHEER EJ MSTKEkEJ.
1'
Zaterdag 14 Januari 1905.
90e Jaargang.
No. 4
1
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
FEUILLETON.
De voorbereiding
voor den strijd.
1/
i'
(Slot volgt.)
I
W
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
Bewerkt door AMO.
«Maar wie zegt dan, dat ik het niet eerlijk met haar
meen?« vroeg Bruno.
«Ja, mijnheer Thurnfelsheer graaf, wilde ik zeg
gen uit zich zelve is zij daar niet op gekomen
maar mijn zoon, die u van aanzien kent, heeft haar de
oogen geopend. U begrijpt toch wel, dat iedereen
slechte vermoedens krijgt, als iemand kennis maakt
met een meisje en zich eenvoudig Thurnfels noemt,
zich uitgeeft voor een bouwmeester, die spoedig een
aanstelling hoopt te krijgen en het blijkt later, dat
die iemand een voornaam heer, een graaf is, die rang
en stand verzweeg om de liefde van het meisje te win
nen.*
heeft gelijk, juffrouw,* antwoordde Bruno, nadat
hij eenige oogenblikken had nagedacht. «Het was on
bezonnen, dat ik mijn rang en stand verzweeg, maar ik
verzeker uop mijn eerewoord, dat ik geen onreine be
doelingenhad. Sedert onze toevallige ontmoeting had
Befje indruk op mij gemaakt: ik wilde haar nader lee-
ren kennen, voordat ik mijn gevoelens openbaarde.
Zou het mogelijk geweest zijn, als ik mijn waren naam
en rang genoemd had? Zij zou wantrouwend en be
schroomd geweest zijn; had ik vooruit gezien wat nu
gebeurd is, dan zou ik anders gehandeld hebben. Maar
het is gelukkig nog niet te laat om goed te maken, wat
ik bedierf en voor dat ik met het lieve kind spreek,
juffr. Nisser, doe ik bij u plechtig aanzoek om de hand
uwer dochter!*
Juffrouw Nisser sloeg verbaasd de oogen naar Bruno
op en vroeg:
«Wat zegt u, heer graafP Is het u werkelijk ernst
om Befje tot vrouw te nemen?*
«Zeker, dat is de vurigste wensch van mijn hart.*
«Ik heb altijd gezegd, dat u de beste man ter wereld
is, en dat u niet met slechte bedoelingen bij ons
kwam. Maar heer graafer bestaat nog een
hinderpaal.*
«Een hinderpaal?*
«Ik moet het u zeggen: Befje is mijn kind niet.«
«Wat? Is Eefje niet uw dochter?*
«Neen, heer graaf. Het is een lange geschiedenis,
mijn zoon kan u die veel beter vertellen, maar wat ik
weet, zal ik u zeggen. Oordeel dan heer graaf, of u
Eefje nog tot vrouw wilt nemen.* En nu vertelde zij,
wat zij zelf wist en ook wat haar zoon gehoord had,
die op het spoor was van het geheim van Eefjes ge
boorte. Zij besloot haar verhaal met de woorden: «Ik
raad u aan heer graaf, te wachten tot al het duistere
in deze zaak is opgehelderd; dan kan u beslissen of u
het lieve kind nog tot vrouw begeert, of
«Neen, beste juffrouw,* viel Bruno in, «ik wil haar
dadelijk mijn verzoek doen. De omstandigheden van
haar geboorte en afkomst hebben geen invloed op
mijn liefde. Ik weet ook dat u haar liefheeft, als uw
eigen kind.
«Dat weet God,* verzekerde de oude dame.
«Welnu, wees dan zoo goed mij tot uwe dochter te
voeren.*
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 27, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
over ’t algemeen minder vast.
De linkerzijde heeft niet veel kans op ver-
ies, wel op winst, zelfs op belangrijke winst.
Maar er moeten ook minstens 10 zetels ver
overd worden en dat is geen kleinigheid!
Nog moet men in aanmerking nemen, dat
niemand vooruit kan zeggen, hoever in 4jaren
tijds de partijen zijn veranderd, verzwakt of
versterkt. Wie zal bijv, de kracht der natio-
naal-historische partij kunnen schatten?
Bij verkiezingen komt het niet ’t minst aan
op de leuze, waaronder men de kiezers oproept.
En ook vooral op de partijgroepeering.
Voor enkele maanden, toen er reeds druk
gesproken was over tusschenkomst in den oor
log tusschen Rusland en Japan werd er ge
zegd: Neen, nu is ’t physisch moment nog
niet aanwezig, de juiste tijd van ingrijpen.
Bij verkiezingen zou men ook van zoo’n
physisch moment kunnen spreken. Een phy
sisch moment zou misschien voor de partij van
dr. Kuiper geweest zijn, als onmiddellijk na de
groote, mislukte staking van 1903 Kamerver
kiezingen hadden moeten plaats hebben. Zoo’n
moment was ’t misschien voor de liberale par
tijen na de indiening van de Hooger-Onderwijs-
wet.
Van belang voor den uitslag der a. s. ver-
siezingen zal denkelijk ook zijn, dat de Unie-
liberalen en de Vrijzinnig-democraten samen
willen optrekken en een verkiezingsprogram
ontworpen hebben, dat ook samengaan met
oud-liberalen en sociaal-democraten mogelijk
maakt. Het voornaamste van dit program luidt
als volgt:
1. >»Met handhaving van de Openbare
School verheffing van het peil van het Volks
onderwijs in zijne verschillende vertakkingen.
2. ««Sociale HervormingenVerzekerings
wetten, waaronder in het bijzonder de verplich
te invaliditeits- en ouderdomsverzekering met
geldelijke bijdrage van den Staatherziening
van de armenwet, waarbij de openbare armen
verzorging niet blijft uitsluitend politiezorg.
3. ««Hervorming van het defensiewezen in
de richting van een volksleger.
4. ««Ter voorziening in de financieele be
hoeften, ook ter verkrijging van een betere
verhouding tusschen de geldmiddelen van Rijk
en Gemeente, in de eerste plaats, bezuiniging
op militaire en andere uitgaven, en verder,
met handhaving van de vrijzinnige handels
politiek, eene meer rationeele regeling van de
directe belastingen door welke, zij het ook in
gesplitsten vorm, de inkomsten worden getrof-
DRIE-EN-TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
34).
Een uur later beklom Bruno de smalle houten trap
in een ons welbekend huis in WUhring.
Hij schelde aan en de deur werd voor hem openge
daan door juffrouw Nisser. Hij zag echter niet den
vriendelijken glimlach, waarmee hij anders begroet werd.
Zij ontweek zijn blik en was verlegen, toen zij Bruno
mededeelde dat Eefje niet thuis was en hij dus een
vergeefschen loop had gedaan.
«Juffrouw* sprak Bruno, wiens gelaat lang niet vroo-
lijk meer stond, «hier is iets voorgevallen, dat u niet
langer voor mij mag verbergen.*
«Ja, mijnheer mijnheer von Thurnfels*, stamelde
de oude met de oogen neergeslagen, «Eefje heeft zich
in het hoofd gezet, dat het tijd voor haar werd om
haar eigen brood te verdienen. Zij heeft het wel niet
noodig, maar zij wil nu op eigen voeten staan. Zij
heeft Fransch en Italiaansch geleerd, nu wil ze toonen,
dat ze wel alleen de wereld door kan. Zij heeft een
betrekking als kinderjuffrouw bij een rijke familie ge
vonden, zij is er nu juist heengegaan. Morgen reist zij
af en Iaat haar moeder alleen zij heeft de groeten meisje wil blijven.*
voor u achtergelaten, mijnheer mijnheer von
Thurnfels.*
Nu en dan haar tranen drogende, had juffrouw Nis
ser dit alles op fluisterenden toon gesproken.
«Juffrouw,* hernam Bruno, »u is een goede, brave
vrouw, maar ditmaal heeft u mij de volle waarheid
niet gezegd. Beken het maar, dat Eefje thuis is, en
dat zij zich voor mij verschuilt, omdat ja, ik weet
niet waarom. Misschien, omdat men mij belasterd
heeft.*
Thans sloeg de oude vrouw de oogen naar Bruno op
en fluisterde:
«Kom eens mee, mijnheer von Thurnfels, op het ka
mertje van mijn zoon kunnen Wij vrij spreken, zonder
dat zij het hoort.*
«Dus is zij thuis?* vroeg Bruno, toen zij in het be
doelde kamertje waren. «En wil zij mij niet ontvangen?
Zeg mij dan om Gods wil, juffrouw, wat er gebeurd
is.*
«Wat zal ik u zeggen heer graafantwoordde
de oude dame. Toen het woord «graaf* over haar
lippen was, sloeg zij de oogen verlegen neer.
«Heer graaf? Weet u dan? Ah is dat de reden,
waarom Eefje
«Zeker, dat is de reden, waarom zij zoo treurig ge
stemd is. Eefje is een braaf meisje, en zij begrijpt
wel, dat er niets goeds van komt als een heer van hoo-
gen adel’t hof maakt aan een arm burgermeisje. Daarom
wil zij weg van hier in een betrekking, waar zij door
drukke bezigheden haar verdriet vergeten kan. Het is
wel hard, dat ze mij wil verlaten, ik kan het toch niet
kwalijk nemen en ik prijs het in haar, dat ze een braaf
fen, alsmede uitbreiding der progressie
lijker regeling en verhooging der successie
belasting, voorts belastingen op voorwerpen
van weelde.
5. ««Daarnevens worde, zonder dat andere
wetgevende arbeid hierbij behoeft achter te
staan, wijziging van de Grondwet, in dien zin
dat aan den gewonen wetgever volkomen vrij
heid bij de regeling van het Kiesrecht wordt
toegekend ter hand genomen, terwijl het
vertrouwen wordt uitgesproken dat deze zoo
danig worde voorbereid, dat vóór het einde vah
het vierjarig tijdvak de eerste beslissing over
een daartoe strekkend voorstel kan genomen
worden.
Men ziet, dat de geschilpunten tusschen
deze partijen óf niet aangeroerd zijn, óf dat er
door ’t algemeen uitdrukken der formule voor
ieders bedoeling ruimte is.
Ieder zal ook zich interesseeren over de
kracht, die de sociaal-democratie als uiterste
Tweede-Kamerpartij zal ontwikkelen.
In elk geval zal de schoolkwestie wel een
voorname plaats op de programmen van alle
partijen uitmaken.
De eeuwige schoolkwestie, wanneer zal die
eens uit zijn? Wanneer zal de kreet: «Op
voor de openbare schoolniet meer als strijd
leuze klinken tegen de andere strijdkreet: «Niet
eerder tevreden, vóór ’t bijzonder onderwijs
gelijkelijk van staatswege begunstigd is.”
Bovendien zijn er nog zoovele belangrijke ge
schilpunten.
Suikerbieten op zandgrond.
Het is te bezien, dat de landbouwers, die in het
bezit zijn van goeden zandgrond, die zich maar eenigs-
zins leent tot den verkoop van suikerbieten, dit jaar
zeker niet zullen nalaten daarvan partij te trekken en
dat land ook zooveel mogelijk met bieten zullen bezaai
en. Om aan te toonen, dat het inderdaad mogelijk is
van eenigszins goeden grond, al is het ook zandgrond,
een goeden bietenoogst te verkrijgen, geef ik hierbij
een kort verslag van een bietenproefveld, aangelegd
in 1901. Het was een proefveld te Halsteren, in het
Halstersche Laag en werd aangelegd door den heer L.
0. Jacobs aldaar, onder toezicht van den betrokken
rijkslandbouwleeraar. Het had tot doel de werking van
een kalibemesting op dien bodem te onderzoeken.
Tevens zou worden nagegaan, in welken vorm een
kalibemesting het best werkte. (Het is natuurlijk be
kend, dat bemesting met kalizouten onontbeerlijk is,
bij suikerbieten, op zandgrond). Het gebruikte per
ceel had een oppervlakte van 34 Aren en was verdeeld
in 4 veldjes van gelijke grootte. Het geheele proef
veld kreeg per Hectare 55 karren stalmest, 500 K.G.
superphosphaat van 4 pet. en 450 KG. silisalpeter. Be
halve deze bemesting kreeg het eerste perceel geen
kalibemestinghet tweede perceel 700 KG. kaïniet
misten de liberalen één lid; was dat er ook,
dan zou de partijgroepeering daar zijn: 22 libe
ralen, 1 vrijz.-democraat en 1 socialist tegen
23 rechtschen. Men weet, dat toen de libera
len voorstelden de Staten-zitting te verdagen.
Toen de rechterzijde dit niet wilde, liep de ge
heele linkerzijde weg, zoodat er 23 van de 47
Staten-leden aanwezig bleven en de zitting dus
geschorst moest worden.
In September kwamen de beide Kamers
bijeende Eerste Kamer miste echter de 3
Overijselaars. Minister Kuyper zou een nood
wetje maken om dit euvel te verhelpen, doch
dit was niet noodig. Bij de volgende najaars-
zitting gingen de Staten van Overijsel aller
eerst over tot het verkiezen der 3 Kamerle
den. En men weet, wat er gebeurde: In
plaats van 3 liberalen, kwam er slechts één
(de heer Stork) als gekozen te voorschijn
voor de beide andere leden werden een anti-
rev. en een kath. gekozen. Zoo werd dan de
Eerste Kamer compleet; ’t werd 31 rechts
tegen 19 links.
En thans staan we dan weer in een ver
kiezingsjaar. In Juni moeten de kiezers weer
uitmaken, welke de honderd uitverkorenen zul
len zijn. Zooals men weet, treedt sedert de
laatste grondwetsherziening de geheele Twee
de Kamer af; voor dien tijd trad beurtelings
de helft af.
Wat zal de stembus brengen?
De rechterzijde telt thans in ons Lagerhuis
59, de linkerzijde 41 leden. Een verschil van
18 dus en er zullen 10 rechtschen door linkschen
vervangen moeten worden om aan de eerste
coalitie haar meerderheid te ontnemen. Van
die 41 leden der linkerzijde zijn er 8 socialis
ten, 8 vrijzinnig-democraten, 16 uni-liberalen
en 9 oud-liberalen.
Wie zal iets over de aanstaande stemming
durven voorspellen Een gunstige uitslag
voor rechtsch hangt misschien gedeeltelijk af van
’t aantal en ’t gehalte der wetten, die het
ministerie-Kuyper nog in de volgende maan
den er door weet te krijgen. Ook hangt deze
af van de meerdere of mindere solidariteit der
rechtsche partijen; bijv, ook van de krachts
ontwikkeling der christen-democraten (Staal
man, De Vries). Ook, en niet ’t minst van
de Christ.-historischen. En dat menig zetel
door de' rechterzijde kan verloren worden,
behoeft geen betoog; ’t aantal vaste districten
is voor de kath. zeer grootdie hebben bijna
al hun zetels zoo vast als een muur in handen.
Maar de zetels der anti-rev. en chr.-hist. zijn
tegen 29 rechts.
den er links komen:
land 4, Groningen 3, Drente 2
En rechts: Noord-Brabant 6,
Limburg 3, Zuid-Holland 10,
Utrecht 2 Kamerleden.
In Overijsel ging echter ’t kiezen minder
vlot. In de provinciale Staten van dit gewest,
bil-
Zooals men weet, krijgen we over eenige
maanden weer de verkiezingen voor de Tweede
Kamer.
In 1901 hadden de laatste verkiezingen
plaats, die ’t thans zittende ministerie-Kuyper
aan de regeering brachten. De partijen der
rechterzijde, die ook in 1889 de meerderheid
der Tweede Kamer verkregen en toen ’t mi-
nisterie-Mackay op ’t kussen hielpen, verloren
die meerderheid in 1893. Toen kwamen de li
beralen aan ’t bewind, tot in 1901 ’t ministe-
rie-PiersonBorgesius moest wijken voor de
opnieuw door rechts verworven meerderheid.
De overwinning van rechtsch was deze keer
nog belangrijker; immers bleef in 1889 de
Eerste Kamer een liberale meerderheid van
31 tegen 19 stemmen behouden, in 1901 vielen
de verkiezingen voor de Provinciale Staten
zóó uit, dat bij ontbinding der Eerste Kamer,
dit hooge regeeringslichaam een ferme anti-li-
berale meerderheid van 29 tegen 21 st. moest
krijgen. Dit kwam, doordat de vereenigde
partijen van rechts in Zuid-Holland de meer
derheid behaalden en Zuid-Holland, de dichtst
bevolkte provincie van ons land, kiest 10 van
de 50 Eerste Kamerleden. Door sterfgevallen
hadden tusschentijdsche verkiezingen plaats in
dit gewest, die de meerderheid der liberalen in
de Eerste Kamer deden slinken.
Doch in 1904 kwam de groote kwestie. De
Hooger-Onderwijswet, door de Tweede Kamer
aangenomen, kwam in onzen Senaat ten val.
’t Werd een zuivere partijstemming; de nog
aanwezige liberale meerderheid gaf deze nieuwe
wet don bons.
Alom in den lande werd nu gesproken en
geschreven over: Wat zal de regeering nu
doen? En wat deed de regeering: De Eerste
Kamer werd ontbonden en de Provinciale Sta
ten kwamen bijeen om deze opnieuw samen
te stellen.
Naar aller verwachting zou ’t worden 21 links
Voor onzen Senaat toch zou-
Noord-Holland 9, Fries
en Overijsel 3.
Gelderland 6,
Zeeland 2 en
1
I
JNEEKERCOURAf
1
O*
i
-
