JIEEWS- EK UHEliTEVriEUl.UI
1
f.
l'WR SKEEE EK M8TM.
OP EENE LOCOMOTIEF.
GRATIS.
Zaterdag 18 Maart 1905,
80e jaargang.
No, 28.
1
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Feuilleton.
Een praatje over de melk.
Zij, die zich nu op ons
blad abonneeren, ont
vangen de tot 1 April a. s. ver
schijnende nummers
De melk is geelachtig wit en ondoor-
1
zoet-
e.
O
boven
J
I
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,60.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
(Slot.)
Russisch verhaal uit den tegenwoordigen ••oorlog.
deze vervalschingsmethoden. Met een melk
weger is men tegen deze handelingen ook
nog niet beveiligd. Neem bijv, melk, die ge
deeltelijk ontroomd is, (waardoor het soortelijk
gewicht zwaarder is geworden,) en voeg daarbij
water, dan wordt de melk dubbel vervalscht
zonder een minder soortelijk gewicht te krijgen.
De eenvoudige kenmerken van goede melk
zijn
a.
schijnend.
b.
c.
zijn. Mijn telegrafist gevoelt zich vandaag zoo wel, dat hij
zelfs in staat zal zijn mij dezen nacht te vervangen. God
geve, dat alles zonder ongevallen afloopt en wij ein
delijk eens op ons bed kunnen uitslapen.
Het doet mij van harte genoegen voor u, Iwan An-
drejewitsj, antwoordde de majoor. Zoolang Klementjew
ziek is geweest, schijnt het dat ge geen minuut rus t
hebt gehad.
Bij deze woorden haalde hij zijn sigarenkoker uit den
zak en bood Gontsjarov eene sigaar aan, welke deze,
in het genotvolle vooruitzicht van de aanstaande nacht
rust, met een tevreden glimlach aanstak.
Na ook eene sigaar te hebben opgestoken trok de
majoor de wenkbrauwen samen en vestigde wederom
zijne aandacht op het naderende onweer.
Ik kan ’t benauwende voorgevoel, dat er een onheil
dreigt, maar niet onderdrukken, zeide Gontsjarov. Gij
zult natuurlijk zeggen, dat de schuld ligt aan het nade
rende onweer en aan mijne overspannen zenuwen, die
zich zoolang verloochend hebben.
Misschien hebt ge gelijk. Ik voor mij vertrouw onze
Chineezen niet en zal eerst dan gerust zijn, wanneer
het mij eindelijk gelukt al die gele wezens van hier te
verjagen en door onze eigen menschen te vervangen.
Wie zal dat betwisten, Fedor Iwanowitsj? merkte de
stationschef haastig op. Ook ik vertrouw hen niet. Maar
de weg wordt goed bewaakt en wij hebben alles gedaan,
wat mogelijk was. Bovendien zijn zij uiterst bang voor
onze geweerkogels, al wenschen zij ons ook allerlei
rampen en ongelukken toe.
De hemel geve, dat ge gelijk hebt, antwoordde Tsjit-
serin. Geef intusschen 'acht op den kleinen Ghotingfoe.
Ik durf bezweren, dat ik hem vroeger meer gezien heb.
Zijn gezicht zal ik nooit vergeten.
mond en uitslag aan handen en andere lichaams-
deelen; bij miltvuur, besmettelyke longziekte
en hondsdolheid komt er bijna geen melk of
deze is zoo veranderd, dat ze zelden in con-
sumtie komt.
Melk kan ook bederven door ziekten bij de
menschen, die over ’t melken gaan.
Dan kan er smetstof in de melk komen door
■uierontsteking (bijv, in koude, natte voorjaren,),
door sommige ziekten in ’t darmkanaal.
Melk kan verkeerd worden door abnormale
scheikundige bestanddeelen. Bedorven of be
schimmeld voeder, muf hooi of stroo, zieke
aardappels, rottende wortel- of knolgewassen,
schimmelige koeken of meelsoorten brengen
stoffen in de melk, die vooral voor kinderen na-
deelig zijn. Te veel spoeling, pulp, melasse,raap
koek enz., geeft minder aangename melk. Voor
al als ’t zuigelingemelk moet zijn, zorge men
voor goed veevoeder, al behoeft men dit niet
te overdrijven, zooals we boven reeds be
weerden.
Dan kunnen er giftige planten in de weide
groeien: dolle kervel, herfsttijloos, wolfsmelk,
bilzenkruid, doornappel, moederkoorn, gouden
regen, enz.
Verschillende geneesmiddelen, aan de koeien
toegediend, gaan ook in de melk over. De
melk van koeien, die sterkwerkende genees
middelen ingekregen hebben, is steeds ver
dacht.
Was ’t maar altijd uitwendig aan de melk
te zien, wanneer ze verkeerd is!
Ons onderwerp is te uitgebreid, om ’t een
beetje breed te behandelen. We begrijpen nu
wel, dat, om den consument goede, smakelijke
melk te bezorgen, er moet gepast worden op
de koeien en de menschen, die er mee omgaan
en op ’t voeder; doch ook op den stal, op de
behandeling van het vee, op het melken, de
behandeling der melk op de boerderij, ’t ver
voer naar den melkhandelaar, de behandeling
aldaar, de wijze van aflevering aan den con
sument. Doch dit alles uitvoerig te behande
len en dan nog over pasteuriseeren, sterilisee-
ren en andere conserveeringsmethoden te spre
ken, ’t zou te veel aandacht vergen. Daar
om maar hier en daar een aanhaling.
Koestallen moeten zindelijk en frisch zijn;
(wat moet hier nog veel verbeterd worden!)
wanden schoonmaken, ventilatie enz. O, die
Friesche stallen!? meer licht in den stal; goed
strooisel; de beesten schoonmaken. Veehouders
De gloeiende schijf der Dagvorstin was juist achter
de toppen van Sjoengang schuil gegaan en hare laatste
stralen overgoten den lichtvioletten hemel hoog tot
aan het zenith als met stroomen purper. Op het oogen-
blik, dat de zwartgrauwe sluier van den nacht zich
uitspreidde in het Oosten, kwamen in het Zuiden, als
een reusachtige bergketen, zware, loodkleurige wolken
opzetten, de voorboden dier vreeselijke lente-onwe-
ders, welke als ongewenschte, maar onvermijdelijke
begeleiders van de lente in de steppen van Mandsjoerije
met vernielende en ontzettende kracht losbarsten en
de nadering verkondigen der tropisch brandende zo
merhitte.
Een militaire trein, bestaande uit zeventig wagens
en dien dag reeds de elfde in getal, had enkele minu
ten te voren het station verlaten in de richting van
Tsistikar. De roode lantaarns van den laatsten wagen,
die aangestoken waren met het oog op den naderenden
nacht en omdat circa een uur later de volgende trein
zou vertrekken, werden al kleiner en kleiner en ver
dwenen eindelijk achter eene vooruitspringende rots,
waar de spoorbaan schrijlings omheen liep. Aan het
station was het stil geworden; alleen hoorde men op
eenigen afstand de voetstappen van arbeiders, die, na
een half uur rust, weer haastig aan het werk gingen,
dat als overwerk extra betaald werd, vooral in dezen
tijd nu elke arbeidskracht op het oorlogsterrein haar
moeten uit den algemeenen stal verwijderen
koeien die aan de nageboorte (vuil of licht) lijden;
deze nageboorte, die deels uit de schede hangt
gaat spoedig in ontbinding over, kan ook de
baarmoeder aantasten en brengt een vuile lucht
in den geheelen stal.
Bij ’t melken moeten de handen zuiver zijn.
Tijdens ’t melken niet voederen. Zorg voor
schoone emmers. Eerst de uiers reinigen met
een drogen doek. De eerste paar stralen liefst
wegmelken, want daardoor verdwijnen de bin
nenste tepel-bacillen. Men moet ook een steeds
zuivere melkzeef gebruiken. Over ’t vervoe
ren van de melk zou ook heel wat te zeggen
zijn. In ’t huis van den melkhandelaar moet
geen besmettelijke ziekte voorkomen, hij moet
de melk op eene zuivere, koele plaats bewa
ren; dus niet in een woonkamer, nog minder in
een ziekenkamer.
Over ’t rondventen met melk zou ook heel
wat te zeggen zijn; de korte inhoud van alles
is echter weer: zindelijk en nog eens zindelijk.
We hebben geen ruimte meer, anders zou
den we gaarne nog willen spreken over’t nuttige
van ’t melkkoken, van ’t pasteuriseeren, enz.
Een krantenartikel is echter geen leerboek en
de schrijver van zoo’n artikel meent reeds goed
tc doen, met de aandacht op een nuttige zaak
te vestigen.
Wat hebben delaatste proeven geleerd omtrent
’t gebruik van Chilisalpeter op het
aardappelland
Ik geloof niet, dat er één gewas is, dat op meer
verschillende wijzen bemest wordt, dan de aardappelen;
aardappelmest (gemengd), Peru-Guano, stalmest, am
moniak, superphosphaat, superphosphaat met Chilisal
peter, en het een of andere kalizout, ziedaar de ver
schillende, of liever de voornaamste meststoffen, die
zooal op de aardappelen gebruikt worden. Ik wil aan
geen enkele dezer meststoffen afbreuk doen. Het is
best mogelijk, dat op zekere gronden een bepaalde
meststof, om de een of andere ons verborgen oorzaak,
het best voldoet, maar dat belet niet, dat we toch wel
op enkele dier meststoffen om eenige voor de hand
liggende redenen, critiek mogen uitoefenen en dat we
in geen geval blind mogen zijn voor de talrijke uit
komsten van de verschillende proefvelden, die alle op
dezelfde uitkomsten wijzen.
In sommige streken misschien wel in de meeste
is het de gewoonte, de aardappels met niets anders
dan stalmest te bemesten. Ik geloof niet, dat op een
Eene rangeerende locomotief trok langzaam en log
op een zijspoor een rij ledige wagens, welke een half
uur geleden met den trein uit Charbin waren gekomen,
en op eenigen afstand van de machineloods was de
locomotief, die den uit Chailar gekomen trein
zou terugbrengen, bezig stoom te maken. Nog iets ver
der, tusschen den ingang van het station en het sig-
naalhuisje, stond de locomotief, die den pas vertrokken
militairen trein door den Sjoengang-pas had heen ge
holpen. Deze sterk remmende reus van 700 paarde-
krachten had den zwaren trein, welke hem zesmaal in
normaal gewicht overtrof, met gemak de steile helling
afgevoerd. Men had hem juist van de draaischijf af
gebracht, om elk oogenblik beschikbaar te kunnen zijn
voor majoor Tsjitserin, den kwartierscommandant, die
reeds sedert het begin van den oorlog op dezen post
bevel voerde.
Sinds hier, bij vonnis van den krijgsraad, twee Ghi-
neezen waren opgehangen, die getracht hadden de
spoorwegbrug over de Itoecha-rivier in de lucht te
doen vliegen, alsmede door de zorgvuldige bewaking
der kozakken-patrouilles, waren geen nieuwe pogingen
tot het vernielen der lijn gedaan. Maar wie kon ver
zekeren, dat dit vandaag niet opnieuw zou gebeuren?
Op twintig werst van het station had de omgekochte
spion Lioehoe, uit de naburige Chineesche kolonie Wa-
sing, eene bende Choengoezen ontdekt van welke niets
goeds te verwachten was. Een stukje papier, dat hij
toevallig onder eenig half verbrand sprokkelhout ge
vonden had, bevatte een wel oppervlakkig, maar toch
juist en getrouw plan van de plaatselijke lijn, en de
daarbij gevoegde teekens lieten geen twijfel bestaan,
of het was door Japanners gemaaktx Gesteld nu, dat
eene vijandige hand de lijn beschadigde; dan zou dit
kunnen vertragen en daardoor nadeelig werken op den
toch reeds onvoorspoedig begonnen oorlog.
Blijkbaar gedrukt en in kommervolle stemming liep
de kwartierscommandant op ’t perron. In plaats van bij
het actieve leger te zijn, waarheen zijne eerzucht hem
riep en waar hij menige gelegenheid zou hebben om
zich te onderscheiden, was hem al eenige weken lang
de verantwoordelijke en door hare eentonigheid geest-
doodende taak opgedragen deze spoorlijn te bewaken.
Men had hem hier gedetacheerd, omdat hij, na
schitterenden afloop van den cursus aan de Nikolajev-
Academie voor Ingenieurs, als jqng officier gedurende
zijne functie als commandant der spoorwegbrigade in
Turkestan, zichdoor bijzonderen moed en plichtsbetrach
ting onderscheiden had. Nu was hij gedoemd, zonder
eenige hoop op spoedige verandering, dagelijks de
treinen uit St. Petersburg te zien aankomen, waarin zijn
wapenbroeders zaten die mogelijk den dood tegemoet
gingen, maar wellicht ook na eenige weken met orden,
promotion en andere onderscheidingen beloond zouden
worden.
Na strenge monstering van de Chineesche koks, die
keukengerei en metalen schotels in groote manden uit
den menage-wagen van den laatsten trein naar de pro-
visieloods brachten,wierp de majoor een onderzoekenden
blik naar den zuidelijken horizon, waar in de donkere
wolken, bij korte tusschenpoozen de bliksem flikkerde
en zich het dofte geratel van den donder liet hooren.
Toen hoorde hij voetstappen, en omziende, bemerkte
hij den stationschef Gontsjarov, die juist uit de wacht
kamer kwam, waar hij naar een b(j Chailar gelegen
station geseind had, dat de weg vrij was.
Goddank! sprak hij met een diepen zucht. Nu kun
nen wij een paar uurtjes rust nemen. De laatste trein
Melk van één en dezelfde koe voor één en
dezelfde zuigeling is ook niet noodig. De toe
diening van onverdunde melk leidt, vooral bij
zeer jeugdige zuigelingen tot digestie stoor
nis, omdat de koemelk nog al van de moeder
melk verschilt. Men verdunt daarom de melk
met water; doch beter is wat melksuiker bij
de koemelk te doen en dan liefst gerstewater
in plaats van gewoon water er bij te voegen,
’t Beste is in de eerste zuigelings weken te
nemen 1 deel melk en 3 deelen (gerstewater
melksuiker), in de volgende 3 maanden 1 deel
melk en 2 deelen, en van de 4e maand af
half melk en half ’t andere. Daarna wordt
steeds minder water bijgevoegd. De gezond
heidstoestand, de honger en de gewichtstoe-
name van ’t kind wijzen hierbij den weg. Het
koken der melk is gewenscht, al zijn er en
kele kinderen, die geen gekookte melk kun
nen verdragen.
Tegenwoordig wordt door verschillende fa
brieken z.g. kunstmatige moedermelk in den
handel gebracht.
Het doel dezer fabricatie is de koemelk zoo
dicht mogelijk bij echte moedermelk te bren
gen, wat samenstelling betreft.
In plaats van koemelk is voor kindervoe
ding ezelinnenmelk aanbevolen; deze komt veel
met vrouwenmelk overeen en werkt gunstig bij
stoornis der spijsvertering. Maar de prijs.
En kom er dan nog maar eens aan.
Geitemelk verdient geen voorkeur
koemelk; dat geiten geen tuberculose (parel-
ziekte) krijgen, is een praatje.
Enkele artsen bevelen karnemelk aan als
kindervoeding.
Vervalsching van melk kan gemakkelijk
plaats hebben: door gedeeltelijke ontrooming;
door bijvoeging van afgeroomde melk; door
bijvoeging van water en door combinatie van
Een droppel melk zinkt in ’t water.
Een droppel melk behoudt, op een vin
gernagel gebracht, den ronden vorm en ver
vloeit niet.
d. De smaak der melk is zuiver en
achtig.
Bij wrijven tusschen de vingers voelt melk
vet aan.
f. Bij koken vormt zich aan de oppervlakte
een vliesje en stremt de melk niet.
g. Vuile en vaste bestanddeelen mogen in
melk, ook als zij twee uren gestaan heeft, niet
voorkomen.
Voor nauwkeurig onderzoek moet men zich
natuurlijk tot een deskundige wenden, die schei
kundig de monsters onderzoekt. Wil men zoo’n
monster laten onderzoeken, dan moet men ook
een goed monster brengen. Heeft de melk
een poos gestaan, dan moet men ze eerst door
eenmengen, liefst door overgieten en nog eens
overgieten van de eene kan in de andere. Dit
is beter dan omschudden (lucht er in!) of om
roeren. Wil men een monster van één koe
nemen, dan is *t niet voldoende om maar een
beetje melk in een fleschje te melken; immers,
de eerste melkstraaltjes, die een koe geeft,
bevatten weinig, de volgende geleidelijk meer
vet; de laatste stralen dus veel vet; men moet
dus ’t geheele melksel goed dooreenmengen
en daaruit een proef nemen.
In koemelk kunnen schadelijke bestanddee
len voorkomen.
De melk van een gezonde koe bevat zelf
geen bacteriën, maar reeds uit den tepel (uier)
en zelfs uit den melkboezem kunnen ze er in
komen. Doch koeien kunnen ook aan be
smettelijke ziekten lijden: tuberculose, over
welk chapiter de geleerden ’t nog niet eens
zijn, doch professor v. Behring noemt tuberkel-
melk besmettelijk voor menschen; mond- en
klauwzeer. Melk van koeien, die deze ziekte
hebben, geeft vooral bij kinderen blaren in den
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 21/» cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
i
I
