ft
5IEEWS- E5 ADVERTENTIEBLAD
VOOR 85ffl ES MSTOIEJ.
f'
I
Woensdag 26 September 1907.
62e Jaargang.
1
De V'nolspeler.
ITo. 77.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Feuilleton.
Amsterdamsche Brieven.
i
'II
lil
I
T1
>1
Hoofdstuk vul
■y I die zich nu op ons blad abon-
LiU, neeren, ontvangen de tot 1 Oc
tober a.s. verschijnende nummers GftATiS.
RCOURANT
een
'ne
‘i
1
’8 opgediend. Met één oogopslag zag hij, dat Dolly
i
i
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
t
IC r
F
t J
ft I
de provincie zijn, die het gebouw nog weten
te vinden, maar voor de ouderen, die een kwart
eeuw of langer geleden de hoofdstad bezoch
ten, om er wat te zien, was het Trippenhuis een
goede bekende. Immers, voor den bouw van ’t
zoo verbazend veel grootere en grootscher
Rijksmuseum, naar de plannen van den beken
den architect Petrus Cuypers, was in ’t Trip
penhuis het Rijksmuseum te vinden. Nu is het
meer dan gelukkig, dat de verhuizing der rijke
verzameling schilderstukken, prenten, enz. heeft
plaats gehad, want, het Trippenhuis moge een
zeer flink gebouw zijn, voor museum was ’t
niet geschikt.
Het is ook niet voor museum gebouwd. De
grondslagen voor de beroemde schilderijenver
zameling werden eerst gelegd tijdens de Ba-
taafsche republiek, dus in den Franschen tijd
en wel in de Oranjezaal van ’t ook door de
Eerste Vredesconferentie zoo welbekende Huis
ten Bosch (Den Haag). Daar werd toen een
goede verzameling aangelegd en onder de regee-
ring van koningLodewijk(1806 - 1810)werd deze
zeer vermeerderd en naar Amsterdam overge
bracht, eerst naar het Paleis op den Dam en
daarna, want Lodewijk Napoleon ging zelf
in ’t Paleis wonen naar het Trippenhuis.
Dit gebouw is genoemd naar burgemeester
Trip, die het in den glorietijd, na den 80-jari-
gen oorlog voor eigen woning liet bouwen.
En voor woning is het waarlijk groot.
Men verhaalt, dat, toen de burgemeester het
huis liet bouwen, zijn huisknecht verwonderd
bleef staan voor den breeden ingang. «Had
ik maar een huis, zoo breed als deze ingang,
sinjeur, ik zou er best mee tevreden zijn*,
durfde hij schertsend tot zijn rijken en mach
tigen heer te zeggen. En de burgervader,
zeker in een goede bui verkeerende, antwoord
de dadelijk: «Ge zult het hebben.« En hij
hield woord. Aan de overzijde der gracht vindt
men nog een zeer smal huis, dat er uitziet,
alsof het van den afval van het Trippenhuis ge
maakt is.
Toen het Trippenhuis nog museum was,
vond men er twee afdeelingen: 400 schilderijen
en dan 200 portefeuilles met gegraveerde en
geëtste platen. Deze zoo kostbare verzame
ling was uit de nalatenschap van den baron
van Leyden, heer van Vlaardingen, en werd
door koning Lodewijk voor ’t Rijk aangekocht.
Hoevele kunstliefhebbers hebben vele uren
doorgebracht in ’t oude burgemeestershuis;
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1OOO regels 2'1, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
;eeg
Vrij B’Ë°geV0i&T DOOR
'ne >^nr*nc A
21). (Vervolg.)
Dan...Suze Jones, zij is mooi, bij-de-hand, en zin
delijk, ze heeft nog een erfenis te wachten van haar
grootvader, als hare moeder en twee oude tantes dood
zijn. Dat wachten zou zoo’n groot bezwaar niet wezen,
maar als hij Suze Jones tot vrouw nam, zou
die grootvader, die moeder en de twee oude tantes bij
hem moeten in wonen, tot hun dood. Daar had hij geen
aardigheid in, en daarom moest hij Suze ook maar niet
hebben.*
Eensklaps komt hij op een gelukkige gedachte.
«Wel verduiveld, ik zou warempel Dolly Star ver
geten Dat is de rechte Geld heeft ze niet, ja
mooi om op te roemen, is ze ook niet, en wel een
beetje te jong voor mij, maar dat is een gebrek, dat
eiken dag vermindert. Zij is dus werkelijk zoo kwaad
niet. En wat een ophef maken de menschen over haar
stem. Een mooie stem is een voornaam ding in een
koffiehuis, dat «trekt*, zeggen ze. Wel drommels,
ik trouw met Dolly Star
In opgewekte stemming stond mr. Shanker op uit
zijn gepeins, als een reus met verjongde kracht. Hij
was de langste en knapste lakei van het kasteel, zes
voet en drie duim, zonder schoenen gemeten, met
mooie snor en bakkebaarden. Hij sloot de provisieka
mer, stak den sleutel in zjjn zak, en ging aan de tafel
Tot de gebouwen, die voorheen met roem
bekend waren, niet alleen in dfe hoofdstad, maar
ook daar buiten, behooren o. a. Felix Meritis
en het Trippenhuis.
Felix Meritis beteekent: Gelukkig door ver
dienste. Het nog al groote gebouw staat aan
de Keizersgracht, even nummers, dicht bij de
Harten- en ae Wolvenstraten. Loopt men er
thans voorbij, dan maakt het den indruk, niet
maar gewoonweg een deftig patriciërshuis te
zijn. De gevel is nog al monumentaal en doet
vermoeden, dat daar een genootschap moet ze
telen of dat het vergaderzalen heeft. Komt
men naderbij, dan ziet men, dat het thans
voor verschillende andere doeleinden gebe
zigd wordt. Ge ziet, dat er verscheidene firma’s
hare kantoren houden en dat ook het dagblad
«De Echo* er gevestigd is. Voor eenigejaren
werd het dagblad «De Tijd* hier gereed ge
maakt. Komt ge zoo dikwijls in het Rijks
museum, dat ge er alles weet te vinden,
er zijn nog vele Amsterdammers, die ’t hoogstens
eenmaal gezien hebben,dan weet ge ook, dat
in het Zuidwestelijk deel, vlak bij het fraaie por
tret van den schilder Mesdag, een paar stukken
te vinden zijn, die geleerde vergaderingen in «Fe
lix Meritis* voorstellen. En in werkelijkheid
werd, voor meer dan honderd jaren, dit ge
bouw op de Keizersgracht gesticht met het
doel, er geleerde vergaderingen enz. te hou
den, er de wetenschap in eere te houden.
Felix Meritis is dus wel van bestemming
veranderd en nu niets anders dan een groot
gebouw, dat men zoo voordeelig mogelijk
tracht te verhuren. Men zou dus thans het
devies «Felix Meritis* moeten vertolken door:
We hopen zoo gelukkig te zijn er zooveel
mogelijk te verdienen.
Een ander gebouw, eveneens nog iets monu
mentaal en groot genoeg voor een gewoon
deftig heerenhuis, is het Trippenhuis. Ge vindt
het gebouw met z’n degelijken gevel van grij
zen steen op de Kloveniersburgwal, tusschen
de Hoogstraten en de rumoerige Nieuwmarkt.
Thans zuIKSi er slechts weinige menschen uit
zij op minachtenden toon. «Dank u Dat begeer ik
niet te wezen
«Och, kom, zeg nu niet neen, terwijl ge ja meent,*
antwoordde Shanker ongeloovig.
«Dom schepselriep Dolly nu, terwijl zij in lachen
uitbarstte. «Zie maar, dat ge een andere vrouw krijgt.
Sarah Burt wil u wel hebben. Waarom vraagt ge die
niet
«Is het u werkelijk ernst met uw neen, Dolly
«Wel zeker! Zie ik er dan uit,alsof ik’t niet ern
stig meen, wat ik zeg?*
Shanker keek haar aan en nu vielen hem de schellen
van de oogen hij zag, dat zij neen meende, en niet
ja. Blijkbaar teleurgesteld zeide hij daarom «Ge zult
met niemand over dit voorval spreken, niet waar Dolly
«Ik beloof u, dat ik er niemand over spreken zal,
en daar kunt ge op rekenen; maar als ge ,den mond
der menschen niet wilt openmaken, dan is het beter,
dat ge mij alleen laat voortstappen. Ik zie daar ginds in
de verte iemand aankomen; allicht wordt erover gespro
ken, als men ons hier met ons tweeën heeft zien praten.*
De afgewezen minnaar volgde den wenk en stapte
haastig heen hij was een beetje wijzer geworden, al
was hij wat minder vroolijk dan te voren. Hij vroeg
Sarah Burt niet, nam ook «H'et Wapen van Graven*
niet over, doch volgde den raad van mr. Bateman en
bleef voorloopig althans in zijne betrekking.
Zoodra Dolly haar kamertje bereikt had, nam zij
den ruwsten schrobber dien zij korr vinden en schrobde
de plek waar Shanker haar gekust had, terwijl zij
nog voortdurend kookte van verontwaardiging over
de beleediging, haar aangedaan.
HOOFDSTUK IX.
De studie voor de muzikale uitvoering op Paasch-
boevele nu reeds oude of overleden penseel-
kunstenaars zochten te genieten en te profi-
teeren van de groote kunst der voorzaten.
Vraag het nog aan den grijzen nestor en vorst
onzer schilders, aan Jozef Israëls, hoe hij vele
dagen besteedde om te snuffelen in wat hier
te vinden was; hoe hij daar kunstgenot
smaakte.
En thans is ’t oude gebouw de zetel van
het Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap,
dat er zijn bureau en vergaderingen houdt en
daarvoor is ’t een waardig gebouw.
Men kan, buiten deze twee gebouwen, in on
ze hoofdstad nog tal van gebouwen noemen,
die om den stijl, ot de aanwezige kunstwerken,
of de geschiedenis mogen genoemd worden.
Ons gemeentehuis aan den Oudezijdsvoor-
burgwal, het oude Prinsenhof, is architectonisch
niet te roemen. Het is natuurlijk vrij groot.
Men komt door een flink hek op een plein,
waaromheen zich verschillende gebouwen groe-
peeren. Vooral ’s morgens kan men het soms
goed bemerken, dat hier het Stadhuis is.
Ge ziet vaak een heele file van rijtuigen,
waarbij de politie niet voor de aardigheid op
treedt om de circulatie te regelen.
Die rijtuigen brengen de menschen aan, die
zich voor het huwelijk aangeven of die trou
wen en er is heel wat tact noodig om te zor
gen, dat elk rijtuig tijdig voorkomt en de pas
sage niet gestoord wordt. De politie wijst den
koetsiers aan, hoe ze moeten omrijden en nog
eens omrijden om eindelijk «voor* te kunnen
komen. Aan de straatzijde is dus de trouw
kamer met al wat er bij behoort. Dan heeft
men de afdeelingen Onderwijs, Armenzaken,
Publieke werken, enz. En recht tegenover
den ingang ziet men de Raadzaal, waarin ook,
evenals in de Burgemeesterskamer kostbare
schilderstukken. Maar toch, voor ’t steeds
grooter wordend Amsterdam is alles veel te
klein, zoodat heel wat gemeentezaken op an
dere plaatsen afgedaan worden. Daar hebt
ge het Oostindisch huis voor de belastingen.
Ge begrijpt, dat daar heel wat geld binnen
komt en dat het geen overdreven weelde is
er geregeld een schildwacht voor te postee-
ren. Daar hebt ge de talrijke lokalen aan den
Achterburgwal en nog meerdere gebouwen op
andere plaatsen.
Bezienswaardig zijn ook verschillende oudere
en nieuwere kerkgebouwen van verschillende
kerkgenootschappen. Niet het minst bekend
tenzij zou mr. Shanker voorbijgegaan zijn zonder
hem te bemerken, als de verliefde lakei haar niet
onverwacht om het middel had gegrepen en
luidklinkende kus op hare wang had gedrukt.
Bliksemsnel keerde zij zich om, greep hem bij den
baard en trok daarmee zijn hoofd omlaag, terwijl zij
hem met de andere hand een flinke vuistslag op de
wang toediende.
Even verschrikt als zij, liet
oogenblikkelijk los.
«Hoe durft gij zoo onbeschaamd te zijn, mr. Shanker
riep zij. «Zoo iets had ik nooit van u verwacht. Ge
weet zeer goed, wie ik ben, ik heb u nooit reden ge
geven om te gelooven, dat ik zulk een optreden zou
goed vinden. Het is lafhartig van u, een meisje zoo
aan te vallen. Houd uw kussen maar voor anderen;
ik begeer ze niet.*
«Oordeel niet te haastig, Dolly,* antwoordde mr. Shau-
ker. «Ik zou er nooit aan gedacht hebben u te kussen
als ik niet van plan was u tot mijne vrouw te maken.
Hoe denkt ge daarover, Dolly
Ik ben voornemens binnenkort «Het Wapen van Gra
ven* over te nemen, en boven al de dames op het
kasteel heb ik u uitverkoren om mijne vrouw te worden,
want een kastelein moet een vrouw hebben. Vergeef
mij dus mijne kleine vrijpostigheid maar, Dolly, en zeg
ja Ik zal een goede echtgenoot voor u zijn, dat be
loof ik u.« En bij deze laatste woorden wilde hij de
«kleine vrijpostigheid* van zooeven herhalen.
«Blijf van mij af, hoorriep Dolly. «Met u trou
wen Ik zou niet willen al waart ge zoo rijk als lord
Asherton
«Ho, ho, DollyBedenk goed, wat het zeggen wil,
de waardin van «Het wapen van Graven* te zijn.*
«Waardin van «Het wapen van Graven herhaalde
is natuurlijk de Nieuwe kerk, in gotischen stijl,
vlak bij ’t Paleis. Van buiten af onderscheidt
ge al spoedig het groote raam, een geschenk
uit den kroningstijd onzer Koningin, met de
portretten der Oranjevorsten. Van den Dam af
kunt ge gemakkelijk Koning Willem III onder
scheiden. In deze kerk met z’n merkwaardighe
den, merkwaardig door kunst of historie, wor
den onze vorsten gekroond. Fier vindt men
o. a. het bekende praalgraf van onzen groot-
sten zeeheld, van M. A. de Ruyter.
Zeer bekend is ook de Westerkerk met de
Lange Jan, onzen hoogsten toren, al is de
hoogte, 85 meter, vrij gering voor een hoofd
stad.
Dan hebt ge Oude- en Nieuwezijdskapellen.
De eerste vlak bij den Zeedijk, de laatste in
de Kalverstraat en vooral in dezen tijd be
kend om het proces, dat door de gemeente
Amsterdam de Hervormde Kerkgemeente is
aangedaan om het recht van bezit van dit oude
bouwwerk.
En verder de Oude Kerk, achter het mid
den der Warmoesstraat, een groot gebouw met
merkwaardige geschilderde ramen. Jammer,
dat dit bouwwerk, op het Oudekerksplein om
ringd is door huizenrijen van minder deftige of
eervolle reputatie. Daar in die buurt huist nog
al zqo iets.
De Katholieken hebben, behalve de vele
nieuwe kerken, nog enkele oude aan te wijzen,
die om verschillende redenen eigenaardig zijn.
Daar zijn van die typische kerkjes bij, die niets
over zich hebben dat grootsch is, maar die met
hare eigenaardige volksnamen merkwaardig
blijven.
Een zeer typische plaats is het Begijnhof.
Ge zijt in de drukste beweging der Kalver
straat, gaat even de Begijnesteeg in en komt
door een poortje op eén plein, dat geheel een
hofje gelijkt. Op dat grasplein is ’t zoo stil,
dat men zich niet kan voorstellen, op eenige
passen afstands van de drukste moderne be
weging te zijn. Bij het poortje is de Engel-
sche Kerk en verder op, midden tusschen de
landelijk rustige huizen, een klein R. K. kerkje.
Beide kerkjes hebben een oude geschiedenis
en men zou ze niet midden in de hoofdstad,
doch eerder op een afgelegen, armoedig ge
huchtje verwachten.
Ik wil aannemen dat de meeste menschen
van buiten, die meermalen in de hoofdstad ge
weest zijn, niet weten dat er in de Kalver-
zitten, waar voor het dienstpersoneel het middagmaal
aanwez/g was en vroeg op onverschilligen toon
ferah Bral, d' niet ver van hem verwijderd zat,
Jom juffrouw 'uitbrak aan het gezelschap.
«Och, muziek ^^\|ilias voor haar,* antwoordde
Sarah schouderopHioTd. «Juffrouw Star is naar mr.
Winter om den lofzang in te studeeren. daarom heeft
ze wat vroeger gegeten. Wat een dwaasheidZij
maken haar hoofd nog heelemaal op hol, door dat
ophemelen van haar stem.*
«Wel zeker,* bevestigde de kunstminnende mr.
Shanker, «het is niets anders dan tijd vermorsen.
Wanneer komt ze terug
«0, omstreeks vijf uur, met theedrinken, denk ik,«
antwoordde Sarah smalend. «Het zal wel niet lang
meer duren, dah is zij te voornaam om met ons aan
tafel te eten en mag zij in de zaal gaan zitten om
thee te drinken.*
Omstreeks half vijf liep de verliefde lakei heen en
weer op een heuvel, vanwaar men het voetpad van
de stad naar het kasteel goed kon overzien. Hoe
meer hij er over dacht, hoe meer hij werd ingenomen
met het denkbeeld, dat hij Dolly Star tot vrouw zou
nemen.
«Ik zal er maar niet mee talmen,* dacht hij. «Als
een mensch eenmaal een besluit heeft genomen, moet
hij er niet omheen draaien, en ik heb altijd hooren
zeggen, dat men bij vrouwen eer; beetje stoutmoedig
moet optreden daar achten zij een man hooger om.
Komaan dus, flink gewaagd is half gewonnen
Veel tijd bleef hem niet tot verder nadenken, want
juist kwam Dolly in het gezicht.
Zij stapte langzaam voort met de rol muziek in de
hand blijkbaar was zij zeer verdiept in hare gedach-
mr. Schanker haar
V
