SHOTS- El AIIVERTE5TIEBLA»
KIOll S.XEEk EI MSTI1EEEJ.
De Tweede Kamer-
EEfl JVIOEDER.
Zaterdag 22 Mei 1209.
Feuilleton.
Kantongerecht te Sneek.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
w
Bij de bere-
kost en in-
je als armelui’s kind voor den dag hoeft te komen. En
ze lette er op, dat haar kind het in voedsel en klee-
ding niet minder had dan haar kameraadjes.
Om Margareta te laten denken, dat ze zich niet op
offerde, nam ze haar toevlucht tot allerlei directe en
indirecte bedriegerijtjes. Ze bewoonde een kleine kamer
in een somber huis. Ze wilde niet, dat haar dochter
haar kwam opzoeken, maar schreef en sprak over haar
omgeving alsof die bijna weelderig was. Zelfs voor de
andere kostgangers in het huis hield ze de bronnen
van hare inkomsten verborgen. De brieven aan bare
dochter waren opgewekt, somtijds vroolijk, nooit droe
vig of gedrukt. Ze beschreef haar succes als geheim
secretaresse bij verscheidene dames, die werkelijk heel
vriendelijk voor haar waren. Nooit een woord er over
hoe ze soms werd afgesnauwd of met minachting be
handeld, niets over haar zware dagen en nachten; een
zeer geloofwaardige schildering van een prettig leven,
nog te verkiezen boven weelde een leven van zui
nigheid, doch niet van zorg.
Tegen het einde van het eerste schooljaar harer
dochter hoorde ze een der andere kostgangers aan het
ontbijt een opschrift voorlezen uit de courant. Haar
vork viel kletterend op haar bord neer. Zij, die zich
heelemaal op een afstand had gehouden van de overi
gen in het huis, stond zoo driftig van tafel op, dat
haar stoel achterover viel. Ze snelde toe op dien man,
die de courant vasthield en rukte hem die uit de hand.
Waar waar riep ze, dat bericht omtrent de bank.
Hij wees het aan. De bank, waarin al haar spaar
penningen stonden, had hare betalingen gestaakt.
Ze vloog de kamer uit, holde als een waanzinnige
de straten door, tot ze aanbotste tegen de buitenste
kringen van de woelende, vloekende menigte voor de
bank, drong voetje voor voetje er midden door, tot ze
verdeeld is.
De schaar, die de landkaart in die districten
verdeeld, heeft reeds eenigen invloed op de
samenstelling der Tweede Kamer; in districten,
die zoowat tusschen links en rechts balancee-
ren, kan een andere groepeering der gemeen
ten verplaatsing van de meerderheid van de
eene naar de andere zijde geven. En al werkt
die schaar zoo rechtvaardig mogelijk, dan toch
brengt de loop der jaren onregelmatigheid.
Hetgeen gemakkelijk te begrijpen is. Het is
nu al heel wat jaren geleden, dat de districten
gevormd zijn, zooals ze er thans uitzien, en
in die jaren is de aanwas der bevolking in de
verschillende deelen des lands zeer verschillend.
Friesland bijv, is over ’t geheel zeer weinig
toegenomen; sommige der Friesche districten
zijn ongeveer gelijk gebleven in bevolking.
Zoo zijn ook in andere deelen des rijks distric
ten, vooral plattelandsdistricten, te vinden, die
slechts een geringe bevolkingstoename aan-
toonen.
Stel daar eens tegenover een buitendistrict
van Rotterdam, een Haagsch district, Enschede,
Hilversum, Nijmegen, Gulpen, om zoo maar
eenige te noemen, hoe sterk is daar de bevol
king toegenomen.
En als men let op ’t kiezersaantal, dan vindt
men districten met 16000, ja meer dan 18000,
en ook met nog geen 4000 kiezers.
De Friezen hebben vooral niet te klagen
over een te gering aantal leden, die zij naar de
beide Kamers zenden. Terwijl de bevolking
van Friesland hoogstens een zestiende deel van
die des rijks bedraagt, zendt ons gewest 4 van
de 50 Eerste Kamerleden. Onze provincie
stuurt 4 van die leden, terwijl Overijsel met
een bevolking, die 15.000 zielen grooter is, er
slechts drie afvaardigt. Friesland (plus nog
een klein stukje van andere gewesten, tot ’t
district Weststellingwerf behoorende) zendt 8
leden naar de Tweede Kamer en de stad Rot
terdam, met een veel grootere bevolking zendt
er slechts vijf. Naar verhouding zou Rotter
dam er 9 a 10 moeten afvaardigen.
Over de partijen in de Tweede Kamer, die
zich hoofdzakelijk in links en rechts groepee-
ren, zullen we hier niet spreken; de aanstaande
verkiezingstijd geeft aan bem, die ze niet
mocht kennen, voldoende gelegenheid, zich
dienaangaande te oriënteeren.
Staat de Tweede Kamer, wat die verdeeling
van links en rechts betreft, thans bijna op ’t
Zij was lang en mager. Haar zwarte japon was verre
van nieuw, maar toch zag zij er gedistingeerd mee
uit. Haar gelaat was kalm, behalve de oogen,
daarin vlamde een blik, zooals men dien ziet in de oogen
van een hardlooper, die rent om den prijs. Op vier
en-twintig jarigen leeftijd had het lot haar weggeslin
gerd midden uit de weelde en bleef ze zitten als we
duwe zonder fortuin, oogenschijnlijk zonder hulpmiddel
en met een kind van zes jaren ten haren laste. Deze
last echter noodzaakte haar het hoofd boven water te
houden.
Daar haar eenig vermogen nu bestond in haar mooie
schrift en hare vaardigheid met de naald, had ze haar
kind op school gedaan dicht bij Bournemouth en was
zelf naar Londen gekomen om werk te zoeken brie
ven te schrijven voor dames uit de groote wereld en
te borduren voor costuumnaaisters.
Met schrik zag ze reeds uit naar den tijd, dat Mar
gareta meer noodig zou hebben dan hare moeder met
mogelijkheid kon verdienen. Stuiver voor stuiver spaar
de ze een sommetje op, dat op den tijd, dat Margareta
op de school te Girton kwam, vier-en-twintig honderd
gulden beliep. Dat zal wel genoeg zijn, sprak ze tot
zichzelf, met wat ik zoo gaandeweg er bij verdien.
Ze waarschuwde hare dochter vooral zuinig te zijn.
We hebben het lang niet breed; je moet er voor zor
gen zelf je kost te kunnen verdienen als je klaar bent-
Doch tevens waarschuwde ze haar tegen overdreven
zuinigheid. Onze middelen zijn niet zoo gering, dat
vlak voor de aankondiging stond, die op de zware deu
ren was aangeplakt.
Het ergste was bewaarheid
Verscheidene minuten bleef ze staan, toen ging ze
heen met kalm gelaat en vasten tred. Met het ver
leden had ze afgedaan, ze had geen tijd te verspillen
met zuchten en handenwringen. Ik moet maar aan 't
werk, zei ze, alsof ze al die jaren geluierd had, ik moet
sparen, alsof ze tot nu toe verkwistend was geweest.
Ze nam de minste kamer in het huis een vertrekje
op de bovenste verdieping, vlak bij de vliering, waar de
dienstboden sliepen. Ze wist verder nog wat te beknib
belen op den wekelijkschen pension-prijs, door af te
spreken, dat zij haar eigen kamer zou doen en maar
twee maaltijden per dag gebruiken. Ze droeg nu aan
houdend overschoenen om haar schoenen te sparen en
zelfs in de grootste kou stelde ze het zonder vuur.
Dikwijls zag een spionneerende dienstbode, als ze op
den vroegen winterochtend even bleef staan op weg
naar beneden, naar haar werk, als ze in bed opzat, bij
het zwakke kaarslicht ingespannen bezig met borduren,
terwijl haar adem in witte wolkjes uit haar mond kwam.
Toch luidden al haar brieven alsof ze vol opgewekt
heid waren geschreven. Ik denk dikwijls aan mijn klein
meisje, dat nu zit te tobben over haar boeken, en hoop
maar, dat ze zich niet overwerkt.
Margareta deed haar examen en werd toegelaten tot
een verderen cursus ter opleiding tot onderwijzeres,
waardoor ze misschien of zelfs waarschijnlijk een goede
betrekking zou kunnen krijgen. Doch bij het examen
slaagde ze er niet in de beurs te verkrijgen, waardoor
de kosten gedeeltelijk hadden kunnen worden betaald.
Tob daar nu maar niet over, schreef haar moeder, we
hebben eenvoudig een beetje zuiniger te wezen. In de
maanden die daarop volgden, steeg het beknibbelen
de rijwielen; de aanslag moet vóór of op 1
Maart voldaan zijn.
Woningkiezers zijn zij, die van 1 Aug. van
’t voorafgaande jaar tot 31 Januari als hoof
den van gezinnen of als alleenw.onende perso
nen, krachtens huur hebben bewoond één of
twee huizen of deelen van huizen (achtereen
volgens en in dezelfde gemeente), waarvan
de werkelijke huurprijs, per week berekend,
ten minste heeft bedragen de som, welke voor
iedere gemeente afzonderlijk vastgesteld is
(minimum f 0,80 tot f 2,50). Ook zij, die
krachtens eigendom, vruchtgebruik of huur, in
hetzelfde tijdsverloop een vaartuig van ten
minste 24 M3 inhoud of 24.000 KG. laadvermo
gen bewoond hebben.
Loonkiezers zijn zij, die gedurende de laatst-
verloopen 13 maanden vóór 1 Febr. achtereenvol
gens in niet meer dan twee dienstbetrekkin
gen of als inwonend zoon in het bedrijf der
ouders werkzaam zijn en als zoodanig een jaar-
lijksch inkomen hebben genoten, minstens zoo
groot als voor elke gemeente afzonderlijk be
paald is (van f 275 tot f 550).
kening van het inkomen worden
woning in aanmerking genomen (variëerende
volgens de tabel van f 175 tot f350.) Ook
kan een verleend pensioen in rekening ge
bracht worden. Slot volgt.
Zitting van Woensdag 19 Mei 1909.
Vonnissen.
1 O d H, 17 jr, varensgezel gedom te Irnsum, in de
gem Rauwerderhem op straat schreeuwen, boete f 3
subs 7 dgn tuchtschoolstraf.
2 N P, 32 jr, sjouwerman te Sneek, waarbij het von
nis dd. 15 Juli 1908, waartegen verzet, is bekrachtigd,
dronkenschap 10e herhaling, 7 dgn hechtenis en 9 mud
Rijkswerkiu richting.
3 M B, 37 jr, arbeider te Sneek, overtr Leerplicht
wet, boete f 0,50 subs 1 dag.
4 T J, 18 jr, steenhouwersknecht te Irnsum, straat
schenderij, boete f 3 subs 2 dgn.
5 D D, 18 jr, timmerknecht te Irnsum, idem alsv.
6 lo W S, 18 jr. schippersknecht, 2> H d J, 15 jr,
timmerknecht, beiden te Heeg, straatschenderij 2 ml
gepleegd, sub lo 2 boegen elk van f 5 subs 2 dzn voor
elke boete, sub 2o lo teruggave aan de ouders bevolen
zonder toepassing van eenige straf, 2o voorwaardelijk
tot 14 dgn tuchtschoolstiaf met een proeftijd van 1 jaar.
7 lo O K, 20 jr, A J K, 19 jr. sigarenmakers te
Sneek, burengerucht, ieder boete f3 subs 2 dgn.
8 lo L Z, 19 jr, timmerknecht te üitwellingerga,
2o P M, 18 jr, te Boornzwaag, 3o S H, 17 jr, te Uit-
wellingerga, 4o T Z, van boerenbedrijf te üitwel-
doode punt (51 links en 49 rechts), de Eer
ste Kamer is overwegend rechts, nadat ze
lange jaren links geweest is. Daar de leden
van onzen Senaat door de Provinciale Staten
gekozen worden, brengt een verandering der
meerderheid in een der Provinciale Staten
soms belangrijke verandering in de Eerste
Kamer. Toen bijv, in 1901 de Prov. Staten
van Zuid-Holland voor het eerst een rechtsche
meerderheid kregen, beteekende dit, dat een
vijfde deel der Eerste Kamer rechts in plaats
van links werd, hetgeen dus bij het stemmen
een verschil van 20 maakt. De rechtsche
meerderheid der Senaat wordt gevormd door:
Zuid-Holland 10, Noord-Brabant 6, Gelderland
6, Overijsel 3, Limburg 3, Utrecht 2 en Zee
land 2, samen 32 leden. Daarvan zijn 18
Roomsch-Katholiek, nl. Noord-Brabant 6, Lim
burg 3, Zuid-Hollatid 4, Gelderland 3, Over
ijsel en Utrecht ieder 1.
De linksche minderheid bestaat uitNoord
Holland 9, Friesland 4, Groningen 3 en Drente
2, samen 18 leden.
Voor de Eerste Kamer is dus ’t Noorden
en Noordwesten links getint.
Voor de Tweede Kamer vertoont een kleu
ring der landkaart naar den stand der par
tijen nog al een bont mengelmoes, met alleen
voor ’t geheele Zuidoosten een R-Kath. kleur.
Laten we afwachten, welke veranderingen de
Juni verkiezingen daarin brengen zullen.
Het zal ook haast niet noodig zijn, hier in
’t kort uiteen te zetten, wie kiezer zijn voor
de Tweede Kamer. Nog niet lang geleden
vermeldde de officiëele advertentie in dit blad
duidelijk, wie recht hadden kiezer te zijn.
Laten we opmerken, dat de verkiezingen voor
de Tweede Kamer rechtstreeksch en geheim
zijn. Een kiezer moet 25 jaren oud en van
’t mannelijk geslacht zijn. Dan kan men de
kiezers verdeelen in census- of belastingkiezers
en andere, nl. woning-, loon-, spaar- en exa-
menkiezers. De vier eerste groepen vertoonen
dus ’t kenteeken van welstand, de laatste
categorie dat van geschiktheid.
Censuskiezers moeten in ’t laatst verloopen
dienstjaar zijn aangeslagen in één of meer der
rijksdirecte belastingen (grond-, personeele-,
vermogens- en bedrijfsbelasting). De aanslag
in de grondbelasting moet minstens een gulden
aan hoofdsom en rijksopcenten bedragen.
Die in de personeele belasting geldt niet voor
en het zich ontzeggen van allerlei tót in het overdre
vens en belachelijke dat is met de tragedies der
armoede vaak het geval. Gierig, zeide men, en niet
heelemaal goed bij haar verstand. Ten laatste dreef
men openlijk den spot met haar. Maar ze scheen het
niet te hoorenen hoorde het waarschijnlijk ook niet eens;
had ze het gehoord, dan had ze zich er trouwens niet
om bekommerd.
Margareta’s laatste examen zou over drie maanden
plaats hebben, toen op zekeren dag het armoedig per
soontje in het zwart op straat ineenzakte, in een hoekje
bij de stoep van een groot huis, dicht bij het park. Toen
ze weer op kon staan, kroop ze voetje voor voetje vooit
naar een armenkliniek, die ze daar in de buurt wist.
Ze sloot zich aan bij de rij der wachtenden, achter een
vuile, jonge vrouw, die een ziekelijk kindje met zware
oogleden op den arm droeg.
Wel, zei de jonge dokter kortaf, toen zij aan de
beurt was, wat is er aan de hand Toen hij haar in
het gelaat zag, mompelde hij een verontschuldiging en
begon haar te ondervragen en te onderzoeken. U moet
dadelijk naar het ziekenhuis, zeide hij toen, dat had
weken geleden al moeten gebeuren.
Neen, antwoordde ze, ik heb geen tijd om ziek te
zijn. Doe maar voor me, wat u kunt.
Maar u zult er op straat bij neervallen.
Neen, dat zal niet gebeuren.
Ze keek hem strak aan. Hij gaf toe en zij ging heen.
Dag op dag leverde zij slag; dag op dag behaalde ze
de overwinning of wist zich althans staande te houden.
Haar brein, haar lichaam, haar stijve vingers, alles ge
hoorzaamde aan haar ijzeren wil en volbracht zijn on
gehoorde taak. lederen dag schreef ze een opgewek-
ten brief aan het meisje, om bij haar den moed er in
te houden voor het examen.
Nu de tegenwoordige Tweede Kamer bet
einde van hare vierjarige periode nadert en
de algemeene verkiezingen voor de deur staan,
willen we even een kort artikel wijden aan dit,
ons voornaamste regeeringslichaam.
In de landen met een constitutie, ’t zij monar
chie of republiek, is het twee-kamerstelsel re
gel en gewoonlijk bestaat de voornaamste dier
twee uit volksafgevaardigden, die dus meer
rechtstreeks met ’t volk in verbinding staan,
terwijl de andere Kamer meer een voornaam,
deftig, bedaard karakter draagt en dient om
als mentor de gangen, daden en gestes van
de andere Kamer te controleeren.
Zelfs in 't bijna autocratisch bestuurde Rus
land heeft men twee zulke regeeringslichamen.
Natuurlijk is de samenstelling dier Kamers
in de verschillende landen nog al verschillend
en is ook tusschen de verhoudingen van de
beide deelen der parlementen wel stel
lig onderscheid op te merken.
Een zeer aristocratische Eerste Kamer (het
Hoogerhuis) vindt men bijv, in Engeland, waar
edele lords par droit de naissance en zwaar-
bezoldigde hooge geestelijken de leden zijn.
In Duitschland wordt ’t controleerend huis
Bondsraad genoemd en elke der Bondsstaten
zendt een door de grondwet bepaald aantal le
den. De Bondsraad vertegenwoordigt de af
zonderlijke vorsten en staten, werkt dus ver-
deelend, terwijl de Rijksdag het ééne, groote
rijk voorstelt.
In ons land heeft men door getrapte verkie
zingen en door t eischen van speciale kenmer
ken getracht aan de Eerste Kamer een deftiger
kleur te geven. De kiezers kiezen in elke
provincie de leden der Provinciale Staten en
deze kiezen een door de grondwet voor elk
gewest bepaald aantal Eerste Kamerleden, die
aan zekere eischen van rijkdcm of geleerd
heid moeten voldoen. Zoodoende kiijgt deze
Kamer al van zelf een deftiger kleur dan de
Tweede Kamer.
Terwijl onze Eerste Kamer 50 leden telt,
(Zuid-Holland 10, Noord-Holland 9, Gelderland
6, N. Brabant 6, Friesland 4, Overijsel 3, Gro
ningen 3, Limburg 3, Utrecht 2, Zeeland 2 en
Drente 2,) bestaat ons Lagerhuis uit 100 le
den, waarvoor ’t geheele land, onafhankelijk
van de provinciale grenzen, in 100 districten
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per postf 0,50.
Abonnementen worden te allen tijde aangenomen.
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1OOO regels 2*/» cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
