VOOR WEI EJ M8TREIEI
JIMS- EI illlEHTEWIEBLAll
No. 27.
Zaterdae; 2 April 1910.
65e Jaargang.
Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek.
Uit de Raadszaal.
De Nationale Tentoonstelling
voor Huisvlijt.
r
-
G. J. BLEES Kz.
na afloop van de
Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS.
ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden,
franco per post f0,50.
Abonnementen worden te allen tjjde aangenomen.
ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500
regels 3 cent en van 1000 regels 2 7, cent. Groote letters naar
plaatsruimte.
Toen een achttal jaren geleden de beweging
voor Huisvlijt zich hier te lande begon te ontplooien,
zal wellicht niemand gedacht hebben, dat deze be
weging een zoodanige vlucht zou nemen, dat zij zoo
spoedig reeds de aandacht zou trekken van plaatselijke
autoriteiten en regeeringspersonen. Dank zij de mach
tige propaganda van vele Volksbondafdeelingen in ons
land, dank zij mede de aandacht, die de geestelijkheid,
vooral in het Zuiden, aan de ontwikkeling van Huis
vlijt schenkt, is de bekendheid met hetgeen «Huisvlijt*
wil, meer en meer toegenomen, doorgedrongen tot in
alle hoekeu van ons vaderland en straks zal die be
kendheid zich uiten in tal van knnstvolle, merkwaar
dige voorwerpen, bijeengebracht op de Nationale Ten
toonstelling voorHuisvlijt, uitgaande van den Volksbond,
van 15 Juli tot 15 September in den Haag, of om
juister uit te drukken, in Scheveningen. Alles is
daar welkom, mits de ingezonden voorwerpen een
eigen karakter dragen, d.w.z. mits daarin een ontwerp,
een denkbeeld, een gedachte schuile.
Huisvlijt-beoefenaars, hetzii mannen of vrouwen,
jongens of meisjes, moeten onderscheid maken tusschen
gedachteloozen arbeid, waartoe o.a. figuurzaagwerk
gerekend moet worden en arbeid, waarbij de mensch
zichzelf ontwikkelt, die vergt een ernstig overdenken,
een zoeken, een raadplegen, een arbeid, die ten slotte
de grootste zelfvoldoening schenkt.
>Ik ken niks«, zei een jongen, toen hem gevraagd
werd, iets voor de Tentoonstelling te maken, onver
schillig wat dan ook. »Zeg dat niet, jongen*, werd
hem geantwoord, «je weet nog niet wat je kunt*.
En diezelfde jongen was het, die met behulp van
de kromme takken, welke bakkers gebruiken bij het
aanmaken hunner oven, en van een oude, buiten ge
bruik gestelde waschtobbe zijner moeder, met behulp
van die bijna waardelooze grondstoffen dus, wat zwarte
lak en kurkschors, een bloemenmand maakte, die een
sieraad van de Tentoonstelling vormde.
Voor eenige jaren terug was op de Zaandamsche
Tentoonstelling voor Huisvlijt een eigengemaakte pho-
nograaf te zien, samengesteld uit een veer van een
afgedankten wekker, een dekseltje van een poetspo-
madedoosje, een stukje mika, een plank en een stuk
blik. Met bijgekochte rollen wist de jeugdige knut
selaar zijne huisgenooten te vergasten op muziek, die
een dure phonograaf niet zou kunnen verbeteren.
En op de Amsterdamsche Handvlijt-Tentoonstelling
was in het afgeloopen jaar een automobiel te zien,
waarvan blik, houten wieltjes en het uurwerk van een
ouden wekker het grond materieel vormden en een
locomotief, waartoe een inlegbus en verscheidene
Verkade’s blikken trommels gebezigd waren.
Dergelijke voorwerpen en zoo zijn er nog vele
worden hoog gewaardeerd door hen, die zich met
de organisatie van de Nationale Tentoonstelling voor
Huisvlijt hebben belast.
Die voorwerpen toonen, dat er meer in onze jongens
zit, dan men oppervlakkig zou denken, dat een ieder
meer kan dan hij meent, als de lust maar wordt gaande
gemaakt.
En ze toonen, dat een ieder rijker is dan hij
meent, dat ook oogenschtjnlijk waardelooze grondstoffen
gebruikt kunnen worden, om voorwerpen te vervaar
digen, die terecht veler aandacht trekken.
Wat toch kan men al niet van sigarenkistenhout
maken! Doosjes, kistjes, spaarpotten, naaidoosjes, inkt-
stellen, schenkblaadjes, portretlijstjes, poppen meubelen,
molens, werktafeltjes, ja, zelfs de Sint Pieterskerk te
Rome js van sigarenkistenhout nagemaakt.
Nu is sigarenkistenhout wel niet een artikel, om
practische voorwerpen van te maken, doch uit de
omgeving nagebootste modellen, vernist en hier en
daar beschilderd, voldoen als versiering goed.
Welkom, hartelijk welkom zijn alzoo al die voorwer
pen, welke van waardelooze grondstoffen zijn ver
vaardigd, doch groote waarde wordt tevens gehecht aan
die inzendingen, waarbij van kostbaarder grondstof
gebruik is gemaakt.
En daarbij denken we dan onwillekeurig aan die
vele en velerlei besneden of beschilderde voorwerpen,
die de woonkamer tot sieraad strekken, in elk geval
een nog open hoekje thuis vullen. Geduld en tijd zijn
er voor noodig geweest, met eenvoudige hulpmiddelen
wellicht een kunstwerk ontstaan. En wat geen
kunstwerk is, dat heeft den mensch toch doen denken,
dat heeft hem doen streven naar een doel, dat heeft
hem kracht bygezet om dit doel te bereiken.
Huisvlijt is niet altijd knutselwerk of prutswerk,
zooals sommigen wel eens beweren, Huisvlijt kan
kunstwerk zijn. En vergeten we niet, dat onze uit
vinders en kunstenaars in hunne jeugd ook knutselaars
zyn geweest, dat men door vallen en opstaan voor
waarts gaat, dat de kunstvaaidigheid van een menschen-
hand verre die van eene machine overtreft.
Anderen noemen Huisvlijt »ongereglemeuteerde slöjd*.
Zeker, we geven gaarne toe, dat slöjd als opvoedings
middel, Huisvlijt krachtig bevorderen kan, en de
handvaardigheid van den mensch op onmiskenbare
wijze verhoogt. Doch vernuft, vindingrijkheid laat
zich niet reglementeerende scheppende kracht is
reeds jong in den mensch aanwezig en zoekt zich een
uitweg door nabootsing in de eerste plaats van
datgene, wat in de naaste omgeving gevonden wordt.
Zien we toch niet in Zaandijk het verschijnsel, dat
de jongens met de aller-primitiefste hulpmiddelen
scheepjes gaan maken sommigen uit een afgedragen
klomp, anderen uit boomschors waarmede ze in de
Sluissloot wedstrijden gaan houden? En het zijn niet
altijd de kostbaarste vaartuigjes, die het in zeilvlug
heid van de anderen winnen.
Een open oog voor al wat ons omringt, doet reeds
veel. Kunstig nagemaakte molens, forten, bruggen,
schepen, gebouwen treft men aan in het bezit van vele
familiën, sommige in miniatuur, andere in grootere
uitvoering, doch bijna zonder uitzondering alle zorg
vuldig de zich in de plaatselijke omgeving bevindende
voorwerpen nabootsend.
Ook dit soort van voorwerpen vraagt de Nationale
Tentoonstelling voor Huisvlijt. Van Vlissingen, den
Helder, Hellevoetsluis kunnen we scheepsmodellen,
misschien zelfs zeer mooi getuigde exemplaren tege
moet zien, doch ook van andere plaatsen wordt ver
wacht, dat de beoefenaars van Huisvlijt ook dat zullen
inzenden wat hunne omgeving het meest typeert.
Wat ge schept is voor voor uwe familie kostbaar,
doch laat hetgeen ge schept ook kunstwerk zijn.
Van postzegels bijv, worden soms wanstaltige voor
stellingen gevormd, doch het postzegelwerk van Felix
Wijlick uit Brussel vindt zeer veel bijval en wordt
door vorsten gekocht en vorstelijk betaald.
Scherven-mozaïek wordt een enkele, maal op bloem
potten of klompjes toegepast men kent dit werk
als een bonten, kleurenrijken, spoedig vervelenden
arbeid. Doch de heer Semler uit Rijperkerk vormt
van die scherven fraai gepolijste tafelbladen en vuur
schermen, waarin wapens en allegorische voorstellingen
de middenversiering vormen, een arbeid, die voor het
zoo beroemde marmer-mozaïek uit Italië niet behoeft
onder te doen.
En vergeten wij niet de voorbeelden van been-snij-
werk, die in étagère-voorwerpjes, als duiventillen,
Zwitsersche huisjes, klompjes, stoeltjes, tafeltjes, enz.
te koop worden geboden en meerendeels van den be
kenden beensnijder Van der Gronden uit Oosterbeek
afkomstig zijn, of de stoommachine, met uurwerk
gedreven en uit been gesneden door den heer H.
Scholtens van Koog aan den Zaan.
Zij allen zijn beoefenaars van Huisvlijt en trachten
hun werk, waaraan zij zich, buiten hun dagelijkschen
arbeid, wijden, zoo goed en zoo nauwkeurig mogelijk te
maken.
Ge kent toch de fabel van het viooltje? Zoo niet, dan
zal ik ze u mededeelen. Een hovenier loopt door zijn
tuin en beschouwt nauwkeurig boomen en planten.
Deze beginnen te klagen, de een al erger dan de ander.
Daar is de trotsche eik, hij klaagt: waar ben ik nuttig
voor, ik breng geen enkele bloem voort. Iets verder
staat de roos in vollen bloei. Zij klaagt: ik kan even
goed sterven, ik draag toch geen vruchten. Elders de
wijnstok, beladen met trossen, hij klaagt: wat voor goed
doe ik in de wereld, ik verspreid niet eens schaduw.
De tuinman gaat verder en staat stil bij het nederig
viooltje; wat zal hij hier voor klaagtoon vernemen!
Waar de eik en de roos en de wijnstok klagen, wat
zal het viooltje dan wel! Wat is het viooltje, vergeleken
bij eik en roos en wijnstok! Maar dat kleine ding steekt
heel tevreden het frissche kopje omhoog en ziet den
hovenier vergenoegd aan. En deze vraagt verwonderd:
wat maakt je zoo vroolijk, de anderen kijken allen zoo
treurig? En het eenvoudige antwoord was: gij hebt mij
hier geplant; ik dacht dat ge mij hier noodig hadt,
daarom doe ik mijn best om een goed viooltje te zijn.
Zie, als alle eenvoudige menschen eens probeerden
frisch uit de oogen te kijken en hun best deden in den
kring, waarin ze nu eenmaal zijn geplant en even
gaarne deden wat hun krachten niet te boven gaat, hoe
zou dit de achting, die men voor zichzelf behoort te
hebben, bevorderenKlein van zichzelven denken is
zeer zeker beter dan het overschatten van eigen
beteekenis, maar het kan leiden tot een valsche be
scheidenheid, waardoor meu nooit tot stand kan bren
gen wat men met zjjn vermogens toch wel zou kunnen.
Een eenvoudig tuinman maakte in zijn vrijen tijd
een bureaustoel en een schrijftafel, beiden zeldzaam
mooi bewerkt en gepolitoerd, en een miniatuur-stoom-
draaimolen. Het draaiorgel, dat door de stoom-machine
in beweging werd gebracht, was het eenige voorwerp
dat geheel gereed was gekocht, al het overige, tot zelfs
de stoommachine, was door den knutselaar zelf ver
vaardigd.
En terecht trok het vernuftig mechanisme, vervaar
digd door J. Elzinga van Suameer, de aandacht onzer
geëerbiedigde Koningin en die van haar doorlnchti-
gen gemaal bij hun bezoek aan Leeuwarden, het me
chanisme, »Salomo’s rechtspraak* voorstellende. Tooh
kan dit kunstwerk, dat ook reeds elders werd geëx
poseerd, als een product van Huisvlijt beschouwd
worden. En was het Planetarium te Franeker, dat
thans nog steeds de aandacht trekt van vreemdeling
en landgenoot, en dat tot heden nog door niemand is
nagemaakt kunnen worden, ook niet het werk van een
Huis vlijt beoefenaar?
En welk een genie moet niet in dien jongen man
uit Schermerhorn schuilen, die, zonder ooit een stoom
machine in werkelijkheid te hebben gezien, een model
machine samenstelde, wier zuiverheid van afwerking
door een vakman zou worden benijd!
Die jonge man werkt nog op het land en haalt
tegenwoordig het kroos uit de slooten, doch zou
men niet meenen, dat de expositie van zijne machine
op de a.s. Nationale Tentoonstelling er toe zou kunnen
leiden, dat hij «ontdekt* werd als de drager van eene
geheel andere levensbestemming, als die, welke hij thans
schijnt te hebben?
Zulke «ontdekkingen* zijn reeds meer gedaan en ze
hebben geleid tot verrassende resultaten. Een koper
werken, die in zijn vrijen tijd sierlijke modellen van
rijtuigjes, scheepjes e. a. vervaardigde, zag zich bij
een goudsmid eene betrekking aangeboden, waaraan
een salaris verbonden was, driemaal zoo groot, als dat,
waarvoor hij werkzaam geweest was; een bekwame
houtsnijdster werd aan een meubelfabriek verbonden,
waar zij thans tot de uitnemendste krachten behoort.
Wie zegt ons, dat zich onder onze Nederlandsche
jongens ook geen verborgen talenten bevinden? Huis
vlijt wordt druk door hen beoefend, ze knutselen reeds
veel en vervaardigen tal van uitnemende voorwerpen.
En wat volwassenen kunnen prestoeren, een blik
in de catalogi van de wel op 60 verschillende plaatsen
gehouden locale of provinciale Huisvlijt-tentoonstel-
lingen doet ons reeds vaag een voorstelling vormen
van de groote verscheidenheid van voorwerpen, die
jaarlijks door een groot aantal mannen en vrouwen
vervaardigd wordl, deels uit zucht om de ledigheid
van zich te weren, deels uit zucht om uit te beelden,
wat er leeft in hunne fantasie.
Hun zij deelneming aan de Nationale Tentoonstelling
aanbevolen! Daar kan men het vrerk ook van anderen
zien, daar kan men vergelijken, daar leert men het
terrein, waarop men zich beweegt, verkennen, daar
krijgt men gelegenheid eigen fouten en tekortkomin
gen op te merken, daar kan men aanschouwen, wat
een mensch met geringe hulpmiddelen kan vervaar
digen. Zend de voorwerpen, die ge vervaardigt of
reeds vroeger vervaardigd hebt, in, wend u daartoe
tot de dames 1. TROOST en E. D. ALMA en den
heer L. HERTZBERGER, en alle inlichtingen, die
ge wenscht, zullen u verstrekt worden. Om de
kosten behoeft men ’t niet te laten, die zijn nihil of
bjjna nihil.
Komt, laat de plaats uwer inwoning op de Tentoon
stelling een goed figuur maken; veel is reeds toege
zegd, maar nog meer, nog veel meer moet daaraan
worden toegevoegd.
Wilt dan de Huisvlijt bevorderen, door haar zelf te
beoefenen, door de Huisvlijt-voorwerpen aan anderen
tot leering en tot voorbeeld te doen strekken, door de
lust er voor bij uw huisgenooten op te wekken en
moge het zijn daardoor uw huiselijk leven te ver
aangenamen.
Zaandam.
van af- en overschrijvingen op de gemeente-begrooting,
dienst 1909:
c Een idem, tot goedkeuring der gemeente-begroo
ting voor 1910;
d Een idem, houdende goedkeuring van het 2e sup
pletoir kohier van den hoofdel. omslag, dienst 1909;
e Een idem, waarbij wordt goedgekeurd het raads
besluit tot verkoop van gemeentegrond aan den heer
P. Reinouts van Haga;
f Een schrijven van heeren commissarissen van
den Mac-adamweg Sneek—Bols ward, geleidende een
exemplaar der door heeren Ged. Staten goedgekeurde
rekening over 1909;
g Een besluit van den heer Commissaris der
Koningin dezer provincie, houdende de benoeming van
den heer F. Blok tot lid van het college van Zetters
in deze gemeente;
h Het verslag der commissie van Toezicht op het
Lager Onderwijs, over 1909;
i Alsvoren van heeren Curatoren inzake den toe
stand van het Hooger Onderwijs over 1909;
j Alsvoren van de gemeente-veearts betreffende
den gezondheidstoestand van den veestapel en van de
keuring van vee en vleesch over 1909;
k Alsvoren van de Gezondheidscommissie zetelen
de te Sneek, over 1909;
l Alsvoren van de Commissie tot wering van school
verzuim over 1909;
m Alsvoren van Burg, en Weth. betreffende den
toestand en de exploitatie der gemeentelijke gasfabriek
over 1909;
n Alsvoren van hetzelfde College, betreffende de
wording, den toestand en de exploitatie der gemeente-
waterleiding, gedurende 1909;
o Alsvoren van de rekening van het St. Antonius-
Ziekenhuis voor besmettelijke ziekten over 1909;
p Een schrijven van den heer P. Reinouts van
Haga, dat hij de voorwaarden inzake verkoop van
gemeentegrond aan de Stationsstraat aanneemt;
q, r en s Berichten van de heeren J. Velsing, L.
Dokkum en dr. G. A. Wumkes, waarbij zij resp. aan
nemen hunne benoeming tot onderwijzer met ver
plichte hoofdakte aan school no. 3, als deskundige
voor het onderzoek der drinkwaterleiding en tot tijde
lijk leeraar in het Hebreeuwsch aan het Gymnasium
alhier;
t Een conceptverordening op het hygiënisch
schooltoezicht alhier, met memorie van toelichting, in
gediend door het raadslid, den heer F. Blok;
u Een schrijven van Burg, en Weth. der gemeente
Idaarderadeel, verzoekende adhaesie te betuigen met
een bij de Prov. Staten ingediend adres, inzake het
nemen van maatregelen ter voorkoming van water
schade;
v Een idem van Burg, en Weth. van de gemeente
Franekeradeel, betreffende den provincialen water
stand in verband met de afsluiting der Zuiderzee;
w Een idem van H. ter Braak te Hengelo, aan
gaande dierenbescherming op de Veemarkt;
x Een adres van J. Larooy en mede-onderteekena-
ren, alhier, verzoekende bij school no. 2 een lokaal
voor gymnastiekonderwijs te willen bijbouwen;
y Een idem van het Bestuur der Sneeker Badinrich
ting, verzoekende verbetering te willen aanbrengen in
de bestrating der Badhuisgracht;
Een idem van den heer H. Pollema en anderen,
van gelijke strekking;
al En idem van S. van der Horst, verzoekende
hem een betere woning te willen verschaffen;
61 Een idem van de Vereeniging van Nederl. lood-
witfabrikanten te Rotterdam, verzoekende voorloopig
geene verandering te willen brengen in het gebruik
van loodwit en zinkwit;
cl Een idem van het Bestuur der »Olso« Spaar-
licht Maatschappij te Utrecht, inzake gebruik van
»Olso«-spaarlichtbranders;
dl Een idem van A. T. Aukema alhier, daarbij een
stukje gemeentegrond aan den Kerkhofsweg in huur
verzoekende voor het plaatsen van een fotografisch
atelier;
el Een idem van het Bestuur van de afd. Sneek der
S. D. A. P., inzake gemeentelijke woningbouw;
ƒ1 Een idem van Jan Keulen en andere huurders
van gemeentelanden, verzoekende een polderdijk op
gemeenteland te verbeteren;
gl Een schrijven van den heer dr. K. E. W. Stroot-
man alhier, berichtende dat hij, wegens vertrek, tegen
1 Mei as. zijn ontslag neemt als lid der commissie
voor de Gem. Muziek- en Zangschool;
hl Een idem van den heer dr. T. F. Risselada,
daarbij eervol ontslag verzoekende als curator van het
Gymnasium, wegens vertrek naar Haarlem;
il Een idem van den heer mr. J. M. van Hettinga
Tromp te Leeuwarden, daarbij berichtende, dat de
pleidooien in de zaak-Conveut Ee op verzoek van den
advocaat van de wederpartij zijn uitgesteld tot 14 Sep
tember as
jl Een adres van het Bestuur der Coöperat. Ver
eeniging tot aankoop van landbouwbenoodigdheden to
Leeuwarden, met 2 teekeningen, inzake het gebruik
van den Trekweg onder Leeuwarden;
VERGADERING van den Gemeente
raad van Sneek, op Dinsdag, den 29
Maart 1910, ’s namiddags 7 uur.
Tegenwoordig zijn 12 leden; afwezig met kennisge
ving, wegens ziekte, de heeren dr. G. Bouma en A.
Bakker, wegens verhindering de heer mr. D. Okma.
Voorzitter P. J. de Hoop, Burgemeester.
Secretaris de heer Jac. van der Laan.
Punten van behandeling:
1 Lezing van Notulen.
De notulen der op 28 Januari 11. gehouden verga
dering worden, na lezing door den Secretaris, onver
anderd goedgekeurd en gearresteerd.
Den heer Blok wordt toegestaan, om na afloop van de
agenda een vraag tot B. en W. te mogen richten over
aanvragen tot gebruik van muntgas.
Den heer Visser zal dan gelegenheid worden gegeven
’t woord te voeren over herziening van bouwverorde
ning en politie-reglement.
2 Mededeelt ng van ingekomen stukken enz.
Door den Secretaris wordt mededeeling gedaan van:
a Een schrijven van Z. Exc. den Minister van Bin-
nenl. Zaken, waarbij de benoeming van den heer dr.
G. A. Wumkes tot tijdelijk leeraar aan het Gymnasium
wordt goedgekeurd;
b Ben besluit van Ged. Staten dezer provincie,
houdende goedkeuring van het raadsbesluit tot het doen
Mn
