VOOR Ml EK 0J18TREEE1 81BEWS- EJi ADVERTENTIEBLAD Limpy, huwelijksmakelaar. Republieken. No. S3, Zaterdag 15 October 1310. 65e Jaargang. Uitgever: B. FALKENA Mzn., Singel, Sneek. Feuilleton. i I J i i Dit blad verschijnt WOENSDAGS en ZATERDAGS. ABONNEMENTSPRIJS voor Sneek f 0,40 per 3 maanden, franco per post f0,50. Abonnementen worden te allen tijde aangenomen. ADVERTENTIëN 4 cent per regel. Bij abonnement van 500 regels 3 cent en van 1000 regels 21/, cent. Groote letters naar plaatsruimte. kranten niet verkocht worden, en niet-verkochte kranten, dat beteekende geen ontbijt voor den volgenden morgen. Tik, tik, tik ging Limpy’s kruk, terwijl zijn bleek gezichtje angstig uitkeek naar de naderende rijtuigen, en tik, tik, tik ging ook zijn kleine hartje, terwijl hij overstak toen hielden hart en kruk plotseling beide op met tikken: vlak achter hem klonk opeens het waar schuwende getoeter van een automobiel, het vreeselijk- ste spook, waarvan Limpy ooit droomde. Nog een schril geluid, een kreet van angst en toen lag een mank, klein jongetje in elkaar gedoken op den grond, een stapel kranten tegen zijn borst geklemd, een gebroken kruk naast zich. Arme, kleine bedelaar, zei de eigenaar van de auto, zich vlug een weg banend door de snel aangroeiende menigte, en boog zich over Limpy heen. Vlug Alphonse! tot den chauffeur, we moeten hem naar het hospitaal brengen zijn hart klopt nog, gelukkig. Een rij kleine, witte kribben, twee aan twee over elkaar geplaatst, en in elk een kleine jongen, dat was het, wat Limpy’s verbaasde blik zag, na wat hem toe scheen een lange nachtmerrie te zijn van vreemde geluiden, vreemde geuren en de aanraking van zachte handen. Nu dommelde hij nog zoo’n beetje in de kin- derzaal van het hospitaal en toen hij zijn hoofd op het kussen omdraaide, keek hij eensklaps recht in de zachtste bruine oogen, die hij ooit gezien had. Hoe voel je je nu, kleine man vroeg zuster Martin vriendelijk. Best, fluisterde Limpy met een zwak stemmetje, na een oogenblik nadenken, nog maar half overtuigd, dat hij niet nog droomde. Zuster Martin glimlachte. Dat is goed zei ze, en nu moet je stil blijven liggen en probeeren weer te slapen. dwong hij zijne gedachten weer in een ar dere richting. Hij is zoo’n aardige kleine jongen, zei zuster Martin zachtjes, terwijl ze een bijna onzichtbare plooi uit Limpy’s kussen streek. Limpy’s manke beentje, dat, zooals de vriendelijke dokter hem vertelde, weldra zt o recht en sterk zou zijn als het andere, zat onbeweeglijk in het gipsverband, en de dankbare, nooit klagende kleine patient, wiens vroolijke glimlach en grappige gezegden hem de vriend schap van het geheele personeel hadden bezorgd, genas langzaam maar zeker. Op een dag bukte zuster Martin zich over hem heen, bewogen door een plotselinge ingeving, en kuste hem. Dat is heel aardig,stamelde Limpy gelukkig, niemand heeft mij nog ooit gekust. Zuster Martin’s bruine oogen werden vochtig en haar arm om zijn ha's slaande, legde ze haar wang tegen de zijne. Arme kleine jongen zei ze zachtjes arme, esnzame, kleine Limpy Mijnheer Cochrane, die door al de kinderen van de ziekenzaal ongeveer werd beschouwd als een vermomde prins uit het sprookjesland, en wiens komst altijd werd begroet met uitroepen van blijdschap, verscheen een oogenblik later en zuster Martin ging zoolang weg. Nadat hij zijn vracht van prachtig speelgoed en mooie prenten onder de kinderen had verdeeld, ging hij naast Limpy’s bed zitten. Als je weer beter bent, Limpy, zei mijnheer Cochrane, die nooit halve dingen deed, dan kom je bij mij wonen. Je zult een ezel en een karretje hebben, en naar school gaan en bankdirecteur worden of dokter, wat je maar wilt. Zoozuchtte Limpy gelukkig, overreden te worden door een automobiel is iets heerlijks. een koning, waar zelfs geen dwang hun een vorst kon op- Ja, stemde Limpy toe, en sloot gehoorzaam zijn oogen. Hij sliep nog toen de dokter, vergezeld van een breed geschouderd, deftig en vriendelijk uitziend heer, bij zijn bedje kwam. De heer Cochrane juffrouw Martin, stelde de dokter voor. Zuster Martin boog een beetje mioachtend, mijnheer Cochrane’s buiging getuigde van hoffelijke er kentelijkheid, zoowel als van eerbiedige bewondering. Arme, kleine bedelaar zei hij, berouwvol naar Limpy kijkend. Hij is zoo’n kleine jongen en bovendien nog kreupel. Ik voel me, alsof ik op een weerloos dier getrapt heb. Kan hij gauw weer beter zijn, dokter O ja, antwoordde de dokter. Hij is niet ernstig ge wond. Ik ben blij dat te hooren, zei mijnheer Cochrane op verheugden toon. Alleen een gebroken rib, vervolgde de dokter. Zijn mankheid zou hersteld kunnen worden door een een voudige operatie, voegde hij er in gedachten aan toe, en bij goede voeding en veel frissche lucht en lichaams oefening zou hij zoo’n flinke, stevige jongen geworden zijn, als u ooit gezien heeft. Doet u het, antwoordde mijnheer Cochrane ernstig. Spaar geen uitgaven en als hij zoover hersteld is, dat hij uit mag, dan zal ik hem naar mijn buitenverblijf op het land sturen met een zuster. De bruine oogen van zuster Martin kregen steeds zachter uitdrukking en liefkoozend streek ze over Limpy’s verward krulhaar. Mijnheer Cochrane’s blik dwaalde af van het witte bedje en den kleinen jongen en zoo veranderden ook zijn gedachten van onderwerp. Als ik ook eens overreden werd door een automobiel, peinsde hij, en een arm brak of een paar ribben, en hier ingedragen werd om te genezen, zou ze dan mijn haar ook zoo streelen, mij op die manier aankijken toen Voor eenige dagen kwamen de sensatiebren- gende telegrammen, dat in Portugal de 20 jarige koning Manuel gevlucht was uit zijn hoofdstad en land, en de republikeinen er de door hen gewenschte regeeringsvorm gevestigd haduen. Een eeuwenoude regeeringsvorm is plotse ling veranderd, de telg van een eeuwenoud koningshuis verjaagd. Het huis Braganza heeft 't aantal der rois en exil met ééne vermeer derd, het aantal kroonpretendenten, hier naar een kroon, die nu niet meer aanwezig is, doen toenemen. En van die rois en exil, van die pretendenten zijn er thans nog al enkele. Daar heeft men de Fransche; eerst prinsen uit drie huizen, die elkaar concurrentie trachtten aan te doen, waar geen van drie veel kans had; en thans schijnt in Frankrijk, waar de derde republiek nu reeds veertig jaren achter een bestaat, de kans voor vorstelijke ambitiën al zeer gering te zijn. In Duitschland werden door Pruisen de vorsten van Hannover en HessenNassau verjaagd. De laatste kregen, met den dood van onzen koning Willem III, een vergoeding in Luxemburg; de erfgenamen van de rechten op den Welfentroon kunnen toezien, dat de moet-Pruis van Hannover nu reeds 44 jaren tijd heeft gehad een echte Pruis te worden. In Spanje heeft men de par tij der Carlisten, die in de buurt der Pyreneeën haar aanhangers telt. Eens scheen don Car los groote kans te hebben den Spaanschen troon te beklimmen, maar de oorlog werd in Kranten 1 Limpy schreeuwde met een schorre stem, terwijl de menigte, die van uit hunne winkels en kantoren huis waarts keerde, hem voorbij liep. Kranten Avonduitgave Krantèn Zijn smal, wit gezichtje keek verlangend naar de voorbijgangers, of hij ook de menschen kon ontdekken, die iederen avond een krant bij hem kochten en zijn kruk tikte in vlugge maat op het plaveisel, terwijl hij heen en weer liep, om zijn waar aan te prijzen. Laatste uitgaaf 1 riep hij steeds schor, toen de laatste achterblijvers hem haastig vooröijliepen. Avonduitgaaf! En met een huivering van angst bij de gedachte aan het moeilijke werk, dat hij giag ondernemen, bereidde hij zich voor het drukke plein over te steken. Zijn tasch met kranten stevig onder den arm geklemd, en steunend op zijn kruk, keek hij angstig in alle richtingen, om zich te kunnen overtuigen, dat de weg vrij was ®n hij zijn gevaarlijke reis kon voortzetten. lederen dag opnieuw vervulde deze tocht in de eerste schemering Limpy’s ziel met angst. Hij was er vast van overtuigd, dat er eens een tijd zou komen, dat hij niet flink genoeg meer zou zijn om zich een weg te kunnen banen tusschen de voortsnellende rij tuigen en automobielen, die onophoudelijk dreigden het kleine, manke jongetje een ongeluk te bezorgen. Maar hij moest oversteken om zijn gewone plaatsje te bereiken voor het groote restaurant, anders zouden alle bewoonde deel der wereld menschen wonen, een republiek geweest.^Men zou al moeten teruggaan tot den zeer ouden’ tijd, toen Israël nog bezig was zich in Kanaan in te burgeren. Maar dit is ook haast ’t eenige voorbeeld uit een historie, die over duizenden jaren loopt. Het groote, jonge Amerika is republikeinsch gezind. Nu ja, Canada is nog een deel van ’t Britsche vorstelijk rijk. En dan hebben Engeland, Nederland, Frank rijk en Denemarken nog Amerikaansche be zittingen. Maar in de United States werd de Britsche heerschappij reeds voor meer dan 130 jaren vernietigd. Voor een eeuw werd Spanje van zijn groote macht in Zuid- en Midden- Amerika beroofd, terwijl ook Cuba en Portorico zich onttrokken aan de Spaansche heerschappij. De heerschzuchtige fantasie van Napoleon III schiep voor korten tijd een keizerrijk Mexico, maar de Habsburger werd, na een korte en woelige regeering, gevangen genomen en ge fusilleerd. Het huis van Braganza, dat zich voor een eeuw verdeelde in een Portugeeschen en een Braziliaanschen tak, werd, we schreven ’t zoo- even, voor twintig jaren uit Brazilië ver dreven. Van al de Germaansche volken zijn alleen Zwitserland en de Vereenigde Staten republi keinsch, maar overigens is men er vast mo narchaal. Doch de volken zijn er meestal vrijer dan in de republieken van ’t Latijnsche ras, zoodat de Germaansche monarchiën meer gelij ken op republieken, die haar presidenten den titel van koning geven en ze steeds uit een zelfde familie kiezen. In Duitschland, ja, daar is de keizer nog vervuld met alleenheerschers- gedachten, daar kunnen groothertoogjes van Mecklenburg zich niet aanpassen bij con- stitutioneele vormen. Doch hoezeer de vrije Germaan, die toch 't hoogst staat op den beschavingsladder, aan monarchale vormen gewend is, blijkt uit Noor wegen. Als er één volk republikeinsch voelt en denkt, dan is ’t toch wel ’t Noorsche; en toch, daar verjoeg men voor een paar jaren de Zweedsche Bernadottes. Maar dit was al leen, omdat men vrij wilde zijn van de Zweed sche hegemonie. De Noren vroegen zelfs aan den ouden Zweedschen vorst een jongeren zoon voor den nieuwen Noorschen troon af te staan en na weigering koos men een Deenschen prins. De vrijheidlievende Noren wenschten bloed gesmoord en sedert veertig jaren hebben geen don Carlos of don Jaime kans gezien, den Spaanschen bodem te betreden om een nieuwe kans te wagen. De sultans van Turkije, Perzië en Marokko werden afgezet; de eerste kan in gevangenschap in het eigen land na denken over de wisselvalligheden der fortuin, de tweede leeft in Zuid-Rusland, de derde in Egypte. De keizerlijke familie van Korea zal haar kans op den ouden troon wel voor al tijd verloren hebben aan de brutale Japanners. In Portugal had de thans afgezette vorst een familielid, dus ook uit het huis Braganza, dat meende even geldige rechten als hij-zelf op den troon van Lusitanië te kunnen doen gel den. En diezelfde vorsten uit het huis Bra ganza mogen met weemoed zien naar ’t groote Brazilië, waar ze eens een keizerstroon bezet ten, maar waar thans de republikeinsche re geeringsvorm voor goed gevestigd schijnt. De arme koning Manuel werd geboren op den dag, dat in het groote Brazilië keizer Pedro werd verjaagd en thans zaten de jonge koning en de nieuwgekozen president van het rijk van den Maranhon vreedzaam aan een banket, terwijl de revolutie haar haastig werk ver richtte. Het noodlot kan wel wreed zijn. Voor enkele vorstelijke personen zal deze laatste omwenteling onaangename gevoelens gebracht hebben, zal het oude woord in den geest doorgedrongen zijn: Heden ik, morgen gij- Het aantal republieken is dus weer met een vermeerderd. In Europa is de republikeinsche regeeringsvorm nog niet overwegend. Men heeft er van ouds het vrije Zwitserland, dat eens de Oostenrijkers verdreef uit zijn berg land en het geluk geniet, nooit een vorsten huis te hebben gehad, zoodat ook geen pre tendenten kunnen streven naar een troon. En dan heeft men Frankrijk, waar sedert de groote revolutie de republiek afwisselde met konink rijken en keizerrijken, totdat in 1870 de derde republiek een onzeker bestaan begon, maar sedert dat bestaan hoe langer hoe beter be vestigd werd. En dan, o ja, heeft men nog een paar miniatuur-republiekjes, Andorra en San Marino. Het groote Azië zag nooit den republikein- schen regeeringsvorm; nergens in dit wereld deel, dat toch bijna vijf maal zoo groot is als Europa, is een republiek, en, merkwaardig, ongeveer nergens is ooit, zoolang in dit eerst en verkregen schijn van dringen. Behoeven we nog op ons land te wijzen, waar eeuwen de republiek bestond, maar een republiek, waarin de Oranjes eerste staatsdie naren waren, die zich geheel als regeerende vorsten konden beschouwen en ook door 't eigen republikeinsche volk en door de overige wereld vorsten genoemd werden. Sedert den val van Napoleon werden Oranje en Nederland weer één, maar van despotisme of alleenheer schappij is hier geen sprake; wij zijn hier vrij er dan elders in een republiek en onze monar chie heeft zich als zoodanig sedert 1813 zonder groote schokken ontwikkeld, de grootste volks vrijheid vestigend, zonder dat revolutie de vor sten daartoe dwong. De slaven zijn oprechte koningsgezinden. In 't groote Rusland laat de alleenheerschende czaar de teugels van ’t rijk maar al te veel in andere handen. In Bulgarije en Servië heeft men vorsten, ofschoon Bulgarije niet door traditie hiertoe kwam. Geen afstammelingen van de oude roemruchte Bulgaarsche czaren konden zich Bulgaarsche kroonpretendenten noemen, ‘maar na hun bevrijding kozen deze flinke Slaven eerst den Battenberger en later den sluwen Coburger. Maar bij de Romaansche volken is de re publikeinsche regeeringsvorm in de meerder heid. Heel Zuid- en Midden-Amerika zijn Ro- maansch; men spreekt er Spaansch- Portu- geesch en heel die wereld doet ’t zonder vor sten. En toch, juist daar zou een vorstenfa- milie stabiliteit kunnen brengen, die er maar al te vaak ontbreekt. In die woelige repu blieken en republiekjes volgen presidenten elkaar op en verdrijven elkaar, die despotischer regeeren dan de czaar van Rusland. In Europa hebben Frankrijk en Portugal (Andorra en San Marino zullen we maar niet apart noemen) de republiek. Alleen Italië en Spanje zijn monarchieën, Italië is één geworden door ’t drijven der republikeinen, maar de vorsten uit het huis van Savoye hebben handig van die republ-’keinsche drijvers gebruik gemaakt om zich tot koningen van geheel Italië op te werken. In Italië heeft men nog te veel moeite om zich op te werken tot de rang-hoogte van groote mo gendheid, zoodat men er nog geen tijd toe had, I I

Kranten in de gemeente Sudwest-Fryslan (Bolswards Nieuwsblad, Sneeker Nieuwsblad en Friso)

Sneeker Nieuwsblad nl | 1910 | | pagina 1